IV. Przedmiotowy system oceniania osi gni ucznia

zachorowa. 9. Kontrola nad przebiegiem i wynikami kształcenia. duszno ci, napadu drgawkowego, podejrzenia zawału serca, omdlenia, udaru mózgu. Technika zabezpieczenia osoby z napadem drgawkowym, napadem duszno ci, podejrzeniem zawału serca, udarem mózgu, omdleniem. Zagro enia zwi zane z brakiem udzielenia pomocy w takich przypadkach. 2 Sprawdzenie wymaga weryfikacja praktyczna i teoretyczna. poszkodowanemu z nieudzieleniem pomocy napadem duszno ci, osobie z napadem napadu drgawkowego, drgawkowym, napadem zawałem serca, udarem duszno ci, zawałem mózgu i przy omdleniu. serca, udarem mózgu. Ucze wie, jak zabezpieczy osob z napadem drgawkowym. Zadanie testowe kontrolno-oceniaj ce w I i II półroczu. IV. Przedmiotowy system oceniania osi gni ucznia 1. Kontrola i ocena osi gni uczniów Systematycznej, planowej kontroli i ocenie podlegaj wszystkie formy aktywno ci uczniów przy u yciu ró nych narz dzi pomiaru dydaktycznego tj. wypowiedzi, czynno ci polecone przez nauczyciela, wytwory pracy (albumy, mapy, schematy, wykresy, katalogi itp.), odpowiedzi, rozwi zywanie krzy ówek, kartkówki, sprawdziany, testy a tak e aktywno na zaj ciach (uczestnictwo w wiczeniach, 24

dyskusji poprawno działania, logika argumentacji, oryginalno i przydatno proponowanych rozwi za ). Ocena ma na celu pobudzenie uczniów do systematycznego przygotowania si do lekcji, aktywno ci na lekcjach, odrabiania prac domowych i zaliczeniowych. Wymagania zaliczeniowe wyznaczaj minima jakie ucze musi spełni, aby otrzyma ocen pozytywn. Sytuacja ta powoduje to, e nawet ucze który ma problemy z nauk, wie co musi spełni pozytywnego. Ka dy ucze, aby uzyska ocen pozytywn w 1 i 2 semestrze musi spełni nast puj ce wymagania: systematycznie chodzi na zaj cia lekcyjne, prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt do wicze, których posiadanie jest obowi zkowe, ma napisa i odda jeden referat. Najwy ej b d oceniane referaty w technice komputerowej oraz te, które okre laj samodzielny stosunek autora do zagadnie. na ko cu referatu musi by podana literatura. Tygodniowa zwłoka z oddaniem referatu obni a ocen, raz w ci gu roku indywidualnie lub w zespole wykona projekt na uzgodniony temat raz w semestrze mo e zgłosi nieprzygotowanie. sprawdzian musi by poprzedzony lekcj powtórzeniow i wpisany wcze niej do dziennika, odpytywanie mo e dotyczy tylko trzech ostatnich lekcji, otrzymanie oceny niedostatecznej lub dopuszczaj cej w I semestrze wyklucza otrzymanie oceny dobrej w drugim semestrze, wysoko oceniana b dzie indywidualna aktywno, prace pisemne musz by oddane przez nauczyciela najpó niej w ci gu 2 tygodni, wykonuje czynno ci polecane przez nauczyciela zachowanie w trakcie zaj obserwacja uczestnicz ca (głównie w sferze postaw). Proponuje si nast puj ce przedziały klasyfikacyjne ocen: Celuj cy zakres wymaga wykraczaj cy Bardzo dobry zakres wymaga dopełniaj cy Dobry zakres wymaga rozszerzaj cy 25

Dostateczny zakres wymaga podstawowy Dopuszczaj cy zakres wymaga konieczny 2. Propozycja szczegółowych osi gni Ocena niedostateczna Ucze : pomimo pomocy nauczyciela nie potrafi si wypowiedzie nie opanował wiedzy i umiej tno ci w zakresie wymaga koniecznych niezb dnych do dalszego kształcenia nie potrafi wykona prostego polecenia wykazuje si brakiem systematyczno ci i ch ci do nauki nie interesuje si przedmiotem Ucze : przy pomocy nauczyciela jest w stanie wykona proste polecenia ma braki w opanowaniu wiedzy i umiej tno ci, które s konieczne do dalszego kształcenia; posiada minimum wiedzy nie potrafi sformułowa jasnej wypowiedzi na tematy poruszane na lekcjach jego postawa na lekcjach jest bierna, ale wykazuje ch do współpracy Ucze : jest aktywny na lekcjach sporadycznie jego wiedza jest fragmentaryczna i wyrywkowa ma problemy z samodzielnym sformułowaniem i uzasadnieniem swoich wypowiedzi udziela odpowiedzi na proste pytania nauczyciela wykonuje samodzielnie proste zadania, które przydzieli mu grupa Ucze : w du ej mierze opanował tre ci i umiej tno ci zawarte w programie 26

