Czytanie rysunku technicznego

Transkrypt

1 Czytanie rysunku technicznego Zapis konstrukcji (rzuty, wymiary, spawy) 1 Zagadnienia do omówienia: I. Rysunek techniczny - pojęcia podstawowe II. Rzuty widoki i przekroje III. Wymiarowanie IV. Tolerowanie wymiarów, kształtu i położenia V. Oznaczenia chropowatości VI. Oznaczenia i wymiarowanie spawów VII. Połączenia gwintowe VIII. Inne (masy elementów) 2 1

2 I. Rysunek techniczny Jednoznaczny język porozumiewania się techników z różnych branż Graficzny zapis konstrukcji, zawierający informacje konieczne i wystarczające (3 zasady: jednoznaczności, niesprzeczności i zupełności); Przedstawienie cech geometrycznych detalu (rysunek wykonawczy) lub elementów w złożeniu (rysunek złożeniowy) za pomocą rzutowania prostokątnego lub aksonometrycznego 3 II. Rzutowanie prostokątne Umożliwia wierne odwzorowanie przestrzennego (3D) obiektu na dwuwymiarowej płaszczyźnie (2D) Liczba rzutów koniecznych do jednoznacznego i czytelnego przedstawienia konstrukcji powinna być ograniczona do minimum (1,2,3 6 lub więcej, tzw. szczegóły) Należy właściwie dobrać rzut główny (z przodu), gdyż dostarcza on najwięcej informacji o detalu i usytuowuje detal w położeniu użytkowym lub wytwórczym (zabiegowym) 4 2

3 Metoda europejska rzutowania (E) Obiekt jest w wyobrażalnym prostopadłościanie, którego ściany tworzą rzutnie z rysunkami (rzutami) detalu Obserwator jest przed detalem i rysuje rzuty na rzutniach za detalem, na kolejne ściany prostopadłościanu Rzutnie są rozkładane na płaszczyźnie rysunku, tworząc kolejne rzuty prostokątne Rzuty można rozmieszczać dowolnie na rysunku, oznaczając kolejne rzuty strzałkami i dużymi literami 5 Aksonometria i rzuty prostokątne 6 3

4 Rodzaje rzutów 1. Widoki przedstawiają widoczną część przedmiotu, z rysowanymi liniami grubymi zarysami i krawędziami 2. Przekroje prezentują wnętrze wydrążonych detali, po ich przecięciu płaszczyzną tnącą i odrzuceniu części obiektu przed płaszczyzną 3. Kłady przekroje jedną płaszczyzną, bez pokazywania zarysu przedmiotu za płaszczyzną przekroju 7 Rzut obrócony, rozwinięty i symetryczny znak rzutu obróconego - znak rzutu rozwiniętego - przedmioty symetryczne można rysować do osi symetrii jako tzw. półwidoki (ćwierćwidoki), a na końcach osi należy umieścić dwie prostopadłe do osi krótkie kreski dopuszcza się zaznaczanie symetrii detalu poprzez przeciągnięcie linii zarysu poza oś symetrii 8 4

5 Przerwania i urwania oraz widoki cząstkowe i szczegóły Przerwanie usunięcie części środkowej przedmiotu długiego i ograniczenie pozostałych fragmentów linią falistą lub zygzakową (przekrój tylko linie kreskowania) Urwanie pominięcie części końcowej przedmiotu długiego o niezmiennym zarysie i ograniczenie urwania linią falistą lub zygzakową (przekrój tylko linie kreskowania) WidWyrwanie pokazanie na widoku detalu jego fragmentu wewnętrznego (przekroju) i ograniczenie go linią falistą 9 Przekroje Oznaczenie przekroju: położenie i oznaczenie płaszczyzny przekroju (kreski i litery) oraz kierunku rzutowania (strzałki) Kreskowanie przekroju: linie cienkie pod kątem 45 stopni (30, 60) o różnej odległości (gęstości) 10 5

