UCHWAŁA NR 16/82/2015 ZARZĄDU POWIATU POLKOWICKIEGO z dnia 27 maja 2015 r. zatwierdzająca projekt uchwały Rady Powiatu Polkowickiego w sprawie przyjęcia sprawozdania z realizacji w roku 2014 zadań określonych w " Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015" Na podstawie art.32 ust.2 pkt. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym ( Dz.U z 2013 r. poz. 595, poz.645, z 2014 r. poz. 379, poz. 1072) Zarząd Powiatu Polkowickiego w składzie : 1) Kamil Ciupak 2) Henryk Czekajło 3) Roman Rutkowski 4) Roman Kowalski zarządza, co następuje: 1. Zatwierdza się projekt uchwały Rady Powiatu Polkowickiego w sprawie przyjęcia sprawozdania z realizacji w roku 2014 zadań określonych w Programie ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015, przyjętego uchwałą Nr XXIV/193/2013 Rady Powiatu Polkowickiego z dnia 30 września 2013 r., w brzmieniu według załącznika do niniejszej uchwały. 2. Projekt uchwały, o którym mowa w 1 kieruje się pod najbliższe obrady Rady Powiatu Polkowickiego. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Wicestarosta Kamil Ciupak Id: 62E8F93A-0658-4E24-8EFE-2491635C45F0. Podpisany Strona 1
Projekt z dnia 3 czerwca 2015 r. Załącznik do Uchwały Nr 16/82/2015 Zatwierdzony przez... Zarządu Powiatu Polkowickiego z dnia 27 maja 2015 r. UCHWAŁA NR... RADY POWIATU POLKOWICKIEGO z dnia... 2015 r. w sprawie przyjęcia sprawozdania z realizacji w roku 2014 zadań określonych w " Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015" Na podstawie art.2 ust.4 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. z 2011 r. Nr 231 poz.1375, Nr 122 poz. 696) uchwala się,co następuje: 1. Przyjmuje się sprawozdanie z realizacji w roku 2014 zadań określonych w Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 ", przyjętym uchwałą Nr XXIV/193/2013 Rady Powiatu Polkowickiego z dnia 30 września 2013 r., w brzmieniu jak załącznik do niniejszej uchwały. 2. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Powiatu Polkowickiego Krzysztof Nester Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 1
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr Rady Powiatu Polkowickiego z dnia. SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI W ROKU 2014 ZADAŃ OKREŚLONYCH W PROGRAMIE OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO W POWIECIE POLKOWICKIM NA LATA 2013-2015 POLKOWICE 2015 r. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 2
Sprawozdanie z realizacji w roku 2014 zadań określonych w Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 Program Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 został przyjęty Uchwałą Nr XXIV/193/2013 Rady Powiatu Polkowickiego w dniu 30 września 2013 r. Program określa strategię działań w zakresie upowszechniania wiedzy na temat zdrowia psychicznego i przeprowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnej na temat zdrowia psychicznego w powiecie polkowickim oraz aktywizacji zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi. Celem Programu jest upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylu życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu ze szczególnym uwzględnieniem ustalonych priorytetów promocji zdrowia psychicznego. Przedmiotowe sprawozdanie dotyczy zadań zrealizowanych w roku 2014 i zostało opracowane w oparciu o informacje złożone przez podmioty realizujące Program. Zrealizowane działania prezentowane są kolejno zgodnie z przyjętymi celami głównymi, jak i celami szczegółowymi Programu. Obszar 1. Promocja Zdrowia Psychicznego Cel główny 1: Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Cel szczegółowy 1.1: Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu. Zadanie 1.1.3. Realizacja Programu Promocji Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 Program Promocji Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim stanowiący załącznik nr 1 do Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 realizowany jest od dwóch lat. Celem Programu jest upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylu życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu, ze szczególnym uwzględnieniem przyjętych następujących priorytetów zdrowia psychicznego: 1) aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi, 2) upowszechnienie wiedzy o schizofrenii, typach schizofrenii i depresji, 3) działania edukacyjne i profilaktyczne z zakresu zaburzeń zachowania wśród dzieci i młodzieży W roku 2014 zadania realizowane były w oparciu o przyjęty harmonogram działań Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 przez następujące podmioty: Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach, Zespół Szkół w Chocianowie, Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach, Powiatowy Ośrodek Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach, Stowarzyszenie Charytatywne ŻYĆ GODNIE -Warsztat Terapii Zajęciowej w Polkowicach oraz Starostwo Powiatowe w Polkowicach. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 3
Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach : Działania z zakresu upowszechniania wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowania zachowań i stylu życia, promowania zdrowia psychicznego korzystnych dla zdrowia psychicznego są realizowane w Zespole Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w ramach opracowywanego corocznie Programu profilaktyki Zespołu Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach. Do realizacji ww. działań szkoła włączyła uczniów, nauczycieli oraz rodziców i opiekunów. W okresie od stycznia 2014 r. do grudnia 2014 r. podjęte przez Zespół Szkół działania uwzględniały problematykę promowania zdrowego stylu życia i kształtowania nawyków prozdrowotnych, w szczególności prawidłowego odżywiania i aktywności fizycznej oraz kształtowania zachowań korzystnych dla zdrowia psychicznego młodzieży, umiejętności radzenia sobie ze stresem i zapobieganie kryzysom psychicznym. W ramach działań promujących zdrowy styl życia i kształtowania nawyków prozdrowotnych młodzież uczestniczyła w : 1) zajęciach edukacyjno-profilaktycznych pn. Zasady bezpiecznych zachowań w czasie ferii zimowych przeprowadzonych w okresie od stycznia 2014 r. do grudnia 2014 r. we wszystkich klasach Liceum Ogólnokształcącego, Technikum i Zasadniczej Szkoły Zawodowej, podczas których poruszono kwestie: a) bezpieczeństwa w górach, b) bezpieczeństwa na basenach, c) bezpieczeństwa w czasie uprawiania sportów ekstremalnych, d) skutków eksperymentowania z alkoholem i narkotykami, e) bezpiecznego udziału w imprezach masowych; 2) prezentacji multimedialnej pn. Stres. Jak sobie radzić ze stresem, przygotowanej przez pedagoga szkolnego. Prezentację udostępniono młodzieży zamieszczając ją na szkolnej stronie internetowej, 3) zajęciach edukacyjno-profilaktycznych pn. Wpływ zdrowia psychicznego na funkcjonowanie ucznia w szkole, w domu i w środowisku ( marzec 2014 r.), 4) zajęciach edukacyjno-profilaktycznych pn. Depresja - choroba duszy i ciała. Gdzie szukać pomocy i jak sobie z nią radzić ( marzec 2014 r.), 5) spotkaniu studyjnym organizowanym przez Warsztat Terapii Zajęciowej w Polkowicach (czerwiec 2014 r.), 6) zajęciach edukacyjnych pn. Zasady bezpiecznych zachowań w wakacji ( czerwiec 2014 r.), 7) programie profilaktycznym pn. Mam haka na raka, 8) prelekcji i samobadaniu piersi celem wczesnego rozpoznawania nieprawidłowych zmian w ramach akcji Chronię życie przed rakiem, 9) programie edukacyjnym Mądre żywienie, zdrowe pokolenie organizowanym przez Polskie Towarzystwo Dietetyki oraz w warsztatach zdrowego odżywiania w ramach kampanii edukacyjnej Uwaga Nadwaga, 10) zajęciach sportowo-rekreacyjnych pn: Sportowa sobota, 11) zajęciach edukacyjnych w związku z VII edycją konkursu Wiedzy o zasadach bezpieczeństwa i higieny pracy młodzieży zatrudnionej w ramach OHP ( uczniowie I klas ZSZ). Ponadto, w ramach realizacji działań zawartych w Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 pedagodzy szkolni w dniu 17 grudnia 2014 r. zorganizowali akcję informacyjną dla rodziców uczniów polegającą na rozdawaniu ulotek i broszur na temat zdrowia psychicznego Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży, Depresja u dzieci i młodzieży, Schizofrenia u dzieci i młodzieży oraz wizytówek zawierających wykaz ogólnopolskich telefonów informacyjno-interwencyjnych, telefonów zaufania i wsparcia oraz Przewodników o dostępnych w Powiecie Polkowickim formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej oraz aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Ww. materiały szkoła otrzymała ze Starostwa Powiatowego w Polkowicach. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 4
W zakresie dbałości o zdrowie fizyczne i psychiczne osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych w 2014 roku, Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach dbał o zaspokojenie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, rozpoznawał ich indywidualne możliwości psychofizyczne, wynikające w szczególności: - z niepełnosprawności, - z niedostosowania społecznego, - z zagrożenia niedostosowaniem społecznym, - ze specyficznych trudności w uczeniu się, - z zaburzeń komunikacji językowej, - z choroby przewlekłej, - z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych, - z niepowodzeń edukacyjnych, - z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi, - z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą, organizując dla tych uczniów pomoc psychologiczno - pedagogiczną zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach ( Dz. U. z dnia 07 maja 2013 r.poz.532). Ponadto - uczniowie posiadający opinię/orzeczenie z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej o chorobie przewlekłej/niepełnosprawności przyjmowani byli do szkoły w pierwszej kolejności, - szkoła organizowała dla uczniów niepełnosprawnych i przewlekle chorych nauczanie indywidualne zgodnie zobowiązującymi przepisami, - szkoła dostosowała wymagania edukacyjne wynikające z programu nauczania do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych uczniów niepełnosprawnych, przewlekle chorych oraz