POLSKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ OSÓB Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM KOŁO W GDAŃSKU P R O G R A M

Osoba upośledzona jest jedną z nas i w pełni uczestniczy w naszym człowieczeństwie. Winna mieć ułatwiony dostęp do uczestnictwa w życiu społeczeństwa we wszystkich wymiarach i na wszystkich poziomach odpowiednio do swoich możliwości". Jan Paweł II POLSKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ OSÓB Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM KOŁO W GDAŃSKU P R O G R A M NIEPUBLICZNEJ SZKOŁY PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY W GDAŃSKU DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM LUB ZNACZNYM ORAZ DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI SPRZĘŻONYMI GDAŃSK 2014 1

SPIS TREŚCI WROWADZENIE... - 3 - PODSTAWA PRAWNA... - 3 - OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU... - 4 - ZADANIA SZKOŁY..... - 6 - TREŚCI NAUCZANIA...... - 8 - PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA... - 8 - RAMOWY PLAN NAUCZANIA....- 9 - CELE EDUKACYJNE...- 11 - SZKOLNE PROGRAMY NAUCZANIA...ZAŁĄCZNIKI METODY NAUCZANIA.....- 12 - OCENA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW.....- 14-2

WROWADZENIE Program nauczania opracowano w oparciu o podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi (załącznik nr 7 Rozporządzenia MEN z 27 sierpnia 2012 r.). Zgodnie z jej założeniami szkoła specjalna przysposabiająca do pracy ma przygotować młodzież do pełnienia różnych ról społecznych oraz do autonomicznego (na miarę ich możliwości rozwojowych) i aktywnego dorosłego życia. Program jest wynikiem naszych kilkuletnich doświadczeń w pracy z uczniami z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z uczniami z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Punktem wyjścia jest prowadzenie gospodarstwa domowego m.in. przygotowywanie posiłków, sprzątanie, zakupy. Wynika to z faktu, że dla osoby z upośledzeniem umysłowym dom i rodzina to często jedyne środowisko, w którym prowadzi ona aktywne życie społeczne. Celem naszego programu jest jednak wielokierunkowość nabywanych umiejętności. Nie chcemy ograniczać się do organizowania i prowadzenia domu (choć na te umiejętności kładziemy szczególny nacisk), dlatego oprócz zajęć w pracowni gospodarstwa domowego proponujemy zajęcia w pracowni biurowej, porządkowej oraz rękodzieła artystycznego. Zależy nam, aby uczniowie mieli szansę samodzielnie szukać, poznawać i tworzyć. Nauka w różnych pracowniach ma umożliwić im zdobycie szerokiego wachlarza kompetencji społecznych. W pracy z uczniami z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi bardzo ważne jest wielokrotne powtarzanie nauczanych kwestii i czynności. Uczniowie ci mają bowiem problemy z logicznym myśleniem i wyciąganiem wniosków. Ich percepcja wzrokowa i słuchowa są zaburzone. Występują u nich problemy z porozumiewaniem się za pomocą mowy, kłopoty z zapamiętywaniem, jak również niesprawność manualna. Stąd nie przewidujemy sztywnego podziału treści na poszczególne lata nauki, pozostawiamy tę kwestię nauczycielowi, który zna swoich uczniów i dostosuje treści do ich możliwości. PODSTAWA PRAWNA: Program nauczania dla klas przysposabiających do pracy opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: a) Ustawą o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. z późn. zmianami 3

b) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół z dnia 27 sierpnia 2012r. c) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach z dnia 17 listopada 2010r. z późn. zmianami d) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania z dnia 7 lutego 2012r. e) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników z dnia 21 czerwca 2012r. f) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych z dnia 30 kwietnia 2007r. z późn. zmianami. g) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 30 kwietnia 2013r. h) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002r. z późn. zmianami. OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU Nasz program opiera się na następujących założeniach: 1. Jego podbudowę stanowią treści nauczania realizowane w gimnazjum. 2. Przekazywane treści edukacyjne należy wiązać z praktycznym działaniem, a opanowane umiejętności stale utrwalać i odnosić je do realnych sytuacji życiowych. 3. Wszystkie zaplanowane działania edukacyjne muszą być zgodne z obowiązującymi zasadami ortodydaktyki: - gruntowna znajomość ucznia i przychodzenie mu z racjonalną pomocą - indywidualizacja wymagań, metod, doboru środków dydaktycznych oraz organizacji i tempa pracy - przystępność treści nauczania - stopniowanie trudności - aktywny udział ucznia w procesie nauczania uczenia się - wszechstronna poglądowość i przykład 4

