3. KORZYSTANIE Z TOALETY SAMODZIELNE JEDZENIE KONTROLOWANE WYDALANIE MOCZU I STOLCA 1 0

Transkrypt

1 CAŁOŚCIOWA OCENA GERIATRYCZNA (COG) Najpopularnieszje testy I. SKALA KATZA (ADL) SAMODZIELNY TAK / NIE 1. KĄPANIE SIĘ UBIERANIE SIĘ I ROZBIERANIE KORZYSTANIE Z TOALETY WSTAWANIE Z ŁÓŻKA I PRZEMIESZCZANIE SIĘ NA FOTEL SAMODZIELNE JEDZENIE KONTROLOWANE WYDALANIE MOCZU I STOLCA 1 0 PUNKTACJA 5-6 OSOBY SPRAWNE 3-4 OSOBY UMIARKOWANIE NIESPRAWNE = lub <2 OSOBY ZNACZNIE NIESPRAWNE II. TEST UP AND GO Wykonanie testu TUG jest następujące: pacjent siedzi na stabilnym krześle. Na komendę GO pacjent wstaje i idzie w kierunku wcześniej oznaczonej linii w odległości 3 m od krzesła. Następnie zawraca i idzie w kierunku krzesła, na którym siada. Wartość prawidłowa dla zdrowej osoby dorosłej to 10 sekund lub mniej. III. MMSE Krótka Skala Oceny Stanu Psychicznego (ang. Mini-Mental State Examination) MMSE składa się z 30 pytań pozwalających na ilościową ocenę różnych aspektów funkcjonowania poznawczego. Obszary poddawane ocenie to: orientacja w czasie, orientacja w miejscu, zapamiętywanie, uwaga i liczenie, przypominanie, nazywanie, powtarzanie, rozumienie, czytanie, pisanie i rysowanie. Test służy do wykonania przesiewowego badania dysfunkcji poznawczych. Należy upewnić się, czy osoba badana słyszy i widzi na tyle dobrze, by mogła być poddana badaniu; w razie konieczności należy zapewnić jej okulary i/lub aparat słuchowy. W sytuacji, kiedy badający odnosi wrażenie, że osoba badana nie usłyszała, nie zrozumiała lub z innych powodów nie podjęła próby udzielenia odpowiedzi, istnieje możliwość co najwyżej trzykrotnego powtórzenia danego pytania lub polecenia. Za każdą prawidłową odpowiedź badany otrzymuje 1 punkt. Maksymalny wynik, jaki można uzyskać w teście, to 30 punktów.

2 OCENA GŁĘBOKOŚCI OTĘPIENIA wynik prawidłowy zaburzenia poznawcze bez otępienia otępienie lekkiego stopnia otępienie średniego stopnia 0-10 otępienie głębokie 1. ORIENTACJA W CZASIE l W MIEJSCU Orientacja w czasie Jaki jest teraz rok? Jaka jest teraz pora roku? Jaki jest teraz miesiąc? Jaka jest dzisiejsza data (którego dzisiaj mamy)? Jaki jest dzisiaj dzień tygodnia? Orientacja w miejscu W jakim kraju się znajdujemy? W jakim województwie się znajdujemy? W jakim mieście się teraz znajdujemy? Jak nazywa się miejsce, w którym się teraz znajdujemy? Na którym piętrze się obecnie znajdujemy? 2. ZAPAMIĘTYWANIE Wymienię teraz trzy słowa. Kiedy skończę, proszę, aby je Pan/Pani powtórzył(a). Poniższe słowa wypowiadamy wolno i wyraźnie (jedno słowo na sekundę). BYK [ ] MUR [ ] LAS [ ] [ ] Proszę je zapamiętać, bo zapytam o nie powtórnie za kilka minut. 3. UWAGA I LICZENIE Proszę odejmować kolejno od 100 po 7, aż powiem stop [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] 4. PRZYPOMINANIE Proszę wymienić trzy słowa, które Pan(i) miał(a) wcześniej zapamiętać. BYK [ ] MUR [ ] LAS [ ] [ ] 5. FUNKCJE JĘZYKOWE Nazywanie Prosimy o nazwanie dwóch przedmiotów, które kolejno pokazujemy badanemu (ołówek, zegarek). Jak nazywa się ten przedmiot?..[ ] Jak nazywa się ten przedmiot?