dla uczniów mających specyficzne trudności w uczeniu się, - w ramach kampanii Mogę więcej, bo CHCĘ w listopadzie 2014 r. zorganizowano i przeprowadzono warsztaty dla młodzieży niepełnosprawnej z Liceum Ogólnokształcącego i Technikum, mającej orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub nauczania indywidualnego wydane przez Poradnię Psychologiczno - Pedagogiczną, - w okresie od 28.11.2014 r. do 03.12.2014 r. uczniowie LO, Technikum i ZSZ wzięli udział w VI Polkowickich Prezentacjach Niepełnosprawni - Sprawnym przebiegających pod hasłem Przyjaźń nie zna barier. Zespół Szkół w Chocianowie: Działania w zakresie promocji zdrowia psychicznego Zespół Szkół w Chocianowie realizował w sposób ciągły, w ramach opracowywanego corocznie Programu Profilaktyki i Programu Wychowawczego Szkoły. Zaplanowane w nim działania zostały ukierunkowane na szeroki zakres problemów, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa zdrowia fizycznego i psychicznego uczniów. Dzięki stałej współpracy szkoły z rodzicami i opiekunami prawnymi uczniów szkoła w roku 2014 realizował działania profilaktyczne w zakresu: 1) kształtowania nawyków prozdrowotnych, 2) promowania zdrowego stylu życia, 3) rozpoznawania sytuacji i zachowań ryzykownych, 4) eliminowania z życia szkolnego agresji i przemocy rówieśniczej, 5) pomocy w zakresie uzyskania informacji nt. zaburzeń psychicznych, 6) informowania zainteresowanych o miejscach terapii i pomocy lekarskiej, 7) dbałości o zdrowie psychiczne osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 5
W ramach działań promujących zdrowy styl życia i kształtowanie nawyków prozdrowotnych uczniowie szkoły w roku 2014 wzięli udział w: 1) muzycznych spektaklach edukacyjnych organizowanych w ramach współpracy z Miejsko-Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 2) organizacji zajęć umożliwiających prezentacje swoich uzdolnień i możliwości m.in. zajęcia taneczne, tańce integracyjne prezentowane w trakcie przerw śródlekcyjnych, 3) konkursie plastycznym nt. zdrowia psychicznego organizowanego w ramach lekcji bibliotecznych. W konkursie uczestniczyli uczniowie większości klas. Przy użyciu różnorodnych technik wyrażali swój odbiór i interpretację chorób psychicznych, 4) programach profilaktycznych ( w tym również akcje wolontariackie wspierające Dom Małego Dziecka, Paczka dla Polskiego Kombatanta na Kresach), 5) spotkaniach ze specjalistami, m.in. pracownikami Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Polkowicach, lekarzami, promotorami zdrowia, dietetykami itp. Szkoła prowadziła edukację uczennic w zakresie odpowiedzialnego rodzicielstwa, m.in. spotkanie z lekarzem ginekologiem i położną w Przychodni CDT Medicus w Chocianowie (gabinet ginekologiczny) skierowaną do dziewcząt obu typu szkół. Przy współpracy z Ochotniczym Hufcem Pracy w Przemkowie odbyły się warsztaty z dietetykiem na temat zdrowego odżywiania. Ponadto uczniowie Zespołu Szkół w Chocianowie uczestniczyli w zajęciach studyjnych w Warsztacie Terapii Zajęciowej w Polkowicach. Uczestniczenie młodzieży w zajęciach umożliwiło bezpośredni kontakt i współpracę z osobami z niepełnosprawnościami intelektualnymi i fizycznymi, wymagającymi pomocy i wsparcia psychicznego. W ramach działań promujących zdrowie psychiczne, szkoła zakupiła pakiet filmów edukacyjnych z zakresu depresji i chorób z nią związanych, wsparte profesjonalnym komentarzem lekarza psychiatry. Wśród młodzieży i za ich pośrednictwem wśród mieszkańców miasta i gminy upowszechniano informacje o ogólnopolskich telefonach informacyjnointerwencyjnych oraz zaufania i wsparcia.plakaty i ulotki otrzymano ze Starostwa Powiatowego w Polkowicach. Dzięki otrzymanym materiałom na lekcjach biologii, wychowania fizycznego, wos-u i godzinach wychowawczych promowano zdrowie psychiczne, dostarczano wiedzy na temat zaburzeń zachowania oraz o wczesnych objawach i leczenia schizofrenii, typach schizofrenii i depresji. W ramach realizacji przez szkołę Projektu Modernizacja Kształcenia Zawodowego na Dolnym Śląsku prowadzone były zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, którymi objęto 30 uczniów Technikum i Zasadniczej Szkoły Zawodowej. Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach : W zakresie działań promocyjnych Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach w roku 2014 nawiązał współpracę z partnerami rynku pracy realizującymi bezpłatne formy wsparcia dla osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi. Doradcy klienta instytucjonalnego podczas spotkań z pracodawcami na bieżąco informowali o korzyściach płynących z zatrudniania osób niepełnosprawnych. Dla osób niepełnosprawnych niezwykle ważne były spotkania z doradcą zawodowym, w ramach których osoby te uzyskały informacje na temat szkoleń i kształcenia zawodowego z uwzględnieniem występującego u nich rodzaju i stopnia dysfunkcji, możliwości uzyskania zatrudnienia oraz sytuacji na lokalnym rynku pracy. Ponadto Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach wśród osób odwiedzających urząd oraz na