W połowie bieżącego stulecia w Stanach Zjednoczonych na cukrzycę może chorować nawet jedna trzecia populacji ( ). Jeżeli do tego dojdzie, nastąpi

Transkrypt

1

2 W połowie bieżącego stulecia w Stanach Zjednoczonych na cukrzycę może chorować nawet jedna trzecia populacji ( ). Jeżeli do tego dojdzie, nastąpi dramatyczny spadek produktywności gospodarki przy jednoczesnym wzroście obciążeń systemu ochrony zdrowia, a tego nie wytrzyma żadne państwo. Bill Clinton, były prezydent USA, MENA Diabetes Leadership Forum, Dubaj 2010

3 Rządy muszą zrobić wszystko, co w ich mocy, żeby zlikwidować niedostatki w leczeniu, tak by osoby z cukrzycą mogły wrócić do zdrowia i uniknąć zagrożeń dla serca, układu krwionośnego, oczu, nerek i układu nerwowego powodowanych przez chorobę. Niezbędne jest edukowanie osób zagrożonych, a także chorych w zakresie czynników powodujących komplikacje, takich jak na przykład palenie, oraz przekazywanie wiedzy na temat kontrolowania choroby. W ten sposób zapobiegniemy długoterminowym powikłaniom, które przyczyniają się do ludzkiego cierpienia i wzrostu kosztów leczenia. Ban Ki-Moon, sekretarz generalny ONZ, Światowy Dzień Cukrzycy 2010

4 Musimy się nauczyć radzić sobie z rosnącą liczbą ludzi chorych na choroby przewlekłe, a także tworzyć systemy opieki zdrowotnej, które będą w stanie skutecznie funkcjonować w nowej sytuacji. Anil Kapur, World Diabetes Foundation, Pekin 2009

5 Na całym świecie zagrożenie cukrzycą jest ignorowane, a przeciwdziałanie zagrożeniu niedostatecznie finansowane. Walka z cukrzycą musi być priorytetem. Problem jest na tyle poważny, że wszyscy musimy się zaangażować, jeżeli chcemy zatrzymać falę epidemii. Kofi Annan, były sekretarz generalny ONZ, Diabetes Leadership Forum, Pekin 2009

6 Cukrzyca: problem globalny, problem narodowy W Polsce: Na cukrzycę choruje około 2,5 mln ludzi, ponad 750 tys. z nich jeszcze o tym nie wie i w związku z tym nie są leczeni. U co drugiego chorego z cukrzycą występuje choroba niedokrwienna serca. Cukrzyca jest najczęstszą przyczyną schyłkowej niewydolności nerek. W programach leczenia przewlekłego dializami znajduje się na stałe ponad 3,5 tys. chorych na cukrzycę. Co roku u chorych na cukrzycę przeprowadza się 14 tys. amputacji stóp.

7 285 mln ludzi na świecie z cukrzycą W 1980 roku na cukrzycę chorowało 153 mln ludzi, a 30 lat później 285 mln, co stanowi 6,6% populacji w wieku lat. Przypuszcza się, że w roku 2030 liczba ludzi z cukrzycą na świecie wzrośnie do 438 mln

8 Względne ryzyko Wzrost zachorowań na cukrzycę i jego przyczyny Częstość występowania cukrzycy rośnie tak szybko, że wkrótce systemom opieki zdrowotnej będzie trudno poradzić sobie z tym problemem. Coraz powszechniejsze występowanie otyłości u dzieci na całym świecie jest dla cukrzycy i chorób przewlekłych tym, czym dla zmian klimatu są topniejące lodowce. To znak ostrzegawczy nadchodzących czasów. Otyłość w Polsce Wskaźnik masy ciała a ryzyko cukrzycy typu 2 Prawidłowa nadwaga otyłość masa ciała Populacja Polski Populacja pacjentów z cukrzycą typu 2 w Polsce BMI [kg/m2]

9 Epidemiologia cukrzycy w Europie Zachorowalność na cukrzycę rośnie dynamicznie z roku na rok. W tej statystyce przodują Cypr, Niemcy, Turcja, Portugalia, Słowenia i Polska. Najniższą zachorowalność na cukrzycę odnotowują Islandia, Norwegia i Wielka Brytania.

10 Epidemiologia cukrzycy w Polsce Polska należy do krajów o najwyższej zachorowalności na cukrzycę. Częstość występowania cukrzycy rośnie wraz z wiekiem. Ponad 20% osób powyżej 60. roku życia choruje na cukrzycę typu 2, a kolejne 20% ma upośledzoną tolerancję glukozy (impaired glucose tolerance, IGT).

