Autorski program nauczania Wychowanie do Życia w Rodzinie w klasach IV VIII szkoły podstawowej Szkoła Podstawowa nr 45 im. Janusza Korczaka w Sosnowcu prowadząca mgr Małgorzata Ziętek 1. Podstawy teoretyczne programu Zajęcia Wychowania do Życia w Rodzinie są prowadzone w klasach IV VIII w szkole podstawowej. Większa część spotkań 9h, to spotkania koedukacyjne. Pozostała ilość zajęć 5h, odbywa się z podziałem na grupy: dziewcząt i chłopców. Zajęcia Wychowania do Życia w Rodzinie pełnią funkcję edukacyjną. Zdobywanie i poszerzanie wiedzy ma służyć osobistemu rozwojowi każdego ucznia na drodze do dorosłości, a kształtowanie pozytywnych postaw wobec seksualności człowieka i rodziny jest podstawowym założeniem programu. 2. Cele kształcenia wymagania ogólne Problematyka na lekcjach Wychowania do Życia w Rodzinie jest bardzo szeroka i obejmuje: Anatomię i fizjologię człowieka od chwili poczęcia do późnej starości Problemy okresu dojrzewania i radzenia sobie z nimi Zmiany w psychice nastolatków, ich potrzeby i oczekiwania Psychoseksualność człowieka ze zwróceniem uwagi na indywidualny rozwój Promocję zdrowia seksualnego i systemu wartości seksualnych Kształtowanie pozytywnego stosunku do płci, płciowości i seksu jako wartości Dojrzewanie do miłości, pielęgnowanie wzajemnych relacji i poszanowanie godności drugiego człowieka Rodzinę jako podstawową komórkę społeczną z akcentem na miejsce dziecka w rodzinie i miejscem rodziny w życiu człowieka Antykoncepcję i planowanie rodziny Zagrożenia XXIw. Internet, choroby przenoszone drogą płciową, prostytucja nieletnich, molestowanie i wykorzystywanie seksualne, mobbing, stalking 1
Ogólnie rzecz ujmując Wychowanie do Życia w Rodzinie ma przestrzegać przed niebezpieczeństwami dzisiejszych czasów i przygotować młodego człowieka do życia jako partnera, małżonka, rodzica. 3. Zadania szkoły Najważniejszym zadaniem szkoły jest budowanie i promowanie współpracy z rodzicami, którzy są pierwszymi nauczycielami dziecka, a także dbałość o miły i życzliwy kontakt Rodzic Dziecko. Kształtowanie pozytywnych relacji w rodzinie jest kluczem do rozwoju szczęśliwego, odpowiedzialnego człowieka. Dzięki przekazywaniu rzetelnej wiedzy z zakresu biologii, fizjologii, psychologii, seksuologii uczeń będzie mógł podejmować właściwe i dobre dla siebie decyzje, stając się jednostką wrażliwą, przestrzegającą ogólnie przyjęte zasady i podporządkowującą popęd seksualny wartościom moralnym. 4. Treści kształcenia Program umożliwia uczniom zdobywanie wiedzy zgodnie z ich zainteresowaniami, dostosowując ją do indywidualnych potrzeb. Podczas realizacji treści programowych przewidziano zastosowanie różnych form i metod pracy z uczniami z uwzględnieniem ich wieku i płci. Uczniowie podczas zajęć uczą się rozmawiania na tematy intymne bez wulgaryzmów. Wyrażają swoje opinie na dany temat swobodnie i bez zażenowania w atmosferze życzliwości i wzajemnego szacunku. Kolejność lekcji i treści nauczania są uzależnione od potrzeb uczniów i nastawione są na rozwijanie wiedzy i zainteresowań, dlatego też tematyka zajęć jest elastyczna i może ulec zmianie w trakcie roku szkolnego. Propozycja treści programowych zgodna jest z Rozporządzeniem MEN z dnia 2.06.2017r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego WDŻR 2
