Konkurs architektoniczny na koncepcję modernizacji przejść podziemnych przy Dworcu Centralnym PKP w Warszawie 84237
Przejścia podziemne objęte opracowaniem konkursowym zostały zaprojektowane jako integralna część systemu komunikacyjnego obejmującego również poziom peronów Dworca Centralnego. Pośrednio łączą się także z peronami przystanku kolejowego Warszawa Śródmieście. Od samego początku stanowią jedyną opcję dla ruchu pieszego w tym rejonie. Przejścia są funkcjonalnym połączniem między obiektów o różnym przeznaczeniu ale przede wszystkim kontynuacją głównych ciągów pieszych, które zostały przerwane dużymi arteriami komunikacyjnymi na poziomie terenu. Skala całego założenia przestrzennego podziemi, jego zasięg oraz częstotliwość użytkowania definiują je jako główną przestrzeń miasta a nie jedynie alternatywną. Ponadto ich struktura pomimo podrzędnej lokalizacji posiada wiele analogii do przestrzeni publicznej znajdującej się powyżej np.: korytarze-ulice, ściany- witryny sklepów i fasady budynków itd.. Bezkompromisowość całego założenia i jego charakterystyczne cechy powodują, że siłą rzeczy miejsce to składa się na tożsamość Warszawy co tylko podwyższa jego rangę. Funkcjonalnie przejścia nie przetrwały próby czasu. Na przestrzeni lat komunikacyjna funkcja podziemi, która powinna być priorytetowa, wizualnie ustąpiła funkcji usługowo- komercyjnej (handlowej). Efekt ten jest najbardziej widoczny w Hali głównej, która ostatecznie z jednego pomieszczenia stała się siatką korytarzy, którymi przedrążamy się na drugą stronę. Natłok reklam i różnorodność ekspozycji usługowych zakłóciły czytelność zastosowanego systemu informacji, który jest właściwie jedynym punktem orientacyjnym. Niemniej jednak wszystkie usługi komercyjne są niezbędne do funkcjonowania tej przestrzeni. W pewien sposób rekompensują one jej braki i mankamenty, czyniąc ją bardziej atrakcyjną dla użytkowników a poza tym są oczywistym wsparciem finansowym dla zarządcy terenu. Przejścia podziemne są przestrzenią, którą ciężko sklasyfikować. Teoretycznie są przestrzenią zewnętrzną ale posiadają typowe cechy wnętrza dlatego też wtórne i bezkolizyjne rozwiązanie wszystkich funkcji osiągnęliśmy działaniami w różnej skali. Pierwszym ruchem była interwencja kubaturowa/przestrzenna, która polega na zamknięciu usług komercyjnych zlokalizowanych w centralnej części hali w bryłę o podstawie koła. Zabieg ten przywrócił pierwotną proporcję hali, która ponownie jest jedną dużą prostokątną przestrzenią. Z kolei wstawiony w środku okrągły obiekt, dzięki efektowi uciekającej perspektywy potęguje wrażenie jej przestrzenności i integralności. Takie rozwiązanie przestrzenne pozwala również zachować właściwy dla tego miejsca rotacyjny sposób poruszania się tzw. obchodzenia (nie chodzenia wzdłuż tak jak w korytarzach). Działaniem w mniejszej skali ale równie istotnym jest dodanie wzdłuż wszystkich elewacji funkcji usługowych, także tych zlokalizowanych w korytarzach tzw.. żyletek. Są to kompozytowe prefabrykaty betonowe z zatopionymi kawałkami kamiennymi tzw. terazzo. Zakłada się, że do ich wykonania, użyje się wtórnie płyt kamiennych, którymi obecnie wykończone są ściany podziemi. Jest to bardzo szlachetny i trwały materiał, który zachował się w bardzo dobrym stanie niemniej jednak nie spełnia obecnych standardów estetycznych. Zainspirowani modernistycznym wnętrzem sąsiadującej stacji Warszawa Śródmieście charakterystycznymi dla niego mozaikami i okładzinami lastrico postanowiliśmy nadać odzyskanemu materiałowi nowe życie. Żyletki usytuowane są prostopadle do elewacji i rozmieszczone są na osi obowiązującego 3-metrowego modułu usługowego. Pas żyletek o głębokości 80 cm pełni rolę bufora między funkcją usługową i komunikacyjną, przy założeniu kategorycznego zakazu handlu i umieszczania reklam w jego granicach. W perspektywie żyletki zlewają się i tworzą jednolitą strukturę ściany a przerwa w tej strukturze w naturalny sposób akcentuje wyjście z podziemi. W rezultacie uzyskujemy przestrzenny efekt wspomagający orientację w przestrzeni i w osiągnieciu właściwej destynacji. Motyw autorskiego materiału pojawia się również pod postacią okładziny pełnych ścian w hali głównej i wyjściach z podziemi. Elementem spajającym estetycznie/wizualnie całe podziemia oraz budynek dworca jest posadzka z płyt granitowych, dlatego też zakładamy zachowanie tej posadzki także na terenie objętym konkursem. Jednak ze względu na jej stan techniczny niezbędne będzie jej odrestaurowanie i uzupełnienie miejscowe. Główną cechą nowego sufitu jest wizualna bezkierunkowość, dlatego został zastosowany rastrowy sufit modułowy z trójkątnej siatki metalowej. Oświetlenie również nie podkreśla ani nie faworyzuje żadnego z kierunków. Zaprojektowane jest w formie okrągłych świetlówek kompaktowych o średnicy 50 cm. rozmieszczonych swobodnie przy obostrzeniu, że na jeden moduł sufitu wypada jedna lampa. Ten pozorny chaos zagwarantuje równomierne oświetlenie całej modernizowanej przestrzeni i nie będzie kolidował z inna sygnalizacją świetlną jaką jest system informacji miejskiej. Witryny przestrzeni komercyjnych to systemowe szklane ścianki z możliwością dostosowywania do indywidualnego najemcy i jego potrzeb w granicach przyjętego i obowiązującego 3-metrowego modułu wyznaczonego przez żyletki.