11 Wzrost zapadalności na cukrzycę typu 1 w Polsce Trend zapadalności na cukrzycę typu 1 jest dwa razy wyższy w Polsce w porównaniu z innymi krajami europejskimi. Przeciętna zapadalność na cukrzycę typu 1 w Polsce w latach wyniosła 10,2 na osób/rok. Daje to 10-15% udziału w całkowitej liczbie chorych na cukrzycę obu typów. Według modelu przewidującego liczbę zachorowań na cukrzycę typu 1 w roku 2025 zachoruje 4800 dzieci w wieku roku życia. W okresie od 2005 do 2025 roku zapadalność na cukrzycę typu 1 u dzieci w Polsce zwiększy się prawie czterokrotnie.

12 Wzrost zapadalności na cukrzycę typu 1 w Polsce

13 W Polsce około 2,5 mln osób (6,54% populacji) choruje na cukrzycę, ale u ponad 30% z nich choroba wciąż pozostaje nierozpoznana. To oznacza, że ponad 750 tys. osób choruje na cukrzycę, ale nie są leczone. W okresie od 2005 do 2025 roku zachorowalność na cukrzycę typu 1 u dzieci w Polsce zwiększy się czterokrotnie. Szacuje się, że w 2030 roku będzie w Polsce 3,2 mln chorych na cukrzycę

14 Czy cukrzyca wymknęła się spod kontroli? Cukrzyca jako jedyna choroba niezakaźna została uznana przez Organizację Narodów Zjednoczonych (United Nations, UN) za epidemię XXI wieku. Obecnie na cukrzycę choruje 285 mln ludzi na świecie. Z najnowszych badań wynika, że w krajach europejskich na cukrzycę choruje prawie połowa dorosłych poniżej 60. roku życia. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) trzy najbardziej efektywne kosztowo metody opanowania epidemii cukrzycy to kontrola poziomu glukozy i ciśnienia krwi oraz zapobieganie powstawaniu powikłań w zakresie stopy cukrzycowej. Gwałtowne wystąpienie epidemii cukrzycy na świecie można wiązać z pojawieniem się wysokoenergetycznych, bezwartościowych odżywczo pokarmów oraz upowszechnieniem siedzącego trybu życia. Według lekarzy najbardziej skutecznymi metodami zahamowania epidemii cukrzycy typu 2 są: zdrowa dieta, regularny wysiłek fizyczny, utrzymanie prawidłowej wagi ciała, unikanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu. Według Światowej Federacji Cukrzycy (IDF) Polska jest wśród dziesięciu krajów, w których odsetek występowania w populacji nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT), czyli stanu poprzedzającego rozwinięcie się cukrzycy typu 2, jest najwyższy.

15 Cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe, Nowotwory oraz choroby płuc zabijają trzy z pięciu osób umierających codziennie na świecie. Tylko w roku 2004 na świecie z powodu powikłań cukrzycy zmarło około 3,4 mln osób. Według Międzynarodowej Federacji Cukrzycy (International Diabetes Federation, IDF) Polska jest wśród dziesięciu krajów, w których odsetek występowania w populacji nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT), czyli stanu poprzedzającego rozwinięcie się cukrzycy typu 2, jest jednym z najwyższych na świecie.

16 Co to jest cukrzyca? Cukrzyca jest to przewlekła, wyniszczająca choroba, która wymaga leczenia przez całe życie i predysponuje do wielu groźnych i kosztownych powikłań.

17 Powikłania cukrzycy Cukrzyca Przewlekła choroba, w której przebiegu stężenie glukozy we krwi jest zbyt duże. Insulina nie jest wcale produkowana lub jest produkowana w niewystarczających ilościach. Objawy Zmęczenie, senność, utrata wagi ciała, wzmożone pragnienie, oddawanie dużych ilości moczu, zakażenia skóry, dróg moczowych i narządów płciowych. Powikłania Zwiększone stężenie glukozy we krwi może prowadzić do groźnych powikłań. W dużej mierze można im jednak zapobiec lub opóźnić ich wystąpienie, jeśli choroba zostanie wcześnie rozpoznana i będzie skutecznie leczona. Skuteczne leczenie pozwala zmniejszyć kosztowne powikłania cukrzycy nawet o 50%. Ślepota Ryzyko: Cukrzyca jest podstawową przyczyną utraty wzroku i ślepoty u dorosłych. Skuteczne leczenie: Zmniejsza poważne pogorszenie wzroku o ponad 1/3. Udar mózgu Ryzyko: Cukrzyca zwiększa Prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu nawet 4-krotnie. Skuteczne leczenie: Zmniejsza występowanie udaru o ponad 1/3. Zawał serca Ryzyko: Cukrzyca zwiększa ryzyko zawału o 300%, a prawdopodobieństwo rozwoju choroby wieńcowej nawet 4-krotnie. Skuteczne leczenie: Prowadzi do zmniejszenia występowania niewydolności serca o ponad 50%. Niewydolność nerek Ryzyko: Cukrzyca zwiększa Prawdopodobieństwo rozwoju niewydolności nerek 3-krotnie. Skuteczne leczenie: Zmniejsza ryzyko rozwoju niewydolności nerek o ponad 1/3.. Amputacja Ryzyko: Cukrzyca jest główną przyczyną niezwiązanych z urazem amputacji kończyn dolnych. Skuteczne leczenie: Zmniejsza liczbę amputacji nawet o 80%, przy czym efektywna edukacja zmniejsza liczbę owrzodzeń stóp.