Propozycja treści programowych dla klasy IV Tematyka spotkań - Grupy koedukacyjne 1. Rodzina wzorem życia dla dzieci. Rodzina wielopokoleniowa, pełna, niepełna, zrekonstruowana. Dom moich marzeń. 2. Odpowiedzialność rodziców za bezpieczeństwo swoje i dzieci. 3. Podobieństwa i różnice cech kolegowania się i przyjaźni. Postępowanie kolegów, przyjaciół. 4. Podstawowe funkcje członków rodziny z podkreśleniem miejsca dziecka w rodzinie. 5. Poszanowanie praw każdego członka rodziny. Kształtowanie i wyrażanie postaw asertywnych. Odpowiedzialność za manifestowane reakcje, wypowiadane i pisane słowa. 6. Dzieci chciane i kochane. Odpowiedzialność i troska o uczucia. Pielęgnowanie tradycji rodzinnych (wspólne świętowanie, organizacja i realizacja czasu wolnego). 7. Rozmowy z dorosłymi o koleżeństwie, przyjaźni, miłości. 8. Identyfikacja z własną płcią. Etapy w rozwoju osobniczym. 9. Savoir - vivre na co dzień. Zasady postępowania w różnych sytuacjach społecznych. Tematyka spotkań - Grupy dziewcząt / Grupy chłopców 1. Różnice i podobieństwa między dziewczynkami i chłopcami w rozwoju fizycznym, emocjonalnym i społecznym. 2. Mój ideał dziewczyny/ chłopaka. O ideałach kobiecości i męskości dawniej i dziś. 3. Funkcjonowanie układu rozrodczego człowieka. 4. Menarche, polucje. Higiena w okresie dojrzewania. 5. Rodzice wobec uświadamiania swoich dzieci. Film pt. "Skąd się wziąłem". 3
Propozycja treści programowych dla klasy V Tematyka spotkań - Grupy koedukacyjne 1. Troska rodziców o bezpieczeństwo dzieci, ich rozwój fizyczny, umysłowy i społeczny. 2. Prawa rodziców i prawa dzieci w rodzinie. Zasady komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz jej znaczenie w relacjach interpersonalnych. 3. Rola rodziny w przekazywaniu podstawowych wartości: miłość, szacunek, zaufanie, odpowiedzialność. Zaburzenia w rozwoju miłości - niedojrzałość, egoizm, brak okazywania uczuć. 4. Obowiązki każdego członka rodziny i odpowiedzialność za pełnienie ich. Miejsce dziecka w rodzinie. 5. Rozwiązywanie problemów okresu dojrzewania jako rodzicielski sprawdzian. Funkcje rodziny (opiekuńcza, wychowawcza) oraz ich znaczenie na poszczególnych etapach rozwoju człowieka. 6. Wartości związane z płciowością człowieka: męskość, kobiecość, małżeństwo, rodzina, rodzicielstwo. 7. Uczenie się życia na przykładach zasad życia rodziców. Przekazywanie wiedzy (o życiu, człowieku, świecie, relacjach międzyludzkich), kształtowanie postaw, tworzenie hierarchii wartości, uczenie norm i zgodnych z nimi zachowań. 8. Model dawnej i współczesnej rodziny. Miejsce rodziny w życiu człowieka. 9. Problemy rodziców i ich wpływ na rozwój psychiczny dziecka. Pomoc rodzinie w sytuacji: choroby, uzależnienia, ubóstwa, bezrobocia. Tematyka spotkań - Grupy dziewcząt / Grupy chłopców 1. Indywidualny przebieg rozwoju fizycznego, psychicznego, emocjonalnego - kompleksy, lęki i niepokoje w okresie dojrzewania. 2. Problemy nastolatków a mass media. 3. Wpływ hormonów na dojrzewanie - niestabilność emocjonalna. 4. Cykl miesiączkowy, polucje. Higiena w okresie dojrzewania. 5. Miłość młodzieńcza - zakochanie. Pierwsze fascynacje płcią przeciwną. 4
Propozycja treści programowych dla klasy VI Tematyka spotkań - Grupy koedukacyjne 1. Kształtowanie pozytywnego stosunku do płci, płciowości i seksu jako wartości. Wychowanie do miłości. Dojrzewanie do ojcostwa, macierzyństwa. 2. Identyfikacja z własną płcią. Odpowiedzialność mężczyzny i kobiety za sferę seksualną i prokreację. 3. Czym jest dla mnie rodzina? Różne systemy wartości, wybór i konsekwencja w realizacji wymagań. 4. Rodzicielskie veto. Sztuka dialogu, granice niezależności i intymności. 