ch tnie pracuje w grupie jest aktywny na zaj ciach umiej tnie wykorzystuje zdobyte informacje wykonuje samodzielnie typowe zadania zwi zane z tokiem lekcji i zlecone przez nauczyciela umie formułowa proste, typowe wypowiedzi ustne i pisemne porównuje zachowania pozytywne i negatywne oraz ich wpływ na postaw ludzi prezentuje ró ne sposoby rozwi zywania konfliktów poprawnie stosuje poj cia: efekt cieplarniany, dziura ozonowa, kwa ne deszcze poprawnie wykonuje czynno ci ratownicze, umie dobra potrzebny sprz t i wykorzysta niektóre rodki ratownicze Ucze : bardzo aktywnie uczestniczy w zaj ciach sprawnie samodzielnie posługuje si ró nymi ródłami wiedzy, uzasadnia odpowiedzi korzystaj c z wiadomo ci prasowych i telewizyjnych uzasadnia własne pogl dy i stanowiska dokonuje samodzielnej oceny wydarze i zjawisk dostrzega zwi zki przyczynowo- skutkowe potrafi ł czy wiedz z ró nych przedmiotów interpretuje teksty ródłowe rozumie, e oprócz praw ucze ma obowi zki bezbł dnie wykonuje czynno ci ratownicze, koryguje bł dy kolegów odpowiednio wykorzystuje sprz t i rodki ratownicze zdobył pełen zakres wiedzy przewidziany w programie sprawnie wykorzystuje wiedz z ró nych przedmiotów do rozwi zywania zada z zakresu edukacji dla bezpiecze stwa umie pokierowa grup rówie ników; Ucze : 27

posiada wiedz i umiej tno ci wykraczaj ce poza program rozwija własne zainteresowania bierze udział z sukcesami w konkursach, olimpiadach, mistrzostwach jest bardzo aktywny na lekcjach wykonuje szereg zada dodatkowych z własnej inicjatywy jest ywo zainteresowany tym co dzieje si w Polsce i na wiecie anga uje si w akcje humanitarne, ekologiczne, wolontariackie umiej tnie formułuje argumenty, wypowiada si bardzo poprawnym j zykiem potrafi doskonale zaplanowa i zorganizowa prac swoj i innych Propozycje osi gni edukacyjnych według przyj tych zasad oceniania dotycz cych tematów i działów, uj tych w 30 tematach planu wynikowego, s zgodne z aktualn podstaw programow. ZAGRO ENIA WE WSPÓŁCZESNYM WIECIE 1. Zagro enia naturalne wynikaj ce z praw przyrody. opisa zagro enia zdrowia i ycia człowieka spowodowanego przez zagro enia naturalne w regionie i w Polsce w ostatnich latach opisa skutki zagro e dla ludno ci, infrastruktury i gospodarki kraju spowodowane przez kl ski ywiołowe uzasadni zasady post powania w rejonach kl sk ywiołowych scharakteryzowa zagro enia spowodowane przez siły natury wymieni naturalne zagro enia czasu pokoju 28

2. Zagro enia wynikaj ce z ingerencji w rodowisko naturalne oraz z działalno ci gospodarczej człowieka. wymieni podstawowe ródła zagro e chemicznych i radiacyjnych wyja ni istot zagro e towarzysz cych rozwojowi cywilizacji potrafi zaproponowa działania zapobiegawcze wymieni ródła zagro e ekologicznych w regionie wyja ni poj cia dziury ozonowej, efektu cieplarnianego, kwa nych deszczów wymieni zagro enia zwi zane z działalno ci człowieka ZAGRO ENIA W DOMU, SZKOLE, W NAJBLI SZEJ OKOLICY 3. Zagro enia w domu, szkole oraz w najbli szej okolicy. scharakteryzowa zagro enia, które miały miejsce w regionie i w Polsce i przedstawi propozycje zapobiegania im w przyszło ci przygotowa wywiad z przedstawicielami Stra y Miejskiej o zagro eniach w najbli szej okolicy i działa zapobiegawczych przedstawi sposoby zapobiegania degradacji rodowiska regionie 29

