Raport merytoryczny po konferencji Mentoring i Coaching w służbie przedsiębiorczości Warszawa, 28 czerwca 2011 r. Patronat honorowy: Patronat medialny:
Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Program konferencji:... 3 3. RóŜnica między coachingiem i mentoringiem. Trendy w coachingu.... 5 4. Program Youth Business Poland... 6 5. Szkoła Milionerów AIP... 7 6. Propozycje PARP... 8 7. Panel dyskusyjny... 9 8. Wnioski... 11
1. Wstęp Mentoring i Coaching w Służbie Przedsiębiorczości to pierwsza tego typu konferencja w Polsce, dedykowana w 100% tematyce przedsiębiorczości. Jej organizatorem było centrum doradczoszkoleniowe Coaching Center. Organizatorzy wychodząc z założenia, że przez zaangażowanie mentorów i coachów, można inspirować ludzi do zakładania własnych, dobrze prosperujących firm, które zdolne są do odnoszenia międzynarodowych sukcesów, przedstawili cykl prezentacji poświęconych różnym aspektom przedsiębiorczości oraz poprowadzili dyskusję panelową z ekspertami i praktykami biznesu. Organizatorzy pokazali, w jaki sposób mentoring i coaching, przyspieszają tempo rozwoju firmy i przedsiębiorcy, polepszają efekty działania oraz podnoszą jakość ich funkcjonowania. Każdy przedsiębiorca równolegle prowadzi dwa procesy: swoje przedsiębiorstwo i stawanie się przedsiębiorcą. Te procesy zazębiają się i wzajemnie na siebie oddziałują. Posiadają jednak inną dynamikę i odmienne potrzeby. Bardzo często przedsiębiorca, zwłaszcza kiedy rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej, myśli: Ja to firma, a firma to ja. Trudno wtedy oddzielić swoje aspiracje i potrzeby od celów i potrzeb firmy. Wówczas pojawia się przestrzeń na coaching. Programy dla przedsiębiorców są dwoma programami w jednym jak dwa płuca. Jedno płuco to przedsiębiorca, drugie to przedsiębiorstwo. Są równoprawne, jednak funkcjonują dość autonomicznie. W związku z tym mentorzy i coachowie przedsiębiorczości mają dwa zadania: rozwijanie przedsiębiorstw w sensie zarządzania, technologii, sprzedaży, marketingu oraz rozwijanie przedsiębiorczości jako zestawu cech, umiejętności w konkretnym Kowalskim. Coaching jest jedyną i niepowtarzalną szansą na dotarcie do personalnych zasobów klienta; nie ma drugiej takiej techniki, która indywidualnie i z logiczną precyzją odkrywa wewnętrzne blokady czy samą wizję. Znaczącą wartością dodaną procesu coachingowego odczuwaną zarówno przez klienta, jak i przez coacha jest specyficzna energia, która skutecznie pobudza do dalszego działania. Niewątpliwą korzyścią mentoringu jest możliwość czerpania wiedzy od autorytetu w danej dziedzinie i korzystanie z jego doświadczenia. Wsparcie jest bowiem kluczowym elementem na drodze początkującego przedsiębiorcy. 2. Program konferencji: Konferencja Mentoring i coaching w służbie przedsiębiorczości, zorganizowana przez centrum doradczo szkoleniowe Coaching Center odbyła się 28 czerwca 2011 r. w siedzibie Business Centre Club (BCC) w Warszawie. Miejsce zostało wybrane nie przypadkowo. BCC jest jedną z największych organizacji przedsiębiorców w Polsce i dlatego tam właśnie zorganizowano konferencję poświęconą mentoringowi i coachingowi przedsiębiorczości.
