Kreowanie własnego wizerunku zawodowego Autor: Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości
Treści nauczania Savoir-vivre i etykieta, zasady nawiązywania kontaktów w sytuacjach zawodowych, zależność między zachowaniem a budowaniem dobrych relacji z innymi, posługiwanie się wizytówką. Po zakończonych zajęciach uczeń powinien Wyjaśnić wpływ, jaki ma nasze zachowanie na budowanie dobrych relacji z ludźmi w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, wskazać konsekwencje, jakie wynikają z ignorowania przyjętych w danych kręgach zasad, omówić reguły savoir-vivre u związane z nawiązywaniem kontaktów, posługiwać się wizytówką, wyjaśnić, jakie informacje musi uwzględniać wizytówka. Konsultant i informacje dodatkowe Przedstawiciel lokalnego biznesu specjalista public relation, osoba, która zna i posługuje się zasadami savoir-vivre u i etykiety, specjalista do spraw protokołu dyplomatycznego, rzecznik prasowy np.: prezydenta. Cele: zapoznanie uczniów z zasadami nawiązywania kontaktów z innymi w sytuacjach zawodowych, dostrzeganie zależności między naszym zachowaniem wobec innych osób a budowaniem dobrych relacji z nimi zachowanie zgodne z przyjętymi kanonami. Pojęcia: savoir-vivre, etykieta, wizytówka, logo. Adresat: uczniowie szkół gimnazjalnych. 2
Oczekiwane rezultaty Po zajęciach uczeń: rozumie wpływ, jaki ma nasze zachowanie na budowanie dobrych relacji z ludźmi w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, dostrzega konsekwencje, jakie wynikają z ignorowania przyjętych w danych kręgach zasad kulturowych, zna reguły savoir-vivre u związane z nawiązywaniem kontaktów, posługiwaniem się wizytówką, wie, jakie informacje musi uwzględniać wizytówka. Materiały: przykładowe wizytówki firm, osób, materiał pomocniczy nr 1 tekst Uprzejmość czyni człowieka sympatycznym, materiał pomocniczy nr 2 wzór wizytówki, foliogram 1. Zasady posługiwania się wizytówkami. Przebieg zajęć 1. Powiedz uczniom, że w gospodarce rynkowej wielkie znaczenie ma właściwy wizerunek firm, osób. Celem tych zajęć będzie więc przyjrzenie się, co niezbędne jest, aby budować nasz pozytywny wizerunek. 2. Na zajęcia postaraj się zaprosić konsultanta, osobę, która postrzegana jest przez otoczenie jako ktoś, kto odniósł sukces. Ustal z konsultantem, że w trakcie swojej prezentacji opowie on o tym, jak jego firma, a także on sam, kreuje swój wizerunek, dlaczego jest on tak ważny w osiągnięciu sukcesu. Czas wystąpienia konsultanta do 10 minut. Przedstaw gościa, poproś, aby uczniowie napisali swoje imię i nazwisko na kartce wizytówce i umieścili ją przed sobą. Tym sposobem nastąpi wzajemne przedstawienie się. Uczniowie mogą 3
wcześniej w domu przygotować swoje wizytówki tak, aby były one atrakcyjne, starannie i czysto wykonane. Po wystąpieniu podziękuj gościowi za przybycie i prezentację. Przeznacz kilka minut na rozmowę uczniów z konsultantem, będzie to czas na zadawanie pytań dotyczących interesujących ich zagadnień. 3. Po wyjściu konsultanta przypomnij, że ludzie często oceniają innych na podstawie pierwszego wrażenia, podkreśl, że nigdy już nie ma się drugiej szansy, aby wywrzeć korzystne pierwsze wrażenie. Przy kolejnych spotkaniach towarzyszą nam wspomnienia z pierwszego kontaktu. Poproś uczniów, aby zgodnie z informacjami z poprzednich zajęć, zastanowili się i spróbowali opisać, jakie wrażenie na nich wywarła postać, sylwetka, strój zachowanie, mimika, gesty, głos osoby, która była dzisiaj naszym gościem. Wymieńcie się opiniami. Po kilku minutach przypomnij, że dalsze kontakty, relacje interpersonalne, losy umów handlowych, negocjacji mogą zależeć od tego, jakie było pierwsze wrażenie. Warto więc znać i stosować reguły savoir-vivre u, czy etykietę (zasady zachowania), które są szczególnie istotne w środowisku biznesowym i dyplomatycznym. Ich znajomość pozwala na okazanie szacunku innym, zademonstrowanie zaufania i własnych kompetencji. Dobre pierwsze wrażenie może poprawić nasze notowania, a tym samym nasze samopoczucie, samoakceptację. 