Rodzaje systemów informacyjnych w biznesie Systemy informacyjne Informacyjne systemy zarządzania Skomputeryzowane informacyjne systemy zarządzania 2 Systemy informacyjne Najszersze pojęcie, związane z prawem obywatela do posiadania i korzystania z informacji, potrzebnej mu do Ŝycia i funkcjonowania w społeczeństwie i państwie. Gwarantem tego prawa jest państwo, tworząc odpowiednią infrastrukturę informacyjną (system oświaty, środków masowego przekazu, informacji naukowotechnicznej, bibliotek, statystyka publiczna ). Swobodny przepływ informacji pomiędzy ludźmi. 3 Informacyjne Systemy Zarządzania (ISZ) Podzbiór systemu informacyjnego, obejmujący całokształt informacji wykorzystywanych w procesach zarządzania danym systemem gospodarczym, zarówno wspomaganych, jak i nie wspomaganych technologią komputerową. 4 Skomputeryzowane Informacyjne Systemy Zarządzania (SISZ) Ta część informacyjnego systemu zarządzania (ISZ), która jest wspomagana technologią komputerową. SISZ jest zbiorem mniej lub bardziej wyspecjalizowanych systemów informatycznych, obsługujących zróŝnicowane potrzeby informacyjne i funkcje zarządcze. System informatyczny system informacyjny wykorzystujący technologię komputerową ang. computer supported information system 5 6 1
Rola systemu informacyjnego w organizacji gospodarczej Role systemów informacyjnych System informacyjny pełni rolę usługową wobec systemu zarządzania (kierującego procesami pracy) i systemu wytwórczego Wspomaganie przewagi strategicznej Wspomaganie podejmowania decyzji Wspomaganie operacji biznesowych 7 8 Typy systemów informacyjnych (podział współczesny) Systemy informowania naczelnego (EIS) decyzji (DSS) Systemy informowania (MIS) Systemy transakcyjne 9 Systemy transakcyjne inne nazwy: przetwarzania transakcji, operacyjne, ewidencyjno-sprawozdawcze ang.transaction Processing Systems systemy rejestrujące i udostępniające dane dotyczące zasobów i zdarzeń (transakcji) występujących w organizacji zajmują się bieŝącą ewidencją informują o bieŝących operacjach gospodarczych proste procedury przetwarzania danych przygotowują raporty i sprawozdania z bieŝącej działalności organizacji Typy systemów transakcyjnych dziedzinowe lub zintegrowane (w róŝnym stopniu z innymi systemami) 10 Systemy Informowania Kierownictwa (SIK) - MIS (1) Zaspokajają potrzeby informacyjne poszczególnych stanowisk kierowniczych, gł. na taktycznym i strategicznym poziomie zarządzania. Uwzględniają specyficzne potrzeby informacyjne poszczególnych stanowisk kierowniczych. Wykonują agregację i prezentację danych z systemów transakcyjnych Podstawowe wymagania SIK prawdziwość danych aktualność i szybkość dostępu do danych istotność danych odpowiednia organizacja danych Wyjścia uŝytkowe z SIK raporty odpowiedzi na pytania 11 Systemy Informowania Kierownictwa (SIK) - MIS (2) Raporty generowane w SIK raporty okresowe (periodyczne) na temat zaistniałej sytuacji dotyczą przewidywań krótko- i średniookresowych odpowiedzi na pytania programowane (wybór z menu) nieprogramowane (język zapytaniowy) SIK oparty na danych z systemów transakcyjnych, ale bardziej złoŝone algorytmy SIK dostarcza informacji, a nie ingeruje w treść podejmowanych decyzji 12 2
