Obowiązek złożenia rocznego zeznania podatkowego mają wszyscy podatnicy, którzy osiągnęli jakiekolwiek przychody w roku podatkowym, nawet jeżeli w efekcie końcowym uzyskali stratę lub wyszli idealnie na zero. W dniu 30 kwietnia 2010 r. mija termin złożenia rocznego zeznania podatkowego o wysokości osiągniętego dochodu bądź poniesionej straty w roku podatkowym 2009. Obowiązek złożenia rocznego zeznania podatkowego mają wszyscy podatnicy, którzy osiągnęli jakiekolwiek przychody w roku podatkowym, nawet jeżeli w efekcie końcowym uzyskali stratę lub wyszli idealnie na zero. Niniejszy artykuł ma na celu stworzenie zarysu obowiązków podatnika w zakresie rozliczenia rocznego. Należy stwierdzić, że osobiste sytuacje podatników są tak różnorodne, iż niemożliwe jest stworzenie jednego schematu rozliczenia i każdorazowe sporządzenie zeznania podatkowego wymaga indywidualnej analizy. Obowiązek złożenia rocznego zeznania podatkowego wynika z art. 45 ust. 1 iust. 1a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof). Zeznanie podatkowe należy złożyć na ustalonych wzorach publikowanych w rozporządzeniu wykonawczym do updof. Te druki są dostępne w siedzibie urzędu skarbowego na stanowisku recepcyjnym oraz na stronie internetowej ministerstwa finansów. W zależności od rodzaju osiągniętych dochodów oraz formy rozliczenia podatnik powinien wybrać odpowiedniformularz oraz załączniki związane z ulgami i odliczeniami. 1 / 13
Poza zeznaniem głównym" podatnicy mają również obowiązek złożyć odrębne zeznania, według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z: 1. kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b updof, 2. pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30c updof, 3. odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30e updof. Zatem w zależności od rodzaju osiągniętych dochodów podatnik może być zobowiązany do złożenia nawet czterech zeznań podatkowych. Zeznania rocznego mogą nie składać jedynie ci podatnicy, którzy w trakcie roku podatkowego nie uzyskali żadnego przychodu, a zarazem nie mieli zgłoszonej w urzędzie skarbowym działalności gospodarczej. Należy zwracać uwagę na to, aby druk, którym posługuje się podatnik miał odpowiedni numer świadczący o wersji danego formularza (numer ten jest zamieszczany w prawym dolnym rogu, w nawiasie obok symbolu formularza). Urzędy skarbowe nie honorują historycznych" wersji formularzy podatkowych. 2 / 13
Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą Zgodnie z updof podatnik prowadzący działalność gospodarczą - przedsiębiorca jest zobowiązany bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego obliczać i wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy. Po zakończeniu roku podatkowego przedsiębiorca jako podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych zobowiązany jest złożyć do urzędu skarbowego zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym. Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą, którzy mieli przez cały rok zawieszoną działalność gospodarczą, również mają obowiązek złożyć zeznanie podatkowe, mimo iż nie uzyskali żadnych przychodów. Taki przedsiębiorca ma obowiązek złożyć zeznanie zerowe, które służy urzędom skarbowym jako informacja o braku dochodu lub ewentualnej straty oraz braku innych sytuacji, których zaistnienie obliguje do wykazania ich w deklaracji podatkowej. Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą w zależności od wybranego przez nich sposobu opodatkowania wybierają różne formularze zeznania rocznego, tj. PIT-36 lub PIT-36L. Rozliczenie roczne dochodów z tytułu kapitałów pieniężnych Podatnik ma obowiązek wykazać dochód lub poniesioną stratę z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających. 3 / 13
