Tygodniowy Przegląd Rynku Finansowego 31 sierpnia 2007 r. NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA Z RYNKÓW RPP podniosła stopy procentowe o 25 pkt bazowych W II kwartale wzrost gospodarczy w Polsce wyniósł 6,7 proc. Wydatki konsumentów w USA wzrosły w lipcu o 0,4 proc., a dochody o 0,5 proc. Oczekuje się, że prezydent USA ogłosi program interwencji państwa na rynku kredytów subprime w celu ratowania kredytobiorców instytucja INWESTYCJE GWARANTOWANE oprocentowanie wartość inwestycji netto na koniec okresu rodzaj oproc. Noble Bank 6,00% 104860 PLN stałe Toyota Bank Polska 5,80% 104698 PLN stałe AIG Bank Polska 5,60% 104536 PLN stałe Najwyżej oprocentowane lokaty terminowe w PLN, kwota 100 tys. na 36 miesięcy RYNEK WALUTOWY kursy NBP kupno sprzedaż USD/PLN 2,7824 2,8386 EUR/PLN 3,7902 3,8668 CHF/PLN 2,3107 2,3573 Tabela obowiązująca od dnia 31.08.2007 r. POLSKI RYNEK To był tydzień wahań na rynku złotego, które jednak niewiele zmieniły w skali tygodnia. Można minione dni uznać za nieudaną próbę osłabienia naszej waluty co zresztą szło w parze z przebiegiem notowań na rynku międzynarodowym. Od ubiegłego piątku kurs dolara spadł o 0,1 proc. do 2,805 PLN, euro o 0,1 proc. do 3,824 PLN, a franka o 0,7 proc. do 2,323 PLN. ZAGRANICZNE RYNKI Mniej więcej to samo można powiedzieć o rynku międzynarodowym dużo wahań dziennych, które jednak w skali tygodnia niewiele znaczyły. Euro odbijało się jak od ściany od poziomu 1,36 i 1,365 USD, by zakończyć tydzień mniej więcej w połowie tych wahań (1,363 USD). Nieco inaczej sprawy miały się z jenem, który w pierwszej części tygodnia zyskiwał, znalazł silny opór w postaci szczytów z poprzednich dwóch tygodni i w czwartek i piątek już spadał. Na koniec tygodnia jen stracił 0,03 proc. do dolara i 0,01 proc. do euro. Zmiany są więc niewielkie, ale o być może doniosłym znaczeniu opory techniczne zadziałały jest więc nadzieja, że jen przestanie się umacniać, a to może pomóc złotemu i rynkom akcji. 1
RYNEK OBLIGACJI POLSKI RYNEK Na koniec tygodnia rentowność obligacji 10-letnich wynosiła 5,77 proc., czyli tyle samo co przed tygodniem i prawie tyle samo, co przed dwoma. Inwestorów indywidualnych zainteresuje zapewne decyzja resortu finansów, który oferuje 6,5 proc. zysku, każdemu kto we wrześniu zdecyduje się na zakup 10-letnich obligacji detalicznych. To o 0,5 pkt proc. więcej niż oferowano w sierpniu (oprocentowanie zmienia się po roku w zależności od inflacji). Choć rynek obligacji hurtowych pozostał spokojny, to warto zwrócić uwagę, że po decyzji RPP w górę poszły rynkowe stopy procentowe. Inwestorzy spodziewają się dalszych podwyżek stóp. Trzymiesięczny WIBOR to już 5,03 proc., wobec 4,95 proc. przed tygodniem. ZAGRANICZNE RYNKI Na koniec tygodnia rentowność obligacji 10-letnich gwarantowanych przez rząd amerykański wynosiła 4,55 proc., czyli o 9 pkt mniej niż przed tygodniem. Przy czym powyższe zdanie może przestać być aktualne już w poniedziałek rano, bowiem w oczekiwaniu na plan ratunkowy dla kredytobiorców, który ma zostać przedstawiony