II. ZAKRES PRAC KONSERWATORSKICH DLA POSZCZEGÓLNYCH ELEWACJI 3. ELEWACJE KAMIENIC UL. SZEROKA 82/83 3.1. Opis obiektu w aspekcie historycznym 3.1.1. ELEWACJA NR. 82. Kamienica w układzie kalenicowym dachu względem ulicy, z elewacją pozbawioną oznak stylistycznych. Zgodnie z przekazem historycznym istniała tutaj elewacja klasycystyczna z ok. 1820 roku. Odbudowana w 1957 roku wg projektu Stanisława Michela, bez wskazań historycznych. Fasada trójosiowa, trzykondygnacyjna, zakończona profilowanym gzymsem w okapie dachu. Wystrój elewacja uzyskała w okresie powojennym z materiałów użytych prawidłowo i o dobrych parametrach technicznych. Brak wystroju elewacji poza gzymsem pod kalenicą. Tynki cyklinowane, barwione w masie na kolor brązowy. Cokół lastrykowy, płukany w kolorze szarym. Elewacja kamienicy nr 82 została zrealizowana w 1957 r. bez nawiązania do historycznego wizerunku budynku oraz została ustawiona kalenicowo względem ulicy a więc niezgodnie z tradycją Głównego Miasta Gdańska. Dodatkowo obniżone w ostatnich latach okna parteru mają nieharmonijny szczeblinkowy podział i kolor brązowy, podczas gdy okna pięter są białe. Szczeblinkowe podziały przyjęte w obniżonych, witrynowych oknach to stanowczo konserwatorskie nieporozumienie, twór bez uzasadnień historycznych. Warto zwrócić uwagę na zbiornik zlewowy puklowany nawiązujący w charakterze do wystroju sprzed wyburzenia miasta. 63
3.1.2. ELEWACJA NR. 83. Elewacja kamienicy nr 83 została zrealizowana w 1957 r. bez nawiązania do historycznego, klasycyzującego wizerunku budynku, dzieląc czteroosiową elewacje na dwie dwuosiowe bezstylowe z trójkątnymi szczytami. W ostatnich latach powiększono okna parteru ze względu na jego handlowy charakter, jednakże nie podjęto działań aranżujących elewację. Fasada trzykondygnacyjna. Wystrój elewacja uzyskała w okresie powojennym z materiałów użytych prawidłowo i o dobrych parametrach technicznych. Brak detali ozdobnych, jedynie niewielki portal z wyprawy. Tynki cyklinowane, barwione w masie na kolor jasno ugrowy. Cokół lastrykowy, płukany w kolorze szarym. Elewacja nie była dotąd poddana gruntownym pracom konserwatorskim. Poprzez bieżące działania naprawcze wymieniono stolarkę okienną w całej kamienicy utrzymując zasadniczo historyczny rysunek podziału okien. Okna białe, na parterze brązowe. 3.2. Stanu zachowania obiektu ELEWACJA NR 82 i NR 83. Elewacje są przede wszystkim brudna. Widać wyraźnie skutki działania wody z nie-naprawionych opierzeń elewacyjnych, koszy, rur spustowych. Przez rozszczelnione zabezpieczenia woda penetruje powierzchnie elewacyjne. Tynki cementowo wapienne, barwione w masie, mocno zabrudzone, w wielu miejscach zwłaszcza w partiach szczytu, przy zbiornikach, rurach spustowych wypłukane, zawilgocone, spęcherzone, łuszczą się i osypują. Cokół z lastriko bardzo brudny, ogólnie w stanie dość dobrym. 3.3. Program Prac Konserwatorskich Przewiduje się wykonanie tych działań naprawczych na elewacji, które są niezbędne aby zapewnić dobry stan techniczny obiektu oraz które pozwolą na wykonanie trwałych i właściwych technologicznie dekoracji. Wszystkie proponowane materiały wykonawca może zastąpić materiałami o porównywalnej jakości. Działania naprawcze dla elewacji ELEWACJA NR 82 i NR 83. Tynki elewacyjne: Tynki elewacyjne wykonano w 1957 roku jako tynki cyklinowane, barwione w masie. Takie tynki są bardzo charakterystyczne dla odbudowy powojennej, fakturowe, gracowane. Warstwa tynkarska jest spójna stylistycznie z epoką, w której powstały tynki, stąd nie ma powodu, żeby je zmieniać. warstwy tynkarskiej na tynk drobniejszy, gładko zacierany. 64
