II. ZAKRES PRAC KONSERWATORSKICH DLA POSZCZEGÓLNYCH ELEWACJI

Transkrypt

1 II. ZAKRES PRAC KONSERWATORSKICH DLA POSZCZEGÓLNYCH ELEWACJI 1. ELEWACJE KAMIENIC UL. SZEROKA 77/ Opis obiektu w aspekcie historycznym ELEWACJA NR. 77. Na początku XIX wieku kamienica była własnością jubilera Johanna Conrada Weissa, który tutaj prowadził pracownię. Kamienica kilkakrotnie przebudowywana. Odbudowana w 1957 roku wg projektu Stanisława Michela, w układzie hybrydowym: górne kondygnacje w układzie fasady klasycystycznej ok r., zaś przyziemie w układzie wcześniejszym, z wysoką sienią gdańską (wysokość dwóch kondygnacji). Fasada trójosiowa, czterokondygnacyjna, z prostokątnym szczytem zwieńczonym gzymsem i ustawionym powyżej trójkątnym, prostym naczółkiem. Wystrój elewacja uzyskała w okresie powojennym, ze materiałów użytych prawidłowo i o dobrych parametrach technicznych. Elementy architektoniczne z wyprawy budują większość profilowanych elementów dekoracyjnych, takie jak profilowania szczytów czy portal. Tynki cyklinowane, barwione w masie na kolor jasno szary. Cokół lastrykowy, płukany w kolorze szarym. Elewacja nie była dotąd poddana gruntownym pracom konserwatorskim. Poprzez bieżące działania naprawcze wymieniono stolarkę okienną w całej kamienicy, utrzymując historyczny rysunek podziału okien i ustawienie w licu elewacji. Okna białe ELEWACJA NR. 78. Kamienica kilkakrotnie przebudowywana. Odbudowana w 1957 roku wg projektu Stanisława Michela, w układzie fasady klasycystycznej ok r.. Fasada trójosiowa, czterokondygnacyjna, z prostokątnym szczytem zwieńczonym trójkątnym, ogzymsowanym naczółkiem. Wystrój elewacja uzyskała w okresie powojennym, z materiałów użytych prawidłowo i o dobrych parametrach technicznych. 38

2 Elementy architektoniczne z wyprawy budują większość profilowanych elementów dekoracyjnych, takie jak profilowania szczytów. Tynki cyklinowane, barwione w masie na kolor szaro-brązowy. Cokół lastrykowy, płukany w kolorze szarym. Elewacja nie była dotąd poddana gruntownym pracom konserwatorskim. Poprzez bieżące działania naprawcze wymieniono stolarkę okienną w całej kamienicy poza ostatnią kondygnacją, utrzymując zasadniczo historyczny rysunek podziału okien. Okna białe ELEWACJA NR. 79. Kamienica wzniesiona ok r. z elewacją klasycystyczną, ówczesna własność kupca P.G. Rawitscha, w latach późniejszych rodziny Laskowskich, następnie Międzynarodowego Banku S.A. w Gdańsku, kupca Lippmanna oraz rodziny Tiessen. Odbudowana w 1957 roku wg projektu Stanisława Michela, z rekonstrukcją fasady klasycystycznej. Fasada trójosiowa, czterokondygnacyjna, z gzymsami nadokiennymi i prostokątnym szczytem ozdobionym fryzem z rozetkami, zwieńczonym profilowanym gzymsem zębnikowym i ustawionymi na jego skrajach kamiennymi puklowanymi wazami. Wystrój elewacja uzyskała w okresie powojennym z materiałów użytych prawidłowo i o dobrych parametrach technicznych. Elementy kamienne (piaskowcowe) występują jako detale w dekoracji szczytów, (wazy, rozetki fryzowe). Elementy architektoniczne z wyprawy budują większość profilowanych elementów dekoracyjnych, takie jak opaski okienne, profilowania szczytów czy parapetów. Tynki głównie cyklinowane, barwione w masie na kolor ciepły, beżowy. Cokół lastrykowy, płukany w kolorze szarym. Elewacja nie była dotąd poddana gruntownym pracom konserwatorskim. Poprzez bieżące działania naprawcze wymieniono stolarkę okienną w całej kamienicy utrzymując historyczny rysunek podziału okien. Okna białe. Opaski okienne wraz z nadokiennikami pomalowano również na kolor biały Stanu zachowania obiektu ELEWACJA NR. 77. Elewacja jest przede wszystkim bardzo brudna. Widać wyraźnie skutki działania wody z nie-naprawionych opierzeń elewacyjnych, koszy, rur spustowych. Przez rozszczelnione zabezpieczenia woda penetruje powierzchnie elewacyjne. Niepokój budzi stan dekoracji szczytów, tj. tynków i detali profilowanych z wyprawy, co będzie można ocenić po postawieniu rusztowań. Z pewnością występuje dużo powierzchni spękanych i miejsc rozspojonych, które ulegają stałej, postępującej szybko destrukcji w wyniku działania czynników atmosferycznych, zwłaszcza działanie wody i przemarzanie. Wykonane z wyprawy profilowane odrzwia są uszkodzone i przemalowane. Tynki cementowo wapienne, barwione w masie, mocno zabrudzone, w wielu miejscach zwłaszcza w partiach szczytu, przy zbiornikach, rurach spustowych wypłukane, zawilgocone, spęcherzone, łuszczą się i osypują. W partiach przyziemia są przemalowane na kolor rozbielonego ugru. Cokół z lastriko bardzo brudny, ogólnie w stanie dość dobrym. 39