5. Główne zadania rodziny w stosunku do potomstwa. Umiejętność dostrzegania potrzeb dzieci i rodziców. Kształtowanie więzi emocjonalnej od pierwszych chwil życia. 6. Wpływ hormonów na dojrzewanie zmienność nastrojów, skrajność reakcji. Znaczenie rozwoju społeczno-emocjonalnego w relacjach międzyludzkich. 7. Zagrożenia XXI w. stres, używki, dopalacze. 8. Dobre wychowanie w relacjach damsko- męskich. Poszanowanie godności swojej i drugiego człowieka. 9. Rodzice wobec uświadamiania swoich dzieci. Ciąża i rozwój dziecka przed urodzeniem. Tematyka spotkań - Grupy dziewcząt / Grupy chłopców 1. Różnice i podobieństwa między dziewczętami i chłopcami w rozwoju fizycznym, emocjonalnym, psychoseksualnym i społecznym. 2. Anatomia człowieka bez wulgaryzmów czy to jest możliwe? Terminologia, słownictwo. 3. Funkcjonowanie męskiego układu rozrodczego. 4. Funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego. 5. Cykl miesiączkowy, polucje. Higiena i organizacja dnia w okresie dojrzewania. 5
Propozycja treści programowych dla klasy VII Tematyka spotkań - Grupy koedukacyjne 1. Historyczne aspekty wychowania seksualnego. 2. Fizjologia przemian nastolatków w okresie dojrzewania. Kryteria dojrzałości człowieka. 3. Internet - błogosławieństwo czy przekleństwo? Odpowiedzialne korzystanie ze środków społecznego przekazu w zakresie doboru treści, krytycznej oceny formy przekazu oraz poświęconego czasu. 4. Biologiczny i psychologiczny sens inicjacji seksualnej oraz potrzeba podporządkowania popędu seksualnego wartościom moralnym. 5. Szacunek dla ludzkiego życia od chwili poczęcia. Planowanie rodziny. Ciąża a troskliwość matki i ojca o potomstwo. 6. Młodzieńcze miłości, młodzieńcze rozstania. Zazdrość i zdrada. 7. Choroby przenoszone drogą płciową - drogi zakażenia, objawy, profilaktyka. 8. Dialog i komunikacja w związku, pielęgnowanie wzajemnych relacji. Umiejętność rozmowy na tematy intymne. 9. Płodność wspólną sprawą kobiety i mężczyzny. Świadomość własnej płodności. Niepożądana ciąża. Tematyka spotkań - Grupy dziewcząt / Grupy chłopców 1. Zegar biologiczny - kompleksy, lęki i niepokoje w okresie dojrzewania. 2. Grupa rówieśnicza a odpowiedzialność za siebie i innych. Ten "pierwszy raz" - odpowiedzialności w przeżywaniu własnej płciowości oraz budowaniu trwałych i szczęśliwych więzi. 3. Niebezpieczeństwa wynikające z zagrożeń współczesnego świata - wykorzystywanie i molestowanie seksualne, mobbing, stalking. 4. Sąd nad pornografią. Presja seksualna. Cyberseks. 5. Dbałość o własne ciało w okresie dojrzewania - włosy, skóra, paznokcie. 6
Propozycja treści programowych dla klasy VIII Tematyka spotkań - Grupy koedukacyjne 1. Normy środowiskowe, kulturowe, religijne, prawne, medyczne, partnerskie. 2. Erotyzm okresu dojrzewania piętra popędu seksualnego. Następstwa przedwczesnej inicjacji. 3. Różnice w rozwoju psychoseksualnym nastolatków potrzeby i oczekiwania. Świadomość psychoseksualna. Sposoby wyrażania miłości. 4. Różne formy zachowań seksualnych. Niebezpieczeństwa wynikające z zachowań nietypowych, dewiacyjnych. 5. Przekazywanie pozytywnych zachowań wobec osób z niepełnosprawnością. Uwrażliwienie młodych ludzi na bezinteresowną pomoc. Wolontariaty. 6. Niebezpieczeństwo sekt. 7. Naturalne metody rozpoznawania płodności. 8. Dbałość o rozwijanie i podtrzymanie miłości małżeńskiej poprzez wierność, zaufanie, dialog. Traumatyczne przeżycia małżonków, starających się o potomstwo lub doświadczających śmierci dziecka przed narodzeniem. 9. Konflikty w rodzinie. Nakazy i zakazy, kontrola rodzicielska. Wybór i urzeczywistnianie wartości służących samowychowaniu. Tematyka spotkań - Grupy dziewcząt / Grupy chłopców 1. Trudności i problemy okresu dojrzewania. Napięcie seksualne. Masturbacja. 2. Orientacje seksualne. 3. Prostytucja nieletnich. 4. Antykoncepcja - metody i środki. 5. Aborcja zagrożenie dla zdrowia fizycznego i psychicznego. 7
