,, Taniec to niemy rytm, muzyka, którą się widzi...,, Teofil Gautier,,Taneczne formy aktywności ruchowej Program własny zajęć pozalekcyjnych w Zespole Szkół Ekonomicznych im. A. i J. Vetterów Lublinie Opracowała: mgr Klaudia Krzos nauczyciel mianowany wychowania fizycznego w Zespole Szkół Ekonomicznych im. A. i J. Vetterów w Lublinie
Spis treści: 1. Wstęp 2. Zadania programowe 3. Uwagi o realizacji 4. Cele edukacyjne cele ogólne cele szczegółowe 5. Treści programowe 6. Procedury osiągania celów po realizacji całego programu 7. Przewidywane osiągnięcia 7. Warunki realizacji programu metody formy pracy formy organizacyjne środki dydaktyczne baza dydaktyczna 8. Ewaluacja 9. Literatura pomocna w realizacji programu.
Wstęp Brak ruchu w obecnych czasach jest następstwem szybkiego rozwoju cywilizacyjnego. Szybki rozwój i postęp przyniósł wiele pozytywnych rozwiązań, ale równieŝ wpłynął negatywnie na ogólny stan zdrowia społeczeństwa. Widać to we wciąŝ wzrastającym tempie pojawiających i szerzących się chorób, zwanych obecnie,,cywilizacyjnymi. Tryb Ŝycia, jaki narzuciły nam społeczeństwa doprowadza do rujnowania krzewionych przez tysiące lat ideałów człowieka zdrowego. Słynne powiedzenie,, w zdrowym ciele zdrowy duch stało się tylko hasłem przewodnim nielicznych jednostek, pozostali w pogoni za cywilizacją nieświadomie stają się jej ofiarą. Zatracając naturalne potrzeby ruchu doprowadzili do nieodwracalnych chorób natury psychiczno-fizycznej: stres, choroby układu krąŝenia, układu kostnego (skrzywienia), układu mięśniowego, otyłości i wiele innych, które dotyczą nie tylko dorosłych, ale niestety dzieci i młodzieŝy równieŝ. Program ten przygotowałam w oparciu o : Wiedzę i umiejętności zdobytą podczas własnych doświadczeń, praktyki zdobytej podczas uczestnictwa w zajęciach klubu tanecznego LIDER jako tancerka jak równieŝ podczas warsztatów, kursów doskonalących z zakresu ruchu, tańca i muzyki. Dostępną literaturę na temat zajęć rytmiczno - tanecznych. Doświadczenie i praktykę zdobytą podczas pracy z młodzieŝą w szkole. Mam nadzieję, Ŝe program ten będzie pomocny w pracy z młodzieŝą i przyczyni się do dbania przez młodzieŝ o swoje zdrowie, sprawność fizyczną, wyeksponuje rolę ruchu tanecznego w ogólnym rozwoju młodzieŝy na etapie rozwoju szkolnego. Uwagi o realizacji: Program realizowany będzie przez cały rok szkolny trzy godz. tygodniowo z grupą chętnych uczniów z Zespołu Szkół Ekonomicznych im. A. i J. Vetterów w Lublinie. Metody, zasady i formy pracy będą uwzględniały ogólne załoŝenia podstawy programowej wychowania fizycznego ( DZ. U. Nr 14, poz.129, luty 1999) i będą dostosowane do aktualnych moŝliwości uczniów, poziomu sprawności i wydolności fizycznej, wieku, zainteresowań uczestników zajęć pozalekcyjnych realizowanych w ramach tego programu. W trakcie realizacji programu naleŝy przestrzegać ogólnych zasad kształcenia i wychowania: Podmiotowego traktowania ucznia. Integracji kształcenia i wychowania. Łączenia teorii z praktyką Aktywnego i świadomego udziału uczniów w procesie nauczania i uczenia się. 3
Jedynym lekarstwem i profilaktyką jest ruch, który stanowi podstawę rozwoju uzdolnień muzycznych. Udział w zespole np. tanecznym pomaga w zaspokajaniu naturalnych potrzeb prezentowania siebie i swoich uzdolnień na forum szkoły. Nie beŝ znaczenia jest takŝe promowanie aktywnego zdrowego stylu Ŝycia oraz kulturalnego i bezpiecznego spędzania wolnego czasu. Ponadto terapeutyczna funkcja muzyki sprzyja kształtowaniu pozytywnych postaw i cech osobowości młodego człowieka. Muzyka zaspokaja potrzebę przeŝyć estetycznych, sprzyja i jest przyczyną bezinteresownych wzruszeń. Oprócz