w piątek wieczorem naszego czasu już rosną krótkoterminowe stopy procentowe. Rentowność amerykańskich obligacji dwuletnich wzrosła w piątek o 5 pkt bazowych. Dealerzy obligacji twierdzą, że działania rządu osłabią zainteresowanie obligacjami wysokiej jakości, a inwestorzy znów chętniej inwestować będą w obligacje zabezpieczone hipotekami i być może rządowymi gwarancjami. W Europie pod koniec dnia sytuacja była podobna rynek czekał na plan Busha a oczekiwanie umilał sobie wyprzedażą obligacji, których rentowność rosła o 4-5 punktów. RYNKI AKCJI POLSKI RYNEK Pierwsze dwa dni przyniosły kontrolowane spadki na GPW, a trzy kolejne olbrzymią zmienność indeksów sięgającą 3 proc. każdego dnia. Koniec końców WIG osiąga wartość najwyższą od czterech tygodni po wzroście o 0,9 proc. Obroty podliczono na 8 mld PLN nieco mniej niż przed tygodniem. Skala obrotów nie potwierdza zwyżki. Raczej to, że przy wielkiej zmienności wielu inwestorów powstrzymuje się od podejmowania długofalowych decyzji o wyjściu lub wejściu na rynek. WIG20 nie zmienił wartości w skali tygodnia, mwig zyskał 2,4 proc. (przy mniejszych obrotach), a swig zyskał 2,3 proc. (przy obrotach wyraźnie zwiększonych). WIG odrobił straty z dwóch ostatnich tygodni lipcowo-sierpniowej przeceny, ale o dalszą wspinaczkę może być znacznie trudniej. Specjaliści mają podzielone opinie w tej sprawie. Z ankiety GPW wynika, że 30 proc. analityków spodziewa się wzrostu WIG20 w nadchodzącym tygodniu i tyle samo spodziewa się spadku. Wychodzi na to, że największy odsetek 40 proc. uważa, że wartość indeksu nie zmieni się (bardziej niż o 1,5 proc.). ZAGRANICZNE RYNKI EUROPA Tradycyjnie, inwestorzy europejscy przy swoich decyzjach kierowali się głównie impulsami zza oceanu, gdzie tydzień zaczął się od silnych spadków. W drugiej części tygodnia nastroje jednak się poprawiły i indeksom udało się wyskoczyć na półtoraprocentowe plusy. Poza pozytywnymi sygnałami ze Stanów wzrosty w Europie były też zasługą dobrych wyników finansowych spółek z rodzimych rynków. Odzwierciedlił je również wyższy od oczekiwań wzrost indeksu nastroju biznesu, który również dodał parę dziesiątych procenta do piątkowych wzrostów. USA Początek tygodnia na giełdzie w Nowym Jorku przebiegł negatywnie, a główne indeksy straciły ok. 3 proc. Od środy głosy na temat sytuacji na rynku kredytów jednak ucichły, a inwestorzy pocieszali się słowami Bena Bernanke, który zapowiedział obronę gospodarki amerykańskiej przed kryzysem rynku nieruchomości i bankowości hipotecznej. Ta deklaracja była impulsem do odrabiania strat i o 18:00 w piątek w ujęciu tygodniowym S&P i Dow Jones były na lekkich minusach. Szczerze mówiąc, ten optymizm inwestorów jest o tyle dziwny, że sama deklaracja nie zmienia polityki pieniężnej jaką pro- 2
