Szlachcic na zagrodzie wiedza o połeczeńtwie podtawy przediębiorczości 25 lekcje do dypozycji wychowawcy minut Cel ćwiczenia Zapoznanie uczniów z obowiązkami przediębiorcy wobec pracowników, a także z tymi, które związane ą z wykonywaniem działalności gopodarczej (w świetle obowiązującego prawa). Przebieg ćwiczenia 1. Nauczyciel prawdza i ytematyzuje wiedzę uczniów na temat obowiązków właściciela firmy. Zapiuje na środku tablicy hało Obowiązki właściciela firmy, ryuje wokół niego aocjogram, a uczniowie pontanicznie podają kojarzenia związane z tym hałem i je zapiują. Nauczyciel, podumowując tę część zadania, zwraca uwagę, że obowiązki przediębiorcy dotyczą kilku obzarów związanych z: wykonywaniem tej działalności w świetle obowiązującego prawa (z uwzględnieniem przetrzega- nia przepiów dotyczących ekologii). zatrudnianiem pracowników, dokumentowaniem działalności gopodarczej, Aocjogram Obowiązki właściciela firmy Obowiązki właściciela firmy Właność to odpowiedzialność 15
Fundacja Młodzieżowej Przediębiorczości Minitertwo Skarbu Pańtwa 2. Nauczyciel dzieli uczniów na zepoły 4-5-oobowe i rozdaje im natępujące materiały: Co to jet CSR? Podtawowe obzary koncepcji CSR. Przykłady działań firm zgodnych ze trategią odpowiedzialnego bizneu. Co to jet CSR? CSR (corporate ocial reponibility) - połeczna odpowiedzialność przediębiortw - polega na zintegrowanym zarządzaniu kwetiami ekonomicznymi, połecznymi, etycznymi i środowikowymi, zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju (utainable development). Firma połecznie odpowiedzialna proaktywnie zarządza relacjami ze wzytkimi grupami połecznymi (intereariuzami), na które oddziałuje poprzez prowadzoną działalność, zaś grupy te mogą mieć wpływ na działalność przediębiortwa. Jak wkazują wyniki badań - CSR ię opłaca, dlatego coraz więcej firm zatanawia ię, jak zbudować kuteczną trategię CSR i jak zaimplementować działania i monitorowanie oddziaływania firmy w trzech uzupełniających ię obzarach - ekonomicznym, połecznym i środowikowym. CSR to trategia bizneowa - i tak jak każda inna jet dobrowolna. Jeśli zarządy półek jej nie toują, powinny liczyć ię z ryzykiem, które ponozą i jego poważnymi konekwencjami; poniżej niektóre z nich: zanieczyzczenie i degradacja środowika; przemoc w pracy; dykryminacja; defraudacje i korupcja; procey ądowe, pory pracownicze; brak akceptacji ze trony lokalnej połeczności. (na podtawie artykułu Tomaza Gaińkiego CSR otatni element układanki zwanej bizneem ) http://www.polkigieldowe.bdo.pl/biuletyn/46/dobre-praktyki/cr-otatni-element-ukladanki-zwanej-bizneem.htm Źródło: Przegląd Corporate Governance Podtawowe obzary koncepcji CSR Bizne a połeczeńtwo Bizne a rynek Bizne a miejce pracy Bizne a środowiko 16 Właność to odpowiedzialność
Fundacja Młodzieżowej Przediębiorczości Minitertwo Skarbu Pańtwa Przykłady działań firm zgodnych ze trategią odpowiedzialnego bizneu (na podtawie raportu Forum Odpowiedzialnego Bizneu za rok 2008) www.odpowiedzialnybizne.pl Pracujący rodzic Program Pracujący rodzic, wprowadzony w 2007 roku, ma na celu weprzeć pracowników Microoft Polka w zachowaniu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Powtał on w oparciu o opinie i doświadczenia pracowników firmy Microoft. Początkowo był kierowany do pracujących mam, jednak po wielu konultacjach zotał rozzerzony na wzytkich