działania relaksującego pobudza do podejmowania szybkich decyzji, kształci wolę a wykonywanie poleceń w swobodnej, radosnej atmosferze łagodzi kompleksy, nieśmiałość i lęk. Wychodząc naprzeciw zainteresowaniom młodzieŝy oraz aby zachęcić ją do aktywnych form zajęć w czasie wolnym postanowiłam zaproponować chętnym dziewczętom udział w pozalekcyjnych zajęciach muzyczno-ruchowych. Własne doświadczenia z taką formą zajęć nabyte podczas prowadzenia lekcji wychowania fizycznego oraz wiadomości i umiejętności zdobyte na kursach, warsztatach pozwoliły mi opracować program zajęć pozalekcyjnych z ćwiczeń muzyczno-ruchowych. Program ten moŝna wykorzystać w całości lub dostosować do zapotrzebowania i oczekiwań grupy. Moim załoŝeniem jest wskazanie wpływu muzyki i ruchu na pełniejszy i harmonijny rozwój dziecka. Cele ogólne : Rozwijanie zainteresowań młodzieŝy róŝnymi formami aktywności fizycznej. Zachęcanie do aktywnego spędzania czasu wolnego. Rozwijanie i doskonalenie sprawności ruchowej.. Udział w uroczystościach szkolnych. Zadania programowe: 1. Dostarczenie wiedzy na temat róŝnorodnych form spędzania czasu i przygotowanie młodzieŝy do korzystania z tych form. 2. Zapewnienie warunków do rozwoju zainteresowań uczennic poprzez zajęcia pozalekcyjne (rozbudzenie zainteresowań i zachęcenie do uczestnictwa w kole tanecznym). 3. Dokonywanie oceny postawy ciała i poziomu sprawności ucznia. 4. Stymulowanie i umoŝliwienie uczniom podejmowania aktywności ruchowej i wyraŝania własnych przeŝyć w zabawach, grach i tańcach. 5. Tworzenie warunków do doskonalenia aktywności relaksacyjno-zdrowotnej oraz aktywności estetyczno - tanecznej. 6. Kształtowanie nawyków dbania o swoje zdrowie. Cele szczegółowe : Przygotowanie uczestników do świadomego korzystania z dorobku rodzimej kultury muzycznej. Zapoznanie uczennic z podstawowymi wiadomościami dotyczącymi tańców-rozwój wiadomości i umiejętności pozwalających na udział w poznawanych układach tanecznych. 4
Praca nad swoją sprawnością dbanie o utrzymywanie prawidłowej postawy ciała, akceptacja siebie jako uczestnika grupy tanecznej, umiejętności rozwiązywania problemów w grupie tanecznej. PrzybliŜanie zasad zachowania się wobec siebie w róŝnych sytuacjach zasady savoire vivreu na co dzień. Poznawanie róŝnych form aktywności fizycznej. Uświadomienie sobie celowości pracy nad sobą wdraŝanie do zachowań prozdrowotnych. Rozwijanie poczucia rytmu i estetyki ciała. Rozwijanie wraŝliwości na muzykę i kształtowanie ekspresji twórczej. Kształtowanie umiejętności tańców integracyjnych. rozwijanie kreatywności ucznia. Przekazanie wiedzy potrzebnej do rozwijania własnych zainteresowań umoŝliwiającej poprawę swojej sprawności i sylwetki. Kształcenie poczucia rytmu i formy. Wyrabianie poczucia solidarności z grupą i współodpowiedzialności w pracy zespołowej. Wyzwalanie radości i optymizmu poprzez wspólne zabawy muzyczno ruchowe i tańce integracyjne. Osiąganie zadowolenia i satysfakcji z własnych osiągnięć twórczych Rozwijanie celowego i twórczego działania za pomocą środków muzycznych Promowanie zdrowego i aktywnego stylu Ŝycia. PrzybliŜenie uczniom wiadomości o historii i pochodzeniu oszczególnych tańców W realizacji powyŝszych celów szczególną rolę odegra współpraca z dyrekcją szkoły, rodzicami powierzonych mi uczennic, wychowawcami klas, w których będę realizowała program. Treści programowe: Na zajęciach muzyczno-ruchowych prowadzonych podczas spotkań pozalekcyjnych zamierzam realizować następujące treści: Kształtowanie umiejętności i postaw, przekazywanie wiadomości umoŝliwiających poprawę swojej sprawności i sylwetki Zapoznanie uczniów z BHP na zajęciach