Aktywność inwestycyjna polskich przedsiębiorstw za granicą w postaci inwestycji bezpośrednich Wyniki badania realizowanego w latach 2010-2012 w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki Nr projektu: N N112 322338 prof. dr hab. Włodzimierz Karaszewski dr inż. Małgorzata Jaworek dr Aneta Szóstek dr Marcin Kuzel Praga, 19 września 2012
Źródło: dane NBP. Polskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne na świecie w latach 2000-2011 oraz napływ kapitału z Polski do Republiki Czeskiej 10 000 800% 9 168 9 000 Odpływ BIZ z Polski ogółem (mln USD) Dynamika polskich BIZ (%) 600% 8 000 170,3% 7 000 8,2% 400% 355,6% 213,1% -38,2% 21,2% 5 986 6 000 5 664 5 530-18,6% -1,1% 200% 255,2% 5 000 4 613 4 562 32,6% 0% 4 000-48,4% 3 392 3 000-200% -662,5% 2 000 955-400% 1 000 16-90 230 305-600% 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-1 000-800% 600 400 200 0-200 8,1 Odpływ BIZ z Polski do Czech 2000-2010 (mln USD) -0,9-2,9 9,9 15,6 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 544,2 99,9 242,5 115,1 180,0-400 -283,9
Struktura należności Polski z tytułu bezpośrednich inwestycji zagranicznych w podziale na kraje (stan na koniec 2010 roku) Źródło: dane NBP. Szwajcaria 10,6% Holandia 8,1% Pozostałe kraje 8,0% Europa 92,0% Luksemburg 25,4% Wielka Brytania 7,0% Czechy 6,9% Pozostałe kraje Europy 12,3% Niemcy 6,7% Belgia 6,1% Stan polskich BIZ: 39 029 mln USD Rosja 2,9% Ukraina 3,6% Cypr 4,4% Litwa 6,0%
Struktura należności Republiki Czeskiej z tytułu bezpośrednich inwestycji zagranicznych w podziale na kraje (stan na koniec 2010 roku) Źródło: dane ČNB. Holandia 47,3% Pozostałe kraje 1,7% Europa 98,3% Słowacja 15,0% Pozostałe kraje Europy 15,8% Cypr 8,1% Stan czeskich BIZ: 14 925,5 mln USD Polska 3,8% Bułgaria 4,6% Rumunia 5,3%
Projekty inwestycyjne polskich przedsiębiorstw według sposobu wejścia oraz form działalności na rynkach krajów lokaty kapitału 48,2% Sposób wejścia na rynki krajów lokaty 34,5% 17,3% inwestycja od podstaw zakup części udziałów/akcji przedsiębiorstwa przejęcie/zakup całości udziałów/akcji przedsiębiorstwa 51,6% Forma działalności przedsiębiorstwa bezpośredniego inwestowania 31,5% 16,8% http://www.sxc.hu samodzielna działalność (filia) "joint venture" oddział
Projekty inwestycyjne polskich przedsiębiorstw według rodzajów działalności przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania 43,7% 36,6% http://www.sxc.hu 11,5% 4,3% 0,0% 1,8% 2,2% produkcja handel usługi produkcja i handel produkcja i usługi handel i usługi produkcja, handel i usługi
http://www.sxc.hu Czynniki stymulujące podjęcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w krajach starej 15 Unii Europejskiej nowe rynki zbytu 0,85 pełniejsze wykorzystanie posiadanych zasobów bliskość istniejących rynków zbytu przyjazny stosunek do przedsiębiorczości stabilność przepisów prawnych korzystne perspektywy wzrostu gospodarczego regulacje prawne dotyczące działalności gospodarczej w kraju lokaty zmniejszenie ryzyka prowadzonej działalności system podatkowy w kraju lokaty dostępność zasobów pracy znalezienie niszy rynkowej podążanie za kontrahentem ominięcie barier handlowych 0,82 0,81 0,81 0,78 0,77 0,75 0,73 0,73 0,72 0,70 0,68 0,68 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 Wskaźnik ważności