4. Rozdaj materiał pomocniczy nr 1 poleć, aby uczniowie zapoznali się z podstawowymi zasadami savoir-vivre u. Zaproponuj uczniom, aby dobrali się w pary, przećwiczyli powitanie i przedstawianie się (zamiennie w parach). Udzielaj w trakcie ćwiczenia indywidualnych wskazówek. Zwracaj uwagę na stosowanie zwrotów grzecznościowych. Możecie też zaaranżować scenkę Spotkanie w restauracji, w banku itd., z naciskiem na element powitania, rozpoczęcia rozmowy. Zachęć uczniów, aby udzielili informacji zwrotnych. 5. Powiedz uczniom, aby sięgnęli po wizytówki, jakie wykonali na początku lekcji i porównali je z tymi, które zostawił konsultant (warto teraz dołączyć inne wizytówki firm i osób). 4
WAŻNE Wytłumacz, że wizytówki ułatwiają wiele kontaktów zawodowych, jak i towarzyskich oraz to, że ich zadaniem jest także promocja własnej osoby, reklamowanie firmy. Stąd bardzo ważne jest, aby były one starannie wykonane, przemyślane i dobrze graficznie opracowane. Wizytówki, które wręczamy, powinny być czyste, bez żadnych uszkodzeń. Po otrzymaniu od kogoś wizytówki powinniśmy ją przeczytać, a następnie schować do specjalnego portfela. Wizytówki warto przechowywać, gdyż stanowią one swoistą bazę danych o osobach, firmach i instytucjach. Nigdy nie wiadomo, kiedy mogą się przydać. Zaprezentuj uczniom podstawowe zasady posługiwania się wizytówkami (możesz wykorzystać foliogram). Omów najważniejsze informacje, które powinna uwzględniać wizytówka (możesz wykorzystać materiał pomocniczy numer 2). Poproś uczniów, aby w domu, bazując na swoich dotychczasowych doświadczeniach, zainteresowaniach, planach życiowych, opracowali własne wizytówki według wzoru materiał pomocniczy nr 2. Mogą one zawierać wyimaginowane stanowisko, nazwę i logo firmy. Być może, konieczne będzie tutaj wyjaśnienie uczniom, co to jest logo. Dobrze jest przygotować i pokazać uczniom logo znanych firm, żeby sami odgadli nazwy tych firm. Jeżeli zechcą, mogą na następnej lekcji, powymieniać się między sobą wykonanymi wizytówkami. Przykład: Logo Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Logo Narodowego Banku Polskiego. Uwaga! Warto poprosić nauczyciela informatyki aby on przeprowadził to ćwiczenie w pracowni informatycznej. 6. Jako podsumowanie zajęć zaproponuj wykonanie plakatu: Co składa się na wizerunek profesjonalizmu?. Zasugeruj, że uczniowie w czasie prezentacji plakatu mogą robić notatki, które włożą do swojego skoroszytu. Istotne, aby na plakacie znalazły się następujące elementy: Kompetencje znajomość norm, zasad, potencjał, jaki w tobie drzemie, przygotowanie do spotkania. 5
Wiarygodność twój wygląd, postawa wzbudzająca zaufanie, przekonanie, że potrafisz zrobić to, o czym mówisz, używasz takiego języka i mówisz w taki sposób, że ludzie wierzą w twoje słowa. Opanowanie kontrolujesz wyrażanie emocji, język, zachowujesz dobre maniery, swobodny oddech, płynne ruchy. 6
Materiał pomocniczy nr 1 Uprzejmość czyni człowieka sympatycznym! Na kim pragniesz wywrzeć wrażenie? Kiedy spotykasz kogoś pierwszy raz, masz około 30 sekund, aby się zaprezentować. W tym czasie możesz dużo zyskać, ale też i dużo stracić. W świecie biznesu prezentacji towarzyszy zazwyczaj uścisk dłoni. Jest to powszechny zwyczaj i dobrze jest go znać. Kiedy witasz się przez podanie ręki, pamiętaj, że trzeba czekać, aż pierwsza wyciągnie ją: kobieta do mężczyzny, starsza kobieta do młodszej, starszy mężczyzna do młodszego, przełożony do podwładnego. Pomiędzy rówieśnikami nie ma to znaczenia. Kiedy wejdziemy do pokoju, gdzie siedzi kilka osób, ogólnie mówimy dzień dobry, rękę zaś podajemy osobie, do której przyszliśmy z daną sprawą. Istotny jest też sposób podawania ręki, nie ściskamy podanej nam dłoni zbyt mocno, ale też nie podajemy ręki zwiotczałej, czy tylko czubków palców. Niepotrzebne do tego są przesadne ukłony, wystarczy skinienie głową. Zawsze wyraźnie wymieniamy nasze imię i nazwisko! Bez specjalnego nacisku, lecz by zostało dokładnie usłyszane i zrozumiane. Kiedy mężczyzna siedzi i chce się przywitać zawsze wstaje. Kobieta nie podnosi się wyciąga tylko rękę. Ruchy i gesty często wynikają z naszego temperamentu i przyzwyczajeń. Powinniśmy więc znać własne zachowania, żeby w razie potrzeby korygować je, gdyż ruchy powinny być opanowane, pewne i spokojne. Podczas wypowiedzi zwracamy twarz do rozmówcy. Nie zamykamy oczu, nie marszczymy czoła, nie wykrzywiamy ust itp. Robienie śmiesznych min może rozpraszać rozmówcę i uchodzić za niezamierzony komentarz. 7
Często też nie wiemy, co zrobić z rękami, nagle jest ich za dużo. Ruchy rąk są czasami wymowniejsze niż słowa. Pamiętaj więc, że: nie należy nimi zbytnio wymachiwać, nie należy pstrykać palcami, bębnić po stole, bawić się przedmiotami, niedopuszczalne jest obgryzanie paznokci, nie trzymamy rąk w kieszeni podczas rozmowy, nie wkładamy ich za pasek spodni. Punktualność jest nie tylko cnotą królów. Spóźnianie się oznacza, że nie umiemy zorganizować własnego życia (a to oznacza marnotrawstwo czasu). Jeżeli trzeba przejść przez drzwi, przyjęto kolejność: mężczyzna puszcza przodem kobietę, podwładny przełożonego, młodszy starszego. Zwróć uwagę na rozmowy telefoniczne. Sposób ich prowadzenia też świadczy o nas. Każdą rozmowę powinniśmy zacząć od przedstawienia się i powitania rozmówcy. Dopiero wówczas poruszamy sprawę, w jakiej dzwonimy krótko i rzeczowo. Dobrze jest więc sporządzić przed rozmową notatkę, przygotować zagadnienia, jakie chcemy omówić, mieć pod ręką kartkę i coś do pisania. Musisz zawsze pamiętać, że kiedy poznaje się dwoje ludzi, to dokonuje się to w sposób dogodny dla nich i zgodny ze wzorcami kulturowymi, jakie ich obowiązują, np. inaczej przebiega spotkanie dwóch Europejczyków, inaczej witają się Japończycy czy Hindusi. Uważaj więc, aby nie strzelić gafy. Gafa to niestosowność, uchybienie którejkolwiek z zasad etykiety przez nieuwagę lub roztargnienie. Idąc na spotkanie, należy więc zasięgnąć informacji na temat zwyczajów kulturowych osób, z którymi się spotykamy. Gafy wynikają też z niewiedzy, np. otrząsanie łyżeczki, kiedy już zamieszamy cukier. Najwięcej gaf popełniamy, wyrywając się z niestosownym słowem, powiedzeniem, podejmując temat, który może być niemiły dla rozmówcy. Kilka wskazówek, o których należy koniecznie pamiętać: wyglądaj pewnie podnieś wzrok, a przede wszystkim uśmiechnij się! wykaż zainteresowanie utrzymuj kontakt wzrokowy z rozmówcą, przyjmij właściwą postawę, okaż szacunek, mów miłym, opanowanym głosem, 8
od początku zwracaj się do osoby, używając jej nazwiska (lub imienia w zależności od okoliczności), aby pokazać, że masz zamiar je zapamiętać, nie zapomnij o dobrych manierach, używaj poprawnego języka, mów powoli i wyraźnie, używaj słów, których znaczenie jest ci znane, nie chwal się, ale też nie mów o tym, czego jeszcze nie wiesz, ubierz się starannie, stosownie do sytuacji, postaraj się przygotować informacje, które będą ci potrzebne, aby prowadzić rozmowę. 9
Materiał pomocniczy nr 2 Wzór wizytówki Ważna jest szata graficzna wizytówki: rozmieszczenie napisów, czcionka, kolorystyka, papier, z jakiego jest wykonana. 10
Foliogram 1. Zasady posługiwania się wizytówkami wizytówek nie podpisujemy, po otrzymaniu wizytówki rewanżujemy się swoją; jeżeli nie mamy przy sobie, to powinno się wytłumaczyć ten fakt, jednak bez komentarza, korespondować można tylko na odwrotnej stronie wizytówki, osoby niższe rangą i młodsze nigdy nie wręczają wizytówki jako pierwsze, swoją wizytówkę prezentuje zawsze osoba odwiedzająca, nie należy wręczać wizytówek w dużej grupie osób, nie wolno wręczać wizytówek np.: podczas jedzenia posiłku, gdy osoba, której chcemy ją wręczyć, zajęta jest rozmową telefoniczną itd. 11
www.nbp.pl