Montrealska Skala Oceny Funkcji Poznawczych Montreal Cognitive Assessment (MoCA) 7.2 Wersja polska równoważna 7.2 Instrukcja do przeprowadzania badania i obliczania wyników Skala Montreal Cognitive Assessment (MoCA) została zaprojektowana jako narzędzie przesiewowego wykrywania łagodnych zaburzeń i dysfunkcji poznawczych. Można za jej pomocą oceniać różne obszary funkcjonowania poznawczego: uwagę i koncentrację, funkcje wykonawcze, pamięć, język, zdolności wzrokowo-motoryczne, myślenie pojęciowe, kalkulię i orientację. Czas przeprowadzenia badania wynosi około 10 minut. Maksymalna ilość możliwych do uzyskania punktów wynosi 30; wynik 26 punktów i wyższy interpretowany jest jako prawidłowy. 1. Test łączenia punktów Przeprowadzanie: Badający podaje badanemu instrukcję: Proszę poprowadzić linię od cyfry do litery w porządku wzrastającym. Proszę zacząć w tutaj [wskazuje na 1] i poprowadzić linię od 1 do A, następnie do 2 i tak dalej. Proszę zakończyć w tym miejscu [wskazuje na E]. Punktacja: Przyznajemy 1 punkt, jeśli badany z powodzeniem odtworzył następujący wzorzec: 1 A 2 B 3 C 4 D 5 E, bez skrzyżowania jakichkolwiek linii. Każdy błąd nie poprawiony spontanicznie przez badanego, skutkuje nie przyznaniem punktu. 2. Zdolności wzrokowo-konstrukcyjne i wzrokowo-motoryczne (prostopadłościan) Przeprowadzanie: Badający instruuje badanego wskazując figurę: Proszę przerysować jak najdokładniej tę figurę w tym miejscu [wskazać wolne miejsce pod figurą] Punktacja: 1 punkt przyznajemy za poprawnie przerysowaną figurę. Rysunek musi być trójwymiarowy Narysowane muszą być wszystkie linie Nie może być żadnej dodanej linii Poziome linie muszą być względnie równoległe Obiekt musi być wyraźnie prostopadłościanem na bazie prostokąta
(krótsze pionowe ściany nie mogą mieć więcej niż ¾ długości ścian dłuższych, poziomych). Nie przyznajemy punktu jeśli nie spełnione którekolwiek z powyższych kryteriów. 3. Zdolności wzrokowo-konstrukcyjne i wzrokowo-motoryczne (zegar) Przeprowadzanie: Badający wskazuje trzecią część wolnego miejsca na kartce i instruuje badanego: Proszę narysować zegar. Proszę umieścić wszystkie godziny i narysować wskazówki tak, aby wskazywały pięć po czwartej Punktacja: Przyznajemy 1 punkt za każde ze spełnionych poniższych kryteriów: Okrąg (1 pkt.): tarcza zegara musi być okręgiem z niewielkimi tylko zniekształceniami (np. niewielkie niedociągnięcia przy domknięciu okręgu) Cyfry (1 pkt.): wszystkie cyfry muszą być obecne, nie może być żadnych dodatkowych cyfr. Cyfry powinny być w prawidłowym porządku i umieszczone we właściwych ćwiartkach okręgu. Numeracja rzymska jest akceptowalna. Cyfry mogą być umieszczone poza kręgiem. Wskazówki (1 pkt.): muszą być obecne obie wskazówki oraz muszą wskazywać odpowiedni czas. Wskazówka godzinowa musi być wyraźnie krótsza od minutowej. Muszą być umieszczone blisko centralnej części tarczy zegara, z połączeniem w centrum tarczy. 4. Nazywanie Przeprowadzanie: Badający wskazuje każdy rysunek rozpoczynając od lewej strony mówiąc: Proszę powiedzieć nazwę tego zwierzęcia. Punktacja: 1 punkt przyznajemy za każdą z odpowiedzi: (1) żyrafa, (2) niedźwiedź (albo każdy z konkretnych gatunków niedźwiedzia); (3) hipopotam (albo np. hipcio ). 5. Pamięć Przeprowadzanie: Badający czyta listę 5 słów w tempie 1 słowo na sekundę, poprzedzając to instrukcją:
