WYBRANE ZGADNIENIA INZYNIERII ŚRODOWISKA

1 KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA WYBRANE ZGADNIENIA INZYNIERII ŚRODOWISKA Znaczenie Odry dla gospodarki regionu, potrzeby inwestycyjne w aspekcie zachowania zasady zrównoważonego rozwoju. dr Bogdan Tomaszek Opole Prószków 7-9 maja 2014 r.

Zachowania zasady zrównoważonego rozwoju w korzystaniu z Odry, 2 to gospodarcze wykorzystanie Odry z korzyścią dla ludzi i poszanowaniem środowiska naturalnego 2 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Trzy konferencje międzynarodowe poświęcone zagadnieniom Odry i jej dorzecza zorganizowane w 3 latach 2010, 2011 i 2013 uwzględniające zrównoważony rozwój. 3 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Po pierwsze gospodarka: 1. Transport czyli Odrzańska Droga Wodna [E. Skupień 2010] 4 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Teoretyczne możliwości przewozowe liczone w 2010 roku : - dla Odry, to około 16 mln ton w ciągu roku, - dla Kanału Gliwickiego 3 mln ton. Ilości przewożonych towarów w chwili obecnej znikome trudno oszacować. 5 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Z Raportu NIK o funkcjonowaniu żeglugi śródlądowej w Polsce: Zgodnie z ustaleniami NIK, na terenie Unii Europejskiej przeciętnie 6,2% towarów transportuje się drogami śródlądowymi, a w Polsce 0,29% (tj. 21,3 razy mniej). Na terenie Słowacji, nie posiadającej dostępu do morza, odsetek ładunków transportowanych drogami śródlądowymi wynosi 2,4%. Z obecnej sieci dróg wodnych w Polsce liczącej ponad 3,6 tys. km tylko 206 km spełnia standardy o znaczeniu międzynarodowym, czyli pozwala na pływanie statków o tonażu ponad tysiąca ton. 6 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Z Raportu NIK o funkcjonowaniu żeglugi śródlądowej w Polsce: W dniu 10 września 2013 r. KE przedstawiła Zintegrowany Europejski Program Działań na Rzecz Żeglugi Śródlądowej (NAIADES II)]^, którego celem jest zwiększenie przewozów towarowych wodnymi drogami śródlądowymi przy jednoczesnym wzroście jakości tego transportu. Jednym z podstawowych celów europejskiej polityki transportowej jest harmonijne połączenie utrzymania mobilności jako podstawowego warunku rozwoju społeczno-gospodarczego oraz ochrony środowiska naturalnego, tj. zrównoważonego rozwoju (sustainable development]`). 7 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Z Raportu NIK o funkcjonowaniu żeglugi śródlądowej w Polsce: Zaletami wodnego transportu śródlądowego są: małe zużycie energii; niska emisja zanieczyszczeń powietrza; możliwość zmniejszenia kongestii ( korków) na drogach wskutek możliwości przejęcia przewozów transportu samochodowego; niższe koszty zewnętrzne. 8 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Elżbieta Bieńkowska - wicepremier, minister infrastruktury i rozwoju W latach 2014-2020 na budowę i modernizację 9 dróg Polska chce przeznaczyć ponad 60 mld zł z funduszy. Planujemy podział funduszy unijnych w proporcji 60 proc. na drogi do 40 proc. na koleje. To będzie dobrze ponad 60 mld zł na drogi i około 40 mld zł na koleje. wywiad wicepremier z Polską Agencją Prasową 2.04.2014r. 9 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Dla porównania: Przywrócenie dróg wodnych do stanu używalności wg raportu NIK kosztowałoby 14 mld zł, Wydatki na transport wodny w okresie: -2007/13 wyniosły 0,5% środków przeznaczonych na transport, - 2014/20 planowane nakłady wyniosą 2,5% sumy środków przeznaczonych na transport ( Jacek Swatoń przewodniczący Komitetu ds. Gospodarki Wodnej przy Krajowej Izbie Gospodarczej, na I posiedzeniu Komitetu w dniu 24.04.2014 w Katowicach). 10 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

11 4 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Znaczenie ODW w szlakach międzynarodowych 12 4 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