Odpowiednim w tym zakresie formularzem jest PIT-38. Należy podkreślić, iż obowiązek złożenia zeznania podatkowego istnieje nawet, jeżeli płatnik nie dopełnił obowiązku wystawienia i doręczenia informacji PIT-8C. Odpłatne zbycie nieruchomości Podatek należny z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości przez osobę fizyczną należy zapłacić w terminie złożenia zeznania za rok podatkowy, w którym nastąpiło jej odpłatne zbycie. Dla rozliczenia podatku w niniejszym zakresie nie ma odrębnego formularza. Obliczony podatek wykazujemy w jednym z trzech formularzy w zależności od indywidualnej sytuacji: PIT-36, PIT-36L, PIT-38 lub PIT-39. Złożenie zeznania podatkowego przez płatnika w imieniu podatnika Za niektórych podatników zeznania roczne składają płatnicy. Jeżeli podatnik w 2009 r. uzyskał dochód wyłącznie u jednego płatnika i jest: - pracownikiem, lub - członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej albo innej spółdzielni zajmującej się produkcją 4 / 13
rolną, lub - osobą otrzymującą emeryturę czy rentę z zagranicy za pośrednictwem polskiego płatnika, lub - stypendystą, lub - tymczasowo aresztowanym lub skazanym, lub - otrzymującym świadczenia integracyjne, to może skorzystać z możliwości rozliczenia swoich dochodów przez tego właśnie płatnika. Aby jednak z tej możliwości skorzystać, podatnik był obowiązany złożyć temu płatnikowi przed 10 stycznia 2010 r. oświadczenie PIT-12. W takiej sytuacji pracodawca bądź np. w przypadku emerytów i rencistów Zakład Ubezpieczeń Społecznych, składa za podatnika formularz PIT-40/PIT-40A w urzędzie skarbowym. Należy wskazać, iż stosujący tę formę rozliczenia podatnicy nie mogą skorzystać z ulg, w tym również z ulgi prorodzinnej. Jeszcze w rozliczeniu za 2008 r. istniała taka możliwość, jednakże od rozliczenia za rok 2009 jest to niemożliwe. Termin złożenia zeznania 5 / 13
Termin złożenia zeznania podatkowego upływa 30 kwietnia 2010 r. Składając zeznanie podatkowe warto sporządzić kopię dla własnego użytku, która w razie ewentualnego wezwania przez organ podatkowy będzie pomocna dla podatnika przy składaniu wyjaśnień. Właściwość miejscowa organu podatkowego Urzędem skarbowym, w którym podatnik ma obowiązek złożyć zeznanie podatkowe jest urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego, którego dotyczy składane rozliczenie podatkowe. Podkreślenia wymaga fakt, iż miejsce zamieszkania jest niekoniecznie miejscem zameldowania osoby fizycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeżeli podatnik nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, a zameldowania za granicą, wówczas zeznanie należy złożyć w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku małżonków mających różne miejsca zamieszkania, jeżeli na ich wniosek podlegają oni łącznemu opodatkowaniu, właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania jednego z małżonków, wskazanego we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym. Małżonkowie w zeznaniu wspólnym sami decydują, do którego urzędu skarbowego (tzn. męża czy żony) złożą zeznanie podatkowe. Urzędy skarbowe w takiej sytuacji przekazują sobie informację. 6 / 13