3 ELEWACJA NR. 78. Elewacja jest przede wszystkim brudna. Widać wyraźnie skutki działania wody z nie-naprawionych opierzeń elewacyjnych, koszy, rur spustowych. Przez rozszczelnione zabezpieczenia woda penetruje powierzchnie elewacyjne. Niepokój budzi stan dekoracji szczytów, tj. tynków i detali profilowanych z wyprawy, co będzie można ocenić po postawieniu rusztowań. Z pewnością występuje dużo powierzchni spękanych i miejsc rozspojonych, które ulegają stałej, postępującej szybko destrukcji w wyniku działania czynników atmosferycznych, zwłaszcza działanie wody i przemarzanie. Wykonane z wyprawy profilowane odrzwia są mocno uszkodzone, jak również stopnie schodów do drzwi wejściowych. Tynki cementowo wapienne, barwione w masie, mocno zabrudzone, w wielu miejscach zwłaszcza w partiach szczytu, przy zbiornikach, rurach spustowych wypłukane, zawilgocone, spęcherzone, łuszczą się i osypują. Cokół z lastriko bardzo brudny, ogólnie w stanie dość dobrym ELEWACJA NR. 79. Elewacja jest przede wszystkim bardzo brudna. Widać wyraźnie skutki działania wody z nie-naprawionych opierzeń elewacyjnych, koszy, rur spustowych. Przez rozszczelnione zabezpieczenia woda penetruje powierzchnie elewacyjne. Szczególny niepokój budzi stan dekoracji szczytów, tj. tynków i detali profilowanych z kamienia i wyprawy, co będzie można ocenić po postawieniu rusztowań. Z pewnością występuje dużo powierzchni spękanych i miejsc rozspojonych, które ulegają stałej, postępującej szybko destrukcji w wyniku działania czynników atmosferycznych, zwłaszcza działanie wody i przemarzanie. Wykonane z wyprawy profilowane opaski okienne i gzymsy zamalowane na kolor biały, jak się wydaje, bez wcześniejszych napraw powierzchni. Tynki cementowo wapienne, szlachetne, barwione w masie, mocno zabrudzone, w wielu miejscach zwłaszcza w partiach szczytu, przy zbiornikach, rurach spustowych wypłukane, zawilgocone, spęcherzone, łuszczą się i osypują. Cokół z lastriko bardzo brudny, ogólnie w stanie dość dobrym Program Prac Konserwatorskich Przewiduje się wykonanie tych działań naprawczych na elewacji, które są niezbędne aby zapewnić dobry stan techniczny obiektu oraz które pozwolą na wykonanie trwałych i właściwych technologicznie dekoracji artystycznych. Wszystkie proponowane materiały wykonawca może zastąpić materiałami o porównywalnej jakości. Tynki elewacyjne dla elewacji nr 77: Tynki elewacyjne wykonano w 1957 roku jako tynki cyklinowane, barwione w masie. Takie tynki są bardzo charakterystyczne dla odbudowy powojennej, fakturowe, gracowane. 40