Konferencja przebiegała według poniższego porządku: 10:30 11:00 Rejestracja uczestników i powitalna kawa Część I prowadzący: Wiesław Zawadzki 11:00 11:30 Prezentacja i demonstracja coachingu/mentoringu Paweł Sopkowski, Prezes Zarządu CoachWise S.A. 11:30 11:50 Zaproszenie do partnerstwa w programie mentoringu dla początkujących przedsiębiorców organizowanego pod auspicjami Fundacji Księcia Walii, Karola Youth Business Poland Wiesław Zawadzki, Dyrektor Rozwoju Obszaru Przedsiębiorczości CoachWise S.A. 11:50 12:15 Studium przypadku: Mentoring i coaching w programie Szkoła Milionerów Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości Prezentacja coachingu przedsiębiorczości możliwość doświadczenia czym jest i jak działa coaching, Paweł Sopkowski, Prezes Zarządu CoachWise S.A. 12:15 12:30 Prezentacja raportu Mentoring i coaching przedsiębiorczości dotychczasowe doświadczenia i trendy Raport przedstawia doświadczenia i wnioski wynikające z przeprowadzenia przez Coaching Center ponad 6 tys. osobo/godzin mentoringu i coachingu dla początkujących przedsiębiorców oraz prognoza kierunków zmian w obszarze coachingu przedsiębiorczości. Prezentacja Raportu Paweł Sopkowski, Prezes Zarządu CoachWise S.A. 12:30 13:00 Przerwa kawowa i poczęstunek Część II prowadzący: Wiesław Zawadzki 13:00 13:20 Merytoryczne i finansowe wsparcie początkujących przedsiębiorców w Polsce obecnie i po 2013 r. Agata Wieruszewska, Główny specjalista, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Departament Wsparcia Instytucji Otoczenia Biznesu 13:20 14:25 Plusy i minusy mentoringu i coachingu w rozwoju przedsiębiorczości. Finansowanie wsparcia dla przedsiębiorców teraz i w przyszłości Moderator: Wiesław Zawadzki Uczestnicy panelu: - Joanna Dąbrowska, ekspert Związku Banków Polskich; - Wojciech Dołkowski, założyciel pierwszej w Polsce sieci aniołów biznesu prezes PoIBAN Business Angels Club; - Krzysztof Jaszczuk, członek Rady Programowej YBP, członek zarządu Sysco Polska; - Romuald Kępa, mentor, Delivery Manager Coaching Center; - Anna Piasecka, coach, członek zarządu ICF Polska; - Mateusz Sobkowiak,, początkujący przedsiębiorca, korzystający z usług mentora Coaching Center; - Dariusz Żuk, założyciel największej w Polsce sieci akademickie inkubatory przedsiębiorczości, prezes Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości, prezes Polski Przedsiębiorczej. 14:25 14:30 Podsumowanie konferencji Paweł Sopkowski i Wiesław Zawadzki 4
3. Różnica między coachingiem i mentoringiem. Trendy w coachingu. Różnice między coachingiem i mentoringiem Pierwsza część spotkania miała charakter wprowadzający w samą istotę mentoringu i coachingu oraz różnic między nimi w tym celu Paweł Sopkowski, partner zarządzający Coaching Center przeprowadził krótką, przykładową prezentację coachingu i mentoringu z jednym z uczestników konferencji. Ta symulacja pozwoliła zrozumieć, na czym polega rola zarówno mentora, jak i coacha podczas gdy mentor dzieli się z klientem doświadczeniem z drogi, którą ma za sobą, coach pełni funkcję katalizatora oczekiwanych przez klienta zmian. Podczas części coachingowej, rozmówca stopniowo odkrywał w sobie to, co jest dla niego istotne w rozwijaniu jego działalności gospodarczej i co zamierza zrobić. Znajdował rozwiązania i źródła motywacji, aby je zrealizować. Następnie prowadzący prezentację podał przykłady tematów, jakie poruszane są podczas spotkań mentoringowych. Są to m.in.: Jak będą się sprzedawały produkty/usługi? Skąd będzie pozyskiwany kapitał? Jak ta działalność wpisuje się w konkurencję i fakt, że to warto sprawdzić. Kwestia ewentualnych partnerów biznesowych, np. strategicznych, sprzedażowych, od których można pozyskać np. kapitał, know-how, itd. Podsumowując, cele coachingu i mentoringu są takie same: przyspieszać tempo rozwoju, polepszać efekty działania i podnosić jakość