wadzi FED, a panujące na rynku przekonanie, że na najbliższym posiedzeniu obniży stopę procentową o 50 pkt. wydaje się być nadinterpretacją. Rynek pozytywnie zareagował również na 4-procentową dynamikę PBW w drugim kwartale w Stanach, która wprawdzie jest najwyższa od roku, ale przy okazji gorsza od oczekiwań. AZJA Giełdy azjatyckie zaczęły tydzień pozytywnie aby silnie zniżkować na środowej sesji, po spadkach za oceanem. Inwestorzy najchętniej pozbywali się wtedy akcji eksporterów, którzy nie tylko straciliby na ewentualnym spowolnieniu w Stanach, ale również dotknął ich drożejący jen. Na następnych sesjach indeksy jednak odrabiały straty właśnie dzięki poprawie nastrojów na giełdzie w Nowym Jorku po wypowiedzi Bena Bernanke. Dzięki temu skończyły ten tydzień na lekkich plusach. W przypadku rynku japońskiego jego główny indeks zyskał w tym tygodniu na wartości dzięki piątkowej informacji o spadku bezrobocia w Kraju Kwitnącej Wiśni. EUROPA USA AZJA BUX +2,0% CAC40 +1,7% FTSE100 +1,3% DIJA -0,1% NASDAQ +0,5% S&P500-0,4% HANG SENG +4,6% KOSPI +4,6% NIKKEI +2,0% Tygodniowe zmiany wartości indeksów na światowych giełdach, 31.08.2007 r. (godz. 18.00) RYNEK SUROWCÓW Ceny surowców przemysłowych rosną drugi tydzień z rzędu podążając za polepszeniem się nastrojów na światowych giełdach. Lepsze perspektywy amerykańskiej gospodarki, które zostały potwierdzone chociażby przez 4-procentową dynamikę PKB w drugim kwartale największy wpływ wywarły na kurs miedzi. Jej cena wzrosła o 3,9 proc. dochodząc do poziomu 7.490 USD. Przy rosnących zapasach tego surowca na giełdzie w Londynie i Nowym Jorku może to trochę dziwić i sugeruje, że w najbliższych tygodniach będziemy mieli spadki bądź spadek ceny, bądź spadek zapasów. Silnie podrożała również cena ropy i tutaj poza perspektywami gospodarki amerykańskiej główną przyczyną był właśnie spadek jej zapasów. Pewne znaczenie miała też skuteczna obrona poziomu 70 USD, która mogła skusić fundusze hedgingowe do otwierania długich pozycji. Na rynku metali szlachetnych zmiany były dyktowane niepewnością na eurodolarze. Złoto silnie wahało się przez cały tydzień aby do piątkowego południa pozostawać na poziomie 668 USD za uncję, czyli na poziomie z poniedziałkowego otwarcia. Jednak około 13:00 podrożała o 1,1 proc. podskakując do 674 USD w wyniku osłabienia dolara. surowiec zmiana miedź +3,0% ropa naftowa +2,5% złoto +1,5% Tygodniowe zmiany wartości cen surowców na światowych giełdach, 31.08.2007 r. (godz. 18.00) 3
POLSKI RYNEK FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH tygodniowe wyniki rynku funduszy inwestycyjnych, 29.08.2007 r. rodzaj funduszy najlepszy fundusz* wynik akcji PKO/Credit Suisse Akcji Małych i Śred. Spółek FIO 4,79% obligacji SEB FIO Subfundusz SEB 2 Obligacji i Bonów Skarb. 0,18% rynku pieniężnego DWS Polska FIO Bezpiecznego Wzrostu Plus 0,24% stabilnego wzrostu PKO/Credit Suisse Stabilnego Wzrostu FIO 1,13% zrównoważone SKARBIEC - SEKTORA NIERUCHOMOŚCI FIO 2,29% akcji zagranicznych DWS Polska FIO Top 50 Małych i Śr. Spółek Plus 4,07% obligacji zagranicznych Pioneer Obligacji Europejskich Plus FIO 0,39% Wyniki polskiego rynku funduszy inwestycyjnych, 7 dni roczne wyniki rynku funduszy inwestycyjnych, 29.08.2007 r. rodzaj funduszy najlepszy fundusz* wynik akcji PKO/Credit Suisse Akcji Małych i Śred. Spółek