Systemy Informowania Kierownictwa (SIK) - MIS (3) Ograniczenia SIK wynikają z opiera się na danych z ewidencji bieŝącej zaleŝy od stopnia zintegrowania zbiorów danych ograniczone moŝliwości analityczne jest mało elastyczny (większość wyjść informacyjnych jest programowana) zorientowany na zjawiska i procesy wewnętrzne opiera się na stałych potrzebach informacyjnych 13 decyzji (SWD, ang. DSS) (1) interaktywny system komputerowy, który ułatwia rozwiązywanie słabo i źle ustrukturyzowanych problemów zapewnia dane i narzędzia do ich analizy w celu wspomagania procesu decyzyjnego zaspokajają potrzeby w zakresie złoŝonych decyzji podstawowe załoŝenia: dostarczenie w kaŝdej sytuacji istotnych informacji umoŝliwiają testowanie skutków tych decyzji główne techniki optymalizacja symulacja 14 decyzji (2) Części SWD bazy danych bazy modeli baza dialogowa 15 Systemy Wspomagania Decyzji vs Systemy Informowania Kierownictwa SWD nie dostarczają informacji o zdarzeniach, które zaszły w przeszłości, co jest domeną systemów informowania SWD dostarczają na bazie modeli matematycznych i symulacji informacji o zdarzeniach, które mogą zajść w przyszłości SWD pozwalają w ten sposób badać konsekwencje róŝnych wariantów decyzyjnych SWD pozwala analizować sytuacje nieoczekiwane SIK ogranicza się do procesów wewnętrznych SIK - procedury standardowe; SWD - w zaleŝności od zapytań uŝytkownika SWD - inteligentniejszy SIK - zw. efektywności pozyskiwania danych; SWD - efektywności podejmowania decyzji 16 naczelnego (ESS) (1) inaczej: Systemy informowania naczelnego ang.: Executive Support Systems (ESS) Executive Information Systems (EIS) Przeznaczone dla strategicznego poziomu zarządzania, wysoce interaktywne systemy dostarczające kadrze kierowniczej wysokiego szczebla informacji o wynikach działania organizacji i ogólnych warunkach w otoczeniu gospodarczym, wspomagają słabo programowane decyzje. 17 naczelnego (ESS) (2) dane z wszystkich innych systemów zawiera połączenie z danymi o otoczeniu często połączony z SIK i SWD powiązanie z Internetem dane podaje w sposób opisowy, graficzny, tabelaryczny wyposaŝony w narzędzia analizy danych 18 3
Systemy ekspertowe (doradcze) ES (Expert Systems) (1) Systemy informatyczne zawierające wyspecjalizowaną wiedzę z określonego zakresu ludzkiej działalności. Wiedza ta zorganizowana jest w sposób umoŝliwiający prowadzenie interakcyjnego dialogu z uŝytkownikiem, w wyniku czego system moŝe oferować rozsądne rady i proponować decyzje i wyjaśniać swój sposób rozumowania. 19 Systemy ekspertowe (doradcze) ES (Expert Systems) (2) ES stosuje się, gdy: badany problem jest złoŝony uŝytkownikowi brak wystarczającej wiedzy dla rozwiązania problemu i podjęcia decyzji uŝytkownikowi zaleŝy na czasie ES łączy obiektywną wiedzę w danej dziedzinie (fakty) z doświadczeniem ekspertów. Wykorzystanie zawartych w systemie reguł, metod i technik postępowania moŝe (ale nie musi!) gwarantować uzyskanie zadawalających (chociaŝ niekoniecznie optymalnych!) rezultatów. Algorytmy, zgodnie z którymi działa system mogą być zawodne i w praktyce naleŝy je traktować jako rady i propozycje - algorytmy heurystyczne. 20 Systemy ekspertowe (doradcze) ES (Expert Systems) (3) ES składa się z: modułu pozyskiwania wiedzy interfejsu uŝytkownika bazy wiedzy bazy faktów bazy reguł Metody wnioskowania w systemach eksperckich (4) wstecz (ang. backward chaining) - sterowane celem, od poŝądanego stanu końcowego do warunków początkowych w przód (ang. forward chaining) - sterowane danymi, od warunków początkowych do celu mieszane (ang. sideways chaining) - równoczesne w obu kierunkach 21 22 Systemy ekspertowe (doradcze) ES (Expert Systems) (5) Cechy systemu ekspertowego rozwiązuje nieostre zagadnienia logiczne wykorzystuje