18 Wczesna diagnostyka cukrzycy Na cukrzycę typu 2 najczęściej chorują osoby dorosłe po 45. roku życia, zwłaszcza te, które spożywają zbyt kaloryczne posiłki, mało się ruszają, palą papierosy. Ta postać choroby stanowi ok. 90% wszystkich przypadków cukrzycy. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) na rok 2011, jeśli nie występują objawy hiperglikemii, badanie w kierunku cukrzycy należy przeprowadzać raz na 3 lata u każdej osoby powyżej 45. roku życia.

19 Znaczenie cukrzycy w skali globalnej Cukrzyca i jej powikłania stanowią 1 z 5 najczęstszych przyczyn zgonów w krajach wysoko rozwiniętych. Według Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO) choroby przewlekłe (np. cukrzyca) są obecnie co roku przyczyną 60% zgonów na świecie, z czego 80% przypada na kraje o niskich i średnich dochodach. Liczba zgonów z powodu cukrzycy jest na świecie podobna do liczby umierających z powodu AIDS. Międzynarodowa Federacja Cukrzycy (IDF) szacuje, że w ciągu najbliższych 20 lat odsetek chorych na cukrzycę w populacji dorosłych wzrośnie z 6,6% do około 7,8%. Efektywna kontrola cukrzycy jest jednym z czterech głównych priorytetów zdrowotnych WHO na lata Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) trzy najbardziej efektywne kosztowo metody opanowania epidemii cukrzycy to kontrola poziomu glukozy i ciśnienia krwi oraz zapobieganie powstawaniu powikłań w zakresie stopy cukrzycowej. Drugi rok z rzędu choroby przewlekłe (między innymi cukrzyca) zostały uznane w raporcie Światowego Forum Ekonomicznego za jedno z największych globalnych zagrożeń.

20 Cukrzyca w Polsce W Polsce cukrzyca stanowi najczęstszą przyczynę schyłkowej niewydolności nerek wśród chorych wymagających dializowania. Na stałe w programach leczenia przewlekłego dializami znajduje się ponad 3,5 tys. chorych na cukrzycę. U pacjentów z cukrzycą przeprowadza się rocznie 14 tys. amputacji kończyn dolnych. W 2007 roku cukrzyca była raportowana jako przyczyna ponad 6,3 tys. zgonów w Polsce. Szacuje się, że w 2010 roku cukrzyca przyczyniła się w Polsce do ponad 29 tys. zgonów. Celem leczenia cukrzycy jest utrzymywanie stężenia glukozy we krwi (ocenianego przy pomocy HbA1c) na poziomie poniżej 7%, a w niektórych grupach chorych poniżej 6,5%. Szacuje się, że w Polsce jedynie 26% pacjentów z cukrzycą typu 2 i mniej niż 6% pacjentów z cukrzycą typu 1 osiąga ten cel

21 Cukrzyca w Polsce Częstość występowania powikłań cukrzycowych u chorych z cukrzycą typu 2 w Polsce Retinopatia Choroba niedokrwienna serca Nefropatia cukrzycowa Stopa cukrzycowa

22 Zalecenia dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę Cele leczenia cukrzycy zostały zdefiniowane w Zaleceniach klinicznych dotyczących postępowania u chorych na cukrzycę 2010 (stanowisko PTD), ale u większości chorych nie udaje się ich osiągnąć. Według Światowej Federacji Cukrzycy (IDF) Polska jest wśród dziesięciu krajów, w których odsetek występowania w populacji nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT), jest jednym z najwyższych na świecie. U ponad 70% chorych z cukrzycą typu 2 w Polsce stwierdza się wartość HbA1c przekraczającą 7%, co oznacza, że są oni zagrożeni dużym ryzykiem rozwoju powikłań mikro- i makronaczyniowych. U 77% chorych na cukrzycę w Polsce występuje podwyższone ciśnienie tętnicze krwi.

