Cukrzyca jako problem cywilizacyjny. Cukrzyca problem medyczny XXI wieku Krzysztof Strojek
Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia Neuropatia Czynniki genetyczne/ Wywiad rodzinny Nefropatia Wysokie ciśnienie tętnicze krwi Choroby układu sercowo-naczyniowego Cukrzyca ciążowa Amputacje
SŁAWNI LUDZIE Z CUKRZYCĄ Jurij Andropow M. Mastroiani Artur Ashe Menachem Begin Paul Cezanne Augusto Pinochet Ernest Hemingway Joe Frazier Elvis Presley Ludwik IV Ella Fitzgerald Thomas Edison Michał K. Wiśniowiecki Mario Puzo Muhammad Ali Gammal Abdel Nasser Johny Cash Nicole Johnson (Miss USA 99)
Znani Polacy z cukrzycą Kornel Makuszyński Kazimierz Przerwa-Tetmajer Michał Korybut-Wiśniowiecki (1640-1673) August II Mocny (1670-1733) Lech Wałęsa Zbigniew Hołdys Maria Wisniewska (Mandaryna) Maria Fołtyn Andrzej Zaorski Andrzej Urbański
Pekin 2008 Złoty medal dla Polski
Michał Jeliński (ur. 1980) chory na cukrzycę typu 1.
Epidemia cukrzycy 48 3 8 212 90 12 34 56 7 7,, Chorzy na cukrzycę w Europie 58 6 2003 3,, Chorzy na cukrzycę w Europie 2025 7 9 0 0 www.eatlas.idf.org/
Rozpowszechnienie zaburzeń glikemii w Polsce w roku 2002. T. Zdrojewski www.natpol.pl
Cukrzyca w populacji wielkoprzemysłowej (Ruda Śląska Halemba) Cukrzyca znana 5,56% (wiedzą o chorobie) w Polsce 1.684 mln Cukrzyca nieznana 2,52% (nowoodkryta) 763 tys Razem cukrzyca 8,06% 2,442 mln Stan przedcukrzycowy 8,44% 2,557 mln Liczba uprawnionych do głosowania: 30 305 147 (PKW 30.06.2007) Wittek A, Strojek K Diabetologia 2006,49; suppl. 1
Cukrzyca w populacji wielkoprzemysłowej (Ruda Śląska Halemba) Wittek, Strojek Diabetologia 2006; 49, suppl1
Zapadalność na cukrzycę wśród polskich dzieci Jarosz-Chobot P Diabetologia (2011) 54:508 515
Sposób rozpoznania cukrzycy typu 2 Badanie STN UKPDS (1988) Objawy kliniczne 21% 53% Przypadkowe rozpoznanie Podczas hospitalizacji Infekcje (w tym grzybicze) 22% 29% 18% --- --- 16% Badanie rutynowe 39% --- Powikłanie cukrzycy --- 2% Markowicz A i wsp. Probl Med Rodz 2009;4(29):5 9
Nowe przypadki chorych na cukrzycę w Polsce Co 20 minut nowe zachorowanie Po upływie każdej godziny przybywa 3 chorych Po upływie każdego dnia 79 przybywa chorych Po upływie każdego miesiąca przybywa 2403 chorych Po upływie każdego roku przybywa 28846 chorych
Cukrzyca w Polsce Najczęstsza przyczyna schyłkowej niewydolności nerek wśród chorych wymagających dializowania. Na stałe 3 tys. chorych jest dializowanych Rocznie 14 tys. amputacji kończyn dolnych. W 2007 roku cukrzyca była raportowana jako przyczyna ponad 6,3 tys. zgonów. retinopatia choroba niedokrwienna serca nefropatia cukrzycowa stopa cukrzycowa Częstość powikłań cukrzycowych u chorych z cukrzycą typu 2 w Polsce Szacuje się, że w 2010 roku cukrzyca przyczyni się w Polsce do ponad 29 tys. zgonów. Celem leczenia cukrzycy jest utrzymywanie stężenia glukozy we krwi (ocenianego przy pomocy HbA1c) na poziomie poniżej 7%, a w niektórych grupach chorych poniżej 6,5%. Szacuje się, że w Polsce jedynie 26% pacjentów z cukrzycą typu 2 i mniej niż 6% pacjentów z cukrzycą typu 1 osiąga ten cel
Mechanizmy regulujące poziom glukozy Ośrodkowy układ nerwowy Podaż pokarmu/ uczucie sytości Regulacja hormonalna Tkanki obwodowe Wychwyt i utylizacja glukozy Wątroba Glukoneogeneza Trzustka Komórki : Sekrecja insuliny Komórki : Sekrecja glukagonu Przewód pokarmowy Wchłanianie glukozy Hormony Inkretynowe Flint A J Clin Invest. 1998;101:515-520.