W przypadku, gdy zamieszkanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustało przed ostatnim dniem roku podatkowego, tj. 31 grudnia 2009 r., wtedy odpowiednim jest urząd skarbowy według ostatniego miejsca zamieszkania na terytorium Polski. Jednakże ustawodawca przewidział zastrzeżenie w takiej sytuacji dla osób fizycznych mających ograniczony obowiązek podatkowy, dla których właściwym urzędem skarbowym jest ten właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. Złożenie zeznania przez osoby nieposiadające miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Osoby posiadający miejsce zamieszkania za granicą, podlegające w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i osiągające dochody: - bez pośrednictwa płatników, albo - za pośrednictwem płatnika, gdy płatnik nie ma obowiązku dokonać im rocznego obliczenia podatku (tak, jak np. pracodawca, Zakład Ubezpieczeń Społecznych) albo - osiągający dochody kapitałowe, mają obowiązek złożenia zeznania rocznego przed opuszczeniem terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeżeli osoby mające ograniczony obowiązek podatkowy w Polsce wybrały sposób opodatkowania: 7 / 13
- wspólne opodatkowanie małżonków lub jako osoba samotnie wychowujące dziecko (art. 6 ust. 3a, 4a updof), - niektóre dochody opodatkowane ryczałtem wg skali w Polsce (art. 29 ust. 4 updof), to do zeznania podatkowego powinny dołączyć certyfikat rezydencji dokumentujący miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, jeśli nie złożyły go wcześniej do właściwego Naczelnika urzędu skarbowego. Forma złożenia zeznania podatkowego Podatnicy mają możliwość złożenia zeznania rocznego w następujący sposób: - bezpośrednio w urzędzie skarbowym; - drogą pocztową: - list zwykły, decyduje data wpływu do urzędu skarbowego, - list polecony, decyduje data nadania w placówce Poczty Polskiej, - wysyłka listem poleconym z zagranicy jest traktowana jak wysyłka listem zwykłym - liczy się data wpływu do urzędu skarbowego, - w formie elektronicznej e-deklaracji; - w polskim urzędzie konsularnym (opłata za przesłanie wynosi zazwyczaj 18 euro); - w dowództwie jednostki wojskowej - żołnierze; - u kapitana statku - członkowie załogi statku morskiego; - w administracji zakładu karnego - osoby pozbawione wolności; - w administracji aresztu śledczego - osoby aresztowane/zatrzymane. Niektóre urzędy skarbowe wystawiają przed budynkiem skrzynki na zeznania w nocy, 8 / 13
ostatniego dnia terminu złożenia zeznania. Skrzynki te są zabierane o północy, wraz z upływem terminu złożenia zeznania. Jednakże możliwość ta w odróżnieniu od pozostałych nie daje podatnikowi potwierdzenia złożenia zeznania. Niezłożenie zeznania w terminie W przypadku niezłożenia rocznego zeznania podatkowego w terminie ustawowym, na podatniku ciąży odpowiedzialność karno-skarbowa. Terminu na złożenie zeznania podatkowego nie można przywrócić. Niedochowanie terminu zawsze będzie traktowane jako działanie niezgodne z przepisami prawa podatkowego. Podatnik, który nie złożył w terminie zeznania rocznego, powinien powiadomić Naczelnika urzędu skarbowego o niezłożeniu deklaracji oraz złożyć zaległą deklarację, a także wpłacić niezwłocznie albo w terminie wyznaczonym przez urząd skarbowy należny podatek dochodowy wraz z odsetkami. Składając deklarację w późniejszym terminie należy dołączyć pismo wyjaśniające, tzw. czynny żal, w którym należy poinformować Naczelnika urzędu skarbowego o przyczynach niezłożenia deklaracji w terminie. Dokument taki jest nieskuteczny w przypadku, gdy organ podatkowy sam powziął informację o zaistniałym wykroczeniu, np. w ramach czynności sprawdzających. 9 / 13