W korytarzach obowiązują wszystkie rozwiązania materiałowe zastosowane w Hali głównej. Dodatkowo puste ściany w korytarzach wykończone są panelami z blachy anodowanej jako swoiste nośniki światła. Między panelami przewidziane są miejsca na nośniki reklamy zewnętrznej. Wysokość paneli wynika z materiałowego podziału ścian obowiązującego w pozostałych częściach podziemi, który uwzględnia 30 cm cokół i 190 centymetrowe panele okładzinowe. Na terenie całych przejść objętych konkursem kompleksowo opracowano ścieżki dotykowe dla osób niewidomych i słabowidzących. Projekt zakłada umieszczenie wind we wszystkich sugerowanych lokalizacjach. Ponadto w miejscach, w których jest do pokonania niewielka różnica wysokości zaprojektowano rampy,które wspomogą poruszanie się osobom niepełnosprawnym ale także osobom z rowerami. Koncepcja zadaszenia nad podwójnym zejściem do podziemi. W zakresie opracowania zadaszenia zakładamy wykonanie zupełnie nowych obiektów. Projekt dzięki prostej formie i zastosowanym materiałom łączy w sobie neutralność i ponadczasowość. Jest rozpoznawalny ale nie konkuruje z otoczeniem i nie manifestuje swojej obecności w przestrzeni miejskiej. Stanowią go dwa obiekty, których wzajemna relacja przestrzenna wynika z usytuowania zejść do podziemi. Składają się one z prostokątnego dachu z kratownicy przestrzennej stalowej, obłożonego panelami z blachy stalowej nierdzewnej, który jest wsparty na stalowych słupach rozmieszczonych na ortogonalnej siatce. Z jednej strony słupy rozmieszczone są dwóch rzędach i na zmianę dzięki czemu wizualnie tworzą kubaturę zadaszenia. Pod zadaszeniem znajduje się w pełni zabudowana i wykończona betonem architektonicznym winda. Na jednej ze ścian windy wypolerowany jest graficzny znak informujący o przeznaczeniu obiektu. Na pozostałych ścianach mogą znajdować się nośniki reklamy zewnętrznej. Pod zadaszeniem uzyskaliśmy miejsce na stację Veturilo i niezależne stojaki rowerowe. Murki obwodowe wykończone są od zewnętrznej strony prefabrykatami z betonu jednolitego a od wewnątrz prefabrykatami terazzo. WYKAZ KOSZTÓW REALIZACJI CAŁEGO PROJEKTU 1. Prace rozbiórkowe, w tym demontaż i wywiezienie: zadaszeń wejść do przejść podziemnych, okładzin ściennych i słupów, witryn lokali usługowych, sufitów podwieszonych 100 000 pln 2. Modernizacja i budowa nowych obiektów, w tym: nowe zadaszenia nad wejściami do przejść podziemnych, okładziny ścienne i słupów, witryny lokali usługowych, montaż sufitów podwieszonych wraz z oświetleniem, renowacja oraz uzupełnienie istniejącej granitowej posadzki, montaż wind, ramp dla niepełnosprawnych 13 100 000 pln 3. Wymiana wyeksploatowanych instalacji 18 000 000 pln. 4. Wyposażenie, w tym: nośniki reklamowe, system informacji wizualnej, ścieżki dotykowe dla osob niewidomych i słabowidzących, nowe wyposażenie łazienek 600 000 pln 5. Honorarium za wykonanie ostatecznej koncepcji pokonkursowej 90 000 pln Razem: 31 890 000 pln brutto
schemat materiałowy