3 ..[ ] Powtarzanie Proszę dosłownie powtórzyć następujące zdanie: Ani tak, ani nie, ani ale..[ ] Wykonywanie poleceń 1. a) Proszę uważnie posłuchać treści całego polecenia, a następnie wykonać to polecenie. proszę wziąć kartkę do lewej/prawej ręki [ ] złożyć ją oburącz na połowę [ ] i położyć ją na kolana [ ] 1. b) Pokazujemy badanemu tekst polecenia zamieszczony na okładce: Proszę zamknąć oczy. Proszę przeczytać to polecenie i je wykonać..[ ] Pisanie Dajemy osobie badanej czystą kartkę papieru i prosimy o napisanie dowolnego zdania. Proszę napisać na tej kartce jakieś dowolne zdanie 6. PRAKSJA KONSTRUKCYJNA Proszę przerysować ten rysunek tak dokładnie, jak tylko jest to możliwe OGÓLNA LICZBA PUNKTÓW: [ ] IV. KTSP Krótki Test Stanu Psychicznego KTSP służy do oceny przebiegu funkcji poznawczych u osób skarżących się na zaburzenia pamięci i obniżenie ogólnej sprawności intelektualnej. Zawiera osiem prób oceniających: orientację w miejscu i w czasie, uwagę, odtwarzanie czterech słów bezpośrednio po ich prezentacji i po ok. trzyminutowym odroczeniu, kalkulię, myślenie abstrakcyjne, pamięć wcześniej nabytych wiadomości oraz praksję konstrukcyjną. Maksymalny wynik wynosi 38 punktów. Test jest narzędziem przesiewowym (nie stanowi wystarczającej podstawy do rozpoznania otępienia). Wynik poniżej 30 punktów umożliwia wyodrębnienie osób z objawami otępienia spośród osób zdrowych powyżej 60. roku życia z 95% czułością i 88% swoistością. Wynik poniżej 30 punktów wskazuje na konieczność poddania osoby badanej pełnemuprocesowi diagnostycznemu, mającemu na celu ostateczne potwierdzenie lub wykluczenie obecności otępienia. 1. ORIENTACJA Proszą podać: Ocena Ogólna liczba punktów (0-8)

4 ORIENTACJA AUTOPSYCHICZNA imię i nazwisko ORIENTACJA W MIEJSCU ORIENTACJA W CZASIE adres miejsca, w którym się teraz znajdujemy nazwę miejsca, w którym się teraz znajdujemy (szpital, poradnia, itp.) miasto województwo dzień miesiąca lub dzień tygodnia miesiąc rok Uwaga. Za każdą prawidłową odpowiedź przyznajemy 1 punkt. 2. UWAGA Wypowiem zaraz serię cyfr. Proszę bardzo uważnie słuchać. Kiedy skończę, proszę powtórzyć je w tej samej kolejności. Seria cyfr Ogólna liczba punktów (0-7) 2/ 9/ 6/ 8/ 3 5/ 7/ 1/ 9/ 4/ 6 2/ 1/ 5/ 9/ 3/ 6/ 2 Uwaga. Za każdą cyfrę powtórzoną w prawidłowej kolejności badany otrzymuje 1 punkt. W przypadku, gdy w pierwszej serii pacjent powtórzy mniej niż 5 cyfr, uzyskuje wynik odpowiadający liczbie powtórzonych cyfr; wówczas przechodzimy do kolejnego punktu badania. Po każdej prawidłowo powtórzonej serii przechodzimy do następnej serii cyfr. Wynik ogólny obliczamy na podstawie najdłuższego, prawidłowo powtórzonego przez pacjenta ciągu z zachowaną kolejnością cyfr. Może on otrzymać maksymalnie 7 punktów. 3. UCZENIE SIĘ Wymienię zaraz cztery wyrazy. Proszę się skoncentrować i zapamiętać je, ponieważ będą o nie Pana/Panią pytać. Te wyrazy to: jabłko, pan Kowalczyk, dobroczynność, tunel. Proszę je teraz powtórzyć. Zapamiętywane słowa Ocena Bezpośrednie odtwarzanie Dodatkowe próby jabłko pan Kowalczyk dobroczynność tunel Liczba odtworzonych wyrazów Liczba dodatkowych prób Wynik ogólny = liczba powtórzonych wyrazów minus (liczba dodatkowych prób minus jeden)

