Paneuropejskie badanie konsumentów w zakresie wiedzy konsumentów europejskich o Ŝywności, ich zachowania w sklepach oraz rozumienia i korzystania z informacji na temat odŝywiania zawartych na etykietach Ŝywnościowych listopad 2008 r. Badanie paneuropejskie przeprowadzono na sześciu rynkach w Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech, Szwecji, Polsce i na Węgrzech. Projekt i metodologia badania EUFIC współpracował na potrzeby badania z profesorem Klausem Grunertem ze Szkoły Przedsiębiorczości w Aarhus w Danii. Profesor był zaangaŝowany w przygotowanie projektu i metodologii badań, opracowanie kwestionariusza, instruktaŝ agencji badania rynku w kaŝdym kraju, analizę danych, opracowanie konkluzji, prezentację wyników oraz przygotowanie manuskryptów na potrzeby recenzji środowiska w czasopismach naukowych. Protokół badawczy przekazano takŝe głównym grupom zainteresowanych podmiotów wchodzących w skład Platformy UE ds. Ŝywienia, aktywności fizycznej i zdrowia. Dostarczone przez nie informacje zwrotne wzięto pod uwagę przy projektowaniu pytań. Badania pilotaŝowe w celu przetestowania kwestionariuszy (rozumienie pytań przez respondentów, prawidłowe kodowanie odpowiedzi przez ankieterów, poziom odpowiedzi uzaleŝnionych od zachęty, czas potrzebny do przeprowadzenia wywiadu w sklepie i wypełnienia kwestionariusza w domu itp.) były prowadzone w Wielkiej Brytanii w listopadzie 2007 r. i styczniu / lutym 2008 r., a w ich wyniku wprowadzono pewne uzupełnienia protokołu w zakresie obserwacji w sklepie, instruktaŝu dla ankieterów i projektowania pytań. Rozmiar próby dla kaŝdego kraju wynosił mniej więcej 1800 obserwacji i wywiadów przeprowadzanych w sklepach w celu osiągnięcia około 1000 uzupełnionych i zwróconych kwestionariuszy, które respondenci wypełniali w domach (lub w niektórych krajach w sklepach). Obserwacje osób robiących zakupy prowadzono w sześciu kategoriach produktów: słone przekąski, napoje bezalkoholowe, jogurty, płatki śniadaniowe, posiłki gotowe i słodycze. Wywiady przeprowadzano w rozmaitych sklepach (obejmujących główne systemy etykietowania w kraju), w dniach roboczych oraz w weekendy w ciągu całego dnia, w róŝnych miejscowościach, aby w ten sposób dotrzeć do reprezentatywnej próby osób robiących zakupy.
Projekt badania przedstawiono w poniŝszym schemacie. Sumaryczny projekt badania i zawartość kwestionariusza Obserwacje w alei (około 3 minut na osobę robiącą zakupy) Czy respondenci spoglądali na etykietę; gdzie? Czas spędzony na dokonywaniu wyboru Ilość dotykanych produktów Wywiad przeprowadzany w sklepie (około 5-7 minut na osobę robiącą zakupy) Czy respondent twierdzi, Ŝe spojrzał na zawarte na etykiecie informacje na temat wartości odŝywczych? Czy pamięta jakiekolwiek informacje na temat wartości odŝywczych zawarte na etykiecie? Jakich informacji na temat wartości odŝywczych konsument poszukuje? Presja czasu podczas zakupów Główne czynniki determinujące wybór (odŝywianie, smak, wygoda) Niektóre kwestie związane z wiedzą na temat odŝywiania Kwestionariusz wypełniany w domu (około 30-40 minut potrzebnych do wypełnienia) Kwestie związane z wiedzą dotyczącą odŝywiania Wiedza na temat zapotrzebowania energetycznego, wydatkowania energetycznego oraz zawartości energetycznej produktów Świadomość, wiedza i biegłość w posługiwaniu się systemem etykietowania Ŝywności (np. wskazane dzienne spoŝycie (GDA), logo zdrowej Ŝywności, system oznaczeń sygnalizacji świetlnej, tabele na odwrocie opakowania) Zmienne środowiskowe (pomagające wyjaśnić niektóre zaobserwowane róŝnice) - Demografia - Zdrowie - Motywacje zdrowotne - Rola Ŝywności w Ŝyciu danej osoby Mierzenie wiedzy konsumenta w zakresie odŝywiania Wiedzę dotyczącą odŝywiania mierzono w celu ustalenia poziomu zrozumienia informacji dotyczących odŝywiania zawartych na etykietach. Wykorzystany do tego celu instrument opracowano na podstawie wcześniej zaaprobowanych i opublikowanych kwestionariuszy dotyczących wiedzy na temat odŝywiania oraz pytań zadawanych w uprzednich badaniach przeprowadzanych przez brytyjską Agencję Norm śywnościowych. Te 10 pytań nieco zaadaptowano w poszczególnych krajach, uwzględniając róŝnice kulturowe w konsumpcji Ŝywności i napojów. Odpowiedzi na pytania dotyczące wiedzy w zakresie Ŝywności pomogły nam wypracować wskaźnik dotyczący Ŝywności, który zastosowano przy porównaniach i ocenach na tle zmiennych demograficznych.