rodziców, tak aby również mężczyźni mogli korzytać z udogodnień. W polkim oddziale Microoft-u zatrudnionych jet obecnie 300 pracowników, z czego 25% tanowią kobiety. Kobiety w ciąży i po urlopie macierzyńkim mogą ubiegać ię o utalenie indywidualnego czau pracy, wykonywanie części zadań z domu czy obniżenie wymiaru czau pracy do makymalnie 6 godzin dziennie. Kobiety przebywające na urlopie macierzyńkim zachowują wzytkie przywileje pracownicze, mogą również korzytać ze łużbowych narzędzi pracy, takich jak amochód, laptop czy telefon komórkowy. Wzycy rodzice dzieci do lat 14 mogą korzytać z elatycznego planowania czau pracy lub wykonywać część zadań łużbowych z domu. Sprawdź promile Kompania Piwowarka, wpólnie z innymi browarami należącymi do grupy SABMiller na całym świecie, wyznaczyła 10 priorytetów zrównoważonego rozwoju, świadczących o odpowiedzialnym podejściu do otoczenia. Szczególną wagę firma przykłada do kwetii odpowiedzialnej przedaży i konumpcji alkoholu. Nie każdy konument ma świadomość, że pijąc alkohol wieczorem, natępnego dnia nadal może mieć we krwi promile. Wiadanie w takim tanie za kierownicę jet nie tylko nielegalne, ale przede wzytkim nieodpowiedzialne. Sprawdź promile to nowatorki program edukacyjny, dzięki któremu można zybko, w każdym miejcu i o każdej porze wyyłając SMS-a prawdzić ilość promili w organizmie oraz poznać orientacyjny cza, który mui minąć, by bezpiecznie prowadzić amochód. Ooba wyyła SMS-em hało PROMILE, podając wiek, płeć, wagę i ilość wypitego alkoholu, według intrukcji dotępnej na tronie www.prawdzpromile.pl, i po kilku ekundach otrzymuje odpowiedź z informacją o ilości promili w organizmie oraz czaie, po którym można wiąść za kierownicę. Do dnia 9 tycznia 2008r., czyli w ciągu 2 mieięcy od tartu programu, na tronie www.prawdzpromile. pl zarejetrowano 10935 odwiedzin, przełano 8469 SMS-ów. Naze miato ABB od 2005 roku realizuje w Przanyzu projekt polegający na wpieraniu środowika lokalnego, kreowaniu nowych inicjatyw i rozwoju przediębiorczości wśród przanykiej młodzieży. W 2008 roku projekt, kontynuowany pod nazwą Naze miato z ABB, był podzielony na trzy moduły: integracja, przediębiorczość i bezpieczna elektryczność. Moduł koncentrowany wokół organizacji Dni Przediębiorczości dla młodzieży z przanykich zkół miał na celu zachęcenie młodych ludzi do perpektywicznego myślenia o aktywności zawodowej i rozwoju woich kompetencji. Częścią akcji były wizyty w zakładach produkcyjnych, m.in. w fabryce ABB, urzędach i lokalnych przediębiortwach. Z ogólnopolką kampanią połeczną Bezpieczna elektryczność, realizowaną przez Stowarzyzenie Elektryków Polkich i ponorowaną przez ABB, ściśle wiązał ię moduł trzeci, w którego ramach młodzież z przanykich zkół uczetniczyła podcza ferii zimowych w potkaniach edukacyjnych poświęconych Właność to odpowiedzialność 17
Fundacja Młodzieżowej Przediębiorczości Minitertwo Skarbu Pańtwa bezpiecznemu korzytaniu z energii elektrycznej. Dodatkowo ABB wypoażyła gimnazjalną pracownię fizyki w nowoczeny przęt dydaktyczny. Zaada 1 za 1 W ramach zainicjowanego przez Barlinek w 2000 roku programu Zaada 1 za 1, w zamian za zakupioną paczkę deki barlineckiej, oznaczoną logo programu, adzone jet jedno drzewko. Firma przekazuje najwięcej adzonek tam, kąd pozykuje najwięcej urowca do produkcji. Sadzonki ą wykorzytane jako materiał do