Przemieszczanie zębów podczas leczenia ortodontycznego postępuje dzięki przebudowie kości. Przebudowa kości występuje pod wpływem przedłużonego nacisku na ząb, czyli przyłożonej siły. Zjawiska przebudowy kości: - resorpcja - apozycja.
Efekty przebudowy kości: - wędrówka zęba przez kość razem z aparatem więzadłowym - przemodelowanie obu powierzchni kostnych stawu skroniowo- żuchwowego - reakcja stref wzrostowych i szwów szczęki (wpływ na kierunek i tempo wzrostu kości, zmiana wymiarów kości). Fizjologiczna reakcja na duży nacisk działający na zęby Proffit, tabela 9-1, s. 5
Biologiczna kontrola przemieszczeń zębów (dwie teorie): 1. teoria biologicznych prądów elektrycznych 2. teoria stref nacisku i pociągania w obrębie ozębnej. Teoria biologicznych prądów elektrycznych - kość jako siatka krystaliczna - deformacja struktury powoduje przemieszczenie elektronów z jednej części siatki do innej, czyli przepływ prądu - zjawisko piezoelektryczne- sygnał piezoelektryczny powstaje, gdy następuje przyłożenie siły i szybko wygasa nawet jeśli siła nie przestaje działać, wytwarzany jest sygnał równoważny o przeciwnym kierunku, gdy siła przestaje działać - płyn tkankowy jako rezerwuar jonów powstają mikroprądy w płynach zewnątrzkomórkowych - odwrotny efekt piezoelektryczny (nie występuje w żywych organizmach, lecz ma zastosowanie w procesach gojenia i regeneracji kości); zmiana aktywności komórkowej pod wpływem zewnątrzpochodnych impulsów elektrycznych.
Teoria stref nacisku i pociągania w obrębie ozębnej - impulsy chemiczne są bodźcem do różnicowania komórek, czego wynikiem jest ruch zębów - zmiana przepływu krwi w obrębie ozębnej ( ucisk więzadeł w strefie nacisku, pociąganie więzadeł w strefie pociągania) - zmniejszenie przepływu krwi to zmniejszenie utlenowania tkanek, wzrost przepływu krwi to wzrost zawartości tlenu w tkankach (teoria tlenowa) stymulacja różnicowania i aktywności komórkowej.
Fazy ruchu zęba: 1. zmiany w przepływie krwi w wyniku ucisku więzadeł ozębnej 2. tworzenie i uwalnianie mediatorów chemicznych (prostaglandyny- pierwotna odpowiedź na ucisk, interleukiny, cytokininy, po 4 h AMP -wtórny przekaźnik, który wywołuje odpowiedź komórkową potrzebną do przemieszczenia zęba) 3. aktywacja komórek (osteoklasty, osteoblasty) 48 h. Działanie siły może wywołać w strefie nacisku: - resorpcję kości czołową ( rozwój osteoklastów) - resorpcję kości podminowującą (całkowite przerwanie dopływu krwi z powodu dużej i długo działającej siły, brak rozwoju osteoklastów, pojawia się martwica jałowa ulegająca hialinizacji- osteoklasty pojawiają się w przestrzeni szpikowej, występuje opóźnienie różnicowania komórek w przestrzeni szpikowej, co wraz z koniecznością usunięcia grubej warstwy kości objawia się opóźnieniem w przemieszczeniu zębaskokowy ruch zęba).
Fizjologiczna reakcja zębów na utrzymujący się nacisk Proffit, tabela 9-2, s.10 Optymalne siły stosowane do przemieszczeń zębowych: nachylanie translacja (ruch osiowy) pionizacja korzenia rotacja ekstruzja intruzja 35-60 g 70-120 g 50-100 g 35-60 g 35-60 g 10-20 g
Leki upośledzające odpowiedź na siły ortodontyczne: 1. bifosfoniany leczenie osteoporozy ( hamowanie tworzenia osteoklastów) 2. inhibitory prostaglandyn: - kortykosterydy ( hamowanie produkcji kwasu arachidynowego) - niesteroidowe leki przeciwzapalne ( hamowanie przemiany kwasu arachidynowego w prostaglandyny)- ibuprofen, aspiryna, indometacyna 3. leki antydepresyjne trójpierścieniowe ( amitryptylina, imipramina, doksepina) 4. leki antyarytmiczne 5. leki antymalaryczne 6. metyloksantyny (kofeina) 7. lek przeciwpadaczkowy fenytoina 8. tetracyklina- doksycyklina hamuje tworzenie osteoklastów.
Szkodliwe działanie sił ortodontycznych: - ruchomość i ból zębów podczas leczenia ortodontycznego (przebudowa kości, reorganizacja więzadeł ozębnej, niewielki wzrost ruchomości zębów) - wpływ na miazgę zęba (niewielkie przejściowe zapalenie trwające kilka dni; przemieszczanie zębów leczonych endodontycznie) - wpływ na strukturę korzenia (naprawa zresorbowanego cementu i zębiny, przemodelowanie korzenia, resorpcja korzeni- trwałe skrócenie; rodzaje resorpcji korzeni ze względu na etiologię: 1. Umiarkowana resorpcja uogólniona, 2. Ciężka resorpcja uogólniona- zęby z ostro zakończonymi wierzchołkami, dilaceratio, zęby po urazie 3. Ciężka resorpcja miejscowa- duże siły, długi czas leczenia; rodzaje resorpcji korzeni ze względu na stopień utraty korzenia: 1. Lekka, 2. Umiarkowana, 3. Ciężka) - wpływ leczenia na wysokość wyrostka zębodołowego (zmiana poziomu wyrostka zębodołowego, tworzenie nowej kości).
Działanie sił ortodontycznych na szkielet- modyfikacja wzrostu - zasady modyfikacji wzrostu - wpływ sił ortodontycznych na szczękę i środkowe piętro twarzy (hamowanie wzrostu szczęki- HG 250-500 g/ stronę, min. 12 h/dobę przez 12-18 m-cy, pobudzanie wzrostu szczęki) - wpływ sił ortodontycznych na żuchwę (hamowanie wzrostu żuchwy, pobudzanie wzrostu żuchwy- wzrost długości żuchwy, przemodelowanie dołów stawowych).
Na łukach SS o przekroju prostokątnym możliwe jest wykonywanie dogięć leczniczych: I-rzędu w płaszczyźnie poziomej, dających policzkowo-językowe przesunięcia poszczególnych zębów; II-rzędu w płaszczyźnie pionowej zmieniające angulację zęba (na pochylenie osi zęba w kierunku mezjalnym lub dystalnym) - są to tzw. dogięcia artystyczne, krzywizny sweep na łuku wyrównujące płaszczyznę zgryzu w odcinkach bocznych, zagięcia tip-back zwiększające zakotwiczenie, pionizujące zęby trzonowe, wpływające na intruzję siekaczy oraz dogięcia schodkowe, które powodują skrócenie (intruzję) lub wydłużenie (ekstruzję) zęba czy grupy zębów; III-rzędu, czyli tork, skręt dogięcia te pozwalają na kontrolę osi policzkowo-językowej zębów, tzn. precyzyjne ustawienie korzeni zębów czyli tork.