Opis programu ELKONTROL v. 2.0 1. Wstęp. Program ELKONTROL jest podstawowym narzędziem umoŝliwiającym konfigurowanie kontrolerów serii ELKONTROL 3000, odczyt rejestru zdarzeń oraz rejestrację czasu pracy. Prosta, intuicyjna konstrukcja programu pozwala na szybkie opanowanie obsługi programu bez potrzeby wgłębiania się w niniejszą instrukcję. Jednak, aby uniknąć ewentualnych problemów, ryzyka utraty danych kontrolera wywołanych np. nieświadomym wykasowaniem pamięci kontrolera lub utratą z nim łączności w wyniku np. zagubienia adresu kontrolera lub kodu dostępu do pamięci Eeprom, zalecane jest zapoznanie się z niniejszą instrukcją. UWAGA! Ze względu na nieznany producentowi kontrolera sposób zasilania i jakość instalacji, w przypadku pracy poprzez RS-232 takŝe z konwerterem USB, zaleca się podczas łączenia obu urządzeń odłączenie ich zasilania a następnie zasilanie jednego z nich z akumulatora. Uwaga ta nie dotyczy instalacji w których zastosowano optoizolowany moduł RS-232 typu RS-232-Opto. NaleŜy równieŝ zadbać o rozładowanie ładunków elektrostatycznych przed rozpoczęciem wykonywania połączenia. Kontrolery serii ELKONTROL posiadają dwie grupy danych moŝliwych do konfiguracji przez uŝytkownika: Grupa pierwsza - Parametry kontrolera Grupa druga - Dane i uprawnienia uŝytkowników Parametry kontrolera: Adres kontrolera Adres kontrolera modyfikowany jest w przypadku pracy wielu kontrolerów w sieci. Adresem jest liczba przedstawiona w formacie dziesiętnym zawierająca się w zakresie 1 do 247. Fabryczna nastawa adresu kontrolera oraz adres nadany kontrolerowi po resecie sprzętowym opisany jest liczbą 127. Nazwa obiektu Nadanie nazwy obiektu w postaci alfanumerycznej ułatwia operowanie większą liczbą okienek programu w przypadku jednoczesnego konfigurowania większej liczby kontrolerów. Nazwa składać się moŝe z 16 znaków alfanumerycznych. Czas aktywności kaŝdego z pięciu* wyjść UP1 do UP5 lub rodzaj pracy wyjścia (monostabilny lub bistabilny) Czas pracy monostabilnej określany jest w sekundach liczbą zawierającą się w przedziale od 1 do 120 i ustawiany moŝe być z rozdzielnością jednej sekundy. Dopuszczalny czas otwarcia drzwi Dopuszczalny czas otwarcia drzwi określany jest w sekundach liczbą zawierającą się w przedziale od 1 do 120 i ustawiany moŝe być z rozdzielnością jednej sekundy. Czas aktywności wyjścia alarm Czas aktywności wyjścia alarm określany jest w sekundach liczbą zawierającą się w przedziale od 1 do 120 i ustawiany moŝe być z rozdzielnością jednej sekundy.