1/ Oczyszczanie powierzchni tynków w celu przywrócenia im właściwego waloru powierzchni metodą na mokro przy użyciu przegrzanej pary wodnej, lub na sucho, metodą gommage przy użyciu właściwe dobranych ścierniw. 2/ Usunięcie mechaniczne wszystkich skorodowanych, zawilgoconych, zasolonych, luźnych, odpadających tynków, przy użyciu dłut i szpachelek. 3/ Usunięcie mechaniczne ewentualnych wtórnych uzupełnień cementowych, gipowych, przy użyciu dłut, przecinaków. 4/ Dezynfekcja grzybo-, bakterio- i glono-bójcza powierzchni skażonych. Zabieg przeprowadzić przy użyciu sprawdzonych preparatów np. przy użyciu preparatu firmy Sika Sikagard 715 W. 5/ Wzmocnienie struktury tynku osłabionego przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofilnych, takich jak Remmers KSE 100 i KSE 300. 6/ Uzupełnienie ubytków tynkiem o właściwościach podobnyhc jak tynki pierwotne, np. przy użyciu tynku trasowego firmy Opthosan, a następnie użycie warstwy zewnętrznej tynku np. Trass Fein Putz firmy Optosan. Dalsze zabiegi przy tynkach będą związane z projektem plastycznym przygotowanym dla konkretnej elewacji. Elementy profilowane z wyprawy: 1/ Oczyszczanie powierzchni elementów z wyprawy w celu przywrócenia im właściwego waloru powierzchni metodą na mokro przy użyciu przegrzanej pary wodnej, lub na sucho, metodą gommage przy użyciu właściwe dobranych ścierniw. 2/ Usunięcie mechaniczne ewentualnych wtórnych uzupełnień cementowych, gipowych przy użyciu dłut, przecinaków. 3/ Dezynfekcja grzybo-, bakterio- i glono-bójcza powierzchni skażonych. Zabieg przeprowadzić przy użyciu sprawdzonych preparatów np. przy użyciu preparatu firmy Sika Sikagard 715 W. 4/ Wzmocnienie struktury wyprawy przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofilnych, takich jak Remmers KSE 100 i KSE 300. 5/ Uzupełnienia ubytków przy użyciu materiałów do uzupełnień takich jak Restauriermortel RM firmy Remmers. 6/ Hydrofobizacja powierzchni elementów przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofobowych np. SL firmy Remmers lub warstwy pokrywczej barwnej. Elementy z lastriko 65
1/ Oczyszczanie powierzchni elementów z lastriko w celu przywrócenia im właściwego waloru powierzchni metodą na mokro przy użyciu przegrzanej pary wodnej, a następnie na sucho, metodą gommage przy użyciu właściwe dobranych ścierniw. 2/ Uzupełnienia ubytków przy użyciu materiałów do uzupełnień lastriko, takich jak odpowiednio dobrany cement portlandzki i gryz o dobrze dobranym uziarnieniu i kolorze.. 3/ Hydrofobizacja powierzchni elementów z lastriko przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofobowych np. SL firmy Remmers. Opierzenia elewacyjne Przegląd opierzeń, koszy, zbiorników i rur spustowych i wymiana wszystkich uszkodzonych czy zniszczonych elementów dot. elementów poziomych (gzymsów, parapetów itp.), zbiorników, rur spustowych na nowe, wykonane z blachy cynkowo-tytanowej. Dokumentacja konserwatorska fotograficzna i opisowa elewacji 1/ przed przystąpieniem do prac naprawczych, 2/ po wykonaniu prac naprawczych poprzedzających prace aranżacyjne dla elewacji. Ze względu na kompleksowy charakter prac oraz planowane naniesienie nowych elementów wystroju elewacji konieczny jest nadzór konserwatorski dla wszystkich działań podejmowanych przy elewacjach. 