- zintegrowane oddziaływanie specjalistów w procesie edukacji - systematyczność - trwałość wiedzy - wiązanie teorii z praktyką Zaplanowałyśmy realizację treści kształcenia dostosowanych do rodzaju niepełnosprawności, wieku uczniów, stopnia upośledzenia umysłowego oraz jego potrzeb i zainteresowań. W trakcie realizacji programu nauczyciel ma prawo modyfikować i rozbudowywać proponowane przez nas treści zgodnie z potrzebami uczniów. Materiał nauczania przeznaczony jest do realizacji w ciągu trzech lat nauki (z możliwością wydłużenia etapu edukacyjnego) na przedmiotach: funkcjonowanie osobiste i społeczne oraz przysposobienie do pracy. Zajęcia będą prowadzone w formie zajęć warsztatowych w szkolnych pracowniach (lub poza nią, jeśli będą takie możliwości).w ramach zajęć zakłada się wykonywanie usług na rzecz szkoły np.: prace porządkowe, przygotowywanie menu na imprezy szkolne czy też obsługa kawiarenki. Część wytworów uczniów (dekoracje, przetwory) będzie służyła promocji szkoły. Ocena osiągnięć będzie dokonywana zgodnie z założeniami podstawy programowej oraz z Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania szkoły. Celem edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest utrwalanie i poszerzanie zakresu posiadanej wiedzy, kształcenie kompetencji społecznych, zdolności adaptacyjnych i nabywanie nowych umiejętności umożliwiających samodzielne, niezależne funkcjonowanie tych uczniów przez: 1) wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia; 2) rozbudzanie motywacji i rozwijanie zdolności dostrzegania związków funkcjonalnych, czasowych i przestrzennych oraz ich praktycznego wykorzystania; 3) kształtowanie zainteresowań i ujawnianie zdolności; 4) rozwijanie w uczniach postawy ciekawości, otwartości i poszanowania innych; 5) poznawanie różnorodności świata przyrody, poznawanie i rozumienie podstawowych procesów życiowych organizmów, kształtowanie zachowań ukierunkowanych na ochronę środowiska; 6) rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związku z kulturą Polski; 7) umożliwianie kontaktu ze środowiskiem lokalnym i zrozumienia przynależności człowieka do tego środowiska; 5

8) osiągnięcie maksymalnej zaradności i niezależności na miarę indywidualnych możliwości uczniów; 9) kształtowanie prawidłowej postawy uczniów wobec pracy, w aspekcie motywacji, kompetencji i wykonania; 10) przygotowanie do wykonywania, indywidualnie i zespołowo, różnych prac mających na celu zaspokojenie potrzeb własnych i otoczenia; 11) kształtowanie umiejętności posługiwania się narzędziami, maszynami i urządzeniami oraz opanowanie prostych umiejętności i czynności pracy; 12) przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w różnych formach życia społecznego na równi z innymi członkami danej zbiorowości, pełnienia ról społecznych oraz przygotowanie do załatwiania różnych spraw osobistych w urzędach i innych instytucjach; 13) kształtowanie poczucia odpowiedzialności za samodzielnie dokonywane wybory i podejmowane decyzje; ZADANIA SZKOŁY: 1) Tworzenie warunków niezbędnych do zapewnienia uczniowi komfortu psychicznego i poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego oraz warunków i sytuacji sprzyjających i doskonalących jego zaradność życiową oraz niezależność w czynnościach samoobsługowych. 2) Przygotowanie ucznia do odróżniania fikcji od rzeczywistości przekazywanej za pośrednictwem środków masowego przekazu. 3) Podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności komunikowania się, w tym - jeżeli jest to konieczne wspomagających sposobów porozumiewania się, a także umiejętności czytania i pisania (w miarę możliwości ucznia) oraz umiejętności matematycznych, przydatnych w dorosłym życiu. 4) Umożliwienie prowadzenia obserwacji zjawisk przyrodniczych i prowadzenie ćwiczeń kształtujących umiejętność orientowania się w terenie. 5) Tworzenie warunków do poznawania przyrody, wychowania do życia w harmonii z przyrodą, kształtowania postawy proekologicznej. 6) Ukazywanie znaczenia zasad moralnych dla rozwoju osobistego człowieka, kształtowania się relacji między ludźmi oraz życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Uczenie rozumienia swoich praw i umiejętności ich egzekwowania. 7) Tworzenie warunków do kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu. 8) Dokonywanie wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia i na jej podstawie 6