2. Stocznie rzeczne na Odrze: - Damen Shipyards Koźle, Stocznia Koźle, Stocznia ATUT Januszkowice, Stocznia RENOD w Dobrzeniu Wielkim, Grupa Stoczni Malbo ( Wrocław, Malczyce, Szczecin), Grupa Stoczni Odra sp. z o.o. ( Szczecin, Nowa Sól, Wrocław) - roczna produkcja stoczni to około 60 obiektów pływających, - zatrudnienie w stoczniach wynosi ponad 400 pracowników, - na jednego pracownika w stoczni pracuje średnio około siedmiu pracowników w firmach bezpośrednio współpracujących. 13 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

14 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Poprzednie zamówienie w stoczni DAMEN 15 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Obecnie realizowane zamówienie w Stoczni DAMEN 16 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Ekologiczna instalacja do czyszczenia i malowania elementów stalowych w Stoczni Damen 17 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

ZIELONA ŻEGLUGA 18 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Główne porty rzeczne w województwie zachodniopomorskim znajdują się w: - Policach, 19 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Główne porty rzeczne w województwie Lubuskiego znajdują się w: - Bytomiu Odrzańskim, - Nowej Soli, - Cigacicach, - Krośnie Odrzańskim, - Frankfurcie n. Odrą, - Kostrzynie nad Odrą 20 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Porty rzeczne w województwie dolnośląskim Źródło: Tomasz Moś, Ośrodek Badawczy Ekonomiki Transportu P.P. Program Rozwoju Infrastruktury Transportowej i Komunikacji dla Województwa Dolnośląskiego. Warszawa, Wrocław, maj 2006 21 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Port rzeczny firmy FAMET w Opolu: 22 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Port w Koźlu: 23 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Port w Gliwicach jako węzeł intermodalny: 24 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

4. Elektrownie wodne na Odrze ( stan 2007 rok): 25 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Elektrownie wodne na Odrze: Elektrownia wodna Januszkowice Parametry techniczne: - moc instalowana 2 x 700 = 1 400 kw - moc osiągalna 2 x 560 = 1 120 kw - przełyk instalowany 2 x 31 = 62 m3/s - spad max brutto 2,6 m - spad brutto dla Q inst 2,4 m - sprawność max hydrozespołu 87,1 % - napięcie generatorowe 690 V Podstawowe wyposażenie : dwa hydrozespoły o mocy 700 kw każdy z turbiną rurową typu Kaplana o podwójnej regulacji w układzie ukośnym i średnicą wirnika 2,36 m, przekładnią zębatą i generatorem asynchronicznym. 26 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Elektrownie wodne na Odrze w Krępnej i Januszkowicach: 27 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Po 2007 roku w naszym województwie na Odrze inwestowano w: - EW w Dobrzeniu Wielkim o mocy 1,6 MW 6.05.2009 r. - W ubiegłym roku rozpoczęto budowę EW w Kątach Opolskich, - EW Opolu Groszowicach o mocy 1.06 MW, -EW w Kędzierzynie-Koźlu o mocy 1.00 MW ( 4 generatory po 250 W) 09.2013 r. -Do 2020 roku ma powstać na naszym województwie 20 nowych elektrowni o łącznej mocy 18,5 MW. Wyprodukowanie równoważnej ilości energii elektrycznej ( dla 30 EW o mocy ok. 30 MW) ze źródeł konwencjonalnych spowodowałby spalenie rocznie ok. 5 tys. ton węgla i wprowadzenie do środowiska około 24 tys. ton pyłów, 12,3 tys. ton dwutlenku węgla, 146 ton siarki i 1380 ton popiołów. To dowód na to, jak ważne dla Opolszczyzny mogą być elektrownie wodne. Ta w Dobrzeniu Wielkim ma dwie turbiny o mocy 800 kilowatów. Przez każdą z nich w ciągu sekundy przepływa 48 m3 wody. Kosztowała 15 mln zł, - inwestor PGE Energia Odnawialna S.A., (http://forumopolskiegobiznesu.pl/elektrowniewodne-na-odrze/ 28 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

EW w Kędzierzynie-Koźlu 29 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Projektowane elektrownie wodne na Kanale Odra Dunaj Łaba: 30 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