6 Przekrój stopniowy i łamany 11 Półwidok półprzekrój (ćwierćwidok ćwierćprzekrój) Rzut przedmiotu symetrycznego przedstawiający jego kształt zewnętrzny i wewnętrzny Gdy krawędź jest na osi symetrii to widok od przekroju oddziela się linią falistą Przekrój cząstkowy (wyrwanie) przedstawia częściową budowę wewnętrzną detalu i jest ograniczony linią falistą, ale nie ma oznaczenia i opisu 12 6

7 Kłady Kład miejscowy rysowany linią cienką na widoku detalu Kład przesunięty rysowany linią grubą poza rzutem obiektu (kierunek rzutowania: od prawej lub od dołu) 13 Zadanie wykonać rysunek izometryczny z 6 rzutów detalu 14 7

8 III. Wymiarowanie Wymiar składa się z: linii wymiarowej (z grotami: strzałki, ukośne kreski, kropki), pomocniczej linii wymiarowej liczb wymiarowych (z ewentualnymi odchyłkami), Liczby wymiarowe określają wartość wymiaru w milimetrach (bez podawania symbolu mm). Wymiary kątowe podaje się w stopniach, minutach i sekundach (np. 35 o ) 15 Zasady wymiarowania Wymiarowanie powinno być czytelne, a więc należy unikać: podawania wymiarów bezpośrednio na detalu przecinania się linii wymiarowych (poza średnicami) oraz pomocniczych linii z wymiarowymi umieszczania wymiarów długich bliżej rzutu (przy wymiarach równoległych) wpisywania liczb wymiarowych na liniach przekroju i liniach krawędziowych Wymiar podkreślony niezgodny z podziałką Wymiar w nawiasie orientacyjny, np. zamykający łańcuch wymiarów Wymiar w ramce nominalny (teoretyczny), bez tolerancji 16 8

9 Znaki (symbole) wymiarowe - średnica okręgu R - promień łuku lub okręgu S - średnica powierzchni kulistej SR - promień powierzchni kulistej - bok kwadratu nûb wielokąt o parzystej liczbie boków (b - odległość przeciwległych ścian n-kąta) x grubość (np. x 6) lub przekrój prostokątny - długość łuku (znak nad liczbą wymiarową) zbieżność: (D-d)/L pochylenie: (D-d)/2L 17 Przykłady użycia oznaczeń 18 9

10 Wymiarowanie powtarzających się elementów: n x wymiar = (wynik) (5x20) 19 Zadanie - zwymiarować płytkę, z wykorzystaniem przekroju stopniowego przez otwory 20 10

11 IV. Tolerowanie wymiarów Tolerowanie wymiaru polega na podaniu wymiaru teoretycznego (nominalnego N) i odchyłek (górnej G i dolnej D) N + G + D Wymiar graniczny: maksymalny: MAX = N+G minimalny: MIN = N+D Tolerancja wymiaru: T=MAX-MIN=G-D>0 21 Tolerowanie swobodne i normalne Tolerowanie swobodne stosuje konstruktor przy wymiarach długości i średnic między różnymi powierzchniami i przy dużym luzie Tolerowanie normalne polega na doborze odchyłek wymiarów z 19 klas dokładności (IT01, IT0, IT1,,IT17), a niższa klasa oznacza dokładniej wykonany wymiar (mniejszą tolerancję) Wymiary nietolerowane wykonuje się w tzw. tolerancji warsztatowej (IT14-IT16) 22 11

12 Pasowania Pasowanie uzyskuje się poprzez skojarzenie współpracujących części o jednakowym wymiarze nominalnym: otworu (wymiaru wewnętrznego) i wałka (wymiaru zewnętrznego) Luz występuje gdy wałek jest mniejszy od otworu Wcisk występuje gdy wałek jest większy od otworu 23 Rodzaje pasowań pasowanie luźne zawsze występuje luz pasowanie mieszane może być luz lub wcisk pasowanie ciasne zawsze występuje wcisk sposoby uzyskania pasowań: zasada stałego otworu (oznaczone H, gdy D=0 i G>0) zasada stałego wałka (oznaczone h, gdy G=0 i D<0) 24 12