opisa zasady zachowania si podczas wyst pienia zagro e porównuje zagro enia wyst puj ce w Polsce i w regionie zamieszkania opisa zagro enia współczesnej młodzie y i nazwy instytucji prowadz cych działalno profilaktyczn wymienia zagro enia w najbli szej okolicy zamieszkania i szkoły 4. Zagro enia w transporcie oraz w obiektach u yteczno ci publicznej. przygotowa wywiad z przedstawicielami Policji o zagro eniach wypadkami i katastrofami komunikacyjnymi w najbli szej okolicy i działa zapobiegawczych zaproponowa własne sposoby przeciwdziałania i unikania zagro eniom bezpiecze stwa opisa zasady zachowania si podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych opisa zjawiska patologiczne wyst puj w ród dzieci i młodzie y poda zasady poruszania si po drodze poza terenem zabudowanym opisa zagro enia współczesnej młodzie y OCHRONA PRZECIWPO AROWA 5, Po ar, telefony alarmowe. Sposób informowania o powstaniu zdarzenia. 30

zaprojektowa działania w swoim rodowisku likwiduj ce zagro enia po arowe opisa rodki i sprz t ga niczy oraz przedstawi zasady ich stosowania podczas po aru poda elementy trójk ta spalania, wie jakie warunki musz by spełnione, aby nast pił proces spalania wymieni przyczyny powstawania po arów poda definicj po aru wezwa telefonicznie pomoc do gaszenia po aru 6. Zakres zada ochrony przeciwpo arowej oraz jej organizacja. przygotowa wywiad z przedstawicielami Stra y Po arnej o zagro eniach po arem i działa zapobiegawczych przedstawi sposoby ratowania ludzi i zwierz t z po aru okre li czym zajmuje si ochrona przeciwpo arowa zna ró nic pomi dzy po arem i kl sk ywiołow 31

pokaza miejsca gdzie znajduje si podr czny ga niczy w szkole zna znaki ewakuacyjne SPOSOBY POST POWANIA W PRZYPADKU POWSTANIA ZDARZENIA 7. Sposób post powania w przypadku powstania po aru i innych miejscowych zagro e. opracowa instrukcj ppo. Konkretnego obiektu scharakteryzowa elementy profilaktyki przeciwpo arowej omówi istot ró nych zagro e po arowych opisa zasady ratowania ludzi, zwierz t i mienia okre li stopie zagro enia po arowego we własnym domu omówi sposoby ochrony na wypadek po aru dokona podziału po arów ze wzgl du na rodzaj pal cego si materiału okre li, jakie substancje mo na gasi wod, a jakie nie 8. Sposób post powania w przypadku powstania innego miejscowego zagro enia. wymieni czynno ci, które nale y podj po ust pieniu powodzi wymieni struktury centralne i lokalne zarz dzania kryzysowego w przypadku powodzi 32

dokona analizy lokalnych zagro e zwi zanych z wod sporz dzi indywidualny plan post powania na wypadek lokalnych zagro e hydrologicznych opisa znaczenie wody w yciu człowieka wskaza podstawowe czynno ci biernej ochrony przeciwpowodziowej wskaza lokalne zagro enia powodziowe opisa zagro enia, jakie stwarza woda poda metody ograniczania negatywnych skutków powodzi opisa zagro enia zwi zane z powodzi wymieni czynno ci podczas ewakuacji powodziowej MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE 9. Rodzaje materiałów niebezpiecznych oraz ich oznakowanie. uzasadni rozmieszczenie tablic i znaków bezpiecze stwa w miejscu zamieszkania i nauki wyja ni, dlaczego nale y d y do jednoznacznego rozumienia informacji o niebezpiecze stwie opisa znaczenie znaków ewakuacyjnych, ochrony przeciwpo arowej, BHP 33

wymieni rodzaje znaków bezpiecze stwa, poda znaczenie poszczególnych rodzajów znaków nazwa tablice i znaki bezpiecze stwa 10. Transport materiałów niebezpiecznych. potrafi zaproponowa sposoby zapobiegania ska eniom chemicznym zna zasady post powania w przypadku awarii instalacji chemicznej, rodka transportu lub rozszczelnienia zbiorników z substancjami toksycznym wie jakie mog by zast pcze rodki ochrony dróg oddechowych i skóry opisa znaczenie oznakowanie substancji toksycznych i biologicznych Ucze : opisa, czym wyró niaj si tablice i znaki BHP OCHRONA LUDNO CI I OBRONA CYWILNA 11. Obrona cywilna oraz powszechna samoobrona ludno ci. System zarz dzania kryzysowego. przedstawi funkcjonowanie obrony cywilnej w poszczególnych pa stwach europejskich 34