wiedzę (teoretyczną i doświadczalną) próbuje rozwiązać zadanie przy niepełnej, a nawet sprzecznej informacji wyjaśnia stosowane pojęcia i podstawy podjęcia danej decyzji uzyskane rozwiązanie jest lepsze, niŝ wypracowane przez człowieka niespecjalistę komunikacja z uŝytkownikiem zbliŝona do języka naturalnego ukierunkowanie na problemy nienumeryczne 23 Metody przetwarzania danych w poszczególnych klasach systemów informacyjnych zarządzania Systemy transakcyjne Systemy informowania (MIS) decyzji (DSS) naczelnego (EIS) Systemy ekspertowe proste operacje arytmetyczne i warunkowe agregacja i prezentacja danych analiza danych z wykorzystaniem złoŝonych metod matematycznych, badanie alternatywnych rozwiązań (analiza "co-jeśli") agregacja i analiza duŝych ilości danych wnioskowanie 24 4
Główne źródła informacji dla poszczególnych klas systemów informacyjnych zarządzania Typy systemów informacyjnych (podział współczesny - rozszerzony) Systemy transakcyjne Systemy informowania decyzji naczelnego Systemy ekspertowe zdarzenia gospodarcze zarejestrowane w poszczególnych pionach funkcjonalnych przedsiębiorstwa dane zgromadzone w systemach transakcyjnych własna baza danych systemu, dane wprowadzone z zewnętrznych źródeł dla potrzeb analizy decyzyjnej, dane z systemu informowania zewnętrzne bazy danych, badania otoczenia przedsiębiorstwa, dane z systemu wspomagania decyzji wiedza człowieka-eksperta systemy wspomagania naczelnego systemy wspomagania decyzji systemy informowania biurowe systemy informacyjne systemy do prac specjalistycznych systemy transakcyjne 25 26 Zintegrowane Systemy Informatyczne (ZSI) Zintegrowane systemy informatyczne Wady systemów NIEzintegrowanych nie dostarczają informacji aktualnej/wiarygodnej wymagają wielokrotnego wprowadzenia i aktualizacji tych samych danych długi czas uzyskania poŝądanej informacji niskie bezpieczeństwo w przypadku awarii 27 28 Zintegrowany system informatyczny Cechy zintegrowanych systemów informatycznych to taki system, w którym dane wprowadza się do bazy sytemu tylko raz, w ramach funkcji wejścia jednego z podsystemów i od tej chwili stają się one dostępne dla uŝytkowników wszystkich pozostałych podsystemów. Systemy zintegrowane powinny pracować na zbiorach danych zorganizowanych w jednej wspólnej bazie danych, do której dostęp regulowany jest za pomocą systemu haseł i praw dostępu. 29 kompleksowość funkcjonalna integracja danych i procesów elastyczność funkcjonalna i strukturalna otwartość zaawansowanie merytoryczne zaawansowanie technologiczne zgodność z polskimi przepisami 30 5
Klasy systemów zintegrowanych MRP (Manufacturing Resources Planning) Planowania Zasobów Produkcyjnych MRP II zintegrowany wielodostępny system informatyczny przeznaczony do wspomagania zarządzania przedsiębiorstwem produkcyjnym ERP (Enterprise Resources Planning) Planowania Zasobów Przedsiębiorstwa zintegrowany wielodostępny system informatyczny przeznaczony do zarządzania przedsiębiorstwem (gł. produkcyjnym), kompleksowy pod względem funkcjonalnym, tj. obejmujący (prawie) wszystkie obszary działania współczesnego przedsiębiorstwa i wspomagający (prawie) wszystkie zadania stawiane przed informatyką wewnątrz przedsiębiorstwa. Oprócz funkcji systemów klasy MRP II obejmuje procedury wszechstronnych analiz integrujące informacje z róŝnych komórek przedsiębiorstwa. ERP II 31 Systemy informatyczne ukierunkowane na klienta ECR Efficient Consumer Response Efektywnej Obsługi Klienta CRM Consumer