Targach Pracy upowszechniał materiały promujące zdrowie psychiczne otrzymane ze Starostwa Powiatowego w Polkowicach Stowarzyszenie Charytatywne ŻYĆ GODNIE Warsztat Terapii Zajęciowej w Polkowicach : W sposób ciągły realizowane były działania z zakresu rehabilitacji zawodowej, społecznej i zdrowotnej zmierzające do prowadzenia przez osoby z zaburzeniami psychicznymi samodzielnego aktywnego życia. W okresie od stycznia 2014 r. do grudnia 2014 r. osoby z zaburzeniami psychicznymi w ramach rehabilitacji zawodowej brały udział w praktykach zawodowych w następujących instytucjach: w Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Polkowicach ( 3 uczestników Warsztatu), Miejsko - Gminnej Bibliotece Publicznej w Polkowicach ( 6 uczestników Warsztatu), Intermarche Baszta Sp. z o.o w Polkowicach ( 3 uczestników Warsztatu). Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 6
W roku 2014 dwóch uczestników Warsztatu wzięło udział w warsztatach aktywizujących realizowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach w ramach Projektu Systemowego Nie Jestem Sam. W okresie od lutego 2014 r. do 17 grudnia 2014 r. uczestnicy Warsztatu wzięli udział w wielu spotkaniach integracyjnych, informacyjnych, kampaniach, wycieczkach i imprezach okolicznościowych, w tym m.in : - udział w kampanii Chronię życie przed rakiem, - wyjście na XVI Polkowickie Dni Teatru - udział w spektaklach pt. Trzej muszkieterowie, Zagryziakowie. Możliwość obejrzenia sztuki teatralnej pozwoliła uczestnikom poznać kolejne formy spędzania wolnego czasu, - wyjście do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Polkowicach, które umożliwiło poznanie zasad funkcjonowania instytucji, - we wrześniu 2014 r. wycieczka do Zamku Czocha - poznanie historii miejsca, integracja uczestników Warsztatu podczas wspólnych zabaw, zajęć rekreacyjnych. W grudniu 2014r. jedenastu uczestników warsztatu wzięło udział w zajęciach terapeutycznych w polkowickim kinie, w którym odbyły się spektakle teatralne przygotowywane przez aktorów amatorów z grupy teatralnej. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach : Zadania z zakresu upowszechniania wiedzy na temat znaczenia zdrowia psychicznego w życiu człowieka i zdrowego stylu życia wśród młodzieży szkół działających na terenie powiatu polkowickiego oraz wśród społeczności lokalnej realizowane były w ramach Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2016 i szkolnych programów profilaktyki. Pracownicy Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach przeprowadzili łącznie 18 spotkań informacyjnych, w których uczestniczyło 346 uczniów z Zespołu Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach. W trybie ciągłym PCPR rozpowszechniało ulotki z ogólnopolskim telefonem zaufania dla dzieci i młodzieży oraz interwencyjnym, drukowane we własnym zakresie. Łącznie w okresie od stycznia do grudnia 2014 r. rozpowszechniono 500 ulotek. Ponadto, na spotkaniach informacyjnych, w szkołach oraz podczas kampanii społecznych rozpowszechniano materiały promujące zdrowie psychiczne, przekazane przez Starostwo Powiatowe w Polkowicach, w tym: Przewodniki o dostępnych w powiecie polkowickim formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej oraz aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi i wizytówki zawierające wykaz ogólnopolskich telefonów informacyjno-interwencyjnych oraz zaufania i wsparcia ( 100 szt.) oraz ulotki informacyjno-edukacyjne związane z zaburzeniami psychicznymi tj. Depresja u dzieci i młodzieży ( 50 szt.), Schizofrenia u dzieci i młodzieży ( 50 szt.), Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży ( 50 szt.). Powiatowy Ośrodek Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach : Głównymi działaniami Poradni jest wspomaganie dzieci i młodzieży odpowiednio do ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, wspomaganie wychowawczej i edukacyjnej funkcji rodziny oraz udzielanie wsparcia merytorycznego nauczycielom, wychowawcom i specjalistom udzielającym pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach. Zadania określone w Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 realizowane przez Poradnię skupione były głównie na prowadzeniu poradnictwa i wsparcia diagnostycznego dla młodzieży i rodziców w zakresie zdrowego stylu życia, zaburzeń psychicznych, zachowań agresywnych i przemocy w rodzinie. Ze wsparcia Poradni w roku 2014 skorzystało 25 rodziców, objęto nim również psychologów, pedagogów i wychowawców (16 osób). Udzielono łącznie 894 porad i konsultacji (indywidualnych i grupowych ) w obszarze funkcjonowania dydaktycznego i emocjonalno-społecznego. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 7