FIO 119,47% obligacji Arka BZ WBK Obligacji FIO 7,00% rynku pieniężnego AIG FIO Rynku Pieniężnego 4,31% stabilnego wzrostu SEB FIO subfundusz SEB 4 Stabilnego Wzrostu 21,11% zrównoważone PZU FIO Zrównoważony 29,78% akcji zagranicznych PKO/Credit Suisse Akcji Nowa Europa FIO 39,06% obligacji zagranicznych Arka Obligacji Europejskich FIO 0,67% Wyniki polskiego rynku funduszy inwestycyjnych, 12 miesięcy TĘ PODWYŻKĘ JUŻ POCZUJEMY FINANSE OSOBISTE Trzecia podwyżka stóp procentowych w tym roku, o której zadecydowała dziś Rada Polityki Pieniężnej, jest uwzględniona przez rynek. Niektórzy kredytobiorcy już się o tym przekonali, inni poczują jej konsekwencje, kiedy dostaną nowe haromonogramy spłat kredytów hipotecznych. Niby koszt trzeciej podwyżki jest podobny do poprzednich rata przeciętnego kredytu hipotecznego na 30 lat wzrośnie o 2,7 proc. w porównaniu do stanu sprzed dwóch miesięcy (poprzedniej podwyżki stóp). Koszt tej podwyżki wydaje się więc relatywnie niewielki. Jeśli jednak uwzględnić dwie poprzednie podwyżki, to okaże się, że ktoś kto spłacał kredyt hipoteczny w marcu tego roku, we wrześniu zapłaci ratę o 8,6 proc. wyższą niż pół roku wcześniej (przed rozpoczęciem podwyżek). Przy czym jak zwykle najbardziej narażone są kredyty o długim okresie wygaśnięcia, ponieważ im dłuższy kredyt, tym większa jest część odsetkowa raty. Dla przykładu jeśli komuś do spłaty kredytu hipotecznego zostało 20 lat, to jego rata wzrosła przez ostatnie pół roku o 6,3 proc., jeśli jest to 40 lat, rata wzrosła o 10,3 proc. 4
długość okresu kredytowania rata 30.03.2007 rata 30.08.2007 zmiana 20 lat 671,05 PLN 713,55 PLN +6,3 proc. 30 lat 549,11 PLN 596,34 PLN +8,6 proc. 40 lat 495,52 PLN 546,73 PLN +10,3 proc. Jak zmieniła się rata kredytowa dla każdych 100 tys. PLN raty równe, marża WIBOR 3M plus 1 pkt proc., wliczono dzisiejszą decyzję RPP Jedną z przyczyn wzrostu stóp procentowych jest wzrost dochodów Polaków, ten zaś częściowo lub w całości zależnie od indywidualnych przypadków chroni ich kieszenie przed skutkami rosnących kosztów obsługi kredytu. Kierując się statystyką w ciągu ostatniego półrocza (od marca) przeciętne wynagrodzenie netto wzrosło o 4,96 proc. i wliczona jest w to obniżka składki rentowej od 1 lipca. Samo wynagrodzenie brutto (przeciętne podawane przez GUS) wzrosło w tym czasie o 1,4 proc. Wzrost dochodów netto o 5 proc. pozwala spłacać wyższą ratę kredytu (na 30 lat, raty równe) i utrzymać stopę życiową na dotychczasowym poziomie nawet tym kredytobiorcom, którzy przed podwyżkami przeznaczali aż połowę swoich dochodów na obsługę kredytu (wliczając inflację), a po podwyżkach 54,3 proc. dochodów. Jeśli na obsługę kredytu przeznaczali mniej ich stopa życiowa mogła nawet wzrosnąć. Jeśli więcej muszą ograniczać wydatki, albo ubiegać się o wydłużenie okresu kredytowania, chcąc podołać obsłudze kredytu. (Nawiasem mówiąc nie zachęcamy nikogo do zaciągania kredytów, których obsługa pochłaniałaby tak znaczny procent dochodów). Tyle statystyka. W praktyce o tym, czy kogoś stać na obsługę