scharakteryzowa regulacje prawne ochrony i obrony cywilnej wymieni i opisa elementy systemu krajowego ratownictwa wymieni powinno ci obywatelskie w zakresie ochrony i obrony cywilne okre li podstawowe zadania ochrony i obrony cywilnej 12. Systemy alarmowania i informowania ludno ci. Zasady przeprowadzania ewakuacji planowej i dora nej ludno ci. przedstawi zasady ewakuacji ludno ci, zwierz t z terenów zagro onych, potrafi wyja ni sposoby zaopatrzenia ludno ci ewakuowanej w wod i ywno wyja ni zasady zachowania si po ogłoszeniu poszczególnych alarmów przedstawi obowi zki osób podlegaj cych ewakuacji wymieni rodzaje alarmów i sygnałów alarmowych oraz systemy alarmowania i informowania ludno ci 35

wyja ni znaczenie poj dezynsekcja : odka anie, dezaktywacja, dezynfekcja, deratyzacja, PIERWSZA POMOC W NAGŁYCH WYPADKACH 13. Ła cuch pierwszej pomocy. przedstawi ogólne schematy ratunkowe oraz ła cuch ratunkowy scharakteryzowa poszczególne ogniwa ła cucha ratunkowego oraz ich rol i znaczenie udro ni drogi oddechowe u poszkodowanych w ró nych wypadkach dokona badania w celu rozpoznania rodzaju urazów i stanu poszkodowanego sprawdzi oddech, okre li go poda ogólny schemat zgłaszania wypadku 14. Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy. ustali i eliminowa realne i potencjalne zagro enia dla ratownika i poszkodowanego w miejscu wypadku uzasadni konieczno udzielania pomocy w sytuacji zagro enia ycia 36

scharakteryzowa poszczególne ogniwa ła cucha ratunkowego oraz ich rol i znaczenie przedstawi ogólne schematy ratunkowe oraz ła cuch ratunkowy wymieni czynno ci wchodz ce w zakres pierwszej pomocy 15. Osoba nieprzytomna. przedstawi najwa niejsze zadania ratownicze do czasu przyjazdu pogotowia wie kiedy i jak uło y osob nieprzytomn w pozycji bezpieczne z pozycji zastanej rozpozna zaburzenia funkcji yciowych udro ni drogi oddechowe u poszkodowanych w ró nych wypadkach wymieni stany bezpo redniego zagro enia ycia poda prawidłowe warto ci t tna i oddechu u człowieka dorosłego i dziecka 16. Udzielanie pomocy osobom nieprzytomnym. wymieni zasady obowi zuj ce w wypadku masowym 37

wymieni zagro enia zwi zane z brakiem przytomno ci i sposób post powania zapobiegaj cych wyst pieniu poda ogólny schemat post powania w omdleniu, padaczce i braku przytomno ci wymieni przyczyny omdlenia oraz braku przytomno ci poda poj cie pierwszej pomocy i jej cele 17. Resuscytacja. przedstawi schemat post powania ratowniczego z niezb dnym wykonaniem zabiegów resuscytacyjnych post powa według schematu ratunkowego rozpozna oznaki zatrzymania oddechu i kr enia objawy mierci klinicznej i biologicznej wskaza miejsce wykonywania masa u serca 18. Resuscytacja w sytuacjach szczególnych. 38

wyja ni jakie warunki musz by zachowane przy RKO i PP u pora onych pr dem, przy podtopieniu / utoni ciu i u kobiety ci arne wykona resuscytacj przez jedn i dwie osoby na fantomie wykona ró ne metody sztucznego oddychania uło y poszkodowanego, zna miejsce ucisku, jego cz stotliwo i gł boko rozpoznaje oznaki zatrzymania oddechu i kr enia 19. Pora enie pr dem, ródła, przyczyny i charakterystyka pora enia pr dem zmiennym i stałym. post powa według schematu ratunkowego przedstawi objawy pora enia pr dem i piorunem oraz wie jak nale y udziela pomocy udziela pomocy w wypadku pora enia pr dem poda warunki bezpiecze stwa ratownika przy udzielaniu pierwszej pomocy osobie pora onej pr dem elektrycznym 39

wymieni czynno ci wchodz ce w zakres pierwszej pomocy 20. Pierwsza pomoc w przypadku ratowania ofiary pora enia pr dem. dokona badania w celu rozpoznania rodzaju urazów i stanu poszkodowanego udzieli pierwszej pomocy zgodnie ze schematem ratowniczym wyja ni jakie s objawy pora enia pr dem elektrycznym wymieni przyczyny omdlenia oraz braku przytomno ci wymieni czynno ci wchodz ce w zakres pierwszej pomocy 21. Krwotok. przedstawi schemat post powania przy krwotoku t tniczym i ylnym wymieni sposoby tamowania krwotoków zewn trznych wykona opatrunek uciskowy 40