Relationship Management Zarządzania Kontaktami z Klientami 32 MRP - Material Requirements Planning Planowanie potrzeb materiałowych standard zarządzania gospodarką materiałową przedsiębiorstw opracowany w latach 70. przez APICS (American Production and Inventory Control Society - Amerykańskie Stowarzyszenie Sterowania Produkcją i Zapasami) pozwala planować potrzeby materiałowe (surowce, komponenty) w czasie na podstawie planu produkcji Procesy objęte przez MRP Eksplodowanie struktury produktu - zlecenia na pozycję nadrzędną powodują wygenerowanie w odpowiednim czasie zapotrzebowań brutto na kaŝdą z pozycji podrzędnych Bilansowanie zapotrzebowań - zapotrzebowanie brutto na materiał są bilansowane stanem magazynu i przyjęciami uzupełniającymi, które są w trakcie realizacji (dostawy, które mają nadejść lub są w trakcie wytworzenia) aby określić zapotrzebowanie netto i moŝliwy czas ich realizacji RównowaŜenie czasów realizacji - zapotrzebowania netto na materiał są równowaŝone czasem potrzebnym na ich realizację, aby określić kiedy powinny zostać zamówione MRP II - Manufacturing Resource Planning Planowanie zasobów produkcyjnych norma zintegrowanego zarządzania produkcją jest rozszerzeniem standardu MRP, obejmując takie zasoby jak: ludzie, maszyny, energia, itd. pozwala planować plan produkcji i potrzeby materiałowe na podstawie potrzeb rynku opracowany w latach 80. równieŝ przez APICS stanowi zbiór sprawdzonych w praktyce zasad, modeli, algorytmów i procedur słuŝących zwiększeniu produktywności działalności gospodarczej Typowe rozszerzenia MRP II SOP - Sales & Operation Planning - planowanie sprzedaŝy i operacji DRP - Distribution Requirements Planning - planowanie potrzeb dystrybucji JIT - Just-in-Time 6
ERP Enterprise Resource Planning Planowanie zasobów przedsiębiorstwa obejmuje standard MRP II, rozszerzając go o procedury wszechstronnych analiz i uwzględnia informacje rozsiane po wielu komórkach przedsiębiorstwa zorientowany jest na finanse, korzysta z wskaźników wartościowych, a nie ilościowych (nie ilość, ale wartość lub rentowność sprzedaŝy) obsługuje rachunkowość finansową, fiskalną i zarządczą System (pakiet oprogramowania) klasy ERP modułowo zorganizowany zintegrowany system informatyczny adresowany głównie do firm produkcyjnych (bez względu na rodzaj produkcji) mający zapewnić optymalizację zasobów i procesów wewnętrznych przedsiębiorstwa Główne części funkcjonalne systemów klasy ERP finanse i kontroling dystrybucja i sprzedaŝ zaopatrzenie i gospodarka materiałowa (logistyka) zasoby ludzkie produkcja i gospodarka remontowa Rynek systemów ERP wielu dostawców systemy z górnej półki i tańsze SAP R/3, mysap.com Oracle Applications Baan Impuls (firmy BPSC) integracja z systemami innej klasy: pozioma i pionowa oferta branŝowa Kierunki rozwoju systemów ERP (ERP II) obsługa łańcucha dostaw (SCM) zarządzanie relacjami z klientami (CRM) e-business (B2B, B2C) systemy analityczne (business intelligence) SCM (Supply Chain Management) zarządzanie łańcuchem dostaw synchronizacja i optymalizacja przepływu materiałów pomiędzy poszczególnymi uczestnikami łańcucha dostaw 7
CRM - Customer Relationship Management Metody (strategie) zarządzania umoŝliwiające określenie i zwiększenie wartości klientów dla przedsiębiorstwa System CRM - system informatyczny przeznaczony do wspomagania zarządzania marketingiem, sprzedaŝą, serwisem i wsparciem technicznym, czyli danymi dotyczącymi relacji przedsiębiorstwa z klientami 8