kredytu i utrzymanie stopy życiowej przesądza fakt, czy otrzymał w ostatnim czasie podwyżkę czy też nie. Sytuacja jednak będzie nadal zmieniać się na niekorzyść kredytobiorców. W czarnym scenariuszu w ciągu kolejnych 12 miesięcy stopy procentowe mogą wzrosnąć o kolejny punkt procentowy, co ustawiałoby przeciętne oprocentowanie hipotecznego kredytu złotowego na poziomie 6,95 proc. Oznaczałoby to wzrost przeciętnej raty kredytowej (kredyt 30 lat, raty równe) o 11 proc. w porównaniu do stanu obecnego i aż o 20,5 proc. w porównaniu do stanu wyjściowego (sprzed podwyżek). Realizacja takiego scenariusza oznaczałaby pogorszenie sytuacji materialnej tych wszystkich kredytobiorców, którzy w międzyczasie nie osiągnęliby wzrostu dochodów. Przy czym sama skala wzrostu wynagrodzeń także ma znaczenie. Jeśli ktoś obecnie przeznacza na obsługę kredytu 50 proc. dochodów, musiałby w ciągu roku uzyskać co najmniej 5,5-proc. podwyżkę netto w cenach realnych (czyli plus inflacja) by utrzymać stopę życiową. Wzrost wynagrodzeń o dwa procent zapewni mu kolejna obniżka składki rentowej od stycznia 2008 r. O dalszy wzrost dochodów musi się zatroszczyć sam kredytobiorca. Najprostszym rozwiązaniem komplikującej się sytuacji kredytobiorców jest zaciąganie kredytów hipotecznych o stałej stopie procentowej. Raty takich kredytów są niewrażliwe na decyzje Rady Polityki Pieniężnej, czy też zmiany rynkowych stóp procentowych, przez okres określony w umowie. W praktyce kredyt o stałej stopie w złotych można dostać w nielicznych bankach, które się z tym nie reklamują (np. BPH). W Deutsche Bank stałe oprocentowanie dostaniemy maksymalnie na pięć lat (później oprocentowanie się zmienia), przy czym oprocentowanie takiego kredytu na dziś jest nieco wyższe niż kredytu o zmiennej stopie i wynosi 6,48 proc. o ok. 0,53 pkt proc. powyżej przeciętnych kredytów o zmiennej stopie, które obecnie dominują w ofercie większości banków. Można powiedzieć, że kredytobiorca decydując się na taki kredyt, ponosi z góry koszt dwóch kolejnych podwyżek stóp procentowych, natomiast przez pięć lat nie będzie ponosił kosztów związanych z ewentualnymi następnymi podwyżkami. Jest to więc rozwiązanie dla zapobiegliwych kredytobiorców, którzy na dziś gotowi są ponieść koszt bezpieczeństwa (wyniesie on ok. 34 PLN miesięcznie za każde pożyczone 100 tys. PLN o tyle na dziś wyższa jest rata kredytów o stałym oprocentowaniu). Naturalnie, wraz z kolejnymi podwyżkami stóp procentowych będzie także rosło oprocentowanie nowych kredytów o stałej stopie, zatem czas na podjęcie decyzji 5
ucieka wraz z działaniami RPP. Jak ustaliliśmy kolejne banki przygotowują ofertę kredytów o stałym oprocentowaniu, a szczegóły zostaną wkrótce upublicznione. TYGODNIOWY PRZEGLĄD RYNKU FINANSOWEGO Wydarzenia, rynki walut, rynki obligacji, polski rynek akcji: Emil Szweda, Open Finance Zagraniczne rynki akcji, rynek surowców: Łukasz Mickiewicz, Open Finance Temat tygodnia: Emil Szweda, Open Finance Inwestycje gwarantowane, rynek funduszy inwestycyjnych: Elwira Rowicka, Open Finance 6