funkcjonowania. Role coacha i mentora są jednak różne: coach to partner, który pomaga uszczegóławiać, pogłębiać i klaryfikować pomysły, natomiast mentor to doświadczony przedsiębiorca, który doprecyzowuje i pyta szczegółowo o obszary biznesowe dzieląc się swoją wiedzą, doświadczeniem, radami. Trendy w coachingu, czyli dokąd zmierza coaching i coachowie Rezerwy proste wzrostu efektywności są już na wyczerpaniu. Łatwo dostępnie i coraz tańsze szkolenia powodują, że coraz więcej z nas skutecznie planuje swoje działania, właściwie stawia cele i monitoruje ich realizację, ustala i wdraża strategię. Coaching staje się dla wielu przedsiębiorstw metodą sięgnięcia do dodatkowych pokładów energii, innowacyjności i przedsiębiorczości. Kierowany do kadry kierowniczej lub kluczowych zespołów, zarówno w formie grupowej, jak i indywidualnej, coaching wyzwala głęboką i, co jest szczególnie ważne, trwałą zmianę w efektywności firm. Ukierunkowany i indywidualny rozwój pracowników otwiera nowe szanse rozwoju na poziomie przedsiębiorstwa. Specjalizacje programów coachigowych Wykorzystanie metody pracy, jaką jest coaching, można porównać z rozpoczęciem podróży w towarzystwie coacha. Rolą coacha nie jest wyznaczanie kierunku marszu, jego tempa oraz planu. Nie jest nią również dawanie rad, dokonywanie oceny działań klienta oraz jego postępów. Coachowie są bowiem ekspertami w tematyce procesu coachingowego i nie muszą posiadać specjalistycznej wiedzy na temat konkretnego obszaru biznesowego. 5
Ostatnie lata coraz większej popularności coachingu i postępująca profesjonalizacja branży pokazują jednak, że klienci coraz bardziej doceniają doświadczenie coacha w danej dziedzinie. Stąd też coachowie coraz częściej określają swoje specjalizacje i oferują programy coachingowe o różnej specyfice dotyczące obszarów (np. sprzedaż, zarządzanie projektami) albo specyficznych potrzeb (np. coaching dla kobiet wracających na rynek pracy, coaching w sytuacji konfliktu). W sensie metodycznym taki coaching nie różni się od ogólnego coachingu, natomiast specjalizacja coacha przekłada się na lepsze zrozumienie klienta oraz dynamiki procesu, posługiwanie się tym samym słownictwem branżowym. Dzięki tym czynnikom klient otrzymuje bardziej adekwatne wsparcie. Taka specjalizacja ułatwia również klientom doprecyzowanie swoich potrzeb na etapie podejmowania decyzji o rozpoczęciu coachingu oraz pozwala zweryfikować efekty procesu coachingowego. Zastosowania coachingu trendy: wyraźne rozróżnienie programów szkoleniowych, coachingowych, działań doradczych i menedżerskich; szeroki zakres programów indywidualnych i grupowych dostosowanych do różnych sytuacji i potrzeb; zespoły wewnętrznych coachów; dyscyplina i precyzja w monitorowaniu postępów i efektywności coachingu; wpływanie na kulturę i styl pracy w zespole w stronę zwiększonej odpowiedzialności, i samodzielności pracowników; wzmacnianie menedżerów w umiejętności angażowania pracowników i współtworzenia poprzez rozwój coachingowego stylu zarządzania. 4. Program Youth Business Poland Kolejnym punktem konferencji było zaproszenie do partnerstwa w programie mentoringowym dla początkujących przedsiębiorców, organizowanym pod auspicjami Fundacji Księcia Walii, Karola Youth Business Poland. Program YBP jest częścią sieci programów Prince s Youth Business International wspierających przedsiębiorczość w blisko 40 krajach świata. W Polsce program prowadzony jest od października 2008 r. w ramach Fundacji Inkubator Technologiczny, założonej przez Brytyjsko-Polską Izbę Handlową. Współorganizatorem programu od 2009 r. jest Coaching Center, a partnerem strategicznym Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). Program YBP pomaga młodym osobom stać się przedsiębiorcami poprzez zapewnienie wsparcia finansowego i opieki mentora. W Polsce program obejmuje swym zasięgiem coraz większą liczbę