Obóz naukowo badawczy pod hasłem Mozaika etniczna i kulturowa Beskidu Niskiego skierowany do studentów/ek I roku studiów na kierunku Kulturoznawstwo, wzorem roku ubiegłego, realizowany był w dwóch terminach: 11-17.07.2011r. (I tura) oraz 05-11.09. 2011r. (II tura). Łącznie ze wsparcia skorzystało 51 osób. Przez siedem kolejnych dni studenci/tki poznawali/ły specyfikę wielokulturowego regionu, odbywali/ły warsztaty jak również poznawali/ły kulturę materialną tego obszaru m.in. odwiedzili/ły cerkwie grekokatolickie i inne zabytki sakralne oraz muzea i skanseny, w tym Skansen regionalny - Sądecki Park Etnograficzny. Obie tury obozu badawczego miały charakter objazdowy i dotyczyły następujących miejsc: Radocyna, Biecz, Pilzno, Bobowa, Dukla, Krosno, Szymbark. Program obozu przygotowały i czuwały nad jego realizacją w terenie pracownice Wydziału Humanistycznego AGH: dr Magdalena Parus, dr Magdalena Machowska. Celem wyjazdu była realizacja naukowych, metodologicznych i społecznokulturowych treści. Uczestniczący/e w obozie studenci/tki mieli/miały za zadanie eksplorację terenu Beskidu Niskiego i poznanie tego terenu pod względem zasobów kulturowych. Miejsce obozów zostało wybrane celowo z uwagi na etniczną specyfikę tego regionu, co pozostało w zgodzie z treściami nauczania podczas I roku studiów. Badaniem ankietowym zostali/ły objęci/te wszyscy/tkie uczestnicy/czki obozu badawczego, tj. 40 kobiet i 11 mężczyzn. Tabele nr 1 i nr 2 przedstawiają płeć i wiek uczestników/czki obozu w podziale na rok studiów. Obóz badawczy jest formą wsparcia przeznaczoną dla studentów/ek I roku studiów, jednakże w jego II edycji wzięły udział dwie osoby z II roku studiów, które w roku ubiegłym z przyczyn losowych nie mogły skorzystać z tej formy podniesienia atrakcyjności kształcenia. Tabela 1 Płeć uczestników/czek Płeć Kobieta Mężczyzna Ogółem Rok studiów I 39 10 49 II 1 1 2 Ogółem 40 11 51
Tabela 2 Wiek uczestników/czek Wiek Ogółem 19 20 21 22 23 24 25 27 Rok I 4 22 6 5 4 3 4 1 49 studiów II 0 0 2 0 0 0 0 0 2 Ogółem 4 22 8 5 4 3 4 1 51 Standardowo, na początku ankiety została sprawdzona wiedza studentów/ek na temat dofinansowania formy wsparcia, w której uczestniczyli/ły. Wszyscy/tkie uczestnicy/czki zostali/ły poinformowani/e, że obóz badawczy był działaniem współfinansowanym z Europejskiego Funduszu Społecznego (wykres nr 1). Wykres 1
Kolejne pytanie kwestionariusza ankiety sprawdzało, czy w trakcie realizacji studiów na kierunku Kulturoznawstwo przestrzegana była zasada równości szans ze względu na płeć. 100% badanych zgodziło się, że w trakcie cyklu kształcenia nie spotkali się z tego typu dyskryminacją (wykres nr 2). Wykres 2 Następnie poproszono uczestników/czki obozu o podzielenie się swoimi oczekiwaniami względem zaproponowanej im formy wsparcia. Wszyscy/tkie respondenci/tki udzielili/ły odpowiedzi na to pytanie. Niektórzy/niektóre z nich wymienili/ły po kilka uwag stąd liczba wszystkich odpowiedzi jest większa od liczby uczestników/czek obozu. Najważniejsze dla ankietowanych było zdobycie wiedzy na temat różnorodności kulturowej badanego obszaru oraz zacieśnienie kontaktów z resztą uczestników/czek. Wszystkie z nich zostały pogrupowane w zależności od ilości wskazań i przedstawione w tabeli nr 3.