23 Zalecenia dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę Ciśnienie tętnicze pacjentów z cukrzycą w Polsce Wyrównanie glikemii pacjentów z cukrzycą typu 2 w Polsce mierzone Odsetkami HbA1c Skurczowe ciśnienie tętnicze HbA1c Rozkurczowe Ciśnienie tętnicze Wartość ciśnienia tętniczego [mm Hg[ Obserwowana średnia wartość ciśnienia tętniczego Rekomendowana maksymalna wartość ciśnienia tętniczego chorych z cukrzycą Odsetek hemoglobiny glikowanej A1c Obserwowana średnia wartość HbA1c Rekomendowana maksymalna wartość HbA1c u chorych z cukrzycą

24 Pacjenci z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2 Jednym z najnowszych badań przeprowadzonych w Polsce opisujących charakterystykę i oceniających cele leczenia u pacjentów z noworozpoznaną cukrzycą typu 2 było badanie ARETAEUS1. U chorych na cukrzycę rozpoznaną w ciągu ostatnich 2 lat obserwowano relatywnie bardzo dużą częstość występowania czynników ryzyka rozwoju zarówno powikłań sercowonaczyniowych, jak i innych późnych powikłań cukrzycy. U prawie 80% pacjentów stwierdzono nadciśnienie i zaburzenia gospodarki lipidowej.

25 Pacjenci z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2

26 Pacjenci z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2

27 Koszty cukrzycy: świat, Europa, Polska Cukrzyca pochłania około 15% wydatków na ochronę zdrowia w większości rozwiniętych krajów świata. Szacuje się, że w roku 2010 światowe wydatki na cukrzycę wyniosły około 376 mld dolarów amerykańskich (USD) Prognozy na rok 2030 szacują poziom wydatków na około 490 mld USD, czyli 561 mld IDF. W Europie całkowite koszty cukrzycy szacowane są na poziomie 105,5 mld USD rocznie. 25% wydatków alokowane jest w monitorowanie poziomu glukozy we krwi pacjentów, następne 25% w leczenie kosztów powikłań, natomiast pozostałe 50% to suma reszty kosztów bezpośrednich (konsultacje lekarskie i pielęgniarskie, koszty hospitalizacji, sprzętu medycznego i leków) i pośrednich (spadek wydajności pracy, absencje).

28 Koszty cukrzycy: świat, Europa, Polska Cukrzyca pochłania około 15% wydatków na ochronę zdrowia w większości rozwiniętych krajów świata. Szacuje się, że w krajach członkowskich 2,5-15% wydatków na zdrowie pochłania walka z cukrzycą i jej powikłaniami. Cukrzyca typu 2 jest przyczyną skrócenia średniej długości życia o 5-10 lat U około 50% osób chorych na cukrzycę typu 2 dochodzi do rozwoju co najmniej jednego powikłania, zanim jeszcze choroba zostanie rozpoznana. Największe nakłady środków finansowych związane są z koniecznością leczenia szpitalnego różnego rodzaju powikłań cukrzycowych. Według Diabetes Atlas Polska razem z Łotwą, Litwą i Estonią przeznacza najmniejszą ilość środków finansowych w Unii Europejskiej na diagnostykę i leczenie cukrzycy.

29 Koszty cukrzycy: świat, Europa, Polska

30 Przypuszcza się, że do roku 2030 wydatki Ponoszone na całym świecie przez systemy opieki zdrowotnej na leczenie i profilaktykę cukrzycy i jej powikłań wyniosą ponad 490 mld USD. W Europie całkowite koszty cukrzycy szacowane są na poziomie 105,5 mld USD rocznie. Posługując się pojęciem dolarów międzynarodowych (international dollars, ID), uwzględniającym różnice w sile nabywczej w różnych krajach, szacuje się, że światowe wydatki na cukrzycę wyniosą co najmniej 561 mld ID w 2030 roku.

31 Bezpośrednie i pośrednie koszty cukrzycy Wyniki badań dowodzą, że wcześniejsze rozpoznanie cukrzycy i wcześniejsze zapewnienie chorym odpowiedniej opieki faktycznie obniża koszty opieki zdrowotnej, ponieważ zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia lub opóźnia wystąpienie kosztownych powikłań. Wcześniejsze wykrywanie i lepsze leczenie choroby wydłuża życie i poprawia jego jakość. Symulacja wcześniejszego wykrywania i leczenia dotyczy populacji pacjentów bez powikłań w momencie rozpoznania. Symulacja lepszego leczenia dotyczy pacjentów leczonych do osiągnięcia docelowej wartości HbA1c = 7,0%.