wymieni rodzaje krwotoków zdefiniowa poj cia krwotoku 22. Niebezpiecze stwa zwi zane z krwotokiem i wstrz sem pourazowym. wykona niezb dne czynno ci przeciwwstrz sowe w ró nych sytuacjach wymieni sposoby tamowania krwotoków wewn trznych dostosowa post powanie oraz rodzaj opatrunku do rodzaju rany i sytuacji rozró ni rodzaj krwotoku na postawie objawów zdefiniowa poj cia wstrz su 23. Złamanie i zwichni cie. udzieli pomocy przy zwichni ciach i skr ceniach poł czonych z innymi urazami wykorzystuj c ła cuch ratowniczy wykorzysta podr czne rodki unieruchamiaj ce i ró ne sposoby post powania rozró ni rodzaj urazu na podstawie objawów 41

opisa zastosowanie podr cznych rodków do unieruchomienia ko czyn dolnych i górnych udzieli pierwszej pomocy w przypadku złamania, zwichni cia, skr cenia 24. Niebezpiecze stwa zwi zane ze złamaniami ko ci i urazami stawów. udzieli pomocy przy złamaniach poł czonych z innymi urazami wykorzystuj c ła cuch ratowniczy dostosowa wła ciwe czynno ci ratownicze do rodzaju urazu i sytuacji scharakteryzowa poszczególne urazy kostno - stawowe okre li ogólne zasady udzielania pomocy przy złamaniach wymieni rodzaje urazów kostno - stawowych i ich objawy 25. Zatrucie. dostosowa post powanie do rodzaju zatrucia i drogi wnikania zgodnie ze schematem post powania ratowniczego dostosowa post powanie do rodzaju zatrucia i drogi wnikania 42

rozpozna typowe zatrucia na podstawie objawów i okoliczno ci wymieni najcz stsze przyczyny zatru i rodzaje trucizn zdefiniowa podstawowe poj cia 26. Niebezpiecze stwa zwi zane z zatruciami. rozpozna jakimi drogami mo e nast pi zatrucie organizmu i potrafi udzieli pierwszej pomocy zatruciach przez układ pokarmowy i skór wg schematu ratunkowego udzieli pomocy dora nej w zatruciach ró nymi drogami i w ró nych sytuacjach oceni stan poszkodowanego i stopie zagro enia w ró nych zatruciach poda ogólne sposoby usuwania trucizn i nieswoiste odtrutki wymieni drogi wnikania trucizn do organizmu 27. Oparzenie i odmro enie. wyja ni skutki ogólne oparze i zagro enia z tym zwi zane 43

udzieli pierwszej pomocy przy oparzeniu dostosowuj c sposób post powania do sytuacji post puj c według schematu ratunkowego opisa skutki działania niskiej i wysokiej temperatury na organizm ludzki; udziela pomocy osobie poszkodowanej przy oparzeniu termicznym wymieni przyczyny i rodzaje urazów termicznych wymieni ródła zagro e urazami termicznymi 28. Niebezpiecze stwa zwi zane z oparzeniami i odmro eniami. zaproponowa działania przeciwwstrz sowe przy oparzeniach udzieli pierwszej pomocy przy odmro eniu dostosowuj c sposób post powania do sytuacji post puj c według schematu ratunkowego obliczy rozległo oparzenia rozpozna rodzaj i stopie oparzenia na podstawie objawów poda stopie oparzenia 29. Kiedy kto nagle zachoruje. 44

wyja ni zagro enia zwi zane z brakiem udzielenia pomocy osobie z napadem drgawkowym, napadem duszno ci, zawałem serca, udarem mózgu ustali, co si stało w miejscu wypadku rozpozna oznaki zawału serca, duszno ci, epilepsji; omdlenia udzieli pomocy poszkodowanemu z zawałem serca udzieli pomocy poszkodowanemu przy omdleniu 30. Pierwsza pomoc w przypadku nagłych zachorowa. zdiagnozowa i udzieli pomocy poszkodowanym w nagłych zachorowaniach zgodnie ze schematem ratowniczym rozpozna zagro enia zwi zane z brakiem udzielenia pomocy osobie z napadem drgawkowym, napadem duszno ci, zawałem serca, udarem mózgu nie pomoc osobom, które doznaj zawału serca, ataku duszno ci lub epilepsji udzieli pomocy poszkodowanemu napadem drgawkowym 45