opracowywanie i modyfikowanie indywidualnego programu edukacyjnego. 9) Organizowanie w szkole pracowni umożliwiających realizację przysposobienia do pracy oraz wykorzystanie opanowanych umiejętności praktycznych w typowych i nowych sytuacjach. 10) Nawiązywanie kontaktu z pracodawcami, innymi placówkami PSOUU, u których uczniowie mogliby realizować zajęcia praktyczne. 11) Tworzenie warunków sprzyjających podejmowaniu przez uczniów samodzielnych inicjatyw i odpowiedzialnych decyzji. 12) Kształtowanie pozytywnego wizerunku ucznia w środowisku społecznym jako potencjalnego, klienta i użytkownika. 13) Nawiązywanie kontaktu z lokalnymi ośrodkami wsparcia oraz instytucjami promującymi rehabilitację społeczną osób niepełnosprawnych. 14) Umożliwianie uczniom udziału w aktualnych wydarzeniach społecznych i kulturalnych oraz zapewnienie możliwości korzystania z różnych form spędzania wolnego czasu (turystyka, krajoznawstwo, rekreacja, imprezy sportowe i kulturalne). Rozwijanie zainteresowań i kreatywności ucznia. 15) Tworzenie warunków do rozwijania kondycji fizycznej i troski o własne zdrowie jako warunku niezbędnego do wykonywania pracy. 16) Przybliżanie tradycji i obyczajów lokalnych, narodowych, rozbudzanie poczucia przynależności do społeczności lokalnej, regionu i kraju. 17) Zapoznawanie uczniów z prawami człowieka i zasadą, że niepełnosprawność intelektualna nie może być przyczyną dyskryminacji. 18) Nawiązywanie kontaktu z instytucjami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych intelektualnie. 19) Zapewnienie uczniowi udziału w różnych zajęciach rewalidacyjnych, sportowych oraz kształtujących kreatywność uczniów. Zajęcia te mają wpływ na możliwości kształcenia ogólnego oraz kształcenia w zakresie przysposobienia do pracy, a także realizację treści podstawy programowej. Zajęcia te są prowadzone w celu: wspomagania rozwoju ucznia; rozwijania psychofizycznej sprawności ucznia oraz zdolności do odniesienia sukcesu; rozwijania zainteresowań (w szczególności muzycznych, teatralnych, tanecznych, śpiewu i sportowych), sprawności manualnej oraz zdolności plastycznych; usprawniania funkcjonowania ucznia oraz jego kondycji fizycznej; rozbudzania postawy kreatywnej ucznia w procesie zdobywania umiejętności i gromadzenia wiedzy ogólnej oraz wiedzy z zakresu przysposobienia do pracy; 7

wspomagania samodzielności społecznej; wdrażania do aktywności ruchowej i kształtowania umiejętności samodzielnego organizowania wypoczynku i rekreacji. TREŚCI NAUCZANIA. Zakres treści nauczania i wychowania wynika z poziomu indywidualnego rozwoju i tempa przyswajania wiedzy przez ucznia. Przy realizacji treści nauczania i wychowania oraz wyborze kierunku przygotowania do pracy należy wykorzystać możliwości, jakie stwarza środowisko społeczno-kulturowe ucznia oraz baza materialno-dydaktyczna szkoły. Zdobyta przez uczniów wiedza, umiejętności i ukształtowane wartości, wzorce osobowe, zachowania i motywacje powinny ułatwiać im umiejętne pełnienie ról społecznych. OSIĄGNIĘCIA- kryteria wystawiania ocen. Ze względu na specyficzny charakter edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, a także indywidualne tempo i zakres nauki każdego ucznia, osiągnięcia w poszczególnych sferach oddziaływań pedagogicznych i rewalidacyjnych są planowane indywidualnie. Dokonywana okresowo przez nauczycieli i specjalistów wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia umożliwia modyfikowanie indywidualnego programu edukacyjnego i dostosowanie poziomu oczekiwanych osiągnięć ucznia do jego możliwości. Oceny bieżące oraz śródroczne i roczne z zajęć edukacyjnych są ocenami opisowymi uwzględniającymi osiągnięcia ucznia na miarę jego możliwości psychofizycznych. Dodatkowo stosuje się oceny cząstkowe dla własnego użytku, w celu zachęcenia do zdrowej rywalizacji między uczniami, mobilizacji do wykazania się wiedzą i umiejętnościami oraz zachęcenia do zaangażowania się w ćwiczenia. Oceniając osiągnięcia ucznia należy brać pod uwagę w szczególności: 1) umiejętność łączenia teorii z praktyką, 2) przestrzeganie dyscypliny pracy, 3) jakość wykonywanej pracy, 4) umiejętność kontrolowania przebiegu pracy oraz jej rezultatów, eliminowania błędów, 5) prawidłowość postawy ucznia podczas pracy, 6) poszanowanie mienia i dbałość o sprzęt, 7) przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 8