województw. Składa się on z co najmniej 6 spotkań (trwających 1-2 godziny) z mentorem, w przeciągu 6 miesięcy. W programie zaangażowanych jest kilkudziesięciu mentorów, którzy oprócz umiejętności coachingowych mają również doświadczenie biznesowe. Współpraca między mentorem a uczestnikiem programu trwa 6 miesięcy, spotkania odbywają się minimum 1-2 godz. w miesiącu, także on-line (skype, telefon). Wsparcie finansowe w postaci niskooprocentowanych pożyczek stanowi dużą pomoc na samym początku drogi, jaką podąża przedsiębiorca. Udział w programie jest praktycznie bezpłatny, wymaga jedynie przekazania jednorazowej darowizny na rzecz fundacji w wysokości 50 zł. Program skierowany jest do przedsiębiorców w wieku 18-35 lat, którzy prowadzą swoją działalność nie dłużej niż 3 lata lub dopiero zamierzają rozpocząć własny biznes. W przeciągu ostatnich 3 lat ponad 120 osób skorzystało z oferty YBP, a ich liczba stale rośnie. 6
Plan programu dzieli się na: 1. Fazę wstępną (pierwsze sesje): Cele, mierniki sukcesu Rola coachingu/mentoringu Partnerstwo, zasady współpracy Dopasowanie klient coach/mentor ocena wartości dodanej i kompetencji Wizja firmy sprawdzenie kompletności wizji (marketing, sprzedaż, operacje, finanse) Wybór obszaru koncentracji, oczekiwane rezultaty, dzisiejsza rzeczywistość, możliwe działania Po co firma? Co jest w tym dla mnie osobiście ważnego? Kim się stanę/staję? 2. Fazę główną (kolejne sesje) Koncentracja na rozwoju przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy Możliwość skorzystania z doświadczeń biznesowych mentorów Ocena wartości dodanej i kompetencji Całościowość spojrzenia na podstawowe obszary (marketing, sprzedaż, operacje, finanse, moja rola w firmie) Wzmacnianie procesu pracy nad wybranym obszarem działalności (włączając proces selekcji/wyboru) Wsparcie i wzmacnianie w procesie dojrzewania jako lider/przedsiębiorca Dotychczasowe badania wskazują, że jedną z największych barier, która skutecznie hamuje aktywność młodych ludzi na polu biznesowym, jest negatywny wpływ najbliższego otoczenia na pomysł stworzenia biznesu. Dodatkowo profesja przedsiębiorcy, zwłaszcza rozpoczynającego działalność gospodarczą, nie jest uważana za prestiżową. W sytuacji niekorzystnego wpływu otoczenia, ważne jest, aby przedsiębiorca miał oparcie i pomoc w osobie coacha lub mentora. Więcej informacji na temat programu na stronie internetowej: http://www.fit.org.pl/index.php 5. Szkoła Milionerów AIP Prezentacja Dobry coach/mentor to nie wszystko, to studium przypadku zarządzania coachingiem i mentoringiem na przykładzie projektu dla przedsiębiorców zrealizowanego dla Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości (AIP), pod nazwą Szkoła Milionerów. Kluczowym założeniem w myśleniu o wdrażaniu coachingu jest traktowanie go jako szerokiego obszaru metodycznego, nie zaś jako techniki bądź narzędzia. Coaching wspiera skutecznie wiele różnorodnych biznesowych procesów. Skuteczność zewnętrznego i wewnętrznego coachingu jest potwierdzona wieloma badaniami, jednak aby działał, musi być umiejętnie zarządzany, zgodnie z zasadą, że dobry coach/mentor to nie wszystko. Na podstawie doświadczeń w ramach projektu z roku 2009/2010, można stwierdzić, że osiągnięcie zakładanych celów biznesowych klienta nie byłoby możliwe bez wyspecjalizowanego zarządzania procesem. W 2010 roku w projekcie Szkoła Milionerów, objęto 103 osoby z czterech województw (wielkopolskie, dolnośląskie, śląskie i pomorskie), oraz blisko 40 coachów i mentorów. W ramach 7