5. Ocena na zajęciach Wychowania do Życia w Rodzinie Zajęcia Wychowania do Życia w Rodzinie są specyficzne, dlatego też ocena uczniów jest inna niż na pozostałych zajęciach edukacyjnych. Uczniowie oceniani są pod względem aktywności podczas lekcji. Nauczyciel wyraża słowną pochwałę, zadowolenie, aprobatę dla postawy ucznia, koryguje jego wypowiedzi, jeśli mijają się z prawdą. Natomiast wiedza ucznia nie podlega tradycyjnej ocenie. 6. Ewaluacja programu Program zajęć powstał w oparciu o wieloletnie (20 lat) doświadczenie w edukacji młodzieży z zakresu Wychowania do Życia w Rodzinie. Proponowane treści nauczania zawarte w programie autorskim były akceptowane przez uczniów i ich rodziców. Uczniowie poszczególnych klas na ostatnich zajęciach Wychowania do Życia w Rodzinie będą poddawani wywiadowi lub ankiecie diagnozującej, która oceni poziom przydatności zajęć w życiu, a także oceni pracę nauczyciela prowadzącego. Ewaluacja ma też za zadanie wyciągnięcie wniosków z dotychczasowej pracy i wdrażanie ich na nowym etapie, eliminowanie niesprawdzonych działań i włączanie działań naprawczych. 7. Bibliografia - Przed klasówką z miłości Wanda Sztandler Nasza Księgarnia, Warszawa 1990r. - AIDS- uniknij tego ciosu Michał Haykowski Kulturforum, Warszawa 1992r. - Album intymny Zbigniew Lew Starowicz Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1990r. - Tematy tylko dla dziewcząt Carol Westson Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa 2002r. - Sztuka kochania Michalina Wisłocka Iskry, Warszawa 1985r. - Seks i te rzeczy Michael Lawson, David Skipp Wyd. Rhema, Kraków 1994r. - Filozoficzne podstawy programu: Wychowanie do Życia w Rodzinie. Rodzina. Osoba. Naród. Adolf E. Szołtysek Wyd. Esse, Katowice 2000r. - Wstęp do dorosłości Andrzej Jaczewski Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990r. - Dojrzewanie do miłości pod red. Zbigniewa Lwa Starowicza Książka i Wiedza, Warszawa 1989r. - Wychowanie prorodzinne i seksualne pod red. Janiny Miazgowicz Wyd. Powiernik Rodzin, Katowice 1989r. - Zdrowa na ciele i duchu rodzina polska sesja naukowa pod red. Jerzego Rzepki Drukarnia Archidiecezjalna oraz Zakłady Graficzne, Katowice 1994r. 8
- Seks twojego dziecka Maria Beisert Zakład Wydawniczy K. Domke, Poznań 1991r. - Ludzie zorientowani homoseksualnie w społeczeństwie George Weinberg Softpress, Poznań 1991r. - Szkoła flirtowania John Romero, Barbara Borzymowska Wyd. Astrum, Wrocław 1995r. - Słowniczek o miłości Mikołaj Kozakiewicz Oficyna Wydawnicza Patria, Warszawa 1995r. - Zrozumieć swoich starych Barbara Borzymowska, John Romero Wyd. Astrum, Wrocław 1995r. - Ja, dziewczyna Derek Luwellyn Jones, Suzanne Abraham Świat Książki, Warszawa 1996r. - Zdrowie seksualne mężczyzn Dorothy Baldwin Oficyna Wydawnicza KOM-PAKT, Warszawa 1993r. - Nowoczesna antykoncepcja Eugeniusz Siwik Wyd. WGP, Warszawa 1994r. - Zagadnienia prorodzinnej edukacji seksuologicznej i profilaktyki HIV/ AIDS pod red. Jerzego Rzepki Wyd. Agat, Katowice 1996r. - Miłość erotyczna. Poradnik dla kobiet Maurice Yaffe, Elizabeth Fenwick Polska Oficyna Wydawnicza BGW Warszawa 1991r. - Nowoczesne wychowanie seksualne Zbigniew Lew Starowicz, Kazimierz Szczerba Polska Oficyna Wydawnicza BGW Warszawa 1995r. - Encyklopedia wychowania seksualnego dla dorosłych Jean Cohen, Jacqueline Kahn, Gilbert Tordjman, Christiane Verdoux Polska Oficyna Wydawnicza BGW Warszawa 1991r. Opracowała mgr Małgorzata Ziętek 9