Kod dostępu do pamięci Eeprom. Kod dostępu do pamięci reprezentowany jest liczbą w formacie dziesiętnym zawierającą się w zakresie 1 do 65535. Fabryczna nastawa kodu oraz kod nadany kontrolerowi po resecie sprzętowym opisany jest liczbą 0. Przy tej wartości kodu, program nie wymaga w momencie inicjacji komunikacji z kontrolerem uprzedniego wprowadzania kodu (procedura ograniczonego dostępu jest niewidoczna). Liczba uŝytkowników Kontrolery z rejestracją zdarzeń posiadają pamięć EEprom wspólną dla danych kontrolera oraz zintegrowanym z nim buforem zdarzeń. Konstrukcja ta powoduje zaleŝność pojemności bufora zdarzeń od zdeklarowanej ilości uŝytkowników kontrolera. Administrator systemu ma do wyboru jedną z 16 grup określających dopuszczalną ilość uŝytkowników kontrolera. PoniŜsza tabela przedstawia zaleŝność pojemności bufora zdarzeń od wybranej liczby uŝytkowników. Rejestracja zdarzeń. Liczba uŝytkowników Liczba rekordów rejestru zdarzeń 124 15872 250 15360 375 14848 501 14336 626 13824 752 13312 877 12800 1003 12288 1254 11264 1505 10240 1756 9216 2007 8192 2509 6144 3011 4096 3513 2048 4015 0 W celu efektywnego wykorzystania przestrzeni bufora zdarzeń administrator moŝe wybrać grupy zdarzeń które będą zapisywane w buforze kontrolera. Grupami tymi są: Zdarzenia typu Zdarzenia typu Zdarzenia typu Zdarzenia typu Wej./Wyj. Systemowe Kart w trybie programowania Kart w trybie normalnym
Zdarzenia typu wej/wyj: aktywacja wyjścia UP1; dezaktywacja wyjścia UP1; aktywacja wyjścia UP2; dezaktywacja wyjścia UP2; aktywacja wyjścia UP3; dezaktywacja wyjścia UP3; aktywacja wyjścia UP4; dezaktywacja wyjścia UP4; aktywacja wyjścia UP5; dezaktywacja wyjścia UP5; aktywacja wejścia drzwi ; dezaktywacja wejścia drzwi ; aktywacja wejścia dzwonek ; aktywacje wejścia ręczne wyzwolenie rygla ; aktywacja wejścia sabotaŝ ; dezaktywacja wejścia sabotaŝ ; aktywacja wyjścia alarm ; dezaktywacja wyjścia alarm ; przekroczenie czasu otwarcia drzwi; Zdarzenia systemowe - zdarzeniami systemowymi są zdarzenia związane z restartem kontrolera spowodowanym powrotem napięcia zasilającego, wewnętrzne i zewnętrzne znaczniki czasu, operacje zapisu poleceniem Modbus itp. Zdarzenia typu karty w trybie programowania przedstawiają operacje związane z programowaniem nowych transponderów przy uŝyciu karty Master. Zdarzenia typu karty w trybie normalnym rejestrują uŝywane kody kart zarejestrowanych oraz nie zarejestrowanych w pamięci kontrolera. Okno Zaawansowane Okno Zaawansowane zawiera informacje o podstawowych danych kontrolera typu: - wersja oprogramowania kontrolera - pojemność zastosowanej w nim pamięci - ustawiony tryb pracy kontrolera (ściśle powiązany z jego wewnętrzną konfiguracją sprzętową) - funkcję wyjścia UP5 - prędkość transmisji danych Podane dane mają charakter wyłącznie informacyjny i nie naleŝy ich modyfikować
Dane i uprawnienia uŝytkowników. Dane i uprawnienia uŝytkowników zapisane są w postaci rekordów, których ilość widoczna na ekranie zaleŝna jest od ilości zapisanych transponderów. Maksymalna ilość rekordów zaleŝna jest od zastosowanej pamięci Eeprom i moŝe wynosić do 4015. KaŜdy z rekordów składa się z: - numeru rekordu danych uŝytkownika - kodu zapisanego transpondera - danych uŝytkownika (opcjonalnie) - okna uprawnienia Upr.1 - okna uprawnienia Upr.2 - okna uprawnienia Upr.3 - okna uprawnienia Upr.4 - okna uprawnienia Upr.5 Numer rekordu danych uŝytkownika określa kolejność danych umieszczonych w pamięci Eeprom kontrolera i jest automatycznie nadawany w momencie odczytu danych z kontrolera. Numer ten jest nadawany takŝe podczas dopisywania tych danych poprzez kopiowanie z innego pliku lub wprowadzanie ich z klawiatury PC. Kod zapisanego transpondera jest unikalną wartością przedstawioną w postaci heksadecymalnej, która zapisana jest w