4 Dla elewacji z przenikającym się hybrydowym układem elementów, przy ustawionych w licu ściany dużych oknach z listwami drewnianymi w obokniach, taka warstwa tynkarska nie jest konieczna, ale dobrze prezentuje się bogata struktura tynku gracowanego. Tynki elewacyjne: dla elewacji 78 Tynki elewacyjne wykonano w 1957 roku jako tynki cyklinowane, barwione w masie. Takie tynki są bardzo charakterystyczne dla odbudowy powojennej, fakturowe, gracowane. Dla elewacji powielającej układ elementów z ok roku, jednakże nie rekonstruującej wystroju z epoki, taka warstwa tynkarska nie jest konieczna, gdyż niestaranny sposób ich założenia i kiepski stan zachowania warstwy tynkarskiej skłania do założenia nowej warstwy tynku. Stąd można pokusić się o zmianę zewnętrznej warstwy tynkarskiej na tynk drobniejszy, gładko zacierany. Tynki elewacyjne dla elewacji 79: Tynki elewacyjne wykonano w 1957 roku jako tynki cyklinowane, barwione w masie. Takie tynki są bardzo charakterystyczne dla odbudowy powojennej, fakturowe, gracowane. Dla elewacji rekonstruującej wystrój z ok roku taka warstwa tynkarska nie jest najwłaściwsza. Stąd należałoby zmienić zewnętrzną warstwę tynkarską na tynk drobniejszy, gładko zacierany. Technologia naprawy tynków: 1/ Oczyszczanie powierzchni tynków w celu przywrócenia im właściwego waloru powierzchni metodą na mokro przy użyciu przegrzanej pary wodnej, lub na sucho, metodą gommage przy użyciu właściwe dobranych ścierniw. 2/ Usunięcie mechaniczne wszystkich skorodowanych, zawilgoconych, zasolonych, luźnych, odpadających tynków, przy użyciu dłut i szpachelek. 3/ Usunięcie mechaniczne ewentualnych wtórnych uzupełnień cementowych, gipowych, przy użyciu dłut, przecinaków. 4/ Dezynfekcja grzybo-, bakterio- i glono-bójcza powierzchni skażonych. Zabieg przeprowadzić przy użyciu sprawdzonych preparatów np. przy użyciu preparatu firmy Sika Sikagard 715 W. 5/ Wzmocnienie struktury tynku osłabionego przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofilnych, takich jak Remmers KSE 100 i KSE / Uzupełnienie ubytków tynkiem o właściwościach podobnyhc jak tynki pierwotne, np. przy użyciu tynku trasowego firmy Opthosan, a następnie użycie warstwy zewnętrznej tynku np. Trass Fein Putz firmy Optosan. Dalsze zabiegi przy tynkach będą związane z projektem plastycznym przygotowanym dla konkretnej elewacji. 41

5 Elementy kamienne: 1/ Oczyszczanie powierzchni elementów kamiennych w celu przywrócenia im właściwego waloru powierzchni metodą na mokro przy użyciu przegrzanej pary wodnej, lub na sucho, metodą gommage przy użyciu właściwe dobranych ścierniw. 2/ Usunięcie mechaniczne ewentualnych wtórnych uzupełnień cementowych, gipowych przy użyciu dłut, przecinaków. 3/ Dezynfekcja grzybo-, bakterio- i glono-bójcza powierzchni skażonych. Zabieg przeprowadzić przy użyciu sprawdzonych preparatów np. przy użyciu preparatu firmy Sika Sikagard 715 W. 4/ Wzmocnienie struktury kamienia osłabionego przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofilnych, takich jak Remmers KSE 100 i KSE / Uzupełnienia ubytków przy użyciu materiałów do uzupełnień takich jak Restauriermortel RM firmy Remmers. 6/ Hydrofobizacja powierzchni elementów kamieniarki w zwieńczeniu szczytu przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofobowych np. SL firmy Remmers. Elementy profilowane z wyprawy: 1/ Oczyszczanie powierzchni elementów z wyprawy w celu przywrócenia im właściwego waloru powierzchni metodą na mokro przy użyciu przegrzanej pary wodnej, lub na sucho, metodą gommage przy użyciu właściwe dobranych ścierniw. 2/ Usunięcie mechaniczne ewentualnych wtórnych uzupełnień cementowych, gipowych przy użyciu dłut, przecinaków. 3/ Dezynfekcja grzybo-, bakterio- i glono-bójcza powierzchni skażonych. Zabieg przeprowadzić przy użyciu sprawdzonych preparatów np. przy użyciu preparatu firmy Sika Sikagard 715 W. 4/ Wzmocnienie struktury wyprawy przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofilnych, takich jak Remmers KSE 100 i KSE / Uzupełnienia ubytków przy użyciu materiałów do uzupełnień takich jak Restauriermortel RM firmy Remmers. 6/ Hydrofobizacja powierzchni elementów przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofobowych np. SL firmy Remmers lub warstwy pokrywczej barwnej. Elementy z lastriko 1/ Oczyszczanie powierzchni elementów z lastriko w celu przywrócenia im właściwego waloru powierzchni metodą na mokro przy użyciu przegrzanej pary wodnej, a następnie na sucho, metodą gommage przy użyciu właściwe dobranych ścierniw. 42