tanecznych WdraŜanie doodpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje i współćwiczących przy wykonywaniu ćwiczeń. Elementy tańca ludowego, klasycznego, towarzyskiego, integracyjnego. Aerobik (nowoczesne formy fitness obejmujące ćwiczenia, które są przede wszystkim relaksem i przyjemnością Podstawowe kroki do róŝnych form ruchowych. Nauczanie poszczególnych elementów techniki wybranych tańców traktowane jako środek podnoszący sprawność fizyczną, kształtujący prawidłową postawę, rozwijający poszczególne grupy mięśniowe oraz wyrabiający kondycję ruchową ćwiczących. Techniki oddychania w czasie zajęć. 5
Aktywność relaksacyjno zdrowotna pozycje wyjściowe do ćwiczeń, gimnastyka przy muzyce, ćwiczenia kształtujące prawidłową postawę ciała, rola rozgrzewki w czasie wysiłku fizycznego, ćwiczenia gibkościowe, : zamachowe i stretching, proste techniki relaksacji. Aktywność estetyczno taneczna: ćwiczenia rytmiczne, zabawy naśladowcze, improwizacje ruchowe przy muzyce, ćwiczenia estetyki ruchu, krok podstawowy wybranych tańców. Reaktywność emocjonalna poznanie swoich moŝliwości, nauczenie się opanowywania emocji, akceptacji siebie jako uczestnika grupy, nabycie umiejętność rozwiązywania problemów w grupie tanecznej. Wyrabianie poczucia rytmu, koordynacji, estetycznych nawyków ruchowych. Rozbudzanie zdolności rytmiczno tanecznych, harmonii i piękna ruchu, wyzwalanie naturalnej ekspresji. Rozwijanie motywacji do podejmowania samodzielnych działań na rzecz harmonijnego rozwoju fizycznego Ćwiczenia muzyczno ruchowe: z przyborami (skakanki, wstąŝki, laski gimnastyczne, hula hop, piłka). Ćwiczenia gimnastyczno taneczne przy muzyce o Ŝywym, radosnym i łatwym do zrozumienia charakterze. Ćwiczenia relaksacyjne: stretching, joga, relaksacja. Wykorzystywanie zasobu ćwiczeń rytmiczno tanecznych oraz elementów tańca nowoczesnego, klasycznego, ludowego, integracyjnego. Wpływ ćwiczeń na zachowanie smukłej sylwetki, kondycji, energii oraz dobrego samopoczucia. UwraŜliwienie młodzieŝy na tempo i metrum. Treść i rodzaj muzyki dostosowany do wieku, umiejętności i zainteresowań uczestników. Stwarzanie okazji do przeŝywania radości z aktywności ruchowej przy muzyce. Wyzwalanie pozytywnych emocji. Rozwijanie śmiałości i odwagi. Kształtowanie aktywności ruchowej poprzez rozwijanie inwencji twórczej uczestników pozalekcyjnych zajęć muzyczno ruchowych. WdraŜanie do samodyscypliny, samooceny i samokontroli działania na rzecz poprawy swojej sylwetki i swojego zdrowia. Wypoczynek czynny i bierny- uświadomienie roli tańca jako jeden z form aktywności ruchowej. Stwarzanie okazji do pełnienia przez uczennice roli prowadzącej niektóre ćwiczenia np. rozgrzewkę, ćwiczenia rozciągające itp. Standardy wymagań umiejętności z zakresu ćwiczeń muzyczno ruchowych przewidziane do opanowania przez uczniów podczas zajęć pozalekcyjnych koła tanecznego. Procedury osiągania celów: Przygotowanie układów choreograficznych na okazjonalne imprezy szkolne i pozaszkolne Praca nad doskonaleniem techniki wykonywanych układów tanecznych Prezentacja opracowanych układów na terenie szkoły i poza nią 6