procesie produkcji transpondera. Kod ten w jednoznaczny sposób umoŝliwia identyfikację kaŝdego transpondera. Dane uŝytkownika poza opisem transpondera umiejscowionego pod pozycją nr.1 (MASTER) mogą być dopisane w postaci znaków alfanumerycznych (np. imię i nazwisko właściciela transpondera), co umoŝliwi sprawne operowanie bazą danych uŝytkowników kontrolera. Okna uprawnień Upr.1 do Upr.5 pozwalają na przypisanie kaŝdemu z uŝytkowników dowolnego zbioru tych uprawnień poprzez postawienie znacznika w okienku uprawnienia. Uprawnienia Upr.2 do Upr.5 dotyczą wersji kontrolerów wyposaŝonych w większą liczbę wyjść lub funkcje specjalne umoŝliwiające określenie innych parametrów waŝności transpondera. Wszystkie opisane powyŝej dane wraz z opisem nazwa obiektu oraz danymi kolumny uŝytkownik mogą zostać zapisane w pamięci kontrolera, w związku z czym teoretycznie nie ma konieczności ich przechowywania na innych nośnikach pamięci. 2. Opis okna programu. 2.1 W najwyŝszym pasku okna umieszczona jest ścieŝka dostępu do pliku w jakim zapisane zostały w komputerze dane kontrolera. JeŜeli dane odczytane zostały z kontrolera, zamiast ścieŝki dostępu umieszczony jest napis Obiekt: Nazwa obiektu (Bez nazwy 1) - Elkontrol 2.2 Pasek MENU zawiera zakładki: - Plik - Edycja - Narzędzia - Pomoc
Zakładka Plik umoŝliwia zastosowanie typowych funkcji obsługi plików czyli: - Nowy otwarcie czystego (bez Ŝadnych danych) okienka programu ELKONTROL - Otwórz otwieranie pliku z danymi kontrolera zapisanymi w pamięci komputera - Zachowaj zapis w pamięci komputera pliku danych kontrolera - Zachowaj jako - zapis pliku w komputerze pod inną nazwą Funkcje inicjujące komunikację z kontrolerem: - Odczytaj z kontrolera inicjuje odczyt danych z podłączonego do komputera kontrolera - Zapisz do kontrolera inicjuje proces zapisu danych zawartych w programie ELKONTROL do pamięci połączonego z komputerem kontrolera Oraz funkcję Drukuj umoŝliwiającą wydruk wszystkich danych kontrolera i funkcję Wyjście która kończy pracę programu. Zakładka Edycja umoŝliwia modyfikowanie zawartości rekordów uŝytkowników poprzez typowe funkcję typu wklej, wytnij, kopiuj i usuń oraz funkcję szczególną: - Znajdź transponder funkcja ta umoŝliwia znalezienie w bazie danych rekordu transpondera przyłoŝonego do czytnika po uruchomieniu tej funkcji W przypadku nieistnienia transpondera w bazie kontrolera ukazany jest stosowny komunikat oraz uwidoczniony zostaje kod transpondera. W przypadku konieczności dopisania tego kodu do bazy transponderów kontrolera, zaznaczamy cały kod, i przy pomocy funkcji kopiuj, kopiujemy go. Następnie umieszczając kursor w kolumnie kod dowolnego rekordu listy uŝytkowników wklejamy skopiowany kod umoŝliwiając późniejszy jego zapis do pamięci kontrolera. Uwaga: Wstawienie kodu w miejsce kodu juŝ istniejącego spowoduje jego nadpisanie i w konsekwencji usunięcie poprzednio istniejącego w tym miejscu transpondera. Dodatkowymi funkcjami w zakładce Edycja są: - Zmień kod dostępu - Zmień adres kontrolera - Sprawdź konfigurację Zmiana kodu dostępu uniemoŝliwi osobie postronnej moŝliwość ingerencji w bazę danych kontrolera. Fabrycznie ustawiony kod 0 umoŝliwia kaŝdej osobie wyposaŝonej w odpowiedni sprzęt o oprogramowanie swobodny dostęp do pamięci kontrolera. Zabezpieczeniem przed tym jest zmiana kodu 0 na kod zawarty pomiędzy liczbą 1 a 65535. Po zmianie kodu kaŝda komunikacja z kontrolerem rozpoczynać się będzie od zapytania o kod dostępu. Dla potrzeb pracy w sieci z RS 485 kaŝdy kontroler musi posiadać indywidualny adres zawarty liczbą 1 do 247. Funkcja Zmień adres kontrolera umoŝliwia zmianę adresu fabrycznie ustawionego na 127. Uwaga: Ewentualny reset sprzętowy kontrolera, poza wyzerowaniem pamięci uŝytkowników ustawia kod dostępu na wartość 0 i adres kontrolera na 127.
