RYSUNEK TECHNICZNY Zapis geometrii w Rysunku Technicznym Sobieski Wojciech Olsztyn, 2008
Położenie przedmiotu na rysunku Rysunki techniczne maszynowe wykonuje się przy zastosowaniu europejskiej metody rzutowania. Rzutami przedmiotów mogą być zarówno widoki jak i przekroje.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Liczba rzutów powinna być ograniczona do minimum. W ogromnej większości wystarczają trzy rzuty, dwa a nawet jeden. Rzuty powinno się umieszczać zgodnie z metodą europejską.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Jeżeli nie można umieścić rzutów w sposób klasyczny, poszczególne rzuty można umieszczać na arkuszu dowolnie, należy jednak je odpowiednio oznaczyć.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Jeżeli rzuty nie mieszczą się na jednym arkuszu, można je umieszczać na wielu arkuszach, przy czym należy to wówczas odpowiednio oznaczyć.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Gdy któryś z rzutów (oprócz głównego) musi być z jakiegoś powodu obrócony o pewien kąt w stosunku do swego właściwego położenia, to nad takim rzutem należy umieścić odpowiedni znak.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Przedmiot powinien być tak ustawiony, aby większość jego charakterystycznych płaszczyzn i osi była równoległa lub prostopadła do rzutni.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Jeżeli konieczne jest narysowanie rzutu ukośnego, to umieszcza się go jak na rysunku.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Rzut główny powinien przedstawiać przedmiot w położeniu, jakie ma on zajmować w rzeczywistości, widziany od strony uwidaczniającej najwięcej jego cech charakterystycznych.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Długie przedmioty, których położenie użytkowe jest pionowe, można rysować w położeniu poziomym, przy czym dolną część przedmiotu umieszcza się z prawej strony rzutu.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Przedmioty, których położenie użytkowe nie jest ani poziome ani pionowe, oraz przedmioty, które przyjmują różne położenia podczas użytkowania, rysuje się w położeniu poziomym lub pionowym.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Na rysunku wykonawczym przedmiot przedstawia się najczęściej w położeniu, jakie zajmuje podczas obróbki nadającej mu najwięcej kształtów charakterystycznych.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Na rysunkach operacyjnych i zabiegowych przedmiot przedstawia się w położeniu, jakie przedmiot ma zajmować podczas konkretnej operacji lub zabiegu.
Położenie przedmiotu na rysunku Podstawowe zasady obowiązujące przy rzutowaniu: Widoki rozwinięte przedmiotów rysuje się w celu pokazania budowy przedmiotów walcowych i stożkowych oraz przedmiotów wyginanych z blachy.
Zarysy i krawędzie widoków i przekrojów Zarysy i krawędzie widoczne widoków i przekrojów rysuje się linią grubą. Zarysy i krawędzie leżące za płaszczyzną przekroju można rysować bez szczegółów, które mogłyby zaciemnić rysunek.
Zarysy i krawędzie widoków i przekrojów Zasadniczo nie rysuje się teoretycznych linii przenikania powierzchni przedmiotu, niewidocznych z powodu zaokrąglenia przejść z jednych powierzchni w drugie. Jeżeli istnieje potrzeba narysowania takich linii, rysuje się je uproszczonymi w kształcie liniami cienkimi ciągłymi, nie dochodzącymi do zarysu przedmiotu.
Zarysy i krawędzie widoków i przekrojów Nieznaczne pochylenie powierzchni lub nieznaczną zbieżność przedmiotów można na rysunkach zwiększyć przesadnie.
Zarysy i krawędzie widoków i przekrojów Jeżeli pochylenia lub zbieżności nie można na określonym rzucie dobrze pokazać, to należy narysować tylko jedną linię, odpowiadającą mniejszemu wymiarowi elementu z pochyleniem (linia a na rysunku).
Zarysy i krawędzie widoków i przekrojów Jeżeli konieczne jest uwidocznienie na rysunku złożeniowym charakterystycznego położenia jakiejś części lub zespołu, wówczas zarys tej części rysuje się linią dwukropkową cienką.
Zarysy i krawędzie widoków i przekrojów Gdy zachodzi potrzeba przedstawienia na rysunku dodatkowej części, zarys i krawędzie widoczne tej części rysuje się linią dwukropkową cienką lub ciągłą cienką.
Zarysy i krawędzie widoków i przekrojów Niewidoczne zarysy i krawędzie przedmiotu można rysować (linią kreskową cienką), o ile nie zmniejsza to czytelności rysunku a pozwala uniknąć dodatkowych rzutów.
Oznaczanie i kreskowanie przekrojów Położenie płaszczyzny przekroju zaznacza się w rzucie na płaszczyznę do niej prostopadłą dwiema krótkimi, grubymi kreskami, nie przecinającymi zewnętrznego zarysu przedmiotu oraz strzałkami wskazującymi kierunek rzutowania (2-3 mm od zewnętrznych końców kresek).
Oznaczanie i kreskowanie przekrojów Na przekrojach stopniowych i łamanych zaznacza się również miejsca załamania płaszczyzny przekroju.