6 2/ Uzupełnienia ubytków przy użyciu materiałów do uzupełnień lastriko, takich jak odpowiednio dobrany cement portlandzki i gryz o dobrze dobranym uziarnieniu i kolorze.. 3/ Hydrofobizacja powierzchni elementów z lastriko przy użyciu preparatów krzemoorganicznych hydrofobowych np. SL firmy Remmers. Opierzenia elewacyjne Przegląd opierzeń, koszy, zbiorników i rur spustowych i wymiana wszystkich uszkodzonych czy zniszczonych elementów dot. elementów poziomych (gzymsów, parapetów itp.), zbiorników, rur spustowych na nowe, wykonane z blachy cynkowo-tytanowej. Dokumentacja konserwatorska fotograficzna i opisowa elewacji 1/ przed przystąpieniem do prac naprawczych, 2/ po wykonaniu prac naprawczych poprzedzających prace aranżacyjne dla elewacji. Ze względu na kompleksowy charakter prac oraz planowane naniesienie nowych elementów wystroju elewacji konieczny jest nadzór konserwatorski dla wszystkich działań podejmowanych przy elewacjach Uwagi konserwatorskie dla projektowanych działań plastycznych Uwagi konserwatorskie dla projektowanych działań plastycznych dla elewacji 77 Odbudowana w 1957 r. elewacja kamienicy nr 77 prezentuje w przyziemiu tradycyjną wysoką sień gdańską; poza przyziemiem powierzchnia elewacji klasycyzujący układ elementów; brak detali ozdobnych elewacyjnych poza profilowaniem gzymsu w szczycie. Współczesne działania artystyczne mogą przebiegać w dwóch kierunkach: 1/ wzbogacenie kompozycji o elementy w stylistyce uzasadnionej historycznie np. Wolnego Miasta Gdańska np. poprzez przygotowanie i montaż do elewacji poziomego, fryzowego szyldu, na wysokości środkowego biegu okien sieni w przyziemiu; inspiracje można czerpać z szyldów okresu przedwojennego; element poziomy przecinający elewację na wskazanej wysokości zharmonizuje klasycyzującą kompozycję i stylistykę całej elewacji; 2/ harmonijnie wkomponowane całkowicie współczesne działania malarskie powyżej przyziemia i przeszklonej sieni. Projekt plastyczny należy przedstawić Pomorskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków do akceptacji. 43