Tabela 3 Jakie były Pana/Pani oczekiwania w stosunku do obozu badawczego? Zapoznanie się z obyczajami i różnorodnością kulturową ludności Beskidu niskiego Liczba odpowiedzi Bliższe poznanie historii Łemków oraz ich kultury 11 Integracja z grupą 10 Pogłębienie wiedzy o regionie i dostrzeżenie jego różnorodności kulturowej Odkrywanie i obserwacja miejsc dotychczas nieznanych Poszerzenie wiedzy i doświadczenia, poznanie nowych terenów Połączenie wypoczynku z nabyciem wiedzy praktycznej związanej z kierunkiem studiów Możliwość realizacji własnych zainteresowań poprzez czynny udział w obozie Lepsze poznanie swojej dziedziny studiów 1 Nabycie wiedzy z zakresu etnobotaniki 1 Zdobycie wiedzy przydatnej w ciągu dalszej edukacji na studiach Rozszerzenie wiedzy na temat historii południowo-wschodniej Polski Ogółem 62 16 7 5 5 3 1 1 1 Uczestnicy/czki obozu badawczego potwierdzili/ły, że forma wsparcia, z której skorzystali/ły spieniła w pełni ich oczekiwania. Świadczy o tym fakt, że na tak zadane pytanie otrzymano wyłącznie pozytywne odpowiedzi. Ich rozkład został przedstawiony na wykresie nr 3.
Wykres 3 Wszyscy/tkie respondenci/tki wypowiedzieli/ały się pozytywnie również na temat strony merytorycznej obozu badawczego. 23 osoby uznały jego program za bardzo dobry, 25 za dobry, a 3 z nich za zadowalający (wykres 4). Wykres 4
Następnie uczestnicy/czki wsparcia oceniali/ły, czy opiekunowie odpowiednio dopasowali program obozu do ich kierunku studiów. Większość badanych udzieliła w tej kwestii odpowiedzi twierdzącej: 34 odpowiedzi zdecydowanie tak, 13 raczej tak. 2 studentki i 1 student nie mieli zdania na ten temat, a 1 kobieta zaprzeczyła. Rozkład odpowiedzi przedstawiono w tabeli nr 4. Tabela 4 Czy opiekun trafnie dopasował program obozu do kierunku studiów jego uczestników? Płeć Kobieta Mężczyzna Ogółem Czy opiekun trafnie raczej nie 1 0 1 dopasował program trudno powiedzieć 2 1 3 obozu do kierunku raczej tak 11 2 13 studiów jego zdecydowanie tak 26 8 34 uczestników? Ogółem 40 11 51 Następnie studentów/ki poproszono o wypowiedzenie się, czy ich zdaniem program obozu był interesujący. Większość ankietowanych nie miała problemu z udzieleniem odpowiedzi: 28 badanych uznało go za zdecydowanie ciekawy, 19 za raczej ciekawy. Trzy osoby nie miały zdania na ten temat, a tylko 1 uznała go za mało atrakcyjny. Ilustrację graficzną stanowi wykres nr 5.
Wykres 5 W następnej kolejności ankietowani/e mieli/miały za zadanie wskazać najciekawsze oraz najmniej interesujące elementy programu obozu. Studenci/tki chętnie dzielili/ły się swoimi spostrzeżeniami. Tylko dwie osoby nie udzieliły żadnej odpowiedzi na drugie pytanie otwarte. Wszystkie wskazania zostały pogrupowane i uszeregowane w tabelach nr 5 i 6.
Tabela 5 Które elementy programu obozu były dla Pana/Pani najbardziej interesujące? Cerkiew w Krempnej, Kościół w Biranowej, Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej Opowieści pana Kiełbasińskiego i państwa Goczów na temat historii przesiedleńczej i życia Łemkow Muzeum w Bieczu i Muzeum w Krośnie, Muzeum Nikifora w Krynicy Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Dukli, Skansen Przemysłu Naftowego w Bóbrce oraz Synagoga w Bobowej Sądecki Park Etnograficzny oraz warsztaty etnobotaniczne Zwiedzanie świątyń i miejsc kultu obcych kultur i religii (cerkwie, synagogi, muzea, kościoły) Opustoszałe wsie po akcji "Wisła", ścieżka etnobotaniczna Liczba odpowiedzi 22 Ogółem 73 Tabela 6 Które elementy programu obozu były dla Pana/Pani najmniej interesujące? 16 12 9 7 5 2 Liczba odpowiedzi Kapliczka i muzeum w Dukli, Muzeum w Krośnie 23 Kasztel renesansowy w Szymbarku, Cerkiew w 8 Palaczy wizyta u p. Kiełbasińskiego w Olechowcu 6 Skansen Przemysłu Naftowego w Bóbrce 5 Muzeum Nikifora w Krynicy 2 Mało wędrówek i dużo jazdy autobusem 2 Pałac w Dukli 1 Zwiedzanie "zwykłych" muzeów, oderwane od 1 życia, rozmowa z ludźmi, którzy w tym żyją jest ciekawsza Zwiedzanie muzeum z militariami 1 Ogółem 49
Bardzo zróżnicowanych odpowiedzi udzielili/ły respondenci/tki na pytanie dotyczące możliwości wykorzystania w praktyce wiedzy zdobytej w trakcie cyklu kształcenia. Ponad połowa badanych udzieliła odpowiedzi twierdzącej (14 osóbzdecydowanie tak, 19-raczej tak), aż 15 osób nie miało zdania na ten temat, a 3 ankietowanych przyznało, że nie mieli/miały okazji sprawdzić w działaniu swoich umiejętności. Wykres 6 Kolejne pytanie miało na celu sprawdzenie, czy uczestnicy/czki obozu nabyli/ły w trakcie wyjazdu nowych, praktycznych umiejętności. Udzielonych zostało 47 odpowiedzi, 4 osoby nie wypowiedziały się. 33 uczestnicy/czki potwierdzili/ły, że ta forma wsparcia wykształciła w nich praktyczne zdolności, z kolei 14 osób miało odmienne zdanie na ten temat (wykres nr 7).