13 Normalny układ pasowań Oznaczenie rodzaju pasowań literami, które określają położenie pola tolerancji względem wymiaru mominalnego: dla otworów (od A do Z) dla wałków (od a do z) 25 Oznaczenie pasowań na rysunkach Pasowanie zawiera (np. 25H8/f7): wartość nominalną wymiaru np. 25 symbol i klasę dokładności otworu np. H8 symbol i klasę dokładności wałka np. f7, po kresce ułamkowej (/) Na rysunkach wykonawczych podaje się także wartości odchyłek wymiarów (w mm) w tabelce umieszczonej w rogu rysunku

14 Zadanie wyjaśnić poniższe informacje o pasowaniu 27 Tolerancje kształtu symbole Tolerancja kształtu - maksymalna dopuszczalna odchyłka rzeczywistego kształtu od jego teoretycznego wzorca

15 Tolerancje położenia - symbole Tolerancja położenia - maksymalna dopuszczalna odchyłka rzeczywistego położenia i usytuowania elementu lub jego osi od elementu teoretycznego. Tolerancja symetrii określa największą dopuszczalną odchyłkę rzeczywistej symetrii dwóch linii lub powierzchni 29 Tolerancje złożone kształtu i położenia (bicie) 30 15

16 Przykłady oznaczeń tolerancji kształtu i położenia 31 V. Chropowatość powierzchni Oznaczenie chropowatości obejmuje: znak chropowatości (symbol trójkąta z odnośnikiem) wartość chropowatości (w µm) z prefiksem Ra lub Rz inne dane: b - rodzaj obróbki c - odcinek elementarny d - kierunkowość struktury e - naddatek na obróbkę f - falistość 32 16

17 Symbole chropowatości - 5 znaków z wartościami liczbowymi Ra albo Rz (lub bez wartości) 33 Przykłady użycia znaków chropowatości 34 17

18 VI. Połączenia spawane Połączenia spawane należą do grupy połączeń nierozłącznych (obok połączeń zgrzewanych, lutowanych, nitowanych, itp.) Spoiny dzielimy na czołowe (powierzchnie równoległe) lub pachwinowe (powierzchnie prostopadłe) W przekroju spoinę zaczernia się, a w widoku oznacza się krótkimi łukami 35 Oznaczenia spawów Oznaczenie spoiny zawiera poniższe elementy: linia odniesienia (odnośnik i strzałka) linia identyfikacyjna (linia kreskowa pod półką ) znak spoiny (a) wymiary: grubość (b), długość i odstęp (c) znaki dodatkowe (d, e, f) wymiary końców (g) i inne dane (h) 36 18

19 Wymiarowanie spawów 37 Przykład elementu spawanego 38 19

20 Zadanie - wyjaśnić symbole i oznaczenia spawów z rysunku: a) i b) 39 VII. Połączenia gwintowe Połączenia gwintowe (śrubowe) są połączeniami rozłącznymi, realizowanymi przez gwint zewnętrzny i gwint wewnętrzny Gwinty rysuje się w uproszczeniu, poprzez pokazanie zarysu gwintu w postaci linii ciągłej (grubej-kontur i cienkiej-dno gwintu) 40 20

21 Oznaczenia gwintów Oznaczenie gwintu zawiera: rodzaj gwintu (M-metryczny, R-rurowy, itp.) średnicę zewnętrzną gwintu skok gwintu, dla gwintu drobnozwojnego tolerancję (klasę szeregu oraz oznaczenie pola) Przykłady: M10x1-6H (metryczny drobnozwojny o średnicy zewnętrznej 10mm i 6 szeregu w polu tolerancji H) Rc 1 (rurowy stożkowy o średnicy 1 cala) Oznaczenie gwintu zawiera: 41 Oznaczenie śruby lub wkrętu zawiera: średnicę gwintu i długość trzpienia klasę własności mechanicznych klasę dokładności wykonania (A, B lub C) ew. symbol Ms dla śrub z mosiądzu Klasa własności mechanicznych jest oznaczona dwoma liczbami rozdzielonymi kropką, z których pierwsza stanowi 1% Rm, a druga wartość dziesiętną stosunku Re/Rm, a więc dla 5.8 Rm=500MPa, a Re=400 Przykład: Śruba M5x B 42 21

22 Widoki i przekroje gwintów 43 Wymiarowanie gwintów 44 22