PROJEKT EDUKACYJNY W SZKOLE PODSTAWOWEJ O p r a c o w a ł a A g a t a R e s z e w i c z
Projekt edukacyjny jest jedną z aktywizujących metod kształcenia lub szerzej strategią dydaktyczną. www.ceo.org.pl/
lepsze wyniki w nauce (m.in. dzięki dyskusji nad poznawanymi informacjami) poprawa umiejętności uczenia się (zadawania pytań, dyskutowania, planowania, itp.) poprawa umiejętności interpersolnalnych (m.in. trening negocjacji, bycia liderem, autorefleksji, itp.) poprawa interakcji między uczniami (m.in. trening komunikacji, aktywnego słuchania) zwiększona motywacja do pracy (skutek bardziej interaktywnych zajęć) poprawa koncentracji uczniów na zadaniu (gdy wspólnie dążą do celu). Praca zespołowa (co-operative learning) polega na interakcji uczniów wspólnie uczących się i współpracujących
Argumenty za Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów OECD PISA. Wyniki badania 2006 w Polsce. PISA, MEN, 2006 polscy uczniowie osiągnęli dobre wyniki w: zakresie umiejętności wyjaśniania zjawisk przyrodniczych w sposób naukowy rozpoznawaniu zagadnień naukowych oraz interpretowaniu i wykorzystywaniu wyników i dowodów naukowych stanowiących element rozumowania naukowego, wyniki niższe od przeciętnych krajów OECD przyczyna - sposób nauczania poprzez przekazywanie dużej ilości wiedzy teoretycznej, nacisk na wiadomości szczegółowe kosztem zrozumienia ich w szerszym kontekście. wniosek - nacisk na wiadomości szczegółowe kosztem zrozumienia ich w szerszym kontekście, wyuczenie odpowiedzi powoduje, że wiadomości szybko ulegają zapomnieniu i nie zostają wykorzystane podczas ćwiczeń praktycznych
Pierwsze zadanie szkoły polega na zaprawianiu dzieci do wspólnego działania i wzajemnej pomocy w życiu, na zaszczepianiu im poczucia wzajemnej zależności i na dopomaganiu im praktycznie do stwarzania warunków dla wprowadzania w czyn tego nastawienia.
Historia Nowy wymiar pojęciu projekt nadała filozofia i pedagogika J. Deweya, który zgłosił postulat przebudowy szkoły na zasadzie metody projektów. John Dewey - przedstawiciel nurtu progresywizmu - uważał, że wdrażanie metody projektu do praktyki szkolnej powinno przede wszystkim wspierać rozwój dziecka. Dla Deweya ważna była koncepcja uczenia się przez rozwiązywanie problemów. Niezwykle ważne jest stwierdzenie Deweya, iż kluczem do prawdziwej nauki jest ukierunkowana aktywność w grupie społecznej.
Projekt to system pedagogiczny oparty o filozofię samodzielnego uczenia się. Mamy do czynienia z projektem, gdy współistnieją następujące cechy postępowania metodycznego: nabywanie wiadomości następuje głównie drogą rozumowania, dzięki wysiłkowi myślowemu ucznia, a nie poprzez pamięciowe przyswajanie, celem podstawowym podejmowanych działań jest zmiana postawy, a nie gromadzenie wiedzy, zagadnienia problematyczne związane są z otaczającą rzeczywistością, są naturalne nie sztuczne, wprowadzenie zasad teoretycznych występuje w miarę, jak jest to potrzebne do rozwiązywania postawionych problemów.
J. Dewey: Szkoła a społeczeństwo. Szkoła tradycyjna: Podział treści nauczania na przedmioty Przekaz wiedzy przez nauczyciela Uczniowie są na ogół pasywni Uczniowie nie decydują o doborze treści nauczania Dominuje uczenie się pamięciowe Uczniów mają zachęcać do nauki motywy zewnętrzne, głównie stopnie Częsta kontrola wyników nauczania Szkoła jest jedynym terenem uczenia się; tylko prace domowe wykonywane są poza nią Słaby nacisk na samorzutną twórczość uczniów Szkoła progresywistyczna Podział treści nauczania na interdyscyplinarne bloki Samodzielne zdobywanie wiedzy przez uczniów; nauczyciel odgrywa przeważnie rolę obserwatora pracy dzieci i młodzieży Uczniowie są aktywni Uczniowie mają pewien wpływ na dobór treści nauczania Dominuje uczenie się oparte na rozwiązywaniu problemów Uczniów mają pobudzać do nauki motywy wewnętrzne, w tym potrzeby i zainteresowania poznawcze Niezbyt częsta kontrola wyników nauczania, nacisk na samokontrolę Szkoła jest głównym, ale nie jedynym miejscem uczenia się Silny nacisk na samorzutną twórczość uczniów
Projekt = zespół uczniów + nauczyciel Kluczem do sukcesu w metodzie projektu jest przekonanie uczniów, żeby przejęli odpowiedzialność za wykonywanie zadań określonych w projekcie. Nauczyciel nie powinien być jedynym ekspertem w danej dziedzinie i podawaczem wiedzy. Jego rola w znaczącym stopniu sprowadza się do: stworzenia warunków do pracy uczniów, motywowania towarzyszenia im w procesie kształcenia.