8) samodzielność i własną inicjatywę ucznia, 9) wkład pracy w wykonywane zadania, 10) organizację stanowiska pracy, 11) dokładność i systematyczność, 12) umiejętność współdziałania w zespole i rozwiązywania konfliktów interpersonalnych, 13) poszanowanie pracy własnej i innych, 14) estetyczny wygląd i higienę osobistą. RAMOWY PLAN NAUCZANIA DLA SZKOŁY SPECJALNEJ PRZYSPOSABIAJĄCYCH DO PRACY DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM LUB ZNACZNYM ORAZ DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI SPRZĘŻONYMI. Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w szkole specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi (IV etap edukacyjny) w trzyletnim okresie nauczania: 1) minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych wynosi: a) funkcjonowanie osobiste i społeczne 670 godzin, b) wychowanie fizyczne 290 godzin, c) przysposobienie do pracy 1890 godzin; 2) zajęcia rewalidacyjne 960 godzin; 3) zajęcia sportowe 190 godzin; 4) zajęcia kształtujące kreatywność 190 godzin. 2) tygodniowy wymiar godzin: 1) obowiązkowych zajęć edukacyjnych dla uczniów poszczególnych klas wynosi: a) klasa I 27 godzin, b) klasa II 30 godzin, c) klasa III 32 godziny; 2) zajęć rewalidacyjnych, w każdym roku szkolnym, wynosi po 10 godzin na oddział. 9

Tabela 1. Ramowy plan nauczania dla Niepublicznej Szkoły Przysposabiającej do Pracy w Gdańsku Lp 1. 2. 3. Obowiązkowe zajęcia edukacyjne FUNKCJONOWANIE OSOBISTE I SPOŁECZNE PRZYSPOSOBIENIE DO PRACY WYCHOWANIE FIZYCZNE I sem estr Klasa I II III II I II I sem sem sem seme estr estr estr str II sem estr Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania: Liczba godzin w trzyletnim okresie nauczania: 6 6 7 7 7 7 20 670 16 16 18 18 20 20 54 1890 3 3 3 3 3 3 9 315 4. RELIGIA 2 2 2 2 2 2 6 210 Łączna liczba godzin 27 27 30 30 32 32 89 2937 * do celów obliczeniowych przyjęto 35 tygodni w ciągu jednego roku szkolnego Tabela 2. Ramowy plan nauczania dla Niepublicznej Szkoły Przysposabiającej do Pracy w Gdańsku Lp 1. 2. 3. Dodatkowe zajęcia edukacyjne ZAJĘCIA REWALIDACYJNE ZAJĘCIA SPORTOWE ZAJĘCIA KSZTAŁTUJĄCE KREATYWNOŚĆ I sem estr Klasa I II III II I II I II sem sem seme sem seme estr estr str estr str Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania: Liczba godzin w trzyletnim okresie nauczania: 10 10 10 10 10 10 30 1050 2 2 2 2 2 2 6 210 2 2 2 2 2 2 6 210 Łączna liczba godzin 14 14 14 14 14 14 42 1386 * do celów obliczeniowych przyjęto 35 tygodni w ciągu jednego roku szkolnego 10