32 Bezpośrednie i pośrednie koszty cukrzycy Diagnoza (wiek) Powikłania niezagrażające życiu Powikłania zagrażające życiu Wariant Podstawowy (HbA1c =9,1%) Powikłania niezagrażające życiu Powikłania zagrażające życiu Skuteczniejsze leczenie (HbA1c =7%) Wcześniejsze Wykrycie i skuteczniejsze leczenie 25-35%* 25-60%* Powikłania niezagrażające życiu Powikłania zagrażające życiu *Średnia redukcja ryzyka

33 Opłacalność leczenia cukrzycy Skuteczna terapia cukrzycy to oszczędności związane z uniknięciem lub odsunięciem w czasie leczenia bardzo kosztownych powikłań choroby. Analiza ekonomiczna przeprowadzonej za pomocą modelu CORE wskazuje, że leczenie pacjenta do celu, jakim jest wyrównanie cukrzycy zdefiniowane wytycznymi PTD, jest kosztowo efektywne nawet przy blisko 4-krotnym wzroście kosztów ponoszonych na leczenie pacjenta. Wyniki analizy wskazują, że zgodna z wytycznymi terapia cukrzycy to oszczędności związane z uniknięciem lub odsunięciem w czasie leczenia bardzo kosztownych powikłań choroby. Na podstawie prognozowanych efektów zdrowotnych porównywanych terapii oceniono, jaki wzrost kosztów leczenia będzie efektywny zgodnie z przyjętym w Polsce progiem opłacalności zdefiniowanym na poziomie około 100 tys. PLN, czyli 3 x PKB per capita. Akceptowalny wzrost wydatków na leczenie cukrzycy, czyli efektywny kosztowo, może wynieść blisko 2900 PLN rocznie na leczenie jednego pacjenta. Jest to średnio 4-krotnie większa kwota niż obecne koszty ponoszone na leczenie pacjenta z cukrzycą.

34 Koszty cukrzycy w Polsce W ciągu 5 lat koszt świadczeń zdrowotnych z powodu cukrzycy (lata ) wzrósł ponad dwukrotnie. W cukrzycy typu 1 głównie z powodu 80% wzrostu średniego kosztu świadczenia na jednego chorego. W cukrzycy typu 2 tempo wzrostu było spowodowane przede wszystkim rosnącą chorobowością, przy jedynie 30% wzroście kosztu świadczenia na jednego chorego. Koszt leczenia powikłań cukrzycy jest prawie 5 razy większy niż leczenie samej cukrzycy. W przeprowadzonej w 2011 roku analizie kosztów cukrzycy w Polsce skoncentrowano się na kosztach ocenianych z perspektywy społecznej. Podstawą analizy były dane udostępnione przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) i Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

35 Koszty cukrzycy w Polsce

36 Koszty cukrzycy w Polsce Analiza kosztów bezpośrednich Koszty świadczeń zdrowotnych (leczenie szpitalne i opieka specjalistyczna) z powodu cukrzycy w roku 2009 były ponaddwukrotnie większe w stosunku do roku W przypadku cukrzycy typu 1 tak duży wzrost kosztów spowodowany był ponad 80% wzrostem średniego kosztu świadczenia, co było w głównej mierze spowodowane wprowadzeniem w tym okresie refundacji pomp insulinowych i osprzętu do pomp dla dzieci. Wzrost kosztów cukrzycy typu 2 był spowodowany głównie wzrostem epidemiologicznym, gdyż średni koszt świadczenia w roku 2009 był większy niż świadczenie w 2004 roku tylko o 30%. Zarówno w przypadku typu 1, jak i typu 2 cukrzycy główną składową kosztów stanowią świadczenia szpitalne.

37 Koszty cukrzycy w Polsce Analiza kosztów bezpośrednich

38 Koszty cukrzycy w Polsce Analiza kosztów refundacji leków stosowanych w leczeniu cukrzycy Koszt refundacji leków rósł w dużo niższym tempie niż koszt świadczeń zdrowotnych (dane w przypadku refundacji leków są dostępne jedynie od 2005 roku). Koszty płatnika z tytułu refundacji leków przeciwcukrzycowych wzrosły w tym okresie o 26%.