To jest test pamięci. Przeczytam teraz listę słów, które będzie musiał/a Pan/i zapamiętać. Proszę słuchać uważnie. Kiedy skończę, proszę wymienić wszystkie słowa, które Pan/i zapamiętał/a. Ich kolejność nie ma znaczenia. Badający zaznacza, wszystkie poprawnie zapamiętane słowa z pierwszej serii. Kiedy badany odtworzy wszystkie słowa, albo zasygnalizuje, że wymienił wszystkie, które zapamiętał, badający mówi: Przeczytam teraz tę samą listę po raz drugi. Proszę spróbować zapamiętać tak wiele słów, jak Pan/i potrafi, włączając te, które już Pan/i wymienił/a za pierwszym razem. Badający zaznacza wszystkie z wymienionych prawidłowo słów i informuje badanego że będzie jeszcze raz o nie zapytany: Zapytam o te słowa jeszcze raz pod koniec testu. Punktacja: Za to zadanie nie przyznajemy punktów. Zostaną ode przyznane w części dotyczącej przypominania odroczonego. 6. Uwaga Przeprowadzanie: Cyfry wprost: Badający instruuje badanego: Powiem teraz kilka cyfr, a kiedy skończę proszę je powtórzyć dokładnie tak jak powiedziałem. Badający czyta cyfry w tempie 1 cyfra / sekundę. Przeprowadzanie: Cyfry wspak: Badający instruuje badanego: Teraz przeczytam następne cyfry, ale kiedy skończę, proszę powtórzyć je wspak, od ostatniej do pierwszej. Badający czyta 3 cyfry w tempie 1 cyfra / sekundę. Punktacja: Przyznajemy 1 punkt za każdą poprawnie powtórzoną sekwencję. Przeprowadzanie: Uważność: Badający czyta listę liter w tempie 1 litera / sekundę, po następującej instrukcji: Przeczytam teraz listę liter. Za każdym razem, kiedy usłyszy Pan/i A, proszę 1 raz klasnąć w dłonie. Jeśli usłyszy Pan/i inną literę, proszę nie klaskać. Punktacja: Przyznajemy 1 punkt, w przypadku, gdy badany popełni od 0 do 1
błędu. Błędem jest klaśnięcie na niewłaściwą literę i nieklaśnięcie na literę A. Przeprowadzanie: Seria siódemek: Badający instruuje badanego: Proszę odjąć 7 od 90 a następnie odejmować dalej po 7 aż powiem stop. Jeśli jest to potrzebne, badający powtarza powyższą instrukcję. Punktacja: Za to zadanie badany może uzyskać 3 punkty. Nie przyznaje się punktów w przypadku braku poprawnych odpowiedzi. Przyznaje się 2 punkty za 2-3 poprane odpowiedzi, a 3 punkty za 4-5 popranych odpowiedzi. Liczą się wszystkie poprawne odjęcia 7 rozpoczęte od 90, a każde odjęcie liczone jest oddzielnie. To znaczy, że jeśli badany odpowiedział 1 raz niepoprawnie, ale poprawnie odjął 7 od tej niepoprawnie podanej liczby, powinien mieć zaliczone każde poprawne odjęcie. Na przykład badany mógł odpowiedzieć: 82 75 68 61 54. W tym przykładzie 82 jest obliczone niepoprawnie, ale kolejne odjęcia zostały wyliczone bezbłędnie. Badany otrzyma więc ostatecznie 3 punkty. 7. Powtarzanie zdań Przeprowadzanie: Badający instruuje badanego: Przeczytam teraz zdanie. Proszę je powtórzyć, dokładnie tak, jak powiem. [pauza] Gdy jest ciemno i wietrznie, ptak może się rozbić o zamknięte okna. Po odpowiedzi badanego, badający mówi: Teraz przeczytam następne zdanie. Proszę je dokładnie po mnie powtórzyć [pauza] Troskliwa babcia wysłała produkty spożywcze ponad tydzień temu. Punktacja: Przyznajemy 1 punkt za każde poprawnie powtórzone zdanie. Powtórzenie musi być identyczne. Należy zwrócić uwagę na pominięcia np. ponad ; zastąpienia/dodania, np. ptak może się łatwo rozbić o, liczbę pojedynczą i mnogą poszczególnych słów. 8. Fluencja słowna Przeprowadzanie: Badający podaje badanemu następującą instrukcję: Proszę powiedzieć jak najwięcej słów rozpoczynających się od litery alfabetu, którą za chwilę podam. Może Pani/i mówić takie słowa, jakie Pan/i chce, z wyjątkiem nazw własnych (jak Wanda czy Warszawa), liczb, czy słów rozpoczynających się tak samo, ale z różnym przyrostkiem, np. kochać, kochany, kochanek. Po 1 minucie powiem stop. Czy jest Pan/i
