Olga Troska Krótkoterminowe decyzje w zakresie finansów przedsiębiorstw na podstawie sektora 25 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 1. Wstęp Celem artykułu jest przedstawienie podstaw teoretycznych krótkoterminowej polityki finansowej przedsiębiorstwa wraz z adaptacją modelu zapasów gotówki do potrzeb i możliwości przedsiębiorstwa. Podejmowanie decyzji finansowych w przedsiębiorstwie często jest wynikiem realizacji krótkoterminowych i nieprzemyślanych idei przedsiębiorcy. Nie jest poprzedzone uporządkowanym postępowaniem rozpoznawczym opartym na właściwie skonstruowanym systemie pozyskiwania i przetwarzania informacji finansowych. Po części spowodowane jest to uproszczeniami, które polski ustawodawca przewidział w rachunkowości przedsiębiorstw 1, a po części wynika z nieodpowiednich procedur podejmowania decyzji. Aby zatem przeciwdziałać nieracjonalnym decyzjom finansowym oraz skutecznie wzbogacać swój warsztat informacyjny, przedsiębiorca powinien : - właściwie dobierać możliwe uproszczenia w prowadzonych ewidencjach 2 - stosować nowoczesne, ale proste w użyciu i interpretacji metody przetwarzania zaewidencjonowanych danych 3. Krótkoterminowe decyzje finansowe dotyczą zwykle wpływów i wydatków pieniężnych realizowanych w okresach rocznych lub krótszych 4. Podejmuje się je w zakresie zakupów materiałów, towarów, płatności za nie, oraz przewidując sprzedaż w ciągu najbliższego roku. 1 J. Jaworski Zmiany w potrzebach informacyjnych a polityka uproszczeń w rachunkowości małych przedsiębiorstw w Polsce, w: Wpływ międzynarodowych i krajowych regulacji sprawozdawczości finansowej i auditingu na zmiany w praktyce rachunkowości red. I. Sobańska A. Szychta, Wyd. UŁ Łódź 2007 s. 349 2 J. Jaworski kryteria wyboru uproszczeń ewidencyjnych w małym przedsiębiorstwie, w : Monitor Rachunkowości i Finansów nr 1/2008 3 J. Jaworski Dziś i jutro usług biur rachunkowych w: Rachunkowość nr 11/2006 4 S. A. Ross, R.W. Westerfield, B.D. Jordan, Finanse Przedsiębiorstw Dom Wydawniczy ABC Warszawa 1999 s. 608.
Z podejmowaniem decyzji krótkoterminowych, wiąże się często termin kapitał obrotowy. W związku z tym krótkoterminowe zarządzanie finansami przedsiębiorstwa jest często nazywane zarządzaniem kapitałem obrotowym. Kapitał obrotowy przedsiębiorstwa jest zainwestowany w zapasach, należnościach i środkach pieniężnychoraz papierach wartościowych.środki należące do krótkoterminowych źródeł finansowania charakteryzuje: 1) krótki okres życia zwykle mniejszy niż jeden rok, 2) szybka zmiana na inne środki przykładem może być gotówka, która służy uzupełnieniu zapasów, które zaś wyczerpują się w miar sprzedaży następnie przekształcając się w należności, które ponownie stają się gotówka po ich uregulowaniu, 3) synchronizacja wysokość kapitału obrotowego zależy od stopnia synchronizacji między produkcją, sprzedażą oraz spłatą należności. 5 Sprawne zarządzanie krótkoterminowymi źródłami finansowania w przedsiębiorstwie jest aktualnie bardzo ważnym działaniem ze względu na konkurencję na rynku, wychodzenie przedsiębiorstwa na rynki międzynarodowe a szczególnie wysoka stopa procentowa wynikająca z inflacji. Kluczowym celem efektywnego zarządzania kapitałem obrotowym jest dostarczenie przyswajalnych reguł podejmowania decyzji finansowych, a także stworzenie ram dla stałej kontroli i oceny polityki przedsiębiorstwa.zarządzanie tym kapitałem ma wielkie znaczenia dla każdego przedsiębiorstwa, gdy od tego zależy jego przetrwanie. Dzięki zamianie wymienionych składników majątkowych, przedsiębiorstwo nie tylko generuje wartość dodaną, ale i zabezpiecza swoje potrzeby w zakresie spłaty zobowiązań. Strategia finansowania krótkoterminowego zwykle starają się utrzymać pewną zgodność między trwałością środków, a terminem spłaty długu zaciągniętego dla ich finansowania aby w ten sposób zmniejszyć wpływ stopy procentowej na wartość przedsiębiorstwa. Dopasowanie aktywów przedsiębiorstwa i źródeł ich finansowania jest zagadnieniem złożonym. Wybór źródła o najkrótszych terminach płynności prowadzi do znacznych oszczędności, zaś dopasowanie terminów płatności minimalizuje ryzyko. W momencie kiedy długookresowe aktywa są finansowane krótkookresowymi długami 5 A. Bury, I. Czechowska, H. Mikulski, B.Pomykalska, M. Wypych Finansowanie Przedsiębiorstw
(roczną pożyczką) dług ten musi być przedłużony z końcem roku. Rzadko się zdarza, że przedsiębiorstwo jest w stanie spłacić zaciągnięty dług w czasie pierwszego roku działalności. Jeśli z jakiegoś powodu bank nie zgodzi się na przedłużenie spłaty pożyczki wówczas przedsiębiorstwo może stanąć przed poważnymi problemami finansowymi. Tylko te środki obrotowe, które podlegają wahaniom w trakcie operacyjnego cyklu przedsiębiorstwa, powinny być finansowane z funduszy krótkoterminowych.zaletą użycia zadłużenia krótkoterminowego do finansowania środkówo krótkiej żywotności jest elastyczność takiego rozwiązania. Kredyt krótkoterminowy może być dopasowany wielkością do aktualnych potrzeb przedsiębiorstwa. Użycie zaś długoterminowego kredytu do sfinansowania środków o długiej żywotności pozwala wyeliminować ryzyko wzrostu stóp procentowych w trakcie zamierzonego działania. Pozwala to uniknąć trudności związanych z przedłużeniem pożyczki krótkoterminowej 6. 