5 Uwaga. Jeśli osoba badana powtórzy wszystkie cztery wyrazy w pierwszej próbie, uzyskuje 4 punkty; wówczas należy przejść do kolejnego zadania. W przypadku trudności z odtworzeniem wszystkich słów w pierwszej próbie, badający może je jeszcze dodatkowo trzykrotnie powtórzyć, odnotowując liczbę dodatkowych powtórzeń. Ogólna liczba punktów = (liczba powtórzonych wyrazów) minus (liczba dodatkowych prób minus jeden) Przykład. Jeśli osoba badana powtórzy wszystkie 4 słowa w pierwszej próbie, otrzymuje 4 punkty. Jeśli powtórzy je w drugiej próbie, otrzymuje 3 punkty (4-(2-1)); jeśli wszystkie 4 wyrazy powtórzy w czwartej próbie, otrzymuje 1 punkt (4-(4-1)). W przypadku, gdy osoba badana nie jest w stanie odtworzyć wszystkich czterech słów po czwartej próbie, jej końcowy wynik = maksymalna liczba odtworzonych słów minus trzy. (W tym przypadku możliwe jest przyznanie ujemnych punktów). 4. DZIAŁANIA ARYTMETYCZNE Proszę policzyć: Działanie arytmetyczne Ocena Ogólna liczba punktów (0-4) : Uwaga. Za każdą prawidłową odpowiedź badany otrzymuje 1 punkt. 5. MYŚLENIE ABSTRAKCYJNE Co mają ze sobą wspólnego pary wyrazów: Pary wyrazów Ocena Ogólna liczba punktów (0-3) banan i pomarańcza pies i koń stół i regal Uwaga. Przyznajemy 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź (tj. banan i pomarańcza = owoce, pies i koń = zwierzęta, stół i regal = meble). 6. WIADOMOŚCI Proszę odpowiedzieć na następujące pytania: Pytanie Ocena Ogólna liczba punktów (0-4) Jak nazywa się prezydent Polski? Jak nazywa się premier? Ile tygodni ma rok? Proszę zdefiniować pojęcie wyspa Uwaga. Za każdą prawidłową odpowiedź osoba badana otrzymuje 1 punkt. 7. PRAKSJA KONSTRUKCYJNA Proszę o narysowanie tarczy zegara i wskazówek ustawionych na godzinie piętnaście po jedenastej.

6 Proszę przerysować tę figurę (sześcian Neckera). Uwaga. Za każde prawidłowo wykonane zadanie osoba badana uzyskuje 2 punkty; za częściowe wykonanie otrzymuje 1 punkt, natomiast 0 punktów przyznajemy wówczas, gdy badany w ogóle nie jest w stanie wykonać danej próby. W trakcie rysowania sześcianu pacjent patrzy na wzór figury. Próba Ocena Ogólna liczba punktów (0-4) Zegar Sześcian 8. ODTWARZANIE PO ODROCZENIU Proszę przypomnieć sobie cztery wyrazy, które prosiłem(am) zapamiętać na początku tego badania. Wyrazy Ocena Ogólna liczba punktów 0-4 jabłko pan Kowalczyk dobroczynnoć tunel Uwaga. Za każdy prawidłowo odtworzony wyraz osoba badana otrzymuje 1 punkt.pacjentowi nie można udzielać żadnych podpowiedzi. OGÓLNY WYNIK Próba Możliwy wynik Uzyskany wynik Ogólny wynik (-3-38) Orientacja 0-8 Uwaga 0-7 Uczenie się -3-4 Działania arytmetyczne 0-4 Myślenie abstrakcyjne 0-3 Wiadomości 0-4 Praksja konstrukcyjna 0-4