udzieli pomocy poszkodowanemu z krwotokiem z nosa V. Omówienie zało e dydaktycznych i wychowawczych, na jakich została oparta koncepcja programu Ze wzgl du na konieczno zachowania ci gło ci i spójno ci mi dzy poszczególnymi etapami kształcenia, nale y stosowa odpowiednio zasady ogólne kształcenia i wychowania przyj te dla szkoły podstawowej, gimnazjum oraz w liceum ogólnokształc cym i technikum. Nauczanie i wychowanie na kolejnym etapie kształcenia stanowi naturaln konsekwencj w stosunku do nauczania i wychowania na poprzednim etapie kształcenia. Dlatego te koniecznym wydaje si aby nauczyciele znali równie podstawy programowe w I, II i IV etapie szkolenia, a tak e Podstaw Programow takich przedmiotów jak biologii, chemii fizyki i WF. Ułatwi to znacznie budow własnego planu dydaktycznego oraz analiz ró nych programów nauczania i oferowanych podr czników. Nadrz dnym celem pracy edukacyjnej ka dego nauczyciela jest d enie do wszechstronnego rozwoju ucznia. Konieczna jest harmonijna realizacja zada w zakresie nauczania, kształcenia umiej tno ci i wychowania. Te zadania to: Przekazanie uczniom niezb dnej wiedzy w zakresie przygotowania instytucji pa stwa do działania w sytuacjach kryzysowych. Rozwijanie u uczniów zdolno ci organizatorskich i komunikacyjnych oraz umiej tno ci przywódczych. Wyposa enie uczniów w wiedz i umiej tno ci niezb dne do racjonalnych i skutecznych zachowa w przypadku wyst pienia zagro e indywidualnych i zbiorowych regionalnych i ogólnych. Przygotowanie uczniów do udzielania poszkodowanym, mo liwej w okre lonych warunkach, pierwszej pomocy; kształtowanie postaw ochrony ycia i zdrowia własnego, a tak e innych osób. Kształtowanie u uczniów postaw gotowo ci do niesienia pomocy potrzebuj cym, humanitaryzmu i altruizmu. 46

Podstawa Programowa Edukacji dla Bezpiecze stwa nie jest zapewne ostatnim słowem, zabiegów pa stwa polskiego o wysoki poziom przygotowania młodego człowieka i obywatela do dojrzałego i bezpiecznego ycia. Gimnazjalista w sposób uporz dkowany i metodycznie spójny b dzie si uczył, jak budowa elementarne bezpiecze stwo swoje, swoich bliskich, kolegów i innych potencjalnych ofiar zagro e i zdarze kryzysowych. Pewne przesłanki s ju na ni szych etapach edukacji. S one jeszcze rozproszone, realizowane przez osoby o ró nym w tej dziedzinie przygotowaniu; wa ne jednak, e si pojawiaj. Cało ciowy program edukacji ratowniczej obejmuj cy wszystkie cztery etapy edukacyjne jest zbudowany według systemu kształcenia powracaj cego. Podstaw tego systemu jest stopniowe szkolenie w III i IV etapie z ka dorazowym przypominaniem najistotniejszych jego elementów. To znaczy, e w IV etapie edukacyjnym jest ono rozszerzane, a zakres tematyki staje si bogatszy i bardziej obszerny. Przedmiot jakim jest edukacja dla bezpiecze stwa wiele osób uwa a za szczególnie wa ny cho by ze wzgl du na walory wychowawcze. Młody człowiek powinien odnale w sobie ch niesienia pomocy innym. Uczestnictwo w zaj ciach ma rozwija u uczniów uczucia wy sze, takie jak zrozumienie, współczucie, tolerancja, a ponadto stwarza warunki do zdobywania umiej tno ci zachowania si w trudnych sytuacjach. Na zaj ciach z edukacji dla bezpiecze stwa gimnazjali ci dowiedz si jak post powa w przypadku po aru, powodzi, wypadku drogowego, czy ataku terrorystycznego. Naucz si jak udziela pierwszej pomocy i jak ewakuowa szkoł oraz co zrobi w przypadku poparzenia, wyzi bienia i przegrzania, zatrucia pokarmowego i chemicznego, pora enia pr dem oraz złamania i zwichni cia. Dzieci maj by u wiadamiane, co im grozi ze strony dorosłych i rówie ników oraz jakie przysługuj im prawa. Odmieniony program jest nastawiony na nauk udzielania pierwszej pomocy i unikanie współczesnych zagro e od wypadków samochodowych po ataki terrorystyczne. Pi tnastolatek po gimnazjum powinien bez kłopotu udzieli pomocy osobom w sytuacji zagro enia zdrowia lub ycia gdy potr cił je samochód, zbyt długo opalały si na silnym sło cu, gdy poraził je pr d albo uległy zatruciu pokarmowemu. Dowiedz si, jak post powa w wypadku złama, zwichni, skalecze, oparze. I 47