4. Turystyka Pływadła 2013 Ostrawa Koźle 31 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Pływadła 2013 Ostrawa Koźle 32 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Spływ morsów Ostrawa Szczecin XI 2011 33 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Trasy turystyczne wzdłuż Odry i kanału Gliwickiego 34 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Marina Lasoki Kędzierzyn-Koźle 35 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Statek turystyczny dla Nowej Soli wybudowany w Stoczni ATUT w Januszkowicach 36 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Po drugie Sprawy przeciwpowodziowe oraz rewitalizacji środowiska naturalnego - realizacja Programu dla Odry 2006. 37 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

W dniu 24 kwietnia br. w Dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim odbyło się posiedzenie Komitetu Sterującego Programu dla Odry-2006, któremu przewodniczył Pełnomocnik Rządu do Spraw Programu dla Odry- 2006, Wojewoda Dolnośląski Tomasz Smolarz. 38 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

39 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Stan zaawansowania Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu rzeki Odry, a więc kluczowych inwestycji Programu, do których należą Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego oraz budowa zbiornika wodnego w Raciborzu. Pomimo pewnych opóźnień przy realizacji dwóch kontraktów, realizacja całego Projektu nie powinna być zagrożona. 40 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Masterplany dla obszarów dorzeczy Wisły i Odry, czyli dokumenty przejściowe, które będą stanowiły uzupełnienie obowiązujących planów gospodarowania wodami do czasu ich aktualizacji w 2015 r. Dokumenty te znoszą wszystkie dotychczasowe programy sektorowe dotyczące gospodarki wodnej, w tym również Program dla Odry-2006. 25 kwietnia zakończyły się konsultacje społeczne projektów dokumentów 41 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Dwie uwagi do prowadzonych aktualnie prac projektowych: 1. Zdaniem ekspertów wszystkie wojewódzkie Plany Gospodarki Odpadami nie spełniają wymogów unijnych, 2. 80 % ( z ok. 5000 ) przygotowanych projektów z zakresu gospodarki wodnej do masterplanów nie spełniają przyjętych kryteriów. Polska ma czas ok. dwóch lat aby wszystko naprawić. W przeciwnym razie następstwa w postaci skutków finansowych mogą być dla nas tragiczne wstrzymanie dofinansowania i ew. zwrot źle wydanych środków. 42 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Kilka uwag o zbiornikach retencyjnych 43 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Zbiorniki retencyjne w dorzeczu Odry wykorzystywane do celów żeglugowych Źródło: Rocznik Statystyczny GUS 2005 r. Zbiornik Rzeka Pojemność maks. (mln m 3 ) Powierzchnia (ha) Pławniowice Potok Toszecki 29 240 Dzierżno Kłodnica 94 516 Turawa Mała Panew 106 2100 Otmuchów Nysa Kłodzka 130 1980 Nysa Nysa Kłodzka 123 2040 Mietków Bystrzyca 72 920 Pilchowice Bóbr 50 240 44 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Parametry zbiornika Racibórz - suchy 45 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?aid=/20140225/krajswiat/140229675 46 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Projektowany zbiornik w Kotlarni: - powierzchnia ok. 900 ha ( 7,5 x2,5 km), - pojemność ok. 40 mln m. sz. - pojemność robocza ok. 25 mln m.sz. - koszt ok. 64 mln zł. 47 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Komentarz do budowanych zbiorników w Raciborzu i Kotlarni: 1. Budowany zbiornik w Raciborzu w mojej ocenie nie spełni zasad zrównoważonego rozwoju, ponieważ nie będzie efektu gospodarczego po jego wybudowaniu. Będzie zbiornikiem suchym napełnianym wodą w czasie ewentualnej powodzi. 2. Zaprojektowany i budowany sposobem gospodarczym zbiornik w Kotlarni jest ok. 4,5 razy mniejszy od zbiornika w Raciborzu, przy koszcie budowy ok. 5 razy niższych w przeliczeniu na jeden metr sześcienny gromadzonej wody. Zbiornik w Kotlarni bardzo dobrze spełniłby funkcje gospodarcze, przeciwpowodziowe i społeczne. Niestety od co najmniej 5 lat brak stosownej decyzji dotyczącej kto ma być inwestorem i formalnej decyzji o rozpoczęciu inwestycji a przyroda robi swoje. 48 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

Urządzenia do wydobywania kruszywa z dna rzeki 49 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ dr Bogdan Tomaszek doradca Prezydenta miasta Kędzierzyn-Koźle ds. gospodarczych 50 Konferencja Opole-Prószków 7-9 maja 2014