7 V. Geriatryczna skala oceny depresji (Geriatric Depression Scale GDS) to jedna z częściej stosowanych skal do przesiewowej samooceny depresji w wieku podeszłym. Składa się z 30 pytań, na które należy udzielić odpowiedzi tak lub nie. Jeśli osoba badana ma kłopot ze zrozumieniem pytań (np. z powodu zaburzeń funkcji intelektualnych), dopuszczalna jest pomoc w czytaniu i wypełnianiu skali. Wynik skali nie jest równoznaczny z rozpoznaniem (diagnozą) depresji, ale tak jak w przypadku wielu kwestionariuszy, jest raczej wskazówką diagnostyczną. W przypadku uzyskania podwyższonego wyniku wskazana jest konsultacja u psychiatry lub psychologa. Skalę wypełnia się zwykle mając na uwadze samopoczucie osoby badanej w 2 ostatnich tygodniach. 1.Myśląc o całym swoim życiu, czy jest Pan(i) z niego zadowolony(a)? 2.Czy zmniejszyła się liczba Pana(i) aktywności i zainteresowań? 3.Czy ma Pan(i) uczucie, że życie jest puste? 4.Czy często czuje się Pan(i) znudzony(a)? 5.Czy myśli Pan(i) z nadzieją o przyszłości? 6.Czy miewa Pan(i) natrętne myśli, których nie może się Pan(i) pozbyć? 7.Czy jest Pan(i) w dobrym nastroju przez większość czasu? 8.Czy obawia się Pan(i), że może się zdarzyć Panu(i) coś złego? 9.Czy przez większość czasu czuje się Pan(i) szczęśliwy(a)? 10.Czy często czuje się Pan(i) bezradny(a)? 11.Czy często jest Pan(i) niespokojny(a)? 12.Czy zamiast wyjść wieczorem z domu, woli Pan(i) w nim pozostać? 13.Czy często martwi się Pan(i) o przyszłość? 14.Czy czuje Pan(i), że ma więcej kłopotów z pamięcią niż inni ludzie? 15.Czy myśli Pan(i), że wspaniale jest żyć?

8 16.Czy często czuje się Pan(i) przygnębiony(a) i smutny(a)? 17.Czy obecnie czuje się Pan(i) gorszy(a) od innych ludzi? 18.Czy martwi się Pan(i) tym, co zdarzyło się w przeszłości? 19.Czy uważa Pan(i), że życie jest ciekawe? 20.Czy trudno jest Panu(i) realizować nowe pomysły? 21.Czy czuje się Pan(i) pełny(a) energii? 22.Czy uważa Pan(i), że sytuacja jest beznadziejna? 23.Czy myśli Pan(i), że ludzie są lepsi niż Pan(i)? 24.Czy drobne rzeczy często wyprowadzają Pana(ią) z równowagi? 25.Czy często chce się Panu(i) płakać? 26.Czy ma Pan(i) kłopoty z koncentracją uwagi? 27.Czy rano budzi się Pan(i) w dobrym nastroju? 28.Czy ostatnio unika Pan(i) spotkań towarzyskich? 29.Czy łatwo podejmuje Pan(i) decyzje? 30.Czy zdolność Pan(i) myślenia jest taka sama jak dawniej? Obliczanie wyniku: odpowiedzi zaznaczone gwiazdką = 1 punkt, pozostałe odpowiedzi = 0 punktów. Interpretacja: 0 9 punktów = brak depresji punktów = depresja łagodna 20 i więcej punktów = głęboka depresja