jak obchodzi si z toksycznymi substancjami, jak odró nia ich mi dzynarodowe oznaczenia, jak w przypadku ska enia chroni zwierz ta i ywno. Bez problemu zabezpieczy miejsce wypadku, uło y rannego w bezpiecznej pozycji, udro ni drogi oddechowe albo samodzielnie przeprowadzi ewakuacj zagro onego budynku. Program edukacji dla bezpiecze stwa w gimnazjum jest skierowany do nauczycieli w pełni przygotowanych do pracy w tej dyscyplinie z wykształceniem wychowanie obronne, pedagogika obronna, edukacja dla bezpiecze stwa, zarz dzanie kryzysowe. Program powinien by realizowany w wymiarze 1 godziny w cyklu rocznym. Ł cznie przeznacza si na jego realizacj 30 godzin. Od decyzji dyrekcji szkoły zale e b dzie, w której klasie przedmiot b dzie realizowany, mo e to by w 1, 2 lub 3 klasie gimnazjum. Jednak e z racji nauczania edukacji dla bezpiecze stwa w IV etapie nauczania w szkole ponadgimnazjalnej w pierwszej klasie najlepsz byłaby sytuacja realizacji programu w 3 klasie gimnazjum dla zachowania ci gło ci cyklu kształcenia. W ski zasób pomocy dydaktycznych do nauczania tego przedmiotu wymusza indywidualne poszukiwania z wykorzystaniem szczególnie internetu. Nie nale y si tak e waha przed podj ciem współpracy z ogniwami zarz dzania kryzysowego, Stra Po arn, Pa stwowym Ratownictwem Medycznym, Stra Miejsk czy wyspecjalizowanymi jednostkami antyterrorystycznymi Policji. VI. Proponowane metody realizacji programu Na lekcjach edukacji dla bezpiecze stwa, powinno si jak najcz ciej korzysta z ró nego rodzaju metod nauczania. Wybór metody i sposób jej realizacji zale y od wielu czynników. Zale no ta uwarunkowana jest od tego z jak grup uczniów pracujemy. Ka da grupa jest przecie inna pod wzgl dem zainteresowa, potrzeb, mo liwo ci i liczebno ci. Trzeba poznawa uczniów, mi dzy innymi poprzez rozmowy z nimi, obserwacj i wymian opinii z innymi nauczycielami. Charakter przedmiotu wymaga od nauczycieli bogatego warsztatu pracy, a szczególnie stosowania ró norodnych metod nauczania i wielu urozmaiconych rodków dydaktycznych przy zastosowaniu oprócz lekcji tak e innych form 48

organizacyjnych procesu dydaktycznego takich jak zaj cia terenowe i zaj cia pozalekcyjne. Niestety szczupły zasób pomocy dydaktycznych do nauczania tego przedmiotu wymusza indywidualne poszukiwania z wykorzystaniem szczególnie internetu, rodków audiowizualnych i multimedialnych. Niezb dnym wydaje si posiadanie równie na wyposa eniu gabinetu Fantoma do wicze RKO. Nale y równie pami ta o współpracy z ogniwami zarz dzania kryzysowego. Ró norodno poruszanych zagadnie skłania z kolei do ł czenia stosowanych metod i dbanie o aktualno prezentowanych tre ci. Ka dy nauczyciel kieruj c si własnym do wiadczeniem pedagogicznym, stanem bazy dydaktycznej, wyposa eniem szkoły oraz dost pno ci Słu by Zdrowia, Stra y Po arnej i Policji, powinien równie d y do maksymalnej aktywno ci uczniów w ich pracy własnej. Ka dy ucze chocia raz w roku powinien napisa raport, przykładowo na temat zabezpieczenia własnych mieszka, szkoły i najbli szej okolicy czy regionalnych zagro e ekologicznych, powinien prze wiczy procedury ratunkowe i pierwszopomocowe w ró nych stanach zagro enia ycia. Przy wprowadzaniu nowych metod nieznanych uczniom, trzeba ich zapozna z jej zasadami poda kryteria oceny i prezentacji. Podział metod nauczania stosowany w opracowaniach pedagogicznych i zalecanych w Podstawie Programowej do zastosowana na zaj ciach to: metody podaj ce: wykład informacyjny, pogadanka, opowiadanie, opis, prelekcja, anegdota, odczyt, obja nienie lub wyja nienie. metody problemowe: wykład problemowy, wykład konwersatoryjny, klasyczna metoda problemowa, metody aktywizuj ce: metoda przypadków, metoda sytuacyjna, inscenizacja, gry dydaktyczne: symulacyjne, decyzyjne, psychologiczne; seminarium, dyskusja dydaktyczna: zwi zana z wykładem, okr głego stołu, wielokrotna, burza mózgów, panelowa, metaplan; metody eksponuj ce: film, sztuka teatralna, ekspozycja, pokaz poł czony z prze yciem; metody programowane: z u yciem komputera, z u yciem podr cznika programowanego; metody praktyczne: pokaz, wiczenia przedmiotowe, metoda projektów, symulacja. Poni ej przedstawiam jedn z bardziej skutecznych metod edukacji metod projektu. Projekt, czyli samodzielna praca uczniów, indywidualna lub zespołowa, nad zadanym 49