Poz. 356 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej II etap edukacyjny szkoła podstawowa Cele kształcenia wymagania ogólne I. Ukazywanie wartości rodziny w życiu osobistym człowieka. Wnoszenie pozytywnego wkładu w życie swojej rodziny. II. Okazywanie szacunku innym ludziom, docenianie ich wysiłku i pracy, przyjęcie postawy szacunku wobec siebie. III. Pomoc w przygotowaniu się do zrozumienia i akceptacji przemian okresu dojrzewania. Pokonywanie trudności okresu dorastania. IV. Kształcenie umiejętności przyjęcia integralnej wizji osoby. Wybór i urzeczywistnianie wartości służących osobowemu rozwojowi. Kierowanie własnym rozwojem, podejmowanie wysiłku samowychowawczego zgodnie z uznawanymi normami i wartościami. Poznawanie, analizowanie i wyrażanie uczuć. Rozwiązywanie problemów. V. Pozyskanie wiedzy na temat organizmu ludzkiego i zachodzących w nim zmian rozwojowych w okresie prenatalnym i postnatalnym oraz akceptacja własnej płciowości. Przyjęcie integralnej wizji ludzkiej seksualności. Umiejętność obrony własnej intymności i nietykalności seksualnej oraz szacunek dla ciała innej osoby. VI. Uświadomienie i uzasadnienie potrzeby przygotowania do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Zorientowanie w zakresie i komponentach składowych postawy odpowiedzialnego rodzicielstwa. VII. Korzystanie ze środków przekazu, w tym z Internetu, w sposób selektywny, umożliwiający obronę przed ich destrukcyjnym oddziaływaniem. Treści nauczania wymagania szczegółowe I. Rodzina. Uczeń: 1) wie, co składa się na dojrzałość do małżeństwa i założenia rodziny; zna kryteria wyboru współmałżonka, motywy zawierania małżeństwa i czynniki warunkujące trwałość i powodzenie relacji małżeńskiej i rodzinnej; 2) rozumie, jakie miejsce zajmuje rodzina w społeczeństwie; 3) rozpoznaje typy struktury rodziny: rodzina wielopokoleniowa, rodzina pełna, rodzina niepełna, rodzina zrekonstruowana; 4) wyjaśnia miejsce dziecka w rodzinie i jej rolę dla niego: w fazie prenatalnej, podczas narodzin, w fazie niemowlęcej, wczesnodziecięcej, przedpokwitaniowej, dojrzewania, młodości, wieku średniego, wieku późnego; 10
5) potrafi komunikować swoje uczucia i budować prawidłowe relacje rodzinne; 6) wie, jak okazać szacunek rodzeństwu, rodzicom i dziadkom oraz docenić ich wkład w życie rodzinne; potrafi wymienić za co i w jaki sposób można wyrazić im wdzięczność; 7) rozumie na czym polega odpowiedzialność wszystkich członków za atmosferę panującą w rodzinie; wie jak komunikować uczucia, wyrażać pamięć, składać życzenia z okazji ważnych rocznic rodzinnych, imienin, urodzin, Dni Matki, Ojca, Babci i Dziadka, być uprzejmym i uczynnym każdego dnia; 8) zna i rozumie funkcje rodziny, np. prokreacyjna, opiekuńcza, wychowawcza oraz ich znaczenie na poszczególnych etapach rozwoju człowieka; 9) wyjaśnia czego dotyczy i w czym przejawia się rodzinne wychowanie do miłości, prawdy, uczciwości, wychowanie patriotyczne, religijne, moralne; 10) przyswaja wartości i tradycje ważne w rodzinie, w tym wspólne świętowanie, organizacja i przeżywanie wolnego czasu; 11) zauważa i docenia formacyjną rolę rodziny: w zakresie przekazywania wiedzy (o