Wydano 45 orzeczeń do kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność intelektualną. W zajęciach o charakterze integracyjnym dla dzieci młodszych wzięło udział 97 osób. Na bieżąco upowszechniano wiedzę na temat znaczenia zdrowia psychicznego i zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży, poprzez przekazywanie ulotek informacyjnych zawierających zagadnienia w tym obszarze tematycznym. W ramach realizacji zadania upowszechniano informację o ogólnopolskich telefonach informacyjnointerwencyjnych oraz zaufania i wsparcia wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych i mieszkańców powiatu polkowickiego. POPPPiDM udostępnił odwiedzającym przekazane przez Starostwo materiały informacyjno-edukacyjne na temat zaburzeń psychicznych, w tym ulotki Depresja u dzieci i młodzieży, Schizofrenia u dzieci i młodzieży, Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży. Starostwo Powiatowe w Polkowicach: W ramach upowszechniania wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowania zachowań i stylu życia korzystnych dla zdrowia psychicznego Starostwo Powiatowe w Polkowicach w roku 2014 zaktualizowało treść i wydrukowało trzecie wydanie Przewodnika o dostępnych w powiecie polkowickim formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej oraz aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi, mini - przewodnika oraz wizytówki zawierające wykaz ogólnopolskich telefonów informacyjno-interwencyjnych oraz zaufania i wsparcia. Ww. materiały przekazano w celu rozpowszechnienia do: - urzędów miast i gmin z terenu powiatu polkowickiego, - ośrodków pomocy społecznej, - zakładów opieki zdrowotnej, - szkół ponadgimnazjalnych, - Powiatowego Urzędu Pracy w Polkowicach, - Komendy Powiatowej Policji w Polkowicach, - Powiatowego Ośrodka Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach, - Domu Wczasów Dziecięcych w Przemkowie, - Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach, - Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności w Polkowicach, - Stowarzyszenia Charytatywnego ŻYĆ GODNIE w Polkowicach. Ponadto, materiały te zostały zamieszczone na stronie internetowej powiatu www.powiatpolkowicki.pl w zakładce Przewodnik o dostępnych w powiecie polkowickim formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej oraz aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W ramach działań edukacyjnych i profilaktycznych z zakresu zaburzeń zachowania wśród dzieci i młodzieży wydrukowano 15 tysięcy ulotek informacyjno-edukacyjnych na temat zaburzeń psychicznych, w tym ulotka Depresja u dzieci i młodzieży, ulotka Schizofrenia u dzieci i młodzieży", ulotka Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży. Ogólny koszt projektu i drukowania ulotek wyniósł 3321 zł. Materiały przekazano rozpowszechnienia do Zespołu Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach, Zespołu Szkół w Chocianowie, Zespołu Szkół w Przemkowie, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach, Powiatowego Ośrodka Poradnictwa Psychologiczno Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach. Łącznie w roku 2014 rozdysponowano 4410 szt. ulotek. W ramach działań promujących zdrowie psychiczne na stronie internetowej powiatu umieszczono wersję elektroniczną KARTY PRAW OSOBY DOTKNIĘTEJ PRZEMOCĄ W RODZINIE oraz KARTĘ INFORMACYJNĄ DLA OSOBY STOSUJĄCEJ PRZEMOC W RODZINIE, która zawiera zestaw podstawowych praw przysługujących osobie pokrzywdzonej przemocą w rodzinie oraz wykaz placówek, do których osoby te mogą zwrócić się po pomoc. Ponadto opracowano informację na temat Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego obchodzonego w dniu 10 października, którą opublikowano na stronie internetowej powiatu. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 8
Cel szczegółowy 1.2: Zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Zadanie 1.2.2. Realizacja Programu zapobiegania przemocy w rodzinie, w szkole i w środowisku lokalnym Program realizowany był przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach, Powiatowy Ośrodek Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach, Zespół Szkół w Chocianowie, Zespół Szkól im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach w oparciu o realizowane już programy, w tym: 1) Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2016, 2) Projekt Systemowy Nie Jestem Sam, 3) Program Korekcyjno-Edukacyjny dla Sprawców Przemocy w Rodzinie oraz sporządzane przez szkoły na każdy rok szkolny programy profilaktyki. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach : W ramach Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2016 oraz szkolnych programów profilaktyki realizowane były zadania mające na celu ochronę ofiar przemocy w rodzinie oraz działania skierowane do osób stosujących przemoc w rodzinie, tj. edukacja osób stosujących przemoc, korygowanie ich agresywnych postaw i zachowań. Program Korekcyjno-Edukacyjnego dla Sprawców Przemocy w Rodzinie adresowany był do: - mężczyzn, skazanych za czyny związane ze stosowaniem przemocy w rodzinie, wobec których sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary, zobowiązując ich do uczestnictwa w programie; - osób stosujących przemoc w rodzinie, które zakończyły terapię uzależnień od alkoholu lub narkotyków; - osób, które same zgłoszą się do uczestnictwa w programie lub zostaną skierowane przez pracowników socjalnych, kuratorów, terapeutów, pracowników