CELE EDUKACYJNE 1. Cele ogólne. Celem edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest utrwalanie i poszerzanie zakresu posiadanej wiedzy, kształcenie kompetencji społecznych, zdolności adaptacyjnych i nabywanie nowych umiejętności umożliwiających samodzielne, niezależne funkcjonowanie tych uczniów przez: 1. wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia; 2. rozbudzanie motywacji i rozwijanie zdolności dostrzegania związków funkcjonalnych, czasowych i przestrzennych oraz ich praktycznego wykorzystania; 3. kształtowanie zainteresowań i ujawnianie zdolności; rozwijanie w uczniach postawy ciekawości, otwartości i poszanowania innych; 4. poznawanie różnorodności świata przyrody, poznawanie i rozumienie podstawowych procesów życiowych organizmów, kształtowanie zachowań ukierunkowanych na ochronę środowiska; 5. rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związku z kulturą Polski; 6. umożliwianie kontaktu ze środowiskiem lokalnym i zrozumienia przynależności człowieka do tego środowiska; 7. osiągnięcie maksymalnej zaradności i niezależności na miarę indywidualnych możliwości uczniów; 8. kształtowanie prawidłowej postawy uczniów wobec pracy, w aspekcie motywacji, kompetencji i wykonania; 9. przygotowanie do wykonywania, indywidualnie i zespołowo, różnych prac mających na celu zaspokojenie potrzeb własnych i otoczenia; 10. kształtowanie umiejętności posługiwania się narzędziami, maszynami i urządzeniami oraz opanowanie prostych umiejętności i czynności pracy; 11. przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w różnych formach życia społecznego na równi z innymi członkami danej zbiorowości, pełnienia ról społecznych oraz przygotowanie do załatwiania różnych spraw osobistych w urzędach i innych instytucjach; 12. kształtowanie poczucia odpowiedzialności za samodzielnie dokonywane wybory i podejmowane decyzje; 11

SZKOLNE PROGRAMY NAUCZANIA w Niepublicznej Szkole Przysposabuiającej do Pracy w Gdańsku z następujących przedmiotów: a) Program nauczania nr 1: Funkcjonowanie osobiste i społeczne (PRG/01/14-15); b) Program nauczania nr 2: Przysposobienie do pracy pt. Jesteśmy pomocni (PRG/02/14-15); c) Program nauczania nr 3 : wychowanie fizyczne (PRG/03/14-15); d) Program nauczania nr 4: zajęcia kształtujące kreatywność (PRG/04/14-15); e) Program nauczania nr 5: religia pt. W ramionach ojca (GN-5i-07/2)) f) Program nauczania nr 6: zajęcia sportowe (PRG/06/14-15). Wszystkie wymienione wyżej programy znajdują się w załączniku. METODY NAUCZANIA Przy realizacji programu konieczne jest właściwe zaplanowanie wszystkich zajęć. Od wyboru metod nauczania zależy, czy zaplanowane przez nas cele zostaną osiągnięte. W pracy z uczniami z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi zaleca się wprowadzenie zróżnicowanych metod nauczania, zależnie od rodzaju przekazywanych treści. Najczęściej stosowanymi metodami nauczania są zaproponowane przez F. Szloska (1998): 1. Metody podające polegają na podaniu uczniowi przez nauczyciela gotowych treści lub pracę ze źródłami informacji. Należy je uatrakcyjniać planszami, tabelami lub filmami. Należą tu przede wszystkim: - wykład informacyjny polega na przekazywaniu za pomocą odpowiednio dobranych słów określonych informacji np.: zasady bezpieczeństwa i pracy na zajęciach - pogadanka polega na stawianiu uczniom kolejnych, przemyślanych pytań oraz uzyskaniu od nich odpowiedzi np.: rodzaje i zastosowanie materiałów plastycznych - objaśnienie lub wyjaśnienie polega na zwięzłym określeniu faktu charakterze teoretycznym np.: instrukcje obsługi urządzeń - praca z książką/ćwiczeniami np.: przepisywanie regułki, sporządzanie notatki 2. Metody aktywizujące polegają na stworzeniu sytuacji problemowej i poszukiwaniu przez 12