Badanie w Wielkiej Brytanii Na terenie Wielkiej Brytanii badanie przeprowadzono w kwietniu / maju 2008 r. w trzech głównych brytyjskich sieciach sprzedaŝy detalicznej, które wykorzystują 3 typy schematów etykietowania na przedniej stronie opakowania: Sklepy Tesco: system GDA wskazane dzienne spoŝycie Sainsbury s: system oznaczeń sygnalizacji świetlnej ASDA: system łączony, wykorzystujący zarówno GDA, jak i system oznaczeń sygnalizacji świetlnej. Wyboru tych systemów dokonano w oparciu o przenikliwość schematów oraz współpracę ze strony sprzedawców detalicznych. Jesteśmy wdzięczni za współpracę sprzedawców detalicznych. Wyselekcjonowano róŝne sklepy w trzech róŝnych brytyjskich miejscowościach (Londyn, Manchester, Birmingham), aby w ten sposób zapewnić właściwą rozpiętość z demograficznego punktu widzenia. Przeprowadzono 2019 wywiadów w sklepach, równo rozłoŝonych na wszystkie 6 kategorii produktów. Zwrócono 921 kwestionariuszy wypełnionych w domu. W badaniu wystąpiła przewaga kobiet, co odzwierciedla stosunkowo wyŝszą proporcję kobiet robiących zakupy (stosunek męŝczyzn do kobiet wyniósł 26%:74% w przypadku wywiadów przeprowadzanych w sklepach i 19%:81%, jeŝeli chodzi o zwrócone kwestionariusze). Rozpiętość demograficzna w zakresie wszystkich grup socjodemograficznych okazała się spora. Mniej więcej 37% respondentów posiadało dzieci w wieku poniŝej 16 lat, mieszkające w tym samym gospodarstwie domowym. Zaobserwowano takŝe znaczną rozpiętość demograficzną grup wiekowych. Badanie we Francji We Francji badanie przeprowadzono w sierpniu / wrześniu 2008 r., w dwóch sieciach sprzedaŝy detalicznej (Intermarché i Auchan), które wykorzystują inne typy schematów etykietowania (Auchan wykorzystuje system GDA (wskazane dzienne spoŝycie) na frontowej stronie opakowań, natomiast Intermarché wykorzystuje system oznaczeń kolorami i GDA (wskazane dzienne spoŝycie) na odwrocie opakowania Nutripass). We Francji wyselekcjonowano róŝne sklepy w 5 miejscowościach (Longvy, Evreux, region ParyŜa, St Herblain, region Bordeaux) w celu zapewnienia znacznej rozpiętości demograficznej. Przeprowadzono 2337 wywiadów w sklepach, równo rozłoŝonych na wszystkie 6 kategorii produktów. Zwrócono 838 kwestionariuszy wypełnionych w domu. W badaniu wystąpiła przewaga kobiet, co odzwierciedla stosunkowo wyŝszą proporcję kobiet robiących zakupy (stosunek męŝczyzn do kobiet wyniósł 24%:76% w przypadku wywiadów przeprowadzanych w sklepach i 18%:82%, jeŝeli chodzi o zwrócone kwestionariusze). Rozpiętość wszystkich grup socjodemograficznych i wiekowych okazała się spora. Mniej więcej 43% respondentów posiadało
Badanie w Niemczech Badanie w Niemczech przeprowadzono w 01-03 2009 r. w dwóch głównych sieciach sprzedaŝy detalicznej (Lidl i Real), które wykorzystują etykietowanie w systemie GDA (wskazane dzienne spoŝycie) na frontowej stronie opakowania. Wyselekcjonowano róŝne sklepy w trzech róŝnych niemieckich miejscowościach (Berlin, Norymberga, Kolonia), aby w ten sposób zapewnić właściwą rozpiętość z demograficznego punktu widzenia. Przeprowadzono 1963 wywiadów w sklepach, równo rozłoŝonych na wszystkie 6 kategorii produktów. Zwrócono 815 kwestionariuszy wypełnionych w domu. W badaniu wystąpiła przewaga kobiet, co odzwierciedla