programu trwającego 6 miesięcy, zrealizowanych zostało ponad 6000 tys. osobo/godzin coachingu i mentoringu Głównym celem projektu, było przyspieszenie procesu rozwoju przedsiębiorstwa i zmierzenie się z trudnościami temu towarzyszącymi. Celami szczegółowymi projektu było: - stworzenie wizji przedsiębiorstwa i siebie jako przedsiębiorcy; - dopracowanie pomysłu na biznes; - wypracowanie strategii i planu działania; - wspieranie w realizacji celów i postanowień. Grupą docelową projektu byli przedsiębiorcy ubiegający się o wsparcie kapitałowe. którym zaoferowano szereg programów coachinowych i mentoringowych, grupowych i indywidualnych dostosowanych do potrzeb uczestników. Każdy z przedsiębiorców miał możliwość stworzenia wizji przedsiębiorstwa i jednocześnie wizji siebie jako przedsiębiorcy; następnie ustalany był plan oraz strategia jego realizacji. Cały ten proces poddawany był bieżącemu monitoringowi. Wyzwaniem przy projekcie było więc jego zarządzanie. Zaczęto od określenia samej definicji przedsiębiorczości. Według Coaching Center jest to połączenie różnych elementów: postaw, wiedzy, umiejętności i systemów zarządzania, które prowadzą do tworzenia organizacji trawle odpowiadającej potrzebom klientów. Przyjęto także jednolitą definicję coachingu i innych form wsparcia oraz powiązań między nimi. Przyjęto jeden model coachingu (nazewnictwo, narzędzia) w całym projekcie. Ponadto wprowadzono klarowną i konsekwentną komunikację z uczestnikami projektu. Właściwie rozumienie coachingu i mentoringu pozwala w przyszłości zwiększyć efektywność i uniknąć nieporozumień. Nie można przy tym zapomnieć, że uczestnik coachingu musi być gotowy do tego procesu, posiadać świadomość, jak funkcjonuje coaching. Bez woli działania i chęci zaangażowania się, korzystanie z coachingu nie ma sensu. Coach nie rozwiązuje sam z siebie problemu, ale jest katalizatorem zmian. Celem projektu Szkoła Milionerów udało się osiągnąć przez zastosowanie programu CoachWise, który wprowadził nie tylko jednolite nazewnictwo, ale przede wszystkim poprowadził coaching indywidualny i grupowy, liczne warsztaty oraz zarządzanie całym procesem coachingowym, przez co przyczynił się do sukcesu przedsięwzięcia klienta. 6. Propozycje PARP Kolejna prezentacja pt. Merytoryczne i finansowe wsparcie początkujących przedsiębiorców w Polsce - obecnie i po 2013 roku została przedstawiona przez panią Agatę Wieruszewską z Departamentu Wsparcia Instytucji Otoczenia Biznesu, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Dzięki prezentacji słuchacze mogli dowiedzieć się o nowej usłudze obejmującej indywidualne doradztwo w rozpoczynaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej, która zostanie wprowadzona do końca bieżącego roku przez PARP i będzie skierowana do start upów oraz przedsiębiorców w początkowym okresie ich działalności. Asysta będzie obejmować konsultacje na temat profilu planowanej działalności, szans i zagrożeń z nią związanych oraz analizę form i źródeł jej finansowania. Cenną formą pomocy z pewnością okaże się również fachowe doradztwo w przygotowaniu biznesplanu oraz dokumentów do rejestracji własnej działalności gospodarczej. 8
Misją Krajowego Systemu Usług (KSU) jest rozwój przedsiębiorczości poprzez zapewnienie najwyższej jakości usług w kluczowych obszarach wymagających wsparcia państwa. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości poprzez KSU chce wspierać przedsiębiorców przez asystę zarówno w zakładaniu jak i prowadzeniu działalności gospodarczej, a także fundusze udzielające pożyczek i poręczeń. Działają Punkty Konsultacyjne, w których przedsiębiorcy mogą się dowiedzieć, w jaki sposób krok po kroku założyć firmę, jak pozyskiwać środki finansowe na rozwój biznesu oraz uzyskać pomoc w rozwiązywaniu problemów w bieżącej działalności. Planowane jest również na końcu 2011 roku wprowadzenie opieki nad klientem. 