7 Uwagi konserwatorskie dla projektowanych działań plastycznych dla elewacji 78 Odbudowana w 1957 r. elewacja kamienicy nr 78 przywraca klasycyzujący układ elementów; brak detali ozdobnych elewacyjnych poza oprofilowanym tympanonem w szczycie. Elewacja poprzez zmianę waloru tynku (drobny, zacierany) zyskałaby nieco charakter związany z epoką klasycyzmu. Jednakże nadal pozostałaby ogołocona, pozbawiona detali architektonicznych czy artystycznych. Współczesne działania artystyczne winny dotyczyć wykorzystania całej powierzchni elewacji jako pola do działań projektowych opartych o wiedzę historyczną. Należałoby przywrócić choćby opaski okienne z charakterystycznymi ozdobnymi nadprożami okiennymi. Rysunek nadproży może zawierać harmonijnie użyty detal o metryce 2014 roku. Projekt plastyczny należy przedstawić Pomorskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków do akceptacji. Uwagi konserwatorskie dla projektowanych działań plastycznych dla elewacji 79 Klasycystyczna elewacja kamienicy nr 79 została zrekonstruowana w 1957 roku. Poprzez zmianę waloru tynku (drobny, zacierany) zyskałaby dodatkowo większą indywidualność i charakter związany z epoką klasycyzmu. Współczesne działania artystyczne mogą dotyczyć dodatkowo dwóch elementów: 1/ uzupełnienie dekoracji fryzu pod gzymsem wieńczącym, w którym w 1957 roku użyto kamiennych rozetek (lub ze sztucznego kamienia) ułożonych poprzez rozsunięcie w przebiegu fryzu, zaś klasycznie należałoby ułożyć elementy w alternacji, stąd zalecenie uzupełnienia kompozycji, lub nawet całkowitej wymiany; 2/ ewentualne wykorzystanie przestrzeni pasa tynku nad parterem jako pola obrazowego. Projekt plastyczny należy przedstawić Pomorskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków do akceptacji. 44

8 Zdjęcia elewacji Elewacja Szeroka nr 77, stan obecny. Sień wtórnie przemalowana, schody cementowe obłożone płytkami ceramicznymi. 45

9 Elewacja ul. Szeroka 77 rysowana zgodnie z materiałami historycznymi, z przedprożem i użytkowym parterem z witrynami; 3. Elewacja ul. Szeroka 77 rysowana zgodnie z projektem wykonawczym, z wysoką sienią w parterze); 46

10 Materiały archiwalne Policji Budowlanej z 1 połowy XX w

11 6. Elewacja ul. Szeroka 77 w latach 60-tych XIX w. 7. Elewacja ul. Szeroka 77 w latach 90-tych XIX w. 48

12 8. Elewacja ul. Szeroka 77 przed 1945r.; widać fragment drzwi wejściowych, stolarki okiennej. 9. Elewacja ul. Szeroka 77 w 1938r.; parter pełni funkcję handlowo-usługową, ma dobrze wyeksponowany szyld, elewacja zwrócona do ulicy. 49

13 Zdjęcia elewacji nr Elewacja Szeroka nr 78, stan obecny. 50

14 Elewacja ul. Szeroka 78 rysowana zgodnie z materiałami historycznymi; 3. Elewacja ul. Szeroka 77 rysowana zgodnie z projektem wykonawczym. 51

15 4. Widoczne przedproże kamienicy ul. Szeroka 78, lata 60-te XIX wieku. 5. Elewacja kamienicy ul. Szeroka 78, lata 90-te XIX wieku.

16 6. Materiały archiwalne Policji Budowlanej z 1 połowy XX w.

17 Zdjęcia elewacji Elewacja ul. Szeroka 79, stan obecny.

18 2. Elewacja ul. Szeroka 79, szczyt, stan obecny.

19 Elewacja ul. Szeroka 79 rysowana zgodnie z materiałami historycznymi, w stylu klasycystycznym z ok r., z użytkowym parterem pomimo usunięcia przedproża; 4. Elewacja ul. Szeroka 79 rysowana zgodnie z projektem, w stylu klasycystycznym z ok r., z parterem odwróconym od ulicy (brak wejścia, obniżonych okien parteru); w projekcie występuje jedno okno w 4 kondygnacji;

20 5. Elewacja ul. Szeroka 79 przed 1901r., elewacja harmonijna i żywa, widoczne użytkowe, zwrócone w stronę ulicy przyziemie, widoczne charakterystyczne markizy w oknach.

21 Materiały Policji Budowlanej od 2 poł. XIX wieku do 1945 roku, pokazują przede wszystkim duży zakres kontroli urzędu administracyjnego; trzeba uzgodnić nie tyko duże przebudowy, ale też drobne remonty, szyldy, itd. Warto zwrócić uwagę na wzory krat

22 Materiały Policji Budowlanej od 2 poł. XIX wieku do 1945 roku, pokazują przede wszystkim duży zakres kontroli urzędu administracyjnego; trzeba uzgodnić nie tyko duże przebudowy, ale też drobne remonty, szyldy, itd

23