Oznaczanie i kreskowanie przekrojów Pola przekroju kreskuje się liniami cienkimi. Linie kreskowania powinny być nachylone pod kątem 45 do zarysu (a), osi przedmiotu (b) lub poziomu (c). Przekroje zagięte można kreskować po kątem 30 (d), zaś długie i wąskie tylko przy końcach i otworach (e). Jeszcze węższe przekroje można zaczerniać (f). Jeżeli zaczernionych przekrojów jest więcej, pozostawia się między nimi prześwit (g). a) e) b) c) d) f) g)
Oznaczanie i kreskowanie przekrojów Podziałka kreskowania zależy od wielkości pola i może wynosić od 0.5 mm do 5 mm. Jeżeli pola różnią się wielkością to podziałkę (taką samą dla wszystkich pól) dobiera się wg pola największego. Kreskowania dwóch lub więcej pól przekroju na jednym rzucie powinno przebiegać wzdłuż tych samych linii prostych. Kreskowanie przekrojów tego samego przedmiotu w różnych rzutach powinno mieć jednakowy kierunek i podziałkę.
Oznaczanie i kreskowanie przekrojów W przypadku dwóch stykających się półprzekrojów, kreskowanie powinno być przesunięte o pół podziałki.
Oznaczanie i kreskowanie przekrojów Na rysunkach złożeniowych, kreskowanie przekrojów stykających się ze sobą części powinno różnić się kierunkiem (i ewentualnie podziałką), a gdy to jest niemożliwe, tylko podziałką.
Oznaczanie i kreskowanie przekrojów Kreskowanie każdej z dwóch części przedmiotów dwudzielnych powinno mieć odwrotne kierunki i jednakowe podziałki (a). Jeżeli pole jest bardzo duże, to można je zakreskować tylko w pobliżu zarysu (b). a) b)
Oznaczanie i kreskowanie przekrojów Podczas kreskowania istnieje możliwość rozróżniania rodzaju materiału: 1. metal 2. tworzywa sztuczne, guma 3. szkło, materiały przezroczyste 4. płyny 5. materiały ceramiczne, ceramika 6. beton 7. beton zbrojony 8. kamień naturalny 9. materiały sypkie 10. gips, tynk, azbestocement 11. drewno w przekroju poprzecznym 12. drewno w przekroju wzdłużnym 13. pustaki szklane 14. drewniane płyty konstrukcyjne 15. izolacja przeciwwilgociowa 16. grunt naturalny
Rodzaje przekrojów Przekroje proste złożone stopniowe łamane skrócone
Rodzaje przekrojów Przekrój prosty powstaje przez przecięcie przedmiotu jedną płaszczyzną.
Rodzaje przekrojów a) Przekrój złożony powstaje przez przecięcie przedmiotu co najmniej dwiema płaszczyznami. Przykłady: a) łamany b) stopniowy i łamany c) łamany skrócony c) b)
Rodzaje przekrojów Zależnie od położenia płaszczyzny przekroju, przekroje mogą być pionowe, poziome, wzdłużne lub poprzeczne. Przekrój wzdłużny przedmiotu zaokrąglonego można rozłożyć na płaszczyźnie rysunku. Uzyska się tzw. wówczas przekrój rozwinięty.
Rodzaje przekrojów W pewnych przypadkach można stosować przekroje stopniowe rozwinięte.
Widoki i przekroje pomocnicze W celu zaoszczędzenia miejsca na arkuszu oraz czasu, zamiast całych widoków i przekrojów, można rysować tylko istotne ich części. Przekrój pomocniczy Widok pomocniczy
Widoki i przekroje pomocnicze Położenie rzutów pomocniczych może być zgodne z kierunkiem wskazanym strzałką, lub niezgodne, np. przesunięte albo przesunięte i obrócone. Widok pomocniczy przesunięty Widok pomocniczy przesunięty i obrócony
Widoki cząstkowe Widoki cząstkowe wykonuje się w postaci odrębnych rzutów (wykonanych metodą A), nie ograniczonych żadną linią od strony nie narysowanej części przedmiotu.
Przekroje cząstkowe Przekroje cząstkowe rysuje się jako przekroje miejscowe (tzw. wyrwania), bezpośrednio na widokach przedmiotów i ogranicza się je linia falistą lub zygzakową.
Przekroje cząstkowe Linia ograniczająca przekrój nie powinna nigdy pokrywać się z linią przedmiotu.
Przekroje cząstkowe Kila drobnych, leżących blisko siebie przekrojów cząstkowych lepiej jest łączyć w jeden większy.
Przekroje cząstkowe Przekroje cząstkowe dochodzące do osi przedmiotu lub przechodzące przez cały przedmiot ogranicza się w sposób pokazany na rysunkach.
Przekroje cząstkowe Przekrój cząstkowy powinien obejmować tylko taki obszar, jaki jest potrzebny do pokazania żądanego szczegółu budowy przedmiotu.
Przekroje cząstkowe Jeżeli przedmiot jest symetryczny względem płaszczyzny prostopadłej do płaszczyzny rzutu, to przekrój cząstkowy może obejmować całą jego szerokość.