Współzawodnictwo podczas przeglądów, konkursów szkolnych zespołów artystycznych Przygotowanie doboru propozycji doboru rekwizytów i projektu strojów, zgodnie z charakterem układu Analiza własnych układów tanecznych, poprzez wspólne oglądanie zdjęć i nagrań z występów Wspólny dobór muzyki i opracowanie układu choreograficznego Próby tworzenia krótkich układów tanecznych przez uczniów podczas zajęć Pokazy samodzielnie przygotowanych układów na zajęciach Udział w mini konkursach tańca zorganizowanych podczas zajęć Przewidywane osiągnięcia: ZałoŜone osiągnięcia uczniów w zakresie wiedzy, umiejętności, postaw i zachowań: W efekcie realizacji załoŝonego programu uczeń: Zna i potrafi stosować zasady higieny (ubiór i higiena osobista). Chętnie i aktywnie uczestniczy w pozalekcyjnych zajęciach rytmiczno tanecznych. Wie, jak moŝna wykorzystać muzykę do ćwiczeń, jak poŝytecznie spędzać czas wolny. Zna relaksacyjną funkcję muzyki i tańca potrafi odpoczywać przy muzyce. Dostrzega piękno oraz estetykę muzyki i tańca. Potrafi odtworzyć róŝnorodne formy ruchu z wyobraźni i z pokazu, dostosować je do rytmu ruchów współćwiczącego tworzy własną koncepcję ruchową. Porusza się w rytm muzyki i wykonuje układ ćwiczeń z przyborem. Łączy pojedyncze tematy ruchowe w prosty układ ruchowy. Wie, Ŝe ruch moŝe być sposobem przekazu informacji. Dba o rozwój swoich zdolności ruchowych. Wie, jakie jest znaczenie tańców dla kultury. Kształci swoją wyobraźnię ruchową i inwencję twórczą. Opanował wiedzę i umiejętności pozwalające na wybór form aktywności ruchowych, zgodnych z własnymi potrzebami i zainteresowaniami. Umie współpracować w zespole, odczuwa poczucie więzi i odpowiedzialności za wspólną pracę. Zna podstawowe kroki nauczanych tańców i układów muzyczno ruchowych. Potrafi zachować dyscyplinę wewnętrzną, wyraŝającą się gotowością do wykonywania zadań. Odczuwa potrzebę częstego kontaktu ruchu, ćwiczeń przy muzyce. Wykazuje się dbałością o zdrowie, prawidłową postawę i estetyczną sylwetkę. Zna i stosuje zasady bezpiecznego wykonywania ćwiczeń. Umie przygotować i pokazać kroki układ muzyczny, improwizację ruchową do dowolnego utworu muzycznego, oddając charakter i nastrój muzyki. Wykonuje ruch w zmiennym tempie indywidualnie i grupowo. Zna tańce narodowe i towarzyskie. Potrafi wykonać układ ćwiczeń aerobicu według inwencji nauczyciela. Umie zaprezentować wybrany taniec integracyjny, ludowy, towarzyski, dyskotekowy. WyraŜa gotowość do przeciwdziałania złym nawykom ruchowym. Potrafi wykorzystać swoją wiedzę i umiejętności do rozwoju pozytywnych motywacji kształtujących zachowania prozdrowotne teraz i na przyszłość. 7
Wie jak zorganizować i przeprowadzić wśród rówieśników zabawy, gry, tańce integracyjne zachęcając ich swoim pogodnym nastawieniem i pozytywną postawą do aktywności fizycznej. Potrafi respektować i dostosować się do zasad i ustaleń obowiązujących w zespole podczas zajęć. Zna historię tradycję tańców swojego regionu. Warunki realizacji programu: Metody: Metoda blokowa( całościowa) słuŝy do nauczania prostych kroków, opartych na krokach bazowych, których nie zmieniamy. Wersja początkowa jest wersją końcową. Najczęściej stosujemy ją w rozgrzewce lub w części głównej dla grupy początkującej Metoda połączeń-fragmentaryczna(indukcyjna) polega na rozłoŝeniu sekwencji choreograficznej na czynniki pierwsze. Krok bazowy stopniowo utrudniamy, dochodząc do kroku docelowego. Łączenie kroków docelowych to kolejny etap zajęć prowadzący do stworzenia układu ćwiczeń Metoda połączeń(tematyczna) róŝni się tym od poprzedniej, Ŝe ćwiczącym podaje się kierunek ruchu juŝ w pierwszej fazie poruszania Metoda cztery strony świata -nie jest to metoda lecz moŝliwość uatrakcyjnienia zajęć wprowadzając do p-0rostej choreografii zmiany w przestrzeni. Zastosowanie metody związane jest z poziomem grupy Formy pracy: 1. Metody wpływu sytuacyjnego np. instruowanie, przydzielanie funkcji, rol. 2. Metody podające np.pogadanka, rozmowa, opis, opowiadanie, pokaz, wykład, wykonywanie zadań ruchowych. 3. Metody poszukujące- dyskusja. 4. Metody audiowizualne- film, kaseta, bądź płyta z muzyką. 5. Metody poznawcze- obserwacja. 6. Metody aktywizujące- zabawowa, zabawowo naśladowcza, bezpośredniej celowości ruchu, ścisła zadaniowa. 7. Metody nauczania ruchu- syntetyczna, analityczna, złoŝona (kompleksowa). 8. Metody odtwórcze (podające). 9. Metody twórcze (opowieści ruchowej, gimnastyki twórczej Rudolfa Labana, metoda wiązania ruchu z muzyką). 1. Ruch przy muzyce. 2. Tańce, układy muzyczne. 3. Układy ćwiczeń gimnastycznych z elementami tanecznymi. 4. Słuchanie muzyki. 5. Tworzenie układów tanecznych do muzyki. 8