Funkcja sprawdź konfigurację została wprowadzona aby zapobiec utraty danych kontrolera wywołanych zapisem nowej konfiguracji pamięci EEprom podczas którego musi nastąpić wyzerowanie całej pamięci. Zakładka Narzędzia zawiera: Eksport zdarzeń uruchamiając zapis pliku zdarzeń w pamięci komputera Eksport czasu pracy uruchamiając zapis pliku czasu pracy w pamięci komputera Opcje umoŝliwiające konfigurację portu komputera (nr. Portu), prędkość transmisji danych oraz wybór sposobu obliczania czasu pracy. Sposób obliczania czasu pracy moŝliwy jest na trzy sposoby: - (Pierwsze / ostatnie) czas liczony jest pomiędzy pierwszym i ostatnim przyłoŝeniem karty danego dnia - (Parami) czas liczony jest pomiędzy kaŝdą parą przyłoŝeń karty - (Pierwsze 1/ ostatnie 2) czas liczony jest pomiędzy pierwszym przyłoŝeniem karty do czytnika wejściowego i ostatnim przyłoŝeniem do czytnika wyjściowego 2.3. Okno Zdarzenia. W oknie zdarzenia moŝemy oczytać zawartość bufora zdarzeń kontrolera. Danymi bufora zdarzeń są: - liczba porządkowa wykazu zdarzeń - data zdarzenia - czas zdarzenia - typ zdarzenia - dane uŝytkownika - kod uŝytego transpondera Liczba porządkowa wykazu zdarzeń określa numer zarejestrowanego zdarzenia. Pamięć zdarzeń kontrolera zorganizowana jest w postaci rekordów o ilości określonej konfiguracją kontrolera. W kaŝdym rekordzie rejestru zdarzeń moŝe być zapisanych do pięciu zdarzeń i w związku z tym teoretycznie bufor moŝe zawierać pięciokrotnie większą liczbę zdarzeń niŝ zdeklarowana konfiguracją pamięci kontrolera liczba rekordów zdarzeń. W związku z tym liczba określająca numer zdarzenia zazwyczaj nie będzie odpowiadała numerowi rekordu bufora zdarzeń. Data i czas zdarzenia w kontrolerze z nie ustawionym zegarem zapisywane są w postaci wewnętrznie generowanych znaczników czasu. Znaczniki te umoŝliwiają programowi ELKONTROL v.2.0 wyliczenie czasu zdarzeń występujących w buforze i przedstawienie ich we właściwej postaci pod warunkiem zachowania ciągłości zasilania kontrolera nawet bez wstępnego ustawienia zegara. Pierwsze oczytane zdarzenia, występujące przed synchronizacją zegara kontrolera mogą być jednak obarczone błędem wynikającym odchyłki stabilności zegara kontrolera i dlatego zalecane jest dokonanie procedury synchronizacji czasu oraz korekty stabilności zegara niezwłocznie po jego zainstalowaniu. Kolumna Typ zdarzenia opisuje rodzaj zarejestrowanego zdarzenia. Kolumna UŜytkownik zawiera dane przypisane do kodu transpondera w oknie UŜytkownicy. Kolumna Kod przedstawia kod odczytanego transpondera, w przypadku zdarzenia niezwiązanego z odczytem transpondera komórka kolumny jest pusta.