1. Pilotażowy projekt asysty w prowadzeniu działalności gospodarczej polega na: diagnozie potrzeb biznesowych identyfikacji problemów klienta związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, szczególnie w pierwszych 6 miesiącach jej prowadzenia wsparciu doradczym w zakresie: spełniania wymogów formalno-prawnych dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej (wywiązywanie się z podstawowych obowiązków przedsiębiorcy, w tym składanie dokumentów do ZUS i Urzędu Skarbowego); marketingu przedsiębiorstwa (przygotowanie strategii marketingowej, analizy SWOT, analizy wpływu czynników zewnętrznych i wewnętrznych na pozycję strategiczną firmy itp.); organizacji przedsiębiorstwa (organizacja pracy, zarządzanie czasem, dobór personelu, podział obowiązków i odpowiedzialności itp.); finansów przedsiębiorstwa (opracowanie kosztorysu przedsięwzięcia, zarządzanie kapitałem obrotowym, pozyskiwanie źródeł finansowania, postępowanie w przypadku zagrożenia zatorem płatniczym, wypowiedzenie umowy kredytowej przez bank itd.). 2. Projekt asysty w rozpoczynaniu działalności gospodarczej będzie polegał na: konsultacjach nt. profilu planowanej działalności, analizie SWOT planowanej działalności, analizie form i źródeł finansowania działalności gospodarczej, doradztwie w przygotowaniu biznesplanu doradztwie przy wyborze formy organizacyjno-prawnej działalności gospodarczej przygotowaniu dokumentów do rejestracji działalności gospodarczej rejestracji działalności gospodarczej w bazie CEIDG (opcjonalnie) Więcej informacji na stronie: http://ksu.parp.gov.pl 7. Panel dyskusyjny Ostatnim elementem konferencji była dyskusja panelowa Plusy i minusy mentoringu i coachingu w rozwoju przedsiębiorczości. Finansowanie wsparcia dla przedsiębiorców teraz i w przyszłości, moderowana przez Wiesława Zawadzkiego, z udziałem ekspertów reprezentujących instytucje otoczenia biznesu, przedsiębiorców oraz szefów firm z dużym doświadczeniem biznesowym. Dyskusja dotyczyła zarówno obszarów miękkich, takich jak coaching i mentoring przedsiębiorczości, jak również obszarów finansowania start-upów oraz programów dla przedsiębiorców. Anna Piasecka członek zarządu ICF Polska zaskoczyła uczestników stwierdzeniem, że według badań większość osób, które zwracają się o coaching to kobiety. Coaching pojawia się wszędzie tam, gdzie występuje potrzeba zmian. Krzysztof Jaszczuk członek zarządu Sysco Polska przytoczył dane: W Polsce jest 2,7 mln firm, z tego 1 mln przedsiębiorców to osoby, które wykonują swoją działalności, 9
jako samozatrudnieni. Mamy 800 tys. przedsiębiorców, w tym 95% należy do sektora MŚP. Zakładanie firmy i jej początki są związane ze zmianami i obarczone ryzykiem porażki. Mentoring biznesowy jest określany jako najwyższa forma obniżająca ryzyko przedsięwzięcia. kontynuował Krzysztof Jaszczuk. Problem ryzyka poruszyła także - Joanna Dąbrowska, ekspert Związku Banków Polskich, która pokazała, jak można go rozwiązywać w przyszłości: Do konkurencyjności przedsiębiorstw w skali europejskiej możemy dążyć przez wspieranie innowacyjności. To wiąże się ze zwiększonym ryzykiem w finansowaniu przedsięwzięć innowacyjnych. Przedsiębiorca musi przekonać bank, że jego pomysł będzie żywotny i w perspektywie umożliwi zwrot finansowania dłużnego udzielonego przez bank. To nie będzie proste w przypadku start-upów. Wśród instrumentów finansowych skupionych w programie ramowym, można wymienić poręczenia finansowania dłużnego. O wsparciu finansowym połączonym z mentoringiem mówił Wojciech Dołkowski, prezes PoIBAN Business Angels Club. Angel inwestor jest osobą, która jest multiinstrumentalistą, ponieważ odniósł sukces, ma pieniądze, jest komunikatywny, jeszcze mu się chce i potrafi być mentorem. Daje coś więcej niż pieniądze, tj. kontakty, doradztwo personalne, które często mają większe znaczenie niż kapitał. Wśród mentorów może być więcej inwestorów niż mentorów wśród inwestorów, ponieważ sukces w biznesie nie gwarantuje umiejętności przekazywania tej wiedzy dalej. Z doświadczeń coacha Romualda Kępy, który prowadził coaching dla start-upów okazało się, że młodzi ludzie najbardziej potrzebowali klaryfikacji wizji swojego przedsiębiorstwa. Według