Formy organizacyjne 1. Zajęcia pozalekcyjne z tańca 2. InstruktaŜ ćwiczeń dla chętnych do domu opracowane w formie broszur zestawy ćwiczeń utrwalające nauczany element ruchowy. 3. Rozmowy indywidualne z uczennicami uczęszczającymi na zajęcia muzyczno ruchowe. 4. Tworzenie atmosfery sprzyjającej realizacji treści programu poprzez współpracę z rodzicami i innymi nauczycielami Środki dydaktyczne: Literatura pomocnicza, magnetofon, kasety, płyty z utworami muzycznymi, rekwizyty do ćwiczeń, zabaw ruchowych, stroje, elementy scenografii, dekoracji. Baza dydaktyczna: Zajęcia pozalekcyjne z tańca odbywać się będą na terenie szkoły - sala gimnastyczna. Propozycje ewaluacji: Co podlega ewaluacji; uŝyteczność- czy wiadomości i umiejętności są przydatne w Ŝyciu ciekawość- czy realizowany program wyzwala spontaniczną aktywność uczniów i zainteresowania strategia- czy stosowane metody są skuteczne umiejętności uczniów Narzędziami badawczymi będą; Przeprowadzenie próby Ruffnera w celu sprawdzenia wydolności fizycznej oraz skuteczności efektywności pracy na początku i na końcu prowadzonych zajęć. Przeprowadzenie ankiety wśród młodzieŝy biorącej udział w pozalekcyjnych zajęciach muzyczno ruchowych i na temat walorów takiej formy zajęć w czasie wolnym, analiza i opracowanie wyników ankiety. Przygotowanie szkolnego konkursu tanecznego oraz pokazy wybranych choreografii tanecznych na niektóre uroczystości szkolne i pozaszkolnego. Obserwacja pracy oraz aktywność ucznia na zajęciach 9
Literatura pomocna w realizacji programu: 1. Aerobic dla wszystkich. Ćwiczenia gimnastyczne z muzyką. Praca zbiorowa pod red. Bednarzowi. Nowak. Gorzów wielkopolski 1988. 2. Bednarzowi B., Młodzikowska M.: Tańce. Rytm Ruch Muzyka. Warszawa 1983 3. Ławrowska R.: Muzyka i ruch. Warszawa 1988 4. Grodzka Kubiak E.: Aerobic czy fitness. 5. Gablanowski A.: Stretching w szkole. 6. Kuźmińska O.: Aerobic taniec i gimnastyka. Warszawa 1985. 7. Kuźmińska O.: Ćwiczenia gimnastyczne w rytmie tanecznym. 8. Młodzikowska M.: Formy muzyczno ruchowe w szkolnym wychowaniu fizycznym. 9. Nowak M.: Gimnastyka przy muzyce w szkole. Warszawa 1985 10. Siedlecka B., Bliński W.: Taniec w edukacji dzieci i młodzieŝy. 11. Siemkowicz J.: Ćwiczenia muzyczno ruchowe. 12. Skowrońska Lebecka E.: Dzwięk i gest. 13. Muzyczna Pedagogika Zabawy w pracy z grupą. Część I ksiąŝka + płyta. Lublin 2002. 14. Tańce i zabawy dla grupy. KsiąŜka + płytach. Lublin 2002. 15. Program wychowania fizycznego Piotr Wróblewski DKOS 4015-87/02 10
KARTA EWALUACJI ZAJĘĆ TANECZNYCH W skali od 1 do 5 (gdzie 5 to najwyŝsza nota) oceń następujące elementy zajęć zakreślając ocenę. 1. Ogólna organizacja zajęć 1 2 3 4 5 2. Atrakcyjność zajęć 1 2 3 4 5 3. Urozmaicenie zajęć ruchowych i ćwiczeń 1 2 3 4 5 Odpowiedz na pytania podkreśl wybraną odpowiedź? 1. Czy zastosowany pokaz i objaśnienie ułatwia Ci przyswojenie nowych umiejętności? tak chyba tak nie wiem chyba nie nie JeŜeli odpowiedziałeś nie lub chyba nie to dlaczego?... 2. Czy podoba Ci się muzyka na zajęciach? tak chyba tak nie wiem chyba nie nie 3. Co przeszkadzało Ci na zajęciach?... 4. Co zaproponowałbyś nowego aby zajęcia stały się bardziej atrakcyjne?... 11
1
2