2.4. Okno Rejestracja czasu pracy Okno przedstawia podliczenie czasu pracy danego uŝytkownika lub wszystkich uŝytkowników z zarejestrowanymi zdarzeniami występującymi w zadanym w filtrze zdarzeń przedziale czasu. Obie wizualizacje czasu pracy zawierają dane pracownika, kod transpondera, daty dni z podliczeniem czasu pracy dla kaŝdego z nich oraz sumaryczny czas z zadanego przedziału czasu. Indywidualna dla pracownika wizualizacja czasu pracy zawiera dodatkowo kolumnę z oznaczeniem poprawności obsługi RCP. Znak - oznacza niepoprawną obsługę, np. tylko jedno przyłoŝenia karty podczas dnia, natomiast znak + oznacza moŝliwość poprawnego wyliczenia czasu pracy przez program. 2.5. Okno programu moŝna przedstawiać w czterech układach poprzez wybór klawiszami Parametry kontrolera, UŜytkownicy, Zdarzenia oraz Rejestracja czasu pracy opisanych powyŝej. 2.6. Obsługa bazy danych zdarzeń usprawniona została poprzez dodanie funkcji filtracji zdarzeń opisanej w oknie Filtru zdarzeń. Filtr umoŝliwia wyświetlenia dowolnej grupy zdarzeń, przedziału czasowego, selekcję zdarzeń z niewaŝnym czasem (brak ustawienia zegara), zdarzeń dotyczących dowolnego uŝytkownika lub kodu oraz określenia limitu ilościowego zdarzeń. Dostęp do filtra zdarzeń, jego aktywacja, wydruki danych kontrolera lub arkuszy RCP, sprawdzanie konfiguracji kontrolera, sczytywanie zdarzeń i inne dostępne są przy uŝyciu ikon umieszczonych w części głównej okna programu. 3. Zegar i jego synchronizacja. Kontroler wyposaŝony jest w zegar czasu rzeczywistego ustawiany z poziomu komputera. Ustawianie czasu następuje automatycznie podczas pierwszej sesji sczytywania tablicy zdarzeń kontrolera. Zostaje wówczas wprowadzony czas odczytany z komputera a czasy zdarzeń występujące przed pierwszą komunikacją zostają automatycznie wyliczone przez program aŝ do momentu ostatniego reketu kontrolera wywołanego np. poprzez zanik napięcia zasilania. Jak z tego wynika, mimo braku podtrzymania zasilania zegara utrata czasów zdarzeń moŝe nastąpić tylko w wyniku minimum dwukrotnego zaniku napięcia zasilania i dotyczy tylko zdarzeń zwierających się pomiędzy tymi zanikami (resetami). Zdarzenia te jako zdarzenia z niewaŝnym czasem, będą przedstawione z wewnętrznie generowanymi znacznikami czasu umoŝliwiającymi przynajmniej na oreślenie dystansów czasowych pomiędzy nimi i wyróŝnione graficznie poprzez przedstawienie ich na jasno czerwonym tle. W celu uniknięcia wpływu niestabilności zegara kontrolera na winiki pomiaru czasu, kontroler wyposaŝony został w funkcję automatycznej korekty biegu zegara dokonywanej za zezwoleniem operatora programu przez komputer w przypadku wykrycia rozbieŝności. 4. Praca autonomiczna lub z wieloma kontrolerami Konstrukcja kontrolera umoŝliwia zastosowanie go w wielu róŝnych konfiguracjach sprzętowych. Najprostszą z nich jest układ pracy autonomicznej gdzie parametry kontrolera i baza danych uŝytkowników konfigurowane są przy pomocy karty MASTER. Kontroler taki moŝna sporadycznie w miarę potrzeb łączyć z komputerem w celu uporządkowania bazy danych uŝytkowników. Najtańsze połączenie z komputerem realizujemy poprzez łącze RS 232 ewentualnie uzupełnione o konwerter RS232/USB. W przypadku pracy wielu (do 32) kontrolerów w sieci RS 485 naleŝy połączyć je dwuprzewodową linią poprzez moduły RS 485 umoŝliwiające galwaniczną izolację
wszystkich rozproszonych elementów sieci. Sieć do komputera łączymy poprzez konwerter RS 485/USB. Uwaga: Przed podłączenie kontrolerów do sieci naleŝy kaŝdemu z nich nadać unikalny (w skali danej sieci) adres. Stosowane obecnie moduły RS 485 umoŝliwiają połączenie do 32 kontrolerów w jednej sieci. Obsługa tych kontrolerów mimo maksymalnego uproszczenia konstrukcji programu ELKONTROL umoŝliwia poprzez otwarcie wielu przyporządkowanym kontrolerom okienek, dowolną wymianę danych pomiędzy nimi. W przyszłości przewiduje się utworzenie nowych wersji programu, które zautomatyzują zarządzanie bazami danych kontrolerów poprzez stworzenie stref i grup dostępu archiwizację zdarzeń itp.
Konfiguracja połączeń kontrolerów serii ELKONTROL 3000. Ethernet RS 232 USB USB Konwerter USB/232 Konwerter USB/485 Do 32 kontrolerów RS 485 RS 485 RS 485 RS 485 Kontroler 1 z buforem zdarzeń Kontroler 2 z buforem zdarzeń Kontroler 32 z buforem zdarzeń RS 232 RS 232 Ethernetowy Radiowy / TTL * radiowy / RS 232 * * elementy oznaczone gwiazdką, w przygotowaniu Kontroler w połączeniu autonomicznym