uczniów sposobu jej rozwiązania: - gry dydaktyczne są to celowo zorganizowane sytuacje, w których uczniowie otrzymują przydzielone zadania i rozwiązują je indywidualnie lub grupowo, mogą to być np.: rebusy, krzyżówki, zagadki - metoda projektów polega na przydzieleniu uczniom zadań cząstkowych, realizowanych indywidualnie oraz na ustaleniu terminu ukończenia całości pracy np.: planowanie okresowych prac porządkowych w gospodarstwie domowym 3. Metody eksponujące polegają na przyswajaniu określonej wiedzy poprzez ogląd czyli np.: - film/program telewizyjny np.: pierwsza pomoc przy oparzeniach - pokaz np.: wycieczki do zakładów pracy i zapoznanie się z ich specyfiką - foliogram np.: etapy produkcji chleba - prezentacja wyrobów np.: dekoracje wykonane metodą decoupage Metody te wymagają przygotowania uczniów do ich odbioru oraz pełnego uczestnictwa podczas ekspozycji. Obejmują również dyskusje po zakończeniu ekspozycji i wyciąganie wniosków. 4. Metody praktyczne to praktyczne działanie uczniów, wykonywanie zadań, projektów. Są one charakterystyczne dla lekcji wytwórczych: - pokaz z objaśnieniem jest to demonstracja czynności, kolejność wykonywania, ich prawidłowości, połączonej z słownym komentarzem nauczyciela, metodę tę można stosować przy realizacji wszystkich działów programowych np.: pokaz prawidłowej organizacji stanowiska pracy - ćwiczenia przedmiotowe polegają na zastosowaniu w praktyce wiedzy teoretycznej zdobytej przez uczniów np.: sposoby opatrywania skaleczeń 5. Metody programowe z użyciem komputera np.: obliczanie wartości energetycznej produktów spożywczych Wybór metod pracy zależy oczywiście do nauczyciela, który będzie kierował się oceną ich przydatność w drodze do osiągnięcia zamierzonych celów. 13

OCENA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW/ EWALUACJA PROGRAMU Istotnym elementem procesu kształcenia jest sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów. Dzięki niemu możliwe jest informowanie ucznia (i rodzica) o poziomie jego osiągnięć, wskazywanie i wspieranie rozwoju oraz motywowanie do dalszej pracy. Ocenianie stanowi integralną część procesu nauczania i uczenia się. Powinno być dokładne i systematyczne. Dokonując oceny należy kierować się ściśle określonymi kryteriami, jak również jasno określić zakres umiejętności i obszar, który oceniamy. Ze względu na specyficzny charakter edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, a także indywidualne tempo i zakres nauki każdego ucznia, osiągnięcia w poszczególnych sferach oddziaływań pedagogicznych są planowane indywidualnie. /podstawa programowa/ W praktyce stosowane są dwa sposoby oceniania: bieżące i okresowe. Bieżące motywuje ucznia do systematycznej pracy, pozwala rozpoznać jego mocne i słabe strony, obserwować jego rozwój. Nauczyciel ma dzięki niemu możliwość obserwowania efektywności stosowanych metod i form pracy, dzięki czemu może ciągle doskonalić swój warsztat. Ocenianie okresowe przeprowadzane jest najczęściej pod koniec semestru czy roku szkolnego. Ma ono formę oceny opisowej, w której podkreśla się głównie mocne strony ucznia, w mniejszym stopniu zwracając uwagę na występujące trudności słabe strony. W procesie nauczania proponujemy zastosować następujące sposoby kontroli postępów ucznia: - obserwację pracy ucznia na lekcji dostarcza ona nauczycielowi informacji o ogólnych predyspozycjach ucznia: umiejętności koncentracji, organizowania warsztatu pracy, współpracy w grupie i aktywności na zajęciach; - kontrolę ustną podstawą tej metody jest formułowanie przez nauczyciela jasnych i precyzyjnych pytań; nauczyciel nie musi do tego wywoływać ucznia na środek klasy, pytania mogą być zadawane grupie, a odpowiada ten, który potrafi; za każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzyma np.: plus, a ten który zbierze ich najwięcej ocenę (zgodną z WSO); - kontrolę pisemną może ona być przeprowadzana w różnych formach np.: prace domowe, uzupełnianie ćwiczeń na podstawie tekstu itp.; nauczyciel ocenia ucznia pod kątem umiejętności poszukiwania i selekcji informacji oraz wykazywania się samodzielnością w działaniu; kryteria oceniania powinny być jasno sformułowane. 14