http://www.sxc.hu Czynniki stymulujące podjęcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w krajach nowej 12 Unii Europejskiej nowe rynki zbytu pełniejsze wykorzystanie posiadanych zasobów bliskość istniejących rynków zbytu korzystne perspektywy wzrostu gospodarczego ceny zasobów pracy stabilność przepisów prawnych 0,84 0,77 0,76 0,76 0,73 0,72 dostępność zasobów pracy znalezienie niszy rynkowej niska konkurencyjność przedsiębiorstw kraju lokaty przyjazny stosunek do przedsiębiorczości regulacje prawne dotyczące działalności gospodarczej w kraju lokaty podążanie za kontrahentem ominięcie barier handlowych system podatkowy w kraju lokaty 0,69 0,68 0,68 0,67 0,67 0,66 0,66 0,64 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 Wskaźnik ważności
http://www.sxc.hu Czynniki stymulujące podjęcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (poza UE-12) nowe rynki zbytu 0,89 korzystne perspektywy wzrostu gospodarczego 0,80 znalezienie niszy rynkowej 0,78 bliskość istniejących rynków zbytu 0,77 pełniejsze wykorzystanie posiadanych zasobów 0,75 ceny zasobów pracy 0,69 dostępność zasobów pracy 0,65 podążanie za kontrahentem 0,65 niska konkurencyjność przedsiębiorstw kraju lokaty regulacje prawne dotyczące działalności gospodarczej w kraju lokaty zmniejszenie ryzyka prowadzonej działalności 0,57 0,56 0,65 ceny nieruchomości ceny materiałów, półproduktów (usług pomocniczych) 0,55 0,55 ominięcie barier handlowych 0,55 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 Wskaźnik ważności
http://www.sxc.hu Czynniki ograniczające podjęcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w krajach starej 15 Unii Europejskiej nasycony rynek zbytu 0,67 wysoka konkurencyjność firm kraju lokaty 0,65 ceny nieruchomości 0,61 ceny zasobów pracy 0,61 brak możliwości znalezienia niszy rynkowej 0,58 wysokie podatki 0,57 ceny materiałów, półproduktów (usług pomocniczych) niekorzystne regulacje prawne dotyczące działalności gospodarczej ograniczona dostępność zasobów pracy 0,57 0,56 0,54 wysokie ryzyko działalności 0,51 niestabilność przepisów prawnych 0,51 korupcja 0,50 ceny zasobów surowcowych ograniczona możliwość pełniejszego wykorzystania posiadanych zasobów przeszkody w handlu 0,49 0,49 0,49 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 Wskaźnik ważności
http://www.sxc.hu Czynniki ograniczające podjęcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w krajach nowej 12 Unii Europejskiej nasycony rynek zbytu 0,63 brak programów wsparcia dla inwestorów 0,60 wysoka konkurencyjność firm kraju lokaty 0,59 wysokie ryzyko działalności 0,53 ceny zasobów pracy 0,52 niekorzystne regulacje prawne dotyczące działalności gospodarczej wysokie podatki 0,47 0,51 rozbudowana biurokracja 0,46 niestabilność przepisów prawnych 0,46 ceny nieruchomości ceny materiałów, półproduktów (usług pomocniczych) brak możliwości znalezienia niszy rynkowej 0,46 0,43 0,43 mało przyjazny stosunek do przedsiębiorczości 0,40 ceny zasobów surowcowych 0,40 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 Wskaźnik ważności