życiu, człowieku, świecie, relacjach międzyludzkich), kształtowania postaw, ćwiczenia umiejętności, tworzenia hierarchii wartości, uczenia norm i zgodnych z nimi zachowań; 12) zna i stosuje zasady savoir vivre u zarówno wobec go- ści, jak i najbliższych członków rodziny; 13) wie, na czym polega instytucjonalna pomoc rodzinie w sytuacji: choroby, uzależnienia, ubóstwa, bezrobocia, zachowań ryzykownych, problemów pedagogicznych, psychologicznych, prawnych. II. Dojrzewanie. Uczeń: 1) rozpoznaje zmiany fizyczne i psychiczne; zauważa i akceptuje zróżnicowane, indywidualne tempo rozwoju; 2) zna kryteria dojrzałości biologicznej, psychicznej i społecznej; 3) rozumie, czym jest cielesność, płciowość, seksualność; 4) wskazuje różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców; 5) wyjaśnia, na czym polega identyfikacja z własną płcią; 6) zna zagrożenia okresu dojrzewania, takie jak: uzależnienia chemiczne i behawioralne, presja seksualna, pornografia, cyberseks, prostytucja nieletnich; potrafi wymienić sposoby profilaktyki i przeciwdziałania; 7) omawia problemy wieku młodzieńczego i sposoby radzenia sobie z nimi; 8) rozumie, jak budowane są relacje międzyosobowe, wyjaśnia ich znaczenie w rozwoju społeczno-emocjonalnym; potrafi przedstawić istotę: koleżeństwa i przyjaźni, sympatii młodzieńczych, pierwszych fascynacji, zakochania, miłości; zwraca uwagę na potrzebę i wartość wzajemnego szacunku, udzielania pomocy, empatii i współpracy; 9) uczestniczy w podziale obowiązków; korzysta z pomocy innych i sam jej udziela; potrafi dzielić czas pomiędzy pracę i rekreację; wie jak tworzyć atmosferę świętowania; 10) przedstawia rolę autorytetów w życiu człowieka, wymienia osoby uznane za autorytety przez innych i siebie. 11
III. Seksualność człowieka. Uczeń: 1) określa pojęcia związane z seksualnością: męskość, kobiecość, komplementarność, miłość, wartość, małżeństwo, rodzicielstwo, odpowiedzialność; wyjaśnia na czym polega i czego dotyczy integracja seksualna; 2) rozumie znaczenie odpowiedzialności w przeżywaniu własnej płciowości oraz budowaniu trwałych i szczęśliwych więzi; 3) określa główne funkcje płciowości, takie jak: wyrażanie miłości, budowanie więzi i rodzicielstwo, a także wzajemna pomoc i uzupełnianie, integralna i komplementarna współ- praca płci; 4) rozumie, na czym polega prawo człowieka do intymności i ochrona tego prawa; 5) wyjaśnia, na czym polega odpowiedzialność mężczyzny i kobiety za sferę seksualną i prokreację; 6) charakteryzuje związek istniejący pomiędzy aktywnością seksualną a miłością i odpowiedzialnością; omawia problemy związane z przedmiotowym traktowaniem człowieka w dziedzinie seksualnej; 7) potrafi wymienić argumenty biomedyczne, psychologiczne, społeczne i moralne za inicjacją seksualną w małżeństwie; 8) przedstawia przyczyny, skutki i profilaktykę przedwczesnej inicjacji seksualnej; 9) zna choroby przenoszone drogą płciową; rozumie ich specyfikę, rozwój i objawy; wie, jakie są drogi przenoszenia zakażenia; zna zasady profilaktyki; 10) potrafi wymienić różnice pomiędzy edukacją a wychowaniem seksualnym; 11) potrafi scharakteryzować i ocenić różne odniesienia do seksualności: permisywne, relatywne i normatywne; 12) rozumie wartość trwałości małżeństwa dla dobra rodziny. IV. Życie jako fundamentalna wartość. Uczeń: 1) wyjaśnia, co to znaczy, że życie jest wartością; 2) rozumie, na czym polega planowanie dzietności rodziny; wie, jakie aspekty należy uwzględnić przy podejmowaniem decyzji