39 Koszty cukrzycy w Polsce Analiza kosztów refundacji leków stosowanych w leczeniu cukrzycy

40 Koszty cukrzycy w Polsce Koszty leczenia powikłań cukrzycy Baza danych NFZ od 2008 roku umożliwiła również wyodrębnienie kosztów leczenia powikłań cukrzycy (bez refundacji leków). W 2009 roku wyniosły one 1743 mln PLN i były prawie 5-krotnie większe niż koszty leczenia samej cukrzycy. W porównaniu z rokiem 2008 nastąpił wzrost o 40%. Największy udział w kosztach leczenia powikłań cukrzycy mają choroby serca.

41 Koszty cukrzycy w Polsce Koszty leczenia powikłań cukrzycy

42 Koszty cukrzycy w Polsce Struktura kosztów całkowitych W 2009 roku osób pobierało rentę z tytułu niezdolności do pracy i rentę socjalną z powodu cukrzycy. Koszty pośrednie z powodu niezdolności do pracy w 2009 roku wyniosły łącznie ponad 2,5 mld PLN. Koszty absencji chorobowej wyznaczono na podstawie danych dotyczących liczby dni absencji chorobowej osób chorych na cukrzycę, a w przypadku powikłań cukrzycy, podobnie jak w przypadku utraty produktywności z powodu niezdolności do pracy, oparto się na danych epidemiologicznych. Oszacowane w ten sposób koszty pośrednie absencji chorobowej wyniosły łącznie ponad 300 mln PLN. Koszty pośrednie stanowią prawie 50% kosztów cukrzycy.

43 Koszty cukrzycy w Polsce Struktura kosztów całkowitych

44 Koszty cukrzycy w Polsce Koszty pośrednie W związku z wprowadzonymi rozwiązaniami systemowymi liczba przyznawanych rent z roku na rok spada. Liczba orzeczeń o niezdolności do pracy zmalała także w przypadku cukrzycy. Analizując dane za lata , obserwujemy jednak, że tempo spadku w przypadku orzeczeń niezdolności do pracy wśród osób chorych na cukrzycę jest mniejsze niż dla całej populacji, dodatkowo w przypadku cukrzycy typu 1 zaobserwowano wzrost w roku 2009 w stosunku do roku W analizowanych latach zarówno dla cukrzycy, jak i jej powikłań obserwujemy wzrost przyznawanych świadczeń rehabilitacyjnych i zasiłków chorobowych.

45 Koszty cukrzycy w Polsce Koszty pośrednie

46 Koszty leczenia cukrzycy w Polsce Z perspektywy społecznej całkowity koszt cukrzycy w Polsce wynosi około 6 mld PLN rocznie. W 2009 roku średni koszt świadczenia zdrowotnego udzielonego z powodu cukrzycy (leczenie szpitalne i opieka specjalistyczna, bez refundacji leków) pacjentowi z rozpoznaną cukrzycą typu 2 wyniósł w Polsce 414 PLN, a z rozpoznaną cukrzycą typu PLN. W rankingu Euro Consumer Diabetes Index edycja 2008, Polska znajduje się na 25. miejscu (na 30 ocenianych krajów) pod względem jakości opieki diabetologicznej.

47 Koszty leczenia cukrzycy w Polsce Koszt leczenia powikłań cukrzycy jest 5 razy większy niż leczenie samej cukrzycy. Koszty pośrednie (związane z utratą produktywności spowodowaną wcześniejszymi rentami i dniami niezdolności do pracy z powodu zwolnień lekarskich) stanowią prawie 50% całkowitych kosztów cukrzycy. Koszty pośrednie niezdolności do pracy z powodu cukrzycy w 2009 roku wyniosły łącznie ponad 2,5 mld PLN. Koszty pośrednie absencji chorobowej z powodu cukrzycy w 2009 roku wyniosły łącznie ponad 300 mln PLN.

48 Powikłania cukrzycy: stopa cukrzycowa Liczba amputacji w przebiegu rozwoju stopy cukrzycowej zależy głównie od jakości opieki zdrowotnej. Najczęstszym powodem amputacji w przebiegu stopy cukrzycowej jest stopień zaawansowania powikłań cukrzycy. Liczba amputacji świadczy o stanie jakości opieki diabetologicznej. W Polsce najczęstszym powodem amputacji są rozwinięte powikłania cukrzycy, związane często z zaniedbaniami w opiece diabetologicznej. W Polsce wykonuje się rocznie 8 amputacji z powodu stopy cukrzycowej na mieszkańców, tymczasem w Danii 2, a w Hiszpanii i Holandii po % wszystkich nieurazowych amputacji kończyn dolnych wykonuje się w Polsce u pacjentów z problemami cukrzycowymi, 85% amputacji kończyn dolnych u diabetyków jest poprzedzone owrzodzeniem stóp, na które cierpi około 10% chorujących na cukrzycę. Koszty leczenia powikłań cukrzycy są znacznie wyższe niż koszty terapii cukrzycy według standardów klinicznych. Według Narodowego Funduszu Zdrowia koszt hospitalizacji pacjenta z powodu leczenia stopy cukrzycowej jest najwyżej wycenioną procedurą w terapii cukrzycy i wynosi 4448 PLN za hospitalizację.