zaleiania (na gruntach rolnych bądź nieużytkach) lub odnawiania (na terenach pozbawionych drzew w wyniku wyrębu lub pożaru). Oobami zaangażowanymi w realizację projektu ą pracownicy, zwłazcza wpółpracujący z pozczególnymi nadleśnictwami, oraz połeczności lokalne. Barlinecki La Klientów powtaje zgodnie z wymaganiami gopodarki leśnej, która kładzie nacik na różnorodność gatunkową obadzanych obzarów i zaady zrównoważonego rozwoju. O dobór właściwych gatunków na konkretnym terenie dbają leśniczy, co przyczynia ię do dobrych relacji z nadleśnictwami. Obecnie, po ośmiu latach trwania programu, barlinecki La Klientów liczy 4,75 mln młodych dębów, buków, oen i innych gatunków. 3. Uczniowie analizują w zepołach otrzymane materiały, a natępnie dopaowują przedtawione działania firm do podtawowych obzarów koncepcji CSR. Nauczyciel wybiera ucznia z zepołu, który wykonał zadanie najzybciej i proi go o zaprezentowanie pracy zepołu. Pozotali uczniowie analizują przedtawioną propozycję przyporządkowania działań firm i ewentualnie zgłazają woje ugetie. Dykuja może być burzliwa, ponieważ działania firm obejmują najczęściej więcej niż jeden obzar CSR. 4. Po prezentacji nauczyciel pyta uczniów, czy zdawali obie prawę, jak wiele obowiązków poczywa na połecznie odpowiedzialnym właścicielu firmy. Podcza podumowania zadania korzyta on także z aocjogramu wykonanego w pierwzej części zadania. Materiał dla nauczyciela Odpowiedzi do zadania (wg raportu Forum Odpowiedzialnego Bizneu za rok 2008). Obzar koncepcji CSR Nazwa firmy Nazwa projektu firmy Bizne a miejce pracy Microoft Pracujący rodzic Bizne a rynek Kompania Piwowarka Sprawdź promile Bizne a połeczeńtwo ABB Naze miato Bizne a środowiko Barlinek Zaada 1 za 1 Obowiązki przediębiorcy Przediębiorca podlega wielu obowiązkom, które ą określone przepiami prawa. Obowiązki te można podzielić na kilka kategorii. 18 Właność to odpowiedzialność
Fundacja Młodzieżowej Przediębiorczości Minitertwo Skarbu Pańtwa Obowiązki wobec pracowników Najważniejzymi ą obowiązki wobec pracowników, jeżeli przediębiorca jet pracodawcą. Do głównych obowiązków przediębiorcy-pracodawcy w tym zakreie należą m.in.: obowiązek zatrudniania pracownika wynika on z mocy umowy o pracy lub innej podtawy nawią- zania tounku pracy; obowiązek wypłacania wynagrodzenia powinno być wypłacane terminowo i prawidłowo; obowiązek pozanowania godności i innych dóbr oobitych pracownika; obowiązek równego traktowania pracowników w zakreie nawiązania i rozwiązania tounku pracy, warunków zatrudnienia, awanowania oraz dotępu do zkolenia w celu podnozenia kwalifikacji zawodowych bez względu na m.in.: płeć, wiek, niepełnoprawność, raę, narodowość, wyznanie, religię, przynależność związkową, orientację ekualną, a także bez względu na zatrudnienie na cza określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czau pracy; obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy; obowiązek ułatwiania pracownikom podnozenia kwalifikacji zawodowych; obowiązek zaznajamiania pracowników podejmujących pracę z zakreem ich obowiązków, poo- bem wykonywania pracy na wyznaczonych tanowikach oraz ich podtawowymi uprawnieniami; obowiązek prowadzenia dokumentacji w prawach związanych ze tounkiem pracy oraz akt oo- bowych pracowników; obowiązek odprowadzania kładek do ZUS-u; obowiązek wydania świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem tounku pracy. Dokumentowanie prowadzonej działalności gopodarczej Przediębiorca jet zobowiązany do dokumentowania prowadzonej działalności gopodarczej. Dokumenty, które przediębiorca bezwzględnie powinien przechowywać w wojej dokumentacji dotyczącej prowadzenia działalności gopodarczej, to: potwierdzenie zgłozenia rejetracyjnego podatnika podatku od towarów i uług oraz podatku ak- cyzowego; decyzja w prawie nadania numeru identyfikacyjnego wydana przez urząd karbowy; zaświadczenie o wpiie do ewidencji działalności gopodarczej; zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON; kopie zgłozenia danych płatnika kładek ooby fizycznej, z datą wpływu tego zgłozenia do ZUS-u; kopie zgłozenia do ubezpieczeń danych ubezpieczonej ooby (oób); kopie zgłozeń o rozpoczęciu działalności gopodarczej do organów intytucji kontrolnych, np. Pańtwowej Inpekcji Pracy; inne dokumenty dotyczące prowadzonej działalności gopodarczej (konceje, zezwolenia, upraw- nienia itd.); dokumenty potwierdzające prowadzenie działalności gopodarczej przewidzianych określonymi przepiami (podatkowa kięga przychodów i rozchodów, ewidencja zakupu i przedaży VAT, umowy zobowiązaniowe, kopie faktur, kopie PIT-ów, dokumenty potwierdzające czaowe zawiezenie lub zakończenie działalności gopodarczej). Właność to odpowiedzialność 19
Fundacja Młodzieżowej Przediębiorczości Minitertwo Skarbu Pańtwa Pozotałe obowiązki przediębiorcy Przediębiorca jet także obowiązany pełniać określone przepiami prawa warunki wykonywania działalności gopodarczej, w zczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej. W tym zakreie przediębiorca podlega m. in. natępującym obowiązkom: obowiązek prowadzenia działalności gopodarczej na zaadach uczciwej konkurencji i pozanowa- nia dobrych obyczajów oraz łuznych intereów konumentów; obowiązek pełnienia określonych przepiami prawa warunków wykonywania działalności gopodar- czej, w zczególności dotyczących ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowika; obowiązek poiadania odpowiednich uprawnień zawodowych lub zapewnienie wykonania działalności bezpośrednio przez oobę mającą takie uprawnienia; obowiązek właściwego oznaczenia zakładu głównego, oddziału lub innych tałych miejc wyko- nywania działalności zewnętrzne oznaczenie powinno zawierać oznaczenie przediębiorcy oraz zwięzłe określenie przedmiotu wykonywanej działalności gopodarczej; obowiązek podania w ofercie przez przediębiorców oferujących towary lub uługi w przedaży bezpośredniej lub wyyłkowej oznaczenia przediębiorcy, numeru, pod którym przediębiorca wpiany jet do rejetru przediębiorców, iedziby i adreu przediębiorcy; obowiązek zamiezczania na towarach lub na ich opakowaniach wprowadzanych do obrotu infor- macji w języku polkim zawierających oznaczenie przediębiorcy-producenta towaru i jego adre, nazwę towaru, oznaczenie normy (jeżeli norma wymagana jet przepiami), inne oznaczenia i informacje wymagane na podtawie odrębnych przepiów; obowiązek poiadania rachunku bankowego związanego z wykonywaną działalnością gopodarczą w razie poiadania więcej niż jednego rachunku należy wkazać jeden z nich jako rachunek podtawowy; obowiązek zawiadomienia właściwego urzędu karbowego oraz banku (w którym otwarty jet pod- tawowy rachunek bankowy związany z wykonywaną działalnością gopodarczą) o poiadaniu