Wzrost poziomu stężenia glukozy w miarę upływu czasu Czynniki ryzyka cukrzycy Spadek aktywności fizycznej Otyłość Osłabienie działania insuliny Leki Genetyka Inne choroby INSULINO- OPORNŚĆ ZMNIEJSZONA PRODUKCJA INSULINY Osłabienie kompensacj i brak insuliny Progresja do NTG i typu 2 cukrzycy Starzenie się mięśni i kom. * Chang & Halter. AJP 284:E7-E12, 2003
Ryzyko cukrzycy a BMI Colditz, Am J Epidemid 1990; 132: 501-513
Krajobraz polski w roku 2002 norma nadwaga otyłość 47,5 33,5 19 BMI (<25 kg/m 2 ) (25 30 kg/m 2 ) (>30 kg/m 2 ) 0% 20% 40% 60% 80% 100% NATPOL PLUS 2002
Historia frytek w USA 1950-1960 1970 s 1980 s 1990 s 2000 Small Medium Large 200 calorii 200 calorii 320 calorii 450 calorii 320 calorii 400 calorii 450 calorii 540 calorii Super- Size 540 calorii 610 calorii
Nie ma bardziej szczerej miłości niż miłość do jedzenia There is no such sincere love than love to eat George Bernard Shaw
Geny a środowisko w typie 2
Zmiana stylu życia H. Australopithecus H. erectus H. sapiens H. McDonald s Milion lat 50 Lat
Ryzyko cukrzycy / 100 osób/rok Ryzyko cukrzycy a zmiana wagi 20 15 10 5 0-15 -10-5 0 5 Zmiana wagi (kg)
Cumulative Survival Chorzy z typem 1 cukrzycy żyją dłużej niż kiedykolwiek 1.0 0.9 0.8 0.7 84% Diagnoza 1975-1980 1970-1974 1965-1969 1960-1964 1950-1959 0.6 0.5 0.4 Redukcja smiertelności Vs 1950-1959 80% 41% 0.3 0.2 0.1 0 10 20 25 30 40 50 Czas trwania cukrzycy w chwili śmierci (lata) Diabetes 55: 1463-1469, 2006.
Trendy śmiertelności (USA) Wskaźnik zgonów W odniesieniu do 1980 140 120 100 80 Choroby układu krążenia Nowotwory 60 Choroba naczyniowa mózgu Cukrzyca Freid VM et al. National Center for Health Statistics. 2003. 40 1980 1990 2000 Rok
Cukrzyca Codziennie w USA przybywa- Nowych przypadków 4,100 Zgonów 810 Amputacji 230 Dializowanych 120 Niewidomych - 55 NIDDK, National Diabetes Statistics fact sheet. HHS, NIH, 2005.
Cukrzyca- następstwa Slepota 24000 Przypadków Rocznie w USA 2 to 4-krotny wzrost ryzyka Retinopatia cukrzycowa Udar ESRD 44% dializowanych rocznie 60% amputaji nieurazowych Nefropatia Neuropatia Powikłania sercowonaczyniowe 8/ 10 chorych umiera 5-10 letnie skrócenie przeżycia NIDDK, National Diabetes Statistics fact sheet. HHS, NIH, 2006.
Zespół stopy cukrzycowej CUKRZYCA Neuropatia Staw Charcota Modzel Stopa wysokiego ryzyka Choroba naczyń obwodowych Ból spoczynkowy Owrzodzenie Gangrena Osteomyelitis Amputacja
Znaleziono w butach chorych AJ Boulton,Manchester, UK
Powikłania cukrzycy Europa (badanie CODE-2) 72% chorych z typem 2 ma co najmniej 1 powikłanie Jawna nefropatia Mikroalbuminuria Retinopaia Neuropatia Przeszczep nerki Amputatcja Dializa Ślepota Owrzodzenie Fotokagulacja witrektomia 0 10 20 30 40 Częstość (%) Powikłania mikronaczyniowe TIA* PTCA* CABG* Stroke MI Heart failure Angina PVD* 0 10 20 30 40 Częstość (%) Powikłania makronaczyniowe Williams Diabetologia 2002;45:S13 S17
Powikłania po 10 latach cukrzycy typu 2 Ogółem Intensywna Konwencjonalna N=3867 N=2729 N=1138 Makroangiopatia Zawał serca 595 (15%) 404 (15%) 191 (17%) Udar mózgu 216 (6%) 157 (6%) 59 (5%) Amputacje 45 (1.1%) 27 (1%) 18 (1,5%) Mikroangiopatia Niewydolność nerek 35 (0,9%) 24 (0,8%) 11 (0,9%) Ślepota, krwotok szklistki 145 (4%) 97 (3,5%) 48 (4,2%) Fotokoagulacja, zaćma 553 (14%) 356 (13%) 197 (17%) UKPDS
Cukrzyca typu 2 koszty (Europa) Leczenie ambulatoryjne 18% Leki przeciwcukrzycowe 7% Inne leki 21% Hospitalizacje 55% = 29 miliardów/rok ($US 32 miliardów) Jönsson B. Diabetologia 2002;45:S5 S12.
Ogółem ( ) Koszty hospitalizcji (%) Koszty leczenia powikłań cukrzycy CODE-2 6,000 Ogółem ( ) Koszty hospitalizacji (%) 100% 5,000 5,226 90% 4,000 3,000 2,000 1,000 0 1,505 38% brak 3,148 2,563 60% 56% 46% Mikronaczyniowe Makronaczyniowe Mikro-i makro- 80% 70% 60% 50% 40% 30% Williams R, et al. Diabetologia 2002; 45:S13 S17.
Prowadzenie leczenia cukrzycy Interwencja Wczesna identyfikacja Modyfikacja stylu życia Farmakoterapia Stałe monitorowanie poziomu glukozy i czynników ryzyka
Trójkąt leczenia cukrzycy Aktywność fizyczna Edukacja Dieta (sposób odżywiania) Insulina/tabletki
Cukrzycowe ABC A : HbA1c (stężenie glukozy) < 7.0 % B : Blood Pressure (ciśnienie krwi) < 130/80 C : Cholesterol: LDL < 100 mg/dl;
Cukrzycowa tabliczka PLAGUE Pressure (ciśnienie krwi) Lipids (cholesterol) Aspirin Glucose Urine protein (białko w moczu) Eyes (oczy) Feet (stopy)
Medycyna przynosi często pociechę, czasami łagodzi, rzadko uzdrawia. Hipokrates