Wykres 7 Osoby, które pozytywnie odpowiedziały na powyższe pytanie, zostały poproszone o wymienienie umiejętności praktycznych, nabytych w trakcie tygodnia badań terenowych. Lista odpowiedzi została zamieszczona w poniższej tabeli nr 7. Tabela 7 Jakie praktyczne umiejętności nabył/a Pan/Pani w trakcie obozu badawczego? Budowanie relacji w grupie, relacji międzyludzkich, umiejętność pracy w grupie Liczba odpowiedzi Etnograficzne rozpoznanie roślin, interpretacja 8 ich symboliki, wykorzystywanie roślin w określonych sytuacjach Obserwacja, analiza, porównanie 5 charakterystycznych elementów kultury na danym terenie Odróżnianie religii prawosławnej od 3 8
grekokatolickiej oraz świętych tych wyznań, znajomość symboliki, umiejętność wskazywania elementów synagog Poznawanie kultury danego regionu poprzez 2 przeprowadzanie wywiadów wśród mieszkańców Umiejętność analizy, łączenia faktów 3 historycznych z miejscami oraz ze zwiedzanymi obiektami Umiejętności dotyczące badań terenowych 1 Umiejętność rozpoznawania różnic obrządków 1 religijnych w chrześcijaństwie i judaizmie Interpretacja etnograficzna 1 Umiejętność rozpoznawania/rozróżniania 1 odrębnych kultur regionu Beskidu Niskiego Ogółem 33 Znamiennym jest, że studenci i studentki, którzy/które wcześniej nie potrafili/ły jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie czy wykorzystywali/ły w praktyce zdobytą w czasie studiów wiedzę oraz zaprzeczający/ce zdobyciu nowych umiejętności praktycznych udzielają pozytywnych odpowiedzi oceniając poziom swojej wiedzy praktycznej po zakończeniu udziału w obozie. 5 ankietowanych ocenia bardzo wysoko swoje umiejętności praktyczne, 22 osoby wysoko, 21 ocenia ich poziom jako zadowalający, a 3 jako średnio zadowalający. Nie uzyskano żadnych negatywnych ocen. Wykres nr 8 przedstawia odpowiedzi udzielone przez respondentów/tki. Wykres 8
Pomimo, że wszyscy/tkie uczestnicy/czki obozu wysoko oceniają swoje umiejętności praktyczne tylko 34 z nich przyznaje, że ta inicjatywa w jakimś stopniu przygotowała ich/je do wykonywania swojej przyszłej pracy zawodowej, z kolei 17 osób twierdzi przeciwnie. Przypuszczalnie na pierwszym roku studiów studenci i studentki nie myślą na tyle perspektywicznie, aby połączyć wiedzę zdobytą podczas obozu badawczego z zakresem swojej przyszłej pracy, o którą zaczną się starać dopiero po zakończeniu cyklu kształcenia (wykres nr 9). Wykres 9 Wszyscy/tkie respondenci/tki zgodnie potwierdzili/ły, że zarówno w fazie organizacji jak i w trakcie realizacji obozu badawczego w pełni przestrzegana była zasada równości szans ze względu na płeć uczestników/czek (wykres nr 10).
Wykres 10 Na samym końcu badania ankietowego respondenci/tki poddali/ły ocenie stronę organizacyjną obozu pod kątem warunków socjalno-bytowych oraz jakości wyżywienia i transportu. Na temat ww. kwestii otrzymano wyłącznie pozytywne odpowiedzi. Ich rozkład przedstawiono w tabelach nr 8, 