3.4.1. Uwagi konserwatorskie dla projektowanych działań plastycznych dla elewacji 82 Elewacja kamienicy nr 82 została zrealizowana w 1957 r. bez nawiązania do historycznego wizerunku budynku oraz została ustawiona kalenicowo względem ulicy a więc niezgodnie z tradycją Głównego Miasta Gdańska. Dodatkowo obniżone w ostatnich latach okna parteru mają nieharmonijny szczeblinkowy podział i kolor brązowy, podczas gdy okna pięter są białe. Szczeblinkowe podziały przyjęte w obniżonych, witrynowych oknach to stanowczo konserwatorskie nieporozumienie, twór bez uzasadnień historycznych. Warto zwrócić uwagę na zbiornik zlewowy puklowany nawiązujący w charakterze do wystroju sprzed wyburzenia miasta. Współczesne działania artystyczne mogą przyczynić się do zharmonizowania stylistyki elewacji poprzez dwa kierunki działania: 1/ przygotowanie elementów wystroju nawiązujących stylistycznie do tych, które występowały w kamienicach gdańskich przed zburzeniem w 1945 r., np markizy, szyldy, gzymsowania, kute kraty czy reklamy w stylistyce okresu przedwojennego Gdańska; 2/ / harmonijnie wkomponowane całkowicie współczesne działania artystyczne. 66
Projekt plastyczny należy przedstawić Pomorskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków do akceptacji. 3.4.2. Uwagi konserwatorskie dla projektowanych działań plastycznych dla elewacji 83 Elewacja kamienicy nr 83 została zrealizowana w 1957 r. bez nawiązania do historycznego, klasycyzującego wizerunku budynku, dzieląc czteroosiową elewacje na dwie dwuosiowe bezstylowe z trójkątnymi szczytami. W ostatnich latach powiększono okna parteru ze względu na jego handlowy charakter, jednakże nie podjęto działań aranżujących elewację. Współczesne działania artystyczne mają szansę nadać charakter indywidualny dla bezstylowej podwójnej elewacji poprzez dwa kierunki działania: 1/ przygotowanie elementów wystroju nawiązujących stylistycznie do tych, które występowały w kamienicach gdańskich przed zburzeniem w 1945 r., markizy, szyldy, gzymsowania, kute kraty czy reklamy w stylistyce okresu przedwojennego Gdańska; dodatkowo, przyjęte rozwiązania winny wpływać na spajanie kompozycyjne zdwojonej w 1957 roku elewacji; 2/ / harmonijnie wkomponowane całkowicie współczesne działania artystyczne aranżujących powierzchnię obu elewacji; takie rozwiązaniarównież winny wpływać na spajanie kompozycyjne zdwojonej w 1957 roku elewacji; Projekt plastyczny należy przedstawić Pomorskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków do akceptacji. 67
1.5. Zdjęcia elewacji 82 1. Elewacja ul. Szeroka 82, stan obecny. 68
2. 3. 2. Elewacja ul. Szeroka 82 rysowana zgodnie z materiałami historycznymi, w stylu klasycystycznym z ok. 1820 r., z użytkowym parterem i przedprożem; 3. Elewacja ul. Szeroka 82 rysowana zgodnie z projektem trudno wskazać na inspiracje. 69
4. i 5. Elewacja ul. Szeroka 82, widok sprzed 1945 roku. 4. 5. 70
6. 6. i 7. Elewacja ul. Szeroka 82, zbiornik puklowany, nawiązanie do dawnych, historycznych, jak widać na zdjęciu sprzed 1945 roku (ul. Szeroka 91-92, fragment) 7. 71
1.5. Zdjęcia elewacji 83 1. Elewacja ul. Szeroka 83, stan obecny. 72
3. 2. 2. Elewacja ul. Szeroka 83 rysowana zgodnie z materiałami historycznymi, w stylu klasycystycznym z ok. 1810 r., z użytkowym parterem pomimo usunięcia przedproża; 3. Elewacja ul. Szeroka 83 rysowana zgodnie z projektem. 73
4. i 5. Elewacja ul. Szeroka 83, widok sprzed 1945 roku. 74
6-11. Elewacja ul. Szeroka 83, materiały Policji Budowlanej, sprzed 1945 r.. 6. 7. 75
8. 9. 76
10. 11. 77