Etapy pracy metodą projektu 1. Wybór zagadnienia wyłonienie tematu; 2. Opracowanie celów projektu; 3. Zawarcie kontraktu; 4. Opracowanie programu projektu i harmonogramu działań; 5. Realizacja projektu; 6. Prezentacja projektu; 7. Ocena projektu.
Wybór tematu przygotowanie przez nauczycieli propozycji tematów po rozpoznaniu sytuacji; motywowanie uczniów, by przejęli odpowiedzialność za wybór tematu; wybieranie przez uczniów problemów z opracowanej przez nauczycieli listy; deklarowanie przez nauczycieli gotowości opiekowania się zespołami uczniów; szkoła może określić wspólny dla wszystkich projektów realizowanych w danym roku zakres tematyczny, zostawiając możliwość formułowania przez nauczycieli konkretnych problemów. Np.. Jak zbadać
Tematy powinny być: konkretne (np. zamiast: Uczymy się o genach, Jak przy pomocy programu graficznego skonstruować model cząsteczki DNA? ); jasno określone (np. zamiast: Poznajemy historię demokracji Jak opracować grę planszową na temat historii demokracji? ); sformułowane w formie efektu, a nie samego działania, które prowadzi do jego osiągnięcia (np. zamiast Czytamy poezję romantyczną Jak opublikować w Internecie nasze ulubione wiersze romantyków? ; ambitne, ale realistyczne, czyli możliwe do zrealizowania w określonym czasie.
Cele edukacyjne Formułowane przez nauczyciela, najczęściej powiązane z podstawą programową nauczyciel określa je w odniesieniu do wybranego wspólnie z uczniami głównego problemu. Cele edukacyjne określają, czego uczniowie się dowiedzą, co nauczą się robić lub jakie predyspozycje rozwiną podczas realizacji projektu. Na przykład projekt stworzenia słownika
Cele praktyczne wyznaczające kierunki działań poszczególnych zespołów projektowych. Uczniowie z pomocą nauczyciela przedstawiają je w kategoriach rezultatów, które chcą osiągnąć: -przygotowanie mapy gminy i opisów miejsc wartościowych dla rekreacji, - zapisy wywiadów ze starszymi mieszkańcami gminy oraz wykonanie kopii otrzymanych od nich zdjęć dokumentujących warunki życia w okresie PRL Kluczowe dla powodzenia projektu jest to, by uczniowie, wypracowując cele, odkryli sens własnych działań i wiedzieli, co chcą osiągnąć i jak to zrobić.
Tworzenie zespołów projektowych należy uczyć się współpracy z różnymi osobami, a nie tylko z tymi, z którymi się lubimy i z którymi współpraca przebiega łatwo; nauczyciel znający uczniów może tworzyć zespoły, starając się łączyć osoby z różnymi umiejętnościami i stylami pracy; po przedstawieniu uczniom oferty projektów do realizacji, warto poprosić ich o samodzielne wybranie kilku lub nawet wszystkich problemów, którymi chcieliby się zająć. Ułatwi to realizację następnego kroku, czyli podziału uczniów na zespoły, który powinien przeprowadzić nauczyciel organizujący projekt; tworzenie zespołów przez nauczyciela zapobiegnie spontanicznemu dobieraniu się uczniów w bardzo silne zespoły przy pozostawieniu uczniów mniej pewnych siebie i mniej popularnych w jednym zespole
Etapy realizacji projektu KONTRAKT (Przykład) Temat projektu: Czy uczniowie odżywiają się racjonalnie? Zakres prac projektowych: Badaniami objęta będzie grupa uczniów klas drugich Przedmiotem badań będzie: 1. Poziom wiedzy uczniów dotyczący. Terminy konsultacji z nauczycielem: 19.10.2012 Terminy oceny etapowej (zakres oceny zgodny z harmonogramem): 9.11.2012 Termin zakończenia projektu: 7.12.2012 Konsekwencje za niedotrzymanie terminu: w przypadku Uczniowie zobowiązują się do wykonania projektu zgodnie z założeniami zawartymi w kontrakcie, do uczestniczenia w konsultacjach z nauczycielem oraz udziału w prezentacji projektu. Nauczyciel prowadzący projekt zobowiązuje się do prowadzenia konsultacji z uczniami w ustalonych terminach oraz służenia uczniom pomocą w sytuacjach, gdy zespół wykonujący projekt tego potrzebuje. Data zawarcia kontraktu: 12.10.2012 Wykonujący projekt (uczniowie) Prowadzący projekt (nauczyciel)
Projekt może być sposobem na osiąganie celów zawartych w podstawie programowej tematyka projektów powinna być zaczerpnięta z otaczającej rzeczywistości ucznia; stawiajmy na samodzielność uczniów w formułowaniu lub doprecyzowaniu tematyki projektu; projektujmy realnie ustalajmy możliwe do realizacji kryteria sukcesu; uczmy się krok po kroku - zaczynajmy od małego projektu, przechodźmy do dużego w miarę możliwości; projekt powinien być dla każdego ucznia każdy uczeń może wykonać zadanie w zespole projektowym; zmieniajmy role nauczyciela proces tworzenia projektu jest tak samo ważny jak efekt końcowy (a może ważniejszy) zadbajmy o publiczną prezentacje uczniowie powinni uczyć się jak prezentować w interesujący sposób efekty swojej pracy nie wykluczajmy nikogo z projektu, dlatego, że czegoś nie wie lub nie potrafi nie dzielmy uczniów na lepszych lub gorszych każdy z nas ma prawo do popełniania błędów
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Zadaniem nauczyciela jest nie tylko przekazywanie wiedzy, lecz także kształtowanie postaw.