49 Powikłania cukrzycy: hipoglikemia Hipoglikemia w pewnych sytuacjach (osoby starsze, z chorobą niedokrwienną mięśnia sercowego) może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Koszty z powodu hipoglikemii to koszty bezpośrednie związane z leczeniem tego powikłania (szpitalnym lub ambulatoryjnym) oraz koszty pośrednie spowodowane spadkiem wydajności i absencjami w pracy. W Polsce według danych NFZ koszty leczenia hipoglikemii wynoszą 2113 PLN za hospitalizację. Co piąty chorujący na cukrzycę z populacji pacjentów objętych badaniem tracił z powodu epizodu hipoglikemii jeden dzień pracy.

50 Polityka diabetologiczna Cukrzycy typu 2 można zapobiec nawet w 90% przypadków i można również zapobiec wielu kłopotom związanym z powikłaniami cukrzycy. Istnieją silne dowody przemawiające za tym, że działania profilaktyczne mają znacząco korzystny wpływ na przebieg cukrzycy typu 2. Potrzebny jest cały szereg interwencji. Zatrzymanie cukrzycy profilaktyka pierwotna: polega na promowaniu zdrowego stylu życia, ze zdrową, dobrze zbilansowaną dietą i umiarkowanym wysiłkiem fizycznym, tak aby zminimalizować ryzyko rozwoju cukrzycy Zatrzymanie kosztownych powikłań cukrzycy profilaktyka wtórna: polega na jak najwcześniejszej identyfikacji osób z cukrzycą i zapewnieniu im edukacji na temat zdrowego stylu życia oraz wsparcia w intensywnym leczeniu, aby zapobiec rozwojowi powikłań. Profilaktyka priorytet, co do którego panuje międzynarodowa zgoda: Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) i Unia Europejska zdają sobie sprawę z zagrożeń, jakie wiążą się z rosnącą częstością występowania cukrzycy, i kładą silny nacisk na działania prewencyjne.

51 Rejestry diabetologiczne Rejestry diabetologiczne są skutecznym narzędziem poprawy opieki diabetologicznej. Raport European Best Information through Regional Outcomes in Diabetes (EUBIROD) z września 2010 roku podaje, że tylko 18 krajów Unii Europejskiej prowadziło rejestry pacjentów diabetologicznych (w tym Polska). W większości rejestry są prowadzone przez ośrodki diabetologiczne, choć docelowo jest planowane włączenie lekarzy i pielęgniarek medycyny rodzinnej. Na ogół rejestry są finansowane i koordynowane przez ministerstwa zdrowia.

52 Rejestry diabetologiczne

53 Rejestry diabetologiczne W Polsce w roku 2009 stworzono Program Prewencji i Leczenia Cukrzycy w Polsce, w którym zaplanowano realizację 2 rejestrów diabetologicznych: dla dzieci i młodzieży Wdrożenie i prowadzenie Rejestru Wieku Rozwojowego oraz pacjentów dorosłych Wdrożenie i prowadzenie Rejestru Chorych na Cukrzycę. W roku 2010 opracowano Narodowy Program Przeciwdziałania Chorobom Cywilizacyjnym, a w jego obrębie Moduł II: Program Prewencji i Leczenia Cukrzycy w Polsce na lata Zarówno Rejestr Chorych na Cukrzycę dla dorosłych, jak i Rejestr Wieku Rozwojowego dla dzieci i młodzieży stały się milowymi krokami w kierunku poprawy opieki diabetologicznej w Polsce. Przewidując kontynuację rejestrów, oczekuje się ich unowocześniania, włączania kolejnych ośrodków diabetologicznych, co w konsekwencji umożliwi ciągłą ocenę stanu opieki diabetologicznej, a analiza uzyskanych wyników przełoży się na poprawę jakości leczenia chorych na cukrzycę dorosłych oraz dzieci i młodzieży.

54 Rejestry diabetologiczne

55 Mierzenie Zbieranie informacji na poziomie lokalnym. Dzielenie się danymi Publikowanie tych informacji i określanie najlepszych sposobów postępowania. Poprawa Uczenie się na różnicach, wymienianie się najlepszymi sposobami postępowania i wdrażanie ich w celu poprawy wyników leczenia u osób z cukrzycą.