ośrodków interwencji kryzysowej lub inne osoby, które otrzymały wiadomość o stosowaniu przez nich przemocy wobec osób najbliższych. Program ma charakter edukacyjno-korekcyjny. W części edukacyjnej skoncentrowano się na przekazaniu szeroko pojętej wiedzy na temat zjawiska przemocy, część korekcyjna ukierunkowana była na zdobycie umiejętności niestosowania przemocy, trening umiejętności społecznych i asertywności oraz naukę konstruktywnego rozwiązywania sporów i korzystania ze wsparcia społecznego. Realizację Programu rozpoczęto w kwietniu 2014 r. z uwzględnieniem wytycznych do tworzenia modelowych programów korekcyjno - edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie w oparciu o program Partner. Zajęcia indywidualne z psychologiem i zajęcia grupowe prowadzone były od września do grudnia 2014 r. Udział w programie podjęło 5 mężczyzn, z czego 4 ukończyło Program. Celem Projektu Systemowego Nie Jestem Sam była aktywizacja zawodowa i integracja społeczna osób niepełnosprawnych z powiatu polkowickiego zagrożonych wykluczeniem społecznym. Projekt skierowany był do osób niepełnosprawnych nieaktywnych zawodowo, zagrożonych wykluczeniem społecznym w wieku aktywności zawodowej (15-64 lata) korzystających ze świadczeń Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach. Projekt realizowany był w okresie od 1 stycznia do grudnia 2014 r. Do Projektu przystąpiło 15 osób, 11 osób projekt ukończyło. W ramach wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, w roku 2014 udzielono łącznie 99 porad osobom doświadczającym przemocy w rodzinie, w tym: 5 porad prawnych, 48 porad socjalnych, 46 osób korzystało ze wsparcia psychologa. PCPR w trybie ciągłym wspierało rodziców w ich zadaniach wychowawczych i edukacyjnych wobec dzieci i młodzieży, udzielając porad i konsultacji. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 9
Wspieranie rodziców w wypełnianiu przez nich zadań wychowawczych i edukacyjnych wymagało przeprowadzenia diagnozy psychologicznej zarówno dzieci i młodzieży, jak i rodziców. W roku 2014 udzielono 29 porad i konsultacji w przedmiotowym zakresie. Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach : W okresie od stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. szkoła zrealizowała następujące działania wynikające z treści Programu zapobiegania przemocy w rodzinie, w szkole i w środowisku lokalnym : 1) stosowano Procedurę postępowania w przypadku nagannego zachowania uczniów, w tym między innymi wobec uczniów agresywnych i stosujących przemoc, 2) przeprowadzono zajęcia edukacyjno-wychowawcze dla uczniów klas pierwszych LO, Technikum i ZSZ pn. Uczeń naruszający prawo-konsekwencje dla uczniów i ich rodziców ( kwiecień 2014 r.), 3) przeprowadzono zajęcia integracyjno-adaptacyjne dla młodzieży klas pierwszych LO, Technikum i ZSZ, mające na celu bliższe poznanie się uczniów ( wrzesień 2014 r.), 4) wytypowani uczniowie, dyrektor, opiekun wolontariatu, pedagog szkolny wzięli udział w seminarium pn. Hostel dla młodych gniewnych czyli jak skutecznie wspierać wychowanków placówek. Organizatorem seminarium była Fundacja Edukacji Europejskiej i Powiat Polkowicki, 5) udział uczniów klas I ZSZ w zajęciach pn. Razem bezpieczniej w związku z XVI edycją konkursu wiedzy o Policji (październik 2014 r.), 6) w okresie od 21.10.2014 r. do 18.11.2014 r. przeprowadzono zajęcia w ramach profilaktyki dotyczącej przeciwdziałania przemocy pn. Przemoc i agresja. Jakim się przeciwstawić? we wszystkich klasach LO, Technikum i ZSZ i w związku z realizacją Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2016, 7) pedagog szkolny przeprowadził zajęcia edukacyjno-wychowawcze w klasie I LO pn. Tolerancja i akceptacja drugiego człowieka, 8) pedagog szkolny wziął udział w szkoleniu pn. Przeciwdziałanie agresji i przemocy rówieśniczej w szkole. Organizatorem szkolenia był Powiatowy Ośrodek Poradnictwa Psychologiczno Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach. Zespół Szkół w Chocianowie : Zadania zaplanowane w Szkolnym Programie Profilaktyki i Programie Wychowawczym Szkoły na 2014 r. ukierunkowane były na problemy, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa zdrowia fizycznego i psychicznego uczniów. Programem objęto 534 uczniów. W roku 2014 odbyło się 5 spotkań informacyjnych w formie wywiadówek i konsultacji z rodzicami oraz dodatkowo 2 spotkania poświęcone wyłącznie zachowaniom ryzykownym i profilaktyce zdrowotnej. W trybie ciągłym zgodnie z potrzebami, odbywały się spotkania dyrekcji szkoły, pedagoga, wychowawców, nauczycieli z rodzicami i uczniami w celu wspólnego rozwiązywania problemów, udzielenia im wsparcia. Systematyczne monitorowanie zachowań młodzieży szkolnej, wnikliwa analiza wyników tych działań wskazuje, że nie wszyscy uczniowie są świadomi powyższych problemów. W tym celu prowadzona jest praca ciągła na godzinach wychowawczych, na których realizowane były następując tematy: 1) Wpływ aktywności ruchowej na zdrowie fizyczne i psychiczne. 2) Zasady zdrowego odżywiania. Piramida żywienia. 3) Nowotwory, ich wpływ na stan zdrowia. 4) Znam choroby cywilizacyjne i potrafię im przeciwdziałać. 5) Konsekwencje nieprzestrzegania porządku prawnego państwa. 6) Edukacja ekologiczna jako forma promocji zdrowia. 7) Styl życia seksualnego i jego konsekwencje zdrowotne. 8) Moje zaangażowanie w działalność społeczną na rzecz promocji i profilaktyki zdrowotnej. 9) Sposoby przeciwdziałania patologiom społecznym- przemoc, uzależnienia. 10) Zdrowie fizyczne i psychiczne osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych. 11) Jestem człowiekiem. Znam swoje prawa. 12) Silny ma rację. Przyczyny powstawania zachowań agresywnych i przemocy. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 10