prokreacyjnych; 3) zna zasady przygotowania kobiet i mężczyzn na poczęcie dziecka oraz rozumie, czym jest odpowiedzialne rodzicielstwo; 4) wyraża postawę szacunku i troski wobec życia i zdrowia człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci; 5) zna fazy psychofizycznego rozwoju człowieka w okresie prenatalnym i postnatalnym; orientuje się w czynnikach wspomagających i zaburzających jego psychiczny, fizyczny, duchowy i społeczny rozwój; 6) rozumie, czym jest opieka prekoncepcyjna i prenatalna uwzględniająca zdrowie ojca, matki i dziecka, formy prewencji, profilaktyki i terapii; 7) ma szacunek dla ludzkiego ciała; zna podstawy higieny; troszczy się o zdrowie: właściwe odżywianie, odpowiedni strój, sen i aktywność fizyczną; 8) pozytywnie odnosi się do osób z niepełnosprawnością, widząc w nich wartościowych partnerów w koleżeństwie, przyjaźni, miłości i rodzinie; 9) wyraża troskę o osoby chore i umierające; zachowuje pamięć o zmarłych, współtowarzyszy bliskim w przeżywaniu żałoby. 12
V. Płodność. Uczeń: 1) wie, że płodność jest wspólną sprawą kobiety i mężczyzny; 2) potrafi przedstawić fizjologię płodności i wymienić hormony warunkujące płodność kobiet i mężczyzn; 3) zna metody rozpoznawania płodności, ich przydatność w planowaniu rodziny i diagnostyce zaburzeń; 4) przedstawia problem niepłodności; określa jej rodzaje, przyczyny, skutki; wyjaśnia na czym polega profilaktyka i leczenie; 5) definiuje pojęcie antykoncepcji i wymienia jej rodzaje, dokonuje oceny stosowania poszczególnych środków antykoncepcyjnych w aspekcie medycznym, psychologicznym, ekologicznym, ekonomicznym, społecznym i moralnym; 6) zna różnice między antykoncepcją a naturalnym planowaniem rodziny, zapłodnieniem in vitro a naprotechnologią; 7) rozumie, czym jest ciąża i poród oraz jak powinno wyglądać przyjęcie dziecka jako nowego członka rodziny; 8) potrafi wyjaśnić rolę i zadania szkół rodzenia oraz wartość naturalnego karmienia; 9) wie, jak istotne znaczenie, zarówno w aspekcie medycznym, psychologicznym, jak i społecznym ma gotowość członków rodziny na przyjęcie dziecka z niepełnosprawnością; 10) rozumie sytuację rodzin mających trudności z poczęciem dziecka i doświadczających śmierci dziecka przed narodzeniem; 11) wie czym jest adopcja i rodzina zastępcza oraz jakie jest ich znaczenie dla dzieci, rodziców i społeczeństwa. VI. Postawy. Uczeń: 1) potrafi wymienić i uzasadnić normy chroniące życie małżeńskie i rodzinne oraz sprzeciwić się naciskom skłaniającym do ich łamania; 2) wie, że aktywność seksualna, jak każde zachowanie człowieka podlega odpowiedzialności moralnej; 3) radzi sobie w sytuacji konfliktu, presji grupy, stresu; 4) zna i stosuje zasady savoir-vivre`u w różnych sytuacjach społecznych; 5) rozumie zasady komunikacji werbalnej i niewerbalnej i jej znaczenie w relacjach interpersonalnych; przyjmuje odpowiedzialność za manifestowane reakcje, wypowiadane i pisane słowa; 6) kształtuje i wyraża postawy asertywne, gdy nie może lub nie powinien czegoś wykonać stara się odmawiać tak, by nie ranić drugiego; 7) bierze udział w życiu społecznym przez: wolontariat, stowarzyszenia, grupy nieformalne i aktywność indywidualną; ujawnia wrażliwość na osoby potrzebujące pomocy i zna konkretne sposoby jej udzielania; 8) świadomie i odpowiedzialnie korzysta ze środków społecznego przekazu, w tym z Internetu, dokonując wyboru określonych treści i limitując czas im poświęcany; 9) jest odpowiedzialny za własny rozwój i samowychowanie. 13