gotowy/gotowa? Proszę teraz powiedzieć jak najwięcej słów na literę S. Po 60 sek. badający mówi stop. Punktacja: Przyznajemy 1 punkt jeżeli badany poda 11 słów lub więcej w ciągu 60 sekund. Podane słowa należy zapisać na marginesie formularza. 9. Abstrahowanie Przeprowadzanie: Badający prosi badanego o wyjaśnienie, co wspólnego mają słowa z poszczególnych par, zaczynając od przykładu: Proszę powiedzieć w czym są do siebie podobne marchewka i ziemniak. Jeśli badany odpowiada w sposób nazbyt konkretny, należy powiedzieć: Proszę powiedzieć w jaki inny sposób są do siebie podobne. Jeśli badany nie podaje właściwej odpowiedzi ( warzywo ), należy powiedzieć: Tak, ale też są to warzywa. Nie podaje się żadnych dodatkowych instrukcji czy wyjaśnień. Po tej próbie należy powiedzieć: Proszę powiedzieć w czym są do siebie podobne diament i rubin. Gdy badany udzieli odpowiedzi badający mówi: Proszę powiedzieć pod jakim względem są do siebie podobne działo i strzelba. Punktacja: Punktowane są tylko 2 ostatnie pary itemów. Przyznaje się po 1 punkcie za każdą prawidłową odpowiedź. Akceptowalne są poniższe odpowiedzi: Diament rubin = kamienie jubilerskie, kamienie szlachetne, biżuteria, drogocenne kamienie Działo strzelba = broń, używane do zabijania ludzi, używane w wojnach Nie akceptowalne są poniższe odpowiedzi: Diament-rubin = pochodzą z ziemi, wydobywane są z ziemi.
Działo strzelba = strzela, ma amunicję, amunicja. 10. Przypominanie odroczone: Przeprowadzanie: Badający instruuje badanego: Przeczytałem/am Pani/Panu wcześniej kilka słów i prosiłem, żeby Pan/i je zapamiętał/a. Proszę wymienić jak najwięcej z nich. Badający zaznacza v wszystkie poprawnie odtworzone bez podpowiedzi słowa. Punktacja: Przyznajemy 1 punkt za każde poprawnie odtworzone bez podpowiedzi słowo. OPCJONALNIE Po przeprowadzeniu próby swobodnego odtwarzania po odroczeniu, można udzielić badanemu podpowiedzi dla każdego nie odtworzonego swobodnie słowa. Warto zaznaczać v słowa przypomniane z podpowiedzią. Jeśli badany nie poda prawidłowego słowa po podpowiedzeniu mu kategorii, badający podaje słowa, spośród których badany ma zadanie rozpoznać odpowiedni wyraz. Jak Pan/i myśli, które z tych słów tam było: KRAN, ZLEW czy RURA? Należy użyć poniższych kategorii i podpowiedzi do wyboru: KRAN: ANANAS: SKRZYPCE: STÓŁ: BIAŁY: kategoria: armatura sanitarna kategoria: rodzaj owocu rodzaj instrumentu muzycznego rodzaj mebla kolor do wyboru: kran, zlew, rura do wyboru: jabłko, ananas, gruszka do wyboru: skrzypce, gitara, harmonijka do wyboru: krzesło, stół, łóżko do wyboru: zielony, żółty, biały Punktacja: Nie punktuje się odpowiedzi z podpowiedzią. Podpowiedzi są pomocą w klinicznej ocenie rodzaju zaburzeń pamięci. W zaburzeniach wydobywania z pamięci wynik może być wyższy przy obecności podpowiedzi. W przypadku zaburzeń zapamiętywania, obecność podpowiedzi nie poprawi wyników. 11. Orientacja Przeprowadzanie: Badający pyta badanego: Proszę powiedzieć jaka jest dzisiaj data?
Jeżeli badany nie udziela kompletnej odpowiedzi, badający mówi: Proszę powiedzieć jaki mamy rok, miesiąc i który dzień miesiąca oraz jaki jest dzień tygodnia. Następnie badający prosi badanego: Proszę powiedzieć, jak się nazywa miejsce w którym jesteśmy i w którym jest mieście. Punktacja: Przyznaje się po 1 punkcie za każdą poprawną odpowiedź. Badany powinien podać dokładną datę i dokładne miejsce (nazwę szpitala, kliniki, gabinetu). Nie przyznaje się punktu w przypadku pomyłki o 1 dzień w dacie lub dniu tygodnia. WYNIK OGÓLNY: Badający zlicza wyniki w poszczególnych itemach w kolumnie po prawej stronie. Dodaje się 1 punkt poprawki, jeśli badany ma wykształcenie niższe niż 12 lat formalnej edukacji. Wynik ogólny 26 punktów i wyższy jest uznawany za normalny. Copyright: Adaptacja polska: Z. Nasreddine MD J. Gierus, A.Mosiołek Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. Prof. Jana Mazurkiewicza w Pruszkowie kontakt: jgierus@gmail.com