2. Przedsiębiorstwo X W przedsiębiorstwie X w roku 2011 mamy przykład nieodpowiedzialnego zarządzania gospodarką magazynową. W roku 2010 materiałów do produkcji było 18 mln. Natomiast na koniec roku 2011 stan magazynu wzrósł o prawie 15 mln. do 33 mln zł. ( Usprawiedliwiałoby taką sytuację np. okazyjne zakupy po zaniżonych cenach ). Zarządzający powinni przeanalizować zaopatrzenie w materiały przede wszystkim najbardziej wartościowych i tych których najwięcej zużywają do produkcji. Ideałem byłoby doprowadzenie logistyki zaopatrzenia do stanu w którym dostawca miałby odpowiedni dla nas zapas z terminem dostarczenia materiału np. na jeden dzień przed planowaną produkcją. Uwolniłoby to znaczne środki finansowe, które leżą na magazynie materiałów, a za które przedsiębiorstwo płaci odsetki od kredytu. Średnia rotacja materiałów zwiększyła się z 2 miesięcy w 2010 roku, do ponad 3 6 V. Jog, C. Suszyński Zarządzanie Finansami Przedsiębiorstwa
miesięcy w 2011 roku. Przy zmniejszeniu rotacji do 1 miesiąca i wzroście sprzedaży o 10 % stan magazynu w roku 2012 wystarczyłby na poziomie 14 mln. zł. Uwolniłoby takie zarządzanie materiałami ok. 20 mln. zł. do obrotu. 3. Podsumowanie Reasumując źródła finansowania krótkookresowego mogą być zaliczone do jednej z dwóch kategorii ; źródła spontaniczne wykształcające się w trakcie działalności przedsiębiorstwa oraz krótkookresowe pożyczki w bankach lub innych instytucjach finansowych. Bibliografia: 1. J. Jaworski Zmiany w potrzebach informacyjnych a polityka uproszczeń w rachunkowości małych przedsiębiorstw w Polsce, w: Wpływ międzynarodowych i krajowych regulacji sprawozdawczości finansowe i auditingu na zmiany w praktyce rachunkowości red. I. Sobańska A. Szychta, Wyd. UŁ Łódź 2007 s. 349 2. J. Jaworski kryteria wyboru uproszczeń ewidencyjnych w małym przedsiębiorstwie, w : Monitor Rachunkowości i Finansów nr 1/2008 3. J. Jaworski Dziś i jutro usług biur rachunkowych w: Rachunkowość nr 11/2006 4. S. A. Ross, R.W. Westerfield, B.D. Jordan, Finanse Przedsiębiorstw Dom Wydawniczy ABC Warszawa 1999 s. 608. 5. A. Bury, I. Czechowska, H. Mikulski, B.Pomykalska, M. Wypych Finansowanie Przedsiębiorstw 6. V. Jog, C. Suszyński Zarządzanie Finansami Przedsiębiorstwa Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk 2008. Grzegorz Michalski (2012), FINANCIAL LIQUIDITY MANAGEMENT IN RELATION TO RISK SENSITIVITY: POLISH FIRMS CASE, Proceedings of the
International Conference Quantitative Methods in Economics (Multiple Criteria Decision Making Xvi), 141-160 Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk 2009. Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041 Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 42-53, 2007. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081269 Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, 12 19 Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, 187-192. Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, 213-222. Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1839367, 177-262. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, 42-53. Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, 82-90. Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, 141-160. Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise
value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, 130-137. Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp.198-214. Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1971158 Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp. 428-429. Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, 352-358. Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, 319-339 Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, 141-161. Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, 104-105. Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, 2008. Available at SSRN:
http://ssrn.com/abstract=1081276 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1081276 Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp. 108-114. Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp. 31-38, 2008. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1844306 Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012, Volume 7, Issue 2. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=21894 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2189488 Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, 2013. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2214715 Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)):83-96. ICID: 1031935, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=219335 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2193352 Tichý, T. (2011), Lévy Processes in Finance: Selected applications with theoretical background. SAEI, vol. 9. Ostrava: VŠB-TU Ostrava, ISBN 978-80-248-2536-6. Tichý, T. (2008), Lattice models Pricing and Hedging at (In)complete Markets. VŠB-TU Ostrava, ISBN 978-80-248-1703-3
M. Kopa & T. Tichý (2012), Concordance measures and second order stochastic dominance portfolio efficiency analysis, E & M Economics and Management 4, 110-120 MPB - Dane dla lat 2009-2010, http://dx.doi.org/10.6084/m9.figshare.92633