http://www.sxc.hu Czynniki ograniczające podjęcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (poza UE-12) wysokie ryzyko działalności 0,66 rozbudowana biurokracja 0,64 niestabilność przepisów prawnych 0,61 przeszkody w handlu 0,58 niekorzystne regulacje prawne dotyczące działalności gospodarczej korupcja 0,57 0,56 brak programów wsparcia dla inwestorów 0,55 mało przyjazny stosunek do przedsiębiorczości 0,55 ceny zasobów pracy 0,54 wysoka konkurencyjność firm kraju lokaty 0,52 wysokie podatki 0,51 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 Wskaźnik ważności
Stopień spełnienia oczekiwań związanych z podjęciem bezpośrednich inwestycji zagranicznych rozszerzenie rynków zbytu 35,9% 39,1% 25,0% poprawa stanu posiadanych zasobów 18,8% 48,4% 18,8% 12,5% obniżenie kosztów prowadzonej działalności 9,4% 48,4% 20,3% 4,7% 10,9% wzrost rentowności kapitału 15,6% 39,1% 23,4% 6,3% 3,1% wzrost wartości przedsiębiorstwa 21,9% 42,2% 17,2% 4,7% 4,7% ograniczenie ryzyka 6,3% 43,8% 23,4% 6,3% 17,2% korzystanie z programów wsparcia dla inwestora 9,4% 26,6% 20,3% 10,9% 31,3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% wysoki średni niski nie spełniły się nie mieliśmy oczekiwań odmowa
Ważność zasobów niematerialnych dla podjęcia bezpośrednich inwestycji zagranicznych przez polskie przedsiębiorstwa Wskaźnik oceny (od 0 do 3) 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 wykształcenie pracowników 1,73 kwalifikacje zawodowe 1,98 predyspozycje psychofizyczne (zdolności, charakter, talenty) 1,81 wiedza i umiejętności pracowników 2,06 doświadczenie pracowników 2,13 postawy pracowników (przedsiębiorczość, zapał, inwencja) 2,06 przywództwo 1,94 kultura organizacyjna system informacyjny (w tym IT) 1,92 1,91 3,0 Skala oceny: bez znaczenia 0 umiarkowanie ważny 1 ważny 2 bardzo ważny 3 system zarządzania jakością organizacyjne know-how prawa własności intelektualnej lojalność klientów znajomość rynków kanały dystrybucji marka produktów/usług jakość produktów/usług 1,98 1,77 1,55 1,64 2,16 2,02 2,17 2,20 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 2,13 współpraca z innymi przedsiębiorstwami 1,78 0,0 kapitał własny finansowy
Ważność zasobów niematerialnych do budowania przewagi konkurencyjnej w krajach lokaty bezpośrednich inwestycji zagranicznych wykształcenie pracowników kwalifikacje zawodowe predyspozycje psychofizyczne (zdolności, charakter, talenty) wiedza i umiejętności pracowników doświadczenie pracowników Wskaźnik oceny (od 0 do 3) 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 1,95 2,27 2,16 2,20 2,27 postawy pracowników (przedsiębiorczość, zapał, inwencja) 2,25 Skala oceny: bez znaczenia 0 umiarkowanie ważny 1 ważny 2 bardzo ważny 3 przywództwo kultura organizacyjna system informacyjny (w tym IT) system zarządzania jakością organizacyjne know-how prawa własności intelektualnej lojalność klientów znajomość rynków kanały dystrybucji marka produktów/usług jakość produktów/usług współpraca z innymi przedsiębiorstwami 1,98 1,97 1,95 1,92 1,98 1,81 2,00 2,20 2,09 2,20 2,20 2,06 http://www.sxc.hu
Pespektywy dotyczące bezpośrednich inwestycji zagranicznych polskich przedsiębiorstw trudno powiedzieć 6,3% zamierzamy się wycofać 4,7% odmowa 1,6% zamierzamy rozwijać obecnie posiadaną (-e) za granicą spółkę (-i), oddział (-y) 15,6% zamierzamy ograniczyć 4,7% zamierzamy otworzyć nową (-e) spółkę (-i), oddział (-y) 14,1% nie przewidujemy zmian 53,1% http://www.sxc.hu
Katedra Inwestycji i Nieruchomości ul. Gagarina 13A, 87-100 Toruń www.econ.umk.pl Grupa Naukowo-Badawcza SKOLAR www.skolar.umk.pl