Przekroje cząstkowe Powiększony szczegół przedmiotu może zawierać elementy nie pokazane na rzucie, na którym zaznaczono szczegół powiększany (a). Szczegół powiększany może być narysowany w widoku lub przekroju (b). a) b)
Przekroje ścian, żeber itp W rzutach przekrojów, przechodzących wzdłuż przez ściany przedmiotów, żebra, ramiona kół itp. elementy te rysuje się tak, jak gdyby znajdowały się tuż za płaszczyzną przekroju.
Przekroje pełnych przedmiotów obrotowych Przedmioty pełne o kształtach obrotowych, takie jak kołki, nity, sworznie, wałki itp., których oś leży w płaszczyźnie przekroju, rysuje się w widoku. Tak samo przedstawia się inne części maszyn, pełne lub wydrążone, których kształty nie budzą wątpliwości, np. śruby, nakrętki, kliny, wpusty itp.
Kłady Kład jest to zarys figury płaskiej, leżącej w płaszczyźnie poprzecznego przekroju przedmiotu, obrócony wraz z tą płaszczyzną o 90 i położony na widoku przedmiotu (kład miejscowy) lub poza jego zarysem (kład przesunięty). Kład miejscowy Kład przesunięty
Kłady Kierunek obrotu płaszczyzny przekroju wraz z kładem powinien być zgodny z kierunkiem patrzenia na przedmiot od strony prawej lub od dołu.
Kłady W razie potrzeby kłady można umieszczać w innych miejscach arkusza, należy jednak w takim przypadku oznaczyć je tak samo jak przekrój.
Kłady Kłady miejscowe wolno rysować tylko wtedy, gdy nie zaciemniają rysunku. Kłady miejscowe rysuje się liniami cienkimi, zaś kłady przesunięte liniami grubymi. Kład miejscowy Kład przesunięty
Kłady Jeżeli płaszczyzna przekroju przechodzi przez oś otworu walcowego lub stożkowego, to kład uzupełnia się widokiem krawędzi otworów leżących za płaszczyzną przekroju. We wszystkich innych przypadkach,w których kład składał by się z dwóch lub więcej oddzielnych części, należy rysować nie kład lecz przekrój.
Przerywanie i urywanie rysunków Przedmioty długie można na rysunkach skracać, usuwając ich część środkową (o ile nie wywoła to wątpliwości co do kształtu). Obie części widoku ogranicza się linią falistą lub zygzakową (a). Tak samo oznacza się przerwanie jeżeli obejmuje ono zarówno widok jak i przekrój (b). W przypadku przerwania przekroju linii tych nie rysuje się (c). a) c) b)
Przerywanie i urywanie rysunków Można również, zamiast części środkowej, pominąć na rysunku końcową część przedmiotu długiego o niezmiennym zarysie w przekroju poprzecznym. Widok oraz widok z przekrojem ogranicza się w takim przypadku linią falistą lub zygzakową (a i b). Linię ograniczającą pomija się w przypadku przekroju (c). b) a) c)
Widoki i przekroje przedmiotów symetrycznych Symetrię przedmiotu lub jego fragmentu względem jakiejś osi lub płaszczyzny zaznacza się przez narysowanie linią punktową osi symetrii płaszczyzny równoległej do płaszczyzny rysunku (a) lub śladu płaszczyzny symetrii prostopadłej do płaszczyzny rysunku (b). a) b)
Widoki i przekroje przedmiotów symetrycznych Przedmioty symetryczne można przedstawić w półwidoku (a), półprzekroju (b)... a) b)
Widoki i przekroje przedmiotów symetrycznych... półwidoku-półprzekroju (c), ćwierćwidoku (d) lub ćwierć-przekroju (e). Symetrię na pół- i ćwierć- widokach i przekrojach zaznacza się dwiema dodatkowymi liniami (min. 3.5 mm) jak na rysunkach poniżej. c) d) półprzekrój na dole lub z prawej strony e)
Widoki i przekroje przedmiotów symetrycznych Istnieje zasada, że widoczna krawędź a przedmiotu nie może ani ograniczać półwidoku lub półprzekroju (a), ani też oddzielać półwidoku od półprzekroju (b). a) b)
Przedmioty o powtarzających się elementach Jeżeli przedmiot ma powtarzające się, jednakowe elementy, to można narysować tylko jeden z nich lub też pierwszy i ostatni, zaznaczając pozostałe cienkimi liniami ciągłymi a.
Przedmioty o powtarzających się elementach Gdy powtarzające się elementy rozmieszczone są na okręgu, prostej lub symetrycznie, to okręgi i proste, na których są rozmieszczone rysuje się liniami punktowymi.
Przedmioty o powtarzających się elementach Gdy rzut przedmiotu jest skrócony, to nad linią odniesienia należy podać całkowitą ilość powtarzających się elementów.
Przykładowy rysunek osi
Przykładowy rysunek wału
Przykładowy rysunek wału stopniowego
Dziękuję za uwagę Zapis geometrii w Rysunku Technicznym Sobieski Wojciech Olsztyn, 2008