rachunków bankowych w innych bankach. Na podtawie: http://firma.onet.pl/1280,1103322,3,poradnik.html, http://www.apacz.wp.pl/panel/edoc/obowiazki_przedsiebiorcy.pdf Więcej informacji www.pracuj.pl/kodek-pracy http://mojafirma.infor.pl/dzialalnoc-gopodarcza/76696/gopodarka-odpadami-w-firmie www.eko-pec.pl http://www.cr-agrofood.eu/imagene/documentoext/2009629114432brozura_eko_biuro.pdf Akty prawne związane z pracą i zatrudnieniem: Utawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodek pracy (tan na 02.02.2009) Utawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i intytucjach rynku pracy (tan na 16.02.2009) Utawa z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczaowych (tan na 02.02.2009) Utawa z dnia 27 ierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i połecznej oraz zatrudnianiu oób niepełnoprawnych (tan na 02.02.2009) 20 Właność to odpowiedzialność
Co to jet CSR? CSR (corporate ocial reponibility) - połeczna odpowiedzialność przediębiortw - polega na zintegrowanym zarządzaniu kwetiami ekonomicznymi, połecznymi, etycznymi i środowikowymi, zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju (utainable development). Firma połecznie odpowiedzialna proaktywnie zarządza relacjami ze wzytkimi grupami połecznymi (intereariuzami), na które oddziałuje poprzez prowadzoną działalność, zaś grupy te mogą mieć wpływ na działalność przediębiortwa. Jak wkazują wyniki badań - CSR ię opłaca, dlatego coraz więcej firm zatanawia ię, jak zbudować kuteczną trategię CSR i jak zaimplementować działania i monitorowanie oddziaływania firmy w trzech uzupełniających ię obzarach - ekonomicznym, połecznym i środowikowym. CSR to trategia bizneowa - i tak jak każda inna jet dobrowolna. Jeśli zarządy półek jej nie toują, powinny liczyć ię z ryzykiem, które ponozą i jego poważnymi konekwencjami; poniżej niektóre z nich: zanieczyzczenie i degradacja środowika; przemoc w pracy; dykryminacja; defraudacje i korupcja; procey ądowe, pory pracownicze; brak akceptacji ze trony lokalnej połeczności. (na podtawie artykułu Tomaza Gaińkiego CSR otatni element układanki zwanej bizneem ) http://www.polkigieldowe.bdo.pl/biuletyn/46/dobre-praktyki/cr-otatni-element-ukladanki-zwanej-bizneem.htm Źródło: Przegląd Corporate Governance Bizne a połeczeńtwo Szlachcic na zagrodzie Bizne a rynek Bizne a miejce pracy Bizne a środowiko
Pracujący rodzic Program Pracujący rodzic, wprowadzony w 2007 roku, ma na celu weprzeć pracowników Microoft Polka w zachowaniu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Powtał on w oparciu o opinie i doświadczenia pracowników firmy Microoft. Początkowo był kierowany do pracujących mam, jednak po wielu konultacjach zotał rozzerzony na wzytkich rodziców, tak aby również mężczyźni mogli korzytać z udogodnień. W polkim oddziale Microoft-u zatrudnionych jet obecnie 300 pracowników, z czego 25% tanowią kobiety. Kobiety w ciąży i po urlopie macierzyńkim mogą ubiegać ię o utalenie indywidualnego czau pracy, wykonywanie części zadań z domu czy obniżenie wymiaru czau pracy do makymalnie 6 godzin dziennie. Kobiety przebywające na urlopie macierzyńkim zachowują wzytkie przywileje pracownicze, mogą również korzytać ze łużbowych narzędzi pracy, takich jak amochód, laptop czy telefon komórkowy. Wzycy rodzice dzieci do lat 14 mogą korzytać z elatycznego planowania czau pracy