Projekt to metoda nauczania a nie cel!
Celem kształcenia ogólnego w szkole podstawowej jest: 1) przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów, za sad, teorii i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów; 2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości pod czas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów; 3) kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonoanie we współczesnym świecie.
Zadania nauczyciela języka polskiego na II etapie edukacyjnym 1) rozwijanie w uczniu ciekawości świata; 2) motywowanie ucznia do aktywnego poznawania rzeczywistości, uczenia się i komunikowania, w tym także do samokształcenia i samodzielnego docierania do informacji; 3) wyposażenie ucznia w intelektualne narzędzia, a więc w umiejętności poprawnego mówienia, słuchania, czytania, pisania, rozumowania, odbioru tekstów kultury w tym rozwijanie słownictwa z różnych kręgów tematycznych; 4) wprowadzanie ucznia w tradycję i sferę wartości narodowych oraz kształtowanie post wy otwartości wobec innych kultur; 5) przyjazne towarzyszenie uczniowi w budowaniu spójnej wizji świata i uporządkowanego systemu wartości; 6) wychowanie do aktywności i odpowiedzialności w życiu zbiorowym.
Zadaniem nauczyciela języka polskiego na II etapie edukacyjnym jest tworzenie sytuacji metodycznych wykorzystujących pasję poznawczą dzieci, ich chęć zabawy i gotowość do współpracy. Nauczyciel powinien tak organizować proces dydaktycznowychowawczy, by stał się on dla uczniów przygodą prowadzącą do samopoznania, zachętą do nieustannego poznawania świata
Cechy dobrego projektu Ma cele jasno określone i możliwe do osiągnięcia. Daje możliwość dowiedzenia się i nauczenia czegoś nowego oraz użytecznego, często w wymiarze interdyscyplinarnym łączącym zagadnienia z różnych dziedzin. Jest dobrze rozplanowany w czasie ustalone są terminy realizacji poszczególnych etapów i całości projektu. Zadania są jasno rozdzielone pomiędzy uczniów zgodnie z ich zainteresowaniami, predyspozycjami i możliwościami. Uczniowie pracują samodzielnie, korzystając tylko z konsultacji nauczyciela. Uczniowie znają kryteria oceny, w miarę możliwości uczestniczą w ich ustalaniu. Rezultaty pracy są prezentowane publicznie (na forum klasy, szkoły lub społeczności lokalnej).
Cztery filary współczesnej edukacji Komisja wskazała również cztery istotne filary aspekty kształcenia, wokół których powinna być organizowana edukacja, a które dla każdej jednostki są filarami jej wiedzy: uczyć się, aby wiedzieć czyli zdobyć narzędzia rozumienia rzeczywistości, uczyć się, aby działać czyli móc oddziaływać na swoje środowisko, uczyć się, aby żyć wspólnie czyli współpracować z innymi na różnych płaszczyznach działalności ludzkiej, uczyć się, aby być czyli podejmować działania mające na celu wszechstronny rozwój jednostki.
Raport dla UNESCO Wnikliwą analizę wymagań edukacyjnych, stojących przed współczesną szkołą oraz szkołą przyszłości, przedstawiono w opracowanym Raporcie dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku. Autorzy Raportu podkreślają, że rozwój społeczeństw informacyjnych oraz stały postęp technologiczny (...) uwypuklają rolę, jaką odgrywają zdolności intelektualne i poznawcze. ( ) Chodzi zatem o przygotowanie ludzi do innowacji, zdolnych rozwijać się, dostosowywać do szybko zmieniającego się świata, do kontrolowania zmian
Kryteria oraz sposoby oceny projektu: ocena z zachowania ewaluacja, samoocena, reakcje społeczne, praca zespołu, ocena przedmiotowa..
Literatura, np. Agnieszka Mikina, Jak wykonywać zadania metodą projektów, 1997 Bogusława Dorota Gołębniak, Uczenie metodą projektu, 2000 Krystyna Chałas, Metoda projektów i jej egzemplifikacja w praktyce, 2000 Mirosław S. Szymański, O metodzie projektów : z historii, teorii i praktyki pewnej metody kształcenia, 2000