stosunkowo wyŝszą proporcję kobiet robiących zakupy (w przypadku wywiadów przeprowadzanych w sklepach stosunek męŝczyzn do kobiet wyniósł 40%:60%). Rozpiętość wszystkich grup socjodemograficznych i wiekowych okazała się spora. Mniej więcej 27% respondentów posiadało dzieci w wieku poniŝej 16 lat, mieszkające w tym samym gospodarstwie domowym. Badanie w Polsce Badanie w Polsce przeprowadzono we wrześniu 2008 r. w dwóch głównych sieciach sprzedaŝy detalicznej (Tesco i Real), które wykorzystują etykietowanie w systemie GDA (wskazane dzienne spoŝycie) na frontowej stronie opakowania. Wyselekcjonowano róŝne sklepy w trzech róŝnych polskich miejscowościach (Warszawa, Katowice, Lublin), aby w ten sposób zapewnić właściwą rozpiętość z demograficznego punktu widzenia. Przeprowadzono 1800 wywiadów w sklepach, równo rozłoŝonych na wszystkie 6 kategorii produktów. Zwrócono 1494 kwestionariusze wypełnione w domu. W badaniu wystąpiła przewaga kobiet, co odzwierciedla stosunkowo wyŝszą proporcję kobiet robiących zakupy (stosunek męŝczyzn do kobiet wyniósł 30%:70% w przypadku wywiadów przeprowadzanych w sklepach i 30%:70%, jeŝeli chodzi o zwrócone kwestionariusze). Rozpiętość wszystkich grup socjodemograficznych i wiekowych okazała się spora. Mniej więcej 38% respondentów posiadało Badanie na Węgrzech Na Węgrzech badanie przeprowadzono we wrześniu 2008 r. w dwóch głównych sieciach sprzedaŝy detalicznej (Tesco i Interspar), które wykorzystują etykietowanie w systemie GDA (wskazane dzienne spoŝycie) na frontowej stronie opakowania. Wyselekcjonowano róŝne sklepy w trzech róŝnych węgierskich miejscowościach (Budapeszt, Debrecen, Pécs), aby w ten sposób zapewnić właściwą rozpiętość z demograficznego punktu widzenia. Przeprowadzono 1804 wywiady w sklepach, równo rozłoŝone na wszystkie 6 kategorii produktów. Zwrócono 703 kwestionariusze wypełnione w domu. W badaniu wystąpiła przewaga kobiet, co odzwierciedla stosunkowo wyŝszą proporcję kobiet robiących zakupy (stosunek męŝczyzn do kobiet wyniósł 32%:68% w przypadku wywiadów przeprowadzanych w sklepach i 27%:73%, jeŝeli chodzi o zwrócone kwestionariusze). Rozpiętość wszystkich grup socjodemograficznych i wiekowych okazała się spora. Mniej więcej 23% respondentów posiadało
Badanie w Szwecji Badanie w Szwecji przeprowadzono we wrześniu 2008 r. w trzech głównych sieciach sprzedaŝy detalicznej (ICA, COOP i AXFOOD), które w systemach etykietowania wykorzystują zarówno szwedzki symbol dziurki od klucza, jak i GDA (wskazane dzienne spoŝycie) na frontowej stronie opakowania. Wyselekcjonowano róŝne sklepy w trzech róŝnych szwedzkich miejscowościach (Sztokholm, Göteborg, Linköping), aby w ten sposób zapewnić właściwą rozpiętość z demograficznego punktu widzenia. Przeprowadzono 1858 wywiadów w sklepach, równo rozłoŝonych na wszystkie 6 kategorii produktów. Zwrócono 1201 kwestionariuszy wypełnionych w domu. Proporcja pomiędzy męŝczyznami i kobietami robiącymi zakupy okazała się w miarę zrównowaŝona (stosunek męŝczyzn do kobiet wyniósł 41%:59% w przypadku wywiadów przeprowadzanych w sklepach i 38%:62%, jeŝeli chodzi o zwrócone kwestionariusze). Rozpiętość wszystkich grup socjodemograficznych i wiekowych okazała się spora. Mniej więcej 36% respondentów posiadało