W ramach zapobiegania przemocy w rodzinie, w szkole i w środowisku lokalnym przeprowadzono we wszystkich klasach ZSZ oraz w pierwszych i drugich Technikum spotkania z przedstawicielami policji powiatowej na temat przepisów prawa i konsekwencji wynikających z ich nieprzestrzegania. Działania profilaktyczne obejmowały wszystkich uczniów a metody i formy pracy były dostosowane do ich potrzeb i możliwości oraz wniosków wynikających z bieżącej diagnozy problemów występujących w środowisku szkolnym. Dzięki opracowanym materiałom na lekcjach biologii, wychowania fizycznego, wos-u, oraz godzinach wychowawczych promowano zdrowie psychiczne, dostarczano wiedzę na temat zaburzeń zachowania oraz o wczesnych objawach i leczeniu schizofrenii, typach schizofrenii. Powiatowy Ośrodek Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach : Poradnia na bieżąco prowadziła poradnictwo i wsparcie diagnostyczno-terapeutyczne dla młodzieży i rodziców w zakresie zaburzeń psychicznych, przemocy w rodzinie i zachowań agresywnych. Udzielano wsparcia ofiarom przemocy w rodzinie ( wsparcie psychologiczne) oraz współdziałano w aspekcie prawnym i socjalnym z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Polkowicach, Ośrodkiem Pomocy Społecznej oraz kuratorami sądowymi. W roku 2014 realizując zadania zawarte w Programie zapobiegania przemocy w rodzinie, w szkole i w środowisku lokalnym POPPPiDM realizował następujące formy wsparcia: - diagnoza psychologiczno-pedagogiczna dzieci i młodzieży w kontekście zaburzeń psychicznych i problemów emocjonalnych łącznie zdiagnozowano 185 dzieci i młodzieży na etapach kształcenia szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej, - wydanie opinii w sprawie zalecenia form pomocy psychologiczno-pedagogicznej (z działu profilaktyka i korekcja) - 145 osób, - psychoterapia indywidualna na terenie poradni - 45 osób, - interwencja kryzysowa - 25 osób, - mediacje i negocjacje - 15 osób, - terapia rodziny - 18 osób, - orzeczenia o zagrożeniu niedostosowaniem społecznym - 18 osób, - orzeczenia o indywidualnym nauczaniu problemy natury psychicznej (farmakoterapia, opieka psychiatry dzieci i młodzieży) - 17 osób, - wsparcie rady pedagogicznej Rozwiązywanie konfliktów i sytuacji trudnych - 20 osób, - profilaktyka - cykl spotkań Szkoła dla rodziców - 12 osób, - profilaktyka - trening Agresji mówimy-nie - 94 osoby, - wsparcie rady pedagogicznej Zachowania samobójcze-diagnoza i profilaktyka - 20 osób, - profilaktyka warsztaty dla uczniów Komunikacja bez agresji 25 osób, - trening umiejętności społecznych dla dzieci i młodzieży i ich rodziców z problemami emocjonalnospołecznymi - 7 dzieci, 7 rodziców, - warsztaty dla młodzieży na temat uzależnień i zdrowego stylu życia 43 osoby, - warsztaty dla nauczycieli Postępowanie z dziećmi z zaburzeniami zachowania - 25 osób. W ramach organizacji poradni szczególną uwagę zwracano na realizację zagadnień z zakresu ochrony zdrowia psychicznego w dziale profilaktyki i korekcji zaburzeń. Cel szczegółowy 1.3: Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi Zadanie 1.3.2. Realizacja Programu informacyjno-edukacyjnego sprzyjającego postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi Rozpoczęcie działań ujętych w Programie informacyjno-edukacyjnym sprzyjającym postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi zaplanowano na I kwartał 2015 r. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 11
Cel szczegółowy 1.4: Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego Zadanie 1.4.1. Tworzenie lokalnych ośrodków pomocy kryzysowej oferujących poradnictwo i pomoc w stanach kryzysu zagrażającego zdrowiu psychicznemu Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w roku 2014, w trybie ciągłym udzielało porad i pomocy specjalistycznej w stanach kryzysu zagrażającego zdrowiu psychicznemu dla mieszkańców powiatu polkowickiego w zakresie: 1) porad prawnych dotyczących spraw eksmisyjnych, spadkowych, prawa pracy, przemocy w rodzinie, prawa administracyjnego, prawa rodzinnego. 2) porad psychologicznych dotyczących przemocy domowej, konfliktów małżeńskich, bezradności życiowej, utraty bliskiej osoby, problemów wychowawczych, problemów egzystencjalnych. 