lub wykonywać część zadań łużbowych z domu. Szlachcic na zagrodzie Sprawdź promile Kompania Piwowarka, wpólnie z innymi browarami należącymi do grupy SABMiller na całym świecie, wyznaczyła 10 priorytetów zrównoważonego rozwoju, świadczących o odpowiedzialnym podejściu do otoczenia. Szczególną wagę firma przykłada do kwetii odpowiedzialnej przedaży i konumpcji alkoholu. Nie każdy konument ma świadomość, że pijąc alkohol wieczorem, natępnego dnia nadal może mieć we krwi promile. Wiadanie w takim tanie za kierownicę jet nie tylko nielegalne, ale przede wzytkim nieodpowiedzialne. Sprawdź promile to nowatorki program edukacyjny, dzięki któremu można zybko, w każdym miejcu i o każdej porze wyyłając SMS-a prawdzić ilość promili w organizmie oraz poznać orientacyjny cza, który mui minąć, by bezpiecznie prowadzić amochód. Ooba wyyła SMS-em hało PROMILE, podając wiek, płeć, wagę i ilość wypitego alkoholu, według intrukcji dotępnej na tronie www.prawdzpromile.pl, i po kilku ekundach otrzymuje odpowiedź z informacją o ilości promili w organizmie oraz czaie, po którym można wiąść za kierownicę. Do dnia 9 tycznia 2008r., czyli w ciągu 2 mieięcy od tartu programu, na tronie www.prawdzpromile.pl zarejetrowano 10935 odwiedzin, przełano 8469 SMS-ów.
Naze miato ABB od 2005 roku realizuje w Przanyzu projekt polegający na wpieraniu środowika lokalnego, kreowaniu nowych inicjatyw i rozwoju przediębiorczości wśród przanykiej młodzieży. W 2008 roku projekt, kontynuowany pod nazwą Naze miato z ABB, był podzielony na trzy moduły: integracja, przediębiorczość i bezpieczna elektryczność. Moduł koncentrowany wokół organizacji Dni Przediębiorczości dla młodzieży z przanykich zkół miał na celu zachęcenie młodych ludzi do perpektywicznego myślenia o aktywności zawodowej i rozwoju woich kompetencji. Częścią akcji były wizyty w zakładach produkcyjnych, m.in. w fabryce ABB, urzędach i lokalnych przediębiortwach. Z ogólnopolką kampanią połeczną Bezpieczna elektryczność, realizowaną przez Stowarzyzenie Elektryków Polkich i ponorowaną przez ABB, ściśle wiązał ię moduł trzeci, w którego ramach młodzież z przanykich zkół uczetniczyła podcza ferii zimowych w potkaniach edukacyjnych poświęconych bezpiecznemu korzytaniu z energii elektrycznej. Dodatkowo ABB wypoażyła gimnazjalną pracownię fizyki w nowoczeny przęt dydaktyczny. Zaada 1 za 1 W ramach zainicjowanego przez Barlinek w 2000 roku programu Zaada 1 za 1, w zamian za zakupioną paczkę deki barlineckiej, oznaczoną logo programu, adzone jet jedno drzewko. Firma przekazuje najwięcej adzonek tam, kąd pozykuje najwięcej urowca do produkcji. Sadzonki ą wykorzytane jako materiał do zaleiania (na gruntach rolnych bądź nieużytkach) lub odnawiania (na terenach pozbawionych drzew w wyniku wyrębu lub pożaru). Oobami zaangażowanymi w realizację projektu ą pracownicy, zwłazcza wpółpracujący z pozczególnymi nadleśnictwami, oraz połeczności lokalne. Szlachcic na zagrodzie Barlinecki La Klientów powtaje zgodnie z wymaganiami gopodarki leśnej, która kładzie nacik na różnorodność gatunkową obadzanych obzarów i zaady zrównoważonego rozwoju. O dobór właściwych gatunków na konkretnym terenie dbają leśniczy, co przyczynia ię do dobrych relacji z nadleśnictwami. Obecnie, po ośmiu latach trwania programu, barlinecki La Klientów liczy 4,75 mln młodych dębów, buków, oen i innych gatunków.