tematem. Metoda ta jest zalecana w Podstawie Programowej Kształcenia Ogólnego jako jedna z wa niejszych metod nauczania. Mo e trwa kilka tygodni lub miesi cy. Projekt pod tytułem Regionalne zanieczyszczenia rodowiska mo e by całorocznym zadaniem, gdzie uczniowie prowadz obserwacje Motławy i jej otoczenia jak zmienia si zanieczyszczenie jej wody i od czego to zale y. Wa n cech dobrego projektu jest ustalane wspólnie z uczniami celu; instrukcja zawieraj ca: temat, cele, metody pracy, terminy, kryteria oceny; nawi zanie do znanych uczniom sytuacji; ł czenie tre ci edukacyjnych z ró nych dziedzin; równoczesne zdobywanie wiedzy i umiej tno ci; wyznaczone terminy realizacji cało ci oraz poszczególnych etapów; podział odpowiedzialno ci; dominuje praca zespołowa, ale jest te indywidualna; znane kryteria oceny; wynik pracy prezentowane publicznie. Przed przyst pieniem do projektu zespół realizatorów powinien znale odpowiedzi na wa ne pytania: Dlaczego wła nie taki projekt? Co dobrego przyniesie jego realizacja? Kto skorzysta? W jaki sposób b dziemy pracowa? Jak si zorganizujemy? Kto jest odpowiedzialny za realizacj? W jakim czasie b dzie realizowany i kiedy mo emy si spodziewa rezultatów? Kto mo e nam pomóc? Jakie zewn trzne warunki musz by spełnione? Jakie trudno ci mo emy napotka? Jakie s ewentualne koszty realizacji? Praca metod projektów słu y do nabywania umiej tno ci twórczego my lenia, samodzielnego uczenia, planowania i organizacji pracy, współpracy w grupie, rozwi zywania problemów, podejmowania decyzji, oceniania własnej pracy i prezentacji jej efektów. Metoda wymaga od nauczyciela zaanga owania, wcze niejszego przygotowania zada, organizacji pracy zespołów zadaniowych, czuwania nad ich prac i udzielania 50

pomocy przy opracowywaniu projektu i jego prezentacji. Zarówno uczniom, jak i nauczycielowi daje du satysfakcj. VII. Pomoce i rodki dydaktyczne 1. Pomoce dydaktyczne; apteczka pierwszej pomocy, apteczka samochodowa, podr czny sprz t ga niczy, banda e elastyczne, chusty trójk tne, r kawiczki, maseczki do sztucznego oddychania, torba sanitarna z wyposa eniem, trójk t ostrzegawczy, fantomy do sztucznego oddychania (w miar mo liwo ci trzy rodzaje: posta dorosła, dziecko i niemowl ), aparat do pomiaru ci nienia krwi, zestaw do imitacji ran i pozoracji urazów (profesjonalne practoplast, lub modele wykonane przez uczniów), nosze sanitarne, zestaw znaków okre laj cych substancje toksyczne podr czny sprz t ga niczy. 2. rodki audiowizualne; plansze, przekroje, modele, foliogramy, internet, programy komputerowe. 3. Filmy wideo; AIDS choroba, której mo na unikn. Alkohol przeszkadza w pracy. Historia Czerwonego Krzy a. 51

Krew = ycie. Lekcja obronno ci. Po co pierwsza pomoc. Pomó swojemu sercu. Pierwsza pomoc przedmedyczna. Przysposobienie obronne. Przywróceni do ycia. Recepta na ycie ycie masz tylko jedno. Uwaga! Gru lica. Uwaga! Metanol. Wpływ ruchu na zdrowie. Wypadek drogowy i TY. Z czym do NATO? Z jak obron cywiln? Filmy z akcji ratunkowych prowadzonych w regionie. 52