56 Barometr Diabetologiczny Profilaktyka działa. To oznacza, że można zahamować wzrost zapadalności na cukrzycę typu 2 i zmniejszyć wpływ choroby na pojedyncze osoby, systemy opieki zdrowotnej i całą gospodarkę. Popularyzacja najlepszych sposobów postępowania dotyczących profilaktyki pierwotnej i schematów leczenia wymaga odpowiedniej oceny sytuacji, wymiany zdobytych informacji i poprawy praktyki poprzez przejmowanie najlepszych sposobów postępowania. Inicjatywa Barometr Diabetologiczny zapoczątkowana w listopadzie 2007 roku ma na celu poprawę jakości życia osób chorujących na cukrzycę i zmniejszenie kosztów generowanych przez tę przewlekłą, postępującą chorobę.

57 Projekt Poprawy Kontroli Glikemii w Polsce Narastająca epidemia cukrzycy i złe wyniki kontrolowania poziomu cukru we krwi (poziom glikemii), a tym samym niewystarczająca prewencja groźnych powikłań, zrodziły potrzebę znalezienia rozwiązań, które skutecznie poprawią wyniki leczenia tej choroby i uwzględnią także problem trudnego dostępu do specjalistycznej opieki diabetologicznej czy profesjonalnej edukacji. Program Poprawy Kontroli Glikemii jest odpowiedzią na jedną z głównych przyczyn niezadowalających wyników leczenia, czyli na niedostateczną realizację założeń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dotyczących tzw. opieki łączonej nad chorym na cukrzycę sprawowanej przez lekarza rodzinnego i specjalistę. Ma także za zadanie pomagać lekarzom rodzinnym, którzy przy realizacji nowoczesnego leczenia cukrzycy, związanego m.in. z wdrażaniem insulinoterapii, potrzebują stałego wsparcia lekarzy specjalistów.

58 Projekt Poprawy Kontroli Glikemii w Polsce Działania realizowane w ramach projektu Poprawy Kontroli Glikemii Łącznie do połowy 2011 roku do programu Poprawy Kontroli Glikemii przyłączyło się 565 lekarzy specjalistów diabetologów i prawie 3,3 tys. lekarzy rodzinnych. W tym czasie wykonano ponad 51 tys. oznaczeń HbA1c. Na początku 2010 roku, na bazie pozytywnych doświadczeń z poprzednich lat, opieką programu objęto osoby z cukrzycą w oddziałach szpitalnych. Fakty i liczby: Konferencje dla lekarzy diabetologów: 91 spotkań dla prawie 4 tys. uczestników. Warsztaty dla lekarzy rodzinnych: 900 spotkań w całej Polsce. Opieka łączona nad chorym z cukrzycą (współpraca lekarza rodzinnego i lekarza specjalisty): opieką objęto 41 tys. pacjentów. Ponad 300 pielęgniarek diabetologicznych włączonych do projektu prowadzi edukację pacjentów i pielęgniarek z praktyk lekarzy rodzinnych. 487 oddziałów szpitalnych w całej Polsce.

59 Stosując odpowiednie interwencje, można zatrzymać szybki wzrost występowania cukrzycy typu 2, zaś chorym na cukrzycę można pomóc żyć z chorobą, a nie cierpieć na nią.

60 Kluczowe inicjatywy dla opieki diabetologicznej Konieczność zahamowania niepokojąco rozprzestrzeniającej się cukrzycy zrodziła potrzebę inicjatyw, które pomogą powstrzymać globalną epidemię cukrzycy.

61 Pandemię cukrzycy można zatrzymać! Można zapobiec wystąpieniu cukrzycy u większości osób. U osób, u których rozpoznano cukrzycę, można ją dobrze kontrolować. Większości problemów związanych z cukrzycą można zapobiegać. Można pomóc chorym z cukrzycą żyć w dobrym zdrowiu przez długie lata. Ale musimy działać teraz

62 Novo Nordisk jest globalną firmą farmaceutyczną z 88-letnim doświadczeniem w rozwoju innowacji i liderem w leczeniu cukrzycy. Firma zajmuje również wiodącą pozycję w leczeniu hemofilii, terapii hormonem wzrostu i hormonalnej terapii zastępczej. Novo Nordisk ma siedzibę w Danii, zatrudnia około pracowników w 74 krajach i oferuje swoje produkty na 179 rynkach. W Polsce Novo Nordisk jest obecne od 1991 roku. Polski oddział firmy zatrudnia 160 osób i jest filią Novo Nordisk w regionie Europy Wschodniej, skupiającym 17 krajów. Więcej informacji na stronie