Mateusza Sobkowiaka młodego przedsiębiorcy, który skorzystał z wsparcia, wpływ mentoringu można zauważyć przy konfrontacji z osobami, które nie miały z nim do czynienia. Mamy tysiące narzędzi w zakładaniu i prowadzeniu własnych firm, ale ta wiedza jest nie usystematyzowana. Jest tak jak z osobą, która nigdy nie remontowała, a która wchodzi do Praktikera i nie wie co zrobić. Mentoring pomaga w znalezieniu zastosowania do narzędzi, które posiadamy. Pozwala dopasować istniejące programy do własnych potrzeb, zdecydować, z których rzeczywiście można skorzystać na danym poziomie rozwoju. Dzięki mentoringowi nabiera się pokory i dystansu do możliwości, które są aktualnie dostępne. Mentoring powoduje, że wiemy, czego chcemy a to jest najważniejsze. Minusami coachingu/mentoringu przedsiębiorczości są: jego koszty, czasochłonność, brak jednoznacznych kryteriów wyboru coacha/mentora, brak znajdywania gotowych rozwiązań przez coacha/mentora, konieczność włożenia wysiłku, aktywności w proces i szczerego zaangażowania się, odkrywanie prawdziwych intencji i nie zatajanie prawdy. Do plusów zaś można zaliczyć: szansę indywidualnego dotarcia do celów ważnych przy zakładaniu firmy, możliwość zderzenia własnych pomysłów z doświadczonym mentorem, znalezienia wzorca i autorytetu, szybsze i łatwiejsze odkrywanie siebie, które skutkuje lepszymi wynikami firmy. W dyskusji poruszone zostały także zagadnienia związane z przyszłością wsparcia przedsiębiorczości. Według eksperta Związku Banków Polskich, Unia Europejska będzie stopniowo odchodzić od systemu dotacyjnego ku instrumentom finansowym tj. poręczenia, inwestycje kapitałowe w fundusze podwyższonego ryzyka. Po 2013 r. można spodziewać się odchodzenia od bezzwrotnej pomocy finansowej dla przedsiębiorców. Paneliści wymienili serię uwag, które mogłyby przynieść rozwój przedsiębiorczości w Polsce. Wśród nich można wymienić naukę w szkołach o inwestowaniu, radzeniu sobie z finansami oraz umożliwienie nastolatkom pracy zarobkowej w wakacje. To mogłoby wpłynąć na zmianę mentalności, wzrost prestiżu posiadania własnej firmy oraz zmniejszenie nieufności do środowiska przedsiębiorców. Dariusz Żuk prezes Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości dodał: Tworzymy innowacyjne centra biznesu dla start-upów, które będą zawierały systemy informatyczne, które umożliwią przedsiębiorcom zero kontaktu z urzędem. Moim celem jest odcięcie urzędów od 10
przedsiębiorców. Chcemy, żeby przedsiębiorca mógł prowadzić firmę w Polsce z każdego miejsca na świecie. Wpływ tego typu działań na żywotność firmy jest kwestią, którą poruszył Romuald Kępa, mówiąc: Dla mnie wyzwaniem byłoby to, by instytucje otoczenia biznesu potrafiły zmierzyć efektywność całego programu czyli ile firm przystępuje do programu, a ile przetrwa po 3, 5-ciu, itd. latach. Od tej podstawy można zacząć badać, czy mentoring/coaching powodują przedłużenie trwania biznesu. 8. Wnioski Każdy przedsiębiorca równolegle prowadzi dwa procesy: swoje przedsiębiorstwo i stawanie się przedsiębiorcą. Te procesy zazębiają się wzajemnie. Posiadają jednak inną dynamikę i inne potrzeby. Bardzo często przedsiębiorca, zwłaszcza kiedy rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej, myśli: Ja to firma a firma to ja. Trudno wtedy oddzielić swoje aspiracje i potrzeby od celów i potrzeb firmy. Wówczas pojawia się przestrzeń na Coaching. Przykładowo: - Przedsiębiorca jest niecierpliwy i lubi działać szybko, natomiast jego firma potrzebuje wyważonych, dobrze zaplanowanych działań; - Albo przedsiębiorca docenia kameralne otoczenie, a firma wymaga kilku biur, prestiżowej lokalizacji i dużego rozmachu; - Lub też przedsiębiorca lubi kontrolować sytuację, trzymać ręce na kierownicy, a tymczasem jego biznes może potrzebować partnerstwa. Są to sytuacje, które wymagają rozdzielenia tych dwóch perspektyw. Sytuacja może też