Należy wskazać, iż od 1 stycznia 2010 r. wzrosły kary za przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Najniższa grzywna wynosi w tym roku 131,70 zł i dotyczy wykroczeń skarbowych. Mandat karny za wykroczenia skarbowe może wynieść nawet 2634,00 zł. Nadpłata podatku Jeżeli wyliczony w deklaracji podatek należny jest mniejszy od wpłaconej zaliczki, podatnik otrzyma zwrot różnicy w terminie do 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania. Zwrot nadpłaty podatku zgodnie z brzmieniem art. 77 b) ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa zostanie dokonany: - na wskazany rachunek bankowy podatnika, który ma obowiązek posiadać rachunek bankowy, bądź, jeżeli został podany przez podatnika nieobowiązanego do posiadania rachunku bankowego w formularzu NIP-3 (osoby nieprowadzące działalności gospodarczej i wspólnicy spółek) albo NIP-1 (osoby prowadzące działalność gospodarczą indywidualnie); jeżeli podatnik decyduje, że zwrot podatku będzie dokonany na rachunek bankowy, a nie podał numeru jego rachunku, razem z zeznaniem rocznym powinien złożyć zgłoszenie aktualizacyjne NIP-3 lub NIP-1; - przekazem pocztowym na adres miejsca zamieszkania, z potrąceniem kosztów dokonania takiego zwrotu; jeżeli nie chcesz ponosić tych kosztów, zgłoś do urzędu skarbowego swój numer rachunek bankowy; - gotówką w formie wypłaty z kasy urzędu skarbowego oraz, zależnie od możliwości organizacyjnych, w kasie banku lub innej instytucji, z którą urząd skarbowy zawarł umowę na świadczenie usług w zakresie obsługi kasowej. 10 / 13
Nadpłata nie zostanie zwrócona, jeżeli nie przekracza czterokrotności opłaty za list polecony. W takim wypadku nadpłata jest automatycznie zaliczana przez fiskus na poczet bieżących, a w razie ich braku - na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. Kwota ta obecnie wynosi 8,80 zł. Należy wskazać, iż na wniosek podatnika kwota zwrotu nieprzekraczająca 8,80 zł może mu zostać zwrócona wyłącznie gotówką w kasie właściwego urzędu skarbowego. Jeżeli do zeznania złożona została korekta, termin liczyć należy od dnia złożenia korekty zeznania rocznego. Jeżeli urząd skarbowy wezwie podatnika do uzupełnienia zeznania czy dokonania poprawek, np. rachunkowych, to wówczas termin zwrotu nadpłaty biegnie od daty dopełnienia tego obowiązku przez podatnika. Czynności sprawdzające również mogą przedłużyć termin zwrotu nadpłaty. Niedopłata podatku Jeżeli podatek należny jest większy niż suma zaliczek wpłaconych przez podatnika w ciągu roku podatkowego, podatnik ma obowiązek wpłacić różnicę na rachunek urzędu skarbowego w terminie do 30 kwietnia 2010 r. Termin, w którym należy dopłacić podatek dochodowy, jest niezależny od daty faktycznego złożenia zeznania rocznego. 11 / 13
Od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje nowy wzór formularza wpłaty/przelewu na rachunek organu podatkowego. Korekta zeznania rocznego Podatnik ma prawo złożyć korektę do deklaracji zeznania podatkowego. Dokonując korekty podatnik ma obowiązek dołączyć pisemne uzasadnienie przyczyn korekty. Uzasadnienie to nie jest wymagane, gdy korekta składana jest przed upływem ustawowego terminu do złożenia deklaracji. Skorygowanie zeznania podatkowego polega na ponownym jego wypełnieniu z poprawnymi danymi oraz informacją w odpowiedniej pozycji, iż dana deklaracja jest korektą. Jeżeli zeznanie podatkowe przygotowuje specjalista, warto uzyskać jego podpis na przygotowanym dla nas egzemplarzu zeznania, w celu dochodzenia ewentualnych roszczeń odszkodowawczych. 12 / 13
Uwaga: w tegorocznym wydaniu marcowym Biuletynu BDO Podatki i Rachunkowość (nr. 3/29) zamieściliśmy artykuły na temat zeznania rocznego 2009, dotyczące: - ulgi internetowej, - ulgi rehabilitacyjnej, - uwzględnienia w deklaracji podatkowej przekazanych darowizn, - możliwości przekazania 1% podatku na organizacje pożytku publicznego, - możliwości odliczenia w PIT-37 za 2009 r. dojazdów do szkoły, - wykazania kwoty pakietu miesięcznego w informacji rocznej, - opodatkowania dochodów z najmu. Natomiast w wydaniu lutowym naszego biuletynu (nr 2/28) ukazał się artykuł dotyczący ulgi prorodzinnej. 13 / 13