3) porad socjalnych dotyczących ubóstwa w rodzinie, bezdomności, bezrobocia, bezradności w sprawach opiekuńczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego. W roku 2014 pracownicy PCPR udzielili ogółem 556 porad, z których skorzystało 163 osób, w tym 26 osób z zaburzeniami psychicznymi, którym udzielono 171 porad. Realizacja Programu Promocji Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015 w roku 2014, przyczyniła się do : 1) upowszechnienia wiedzy na temat instytucji świadczących pomoc dla osób z zaburzeniami psychicznymi, 2) popularyzacji zdrowego stylu życia, kształtowania zachowań asertywnych wśród młodzieży, 3) upowszechnienia wiedzy na temat zaburzeń zachowania oraz o wczesnych objawach i leczeniu schizofrenii i depresji wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, 4) korzystania przez osoby z zaburzeniami psychicznymi z dostępnych form aktywnego spędzania wolnego czasu. Cel główny 2: Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym Cel szczegółowy 2.3: aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi Zadanie 2.3.2 Realizacja Programu rozwoju zróżnicowanych form wspieranego zatrudnienia i przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi W celu zwiększenia szans na zatrudnienie osób z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy, Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach realizował w 2014 roku kolejny etap Powiatowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w Powiecie Polkowickim na lata 2013-2015. Zaplanowane działania realizowane były w oparciu o sprawdzone instrumenty aktywizacji społeczno-zawodowej z uwzględnieniem zmian wprowadzonymi przez nowelizację ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W 2014 roku w bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Polkowicach figurowały 83 osoby niepełnosprawne z zaburzeniami psychicznymi, którym w ramach aktywizacji zawodowej przydzielono doradcę klienta. W ramach tej usługi doradcy klienta przedstawili swoim podopiecznym 44 propozycje pracy, natomiast 20 osób skierowano do doradcy zawodowego na zajęcia indywidualne i grupowe. Na staż skierowano 8 osób, prace społecznie użyteczne realizowało 7 osób. Wszystkie osoby z zaktywizowanej grupy miały możliwość uczestniczenia w kolejnej edycji Polkowickich Targów Pracy, w których uczestniczyli pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne. Dzięki sprawnej realizacji pośrednictwa pracy PUP w Polkowicach pozyskał 45 ofert pracy na 100 stanowisk dla osób niepełnosprawnych. W wyniku działań aktywizacyjnych pracę podjęło 13 osób z zaburzeniami psychicznymi. W ramach działań promocyjnych doradcy klienta instytucjonalnego podczas spotkań z lokalnymi pracodawcami na bieżąco informowali o korzyściach płynących z zatrudniania osób niepełnosprawnych. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 12
Cel szczegółowy 2.4.: Skoordynowanie różnych form opieki i pomocy Zadanie 2.4.4. Przygotowanie aktualizowanego corocznie przewodnika informującego o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi W roku 2014 Starostwo Powiatowe w Polkowicach Wydział Oświaty, Kultury i Spraw Społecznych przygotowało trzecie zaktualizowane wydanie Przewodnika o dostępnych w Powiecie Polkowickim formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej oraz aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zaktualizowane trzecie wydanie przewodnika opublikowano w nakładzie 100 sztuk, ponadto wydrukowano mini- przewodniki w nakładzie 1000 sztuk oraz wizytówki w nakładzie 1700 sztuk, zawierające dane teleadresowe dot. ogólnopolskich telefonów informacyjno-interwencyjnych oraz zaufania i wsparcia oraz telefony informacyjno-interwencyjne w powiecie polkowickim. Przewodnik udostępniono w placówkach ochrony zdrowia, placówkach pomocy społecznej, jednostkach oświatowych, urzędzie pracy oraz w urzędach miast i gmin na terenie powiatu polkowickiego. Przewodnik dostępny jest na stronie internetowej powiatu polkowickiego. Ogólny koszt opracowania oraz wydrukowania trzeciego wydania ww. materiałów w roku 2014 wyniósł 4 393, 56 zł. W ramach zadania Wydział Oświaty, Kultury i Spraw Społecznych w 2014 roku przygotował i przeprowadził 4 posiedzenia Powiatowego Zespołu Koordynującego Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, na których omawiano bieżącą realizację Programu oraz zadania wynikające z przyjętego harmonogramu działań. Z uwagi na potrzebę stworzenia przez Ministerstwo Zdrowia przykładów Dobrych praktyk w zakresie ochrony zdrowia psychicznego wynikających z realizacji Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015, Wydział Oświaty, Kultury i Spraw Społecznych przesłał do Ministerstwa opracowane formularze zawierające podjęte działania i efekty ich realizacji wynikające z Programu. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego ( Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz.128) Wydział Oświaty, Kultury i Spraw Społecznych sporządził roczne sprawozdanie z wykonania zadań objętych harmonogramem realizacji ww. Programu w roku 2013, które przekazał do Ministerstwa Zdrowia. Id: AB705169-8490-4FB2-85D2-F05D581A83F6. Projekt Strona 13