być odwrotna, czyli firma może mieć potrzeby, które kolidują z potrzebami przedsiębiorcy. W momencie, kiedy np. przedsiębiorca jest informatykiem i chce tworzyć kody programów, firma może potrzebować zarządzania strategicznego i analiz rynkowych, co całkowicie leży poza zainteresowaniami przedsiębiorcy. I tu jest miejsce na coaching, ponieważ rozdzielenie tych dwóch perspektyw jest bardzo istotne. Programy dla przedsiębiorców są dwoma programami w jednym jak dwa płuca. Jedno płuco to przedsiębiorca a drugie przedsiębiorstwo. Są równoprawne, ale funkcjonują dość autonomicznie. W związku z tym mentorzy i coachowie przedsiębiorczości mają dwa zadania: rozwijanie przedsiębiorstw w sensie zarządzania, technologii, sprzedaży, marketingu, itd. oraz rozwijanie przedsiębiorczości jako zestawu cech, umiejętności w konkretnym Kowalskim. Jeśli takiej umiejętności brak to coaching i mentoring powinny być prowadzone przez dwie osoby, które będą się ze sobą komunikowały. Wnioskiem z prowadzonych dotychczas projektów coachingowych jest to, iż szczególnie istotne jest umiejętne zarządzanie projektem. Badanie, co przedsiębiorca rozumie pod pojęciem coachingu i mentoringu. Właściwe rozumienie tych pojęć pozwala zwiększyć efektywność i uniknąć nieporozumień. Nie można przy tym zapomnieć, że uczestnik coachingu musi być gotowy do tego procesu, posiadać świadomość, jak funkcjonuje coaching. Bez woli działania i chęci zaangażowania się, korzystanie z coachingu nie ma sensu. Coach nie rozwiązuje sam z siebie problemu, ale jest katalizatorem zmian. Określenie definicji przedsiębiorczości, coachingu i innych form wsparcia oraz powiązań między nimi; przyjęcie jednego modelu coachingu (nazewnictwo, narzędzia) w całym projekcie; wprowadzenie klarownej i konsekwentnej komunikacji z uczestnikami projektu - wszystko to dopiero doprowadziło do sukcesu realizowanych projektów. 11
Trendy dotyczące cochingu w Polsce wykazują tendencję wzrostową. Coaching zaczyna być postrzegany jako dziedzina a nie technika, czyli ma szerokie zastosowanie, a programy coachingowe są dobierane specjalnie do potrzeb uczestników. Coraz precyzyjniej rozróżniane są między sobą programy coachingowe, szkoleniowe, działania doradcze i menedżerskie. Rozwija się coaching wewnętrzny w organizacji, a kadra menedżerska poprzez coachingowy styl zarządzania nabywa umiejętności angażowania pracowników i współtworzenia firmy, przez co ta staje się bardziej efektywna. Uczestnicy konferencji byli zgodni co do istnienia zarówno pozytywnych, jak i negatywnych stron coachingu i mentoringu biznesowego. Niewątpliwym minusem jest koszt oraz czasochłonność tego procesu, którego nie należy przyspieszać, aby nie zaburzyć jego naturalnego przebiegu. Osiągnięcie pozytywnych efektów skutecznie może utrudnić także dający się zauważyć brak zaufania społecznego do przedsiębiorców w Polsce i rozbudowana sieć formalności urzędowych. W procesie spotkań z coachem czy mentorem, ze strony samego przedsiębiorcy niezbędna jest nie tylko sama chęć zmiany, ale przede wszystkim umiejętność zaangażowania się w działanie, czyli zdolność do podjęcia aktywnej współpracy. Według panelistów konferencji, coaching jest jedyną i niepowtarzalną szansą na dotarcie do personalnych zasobów klienta; nie ma drugiej takiej techniki, która indywidualnie i z logiczną precyzją odkrywa wewnętrzne blokady czy samą wizję. Znaczącą wartością dodaną procesu coachingowego odczuwaną zarówno przez klienta, jak i przez coacha jest specyficzna energia, która skutecznie pobudza do dalszego działania. Niewątpliwą korzyścią mentoringu jest możliwość czerpania wiedzy od autorytetu w danej dziedzinie i korzystanie z jego doświadczenia. Wsparcie jest bowiem kluczowym elementem na drodze przedsiębiorcy, co zostało mocno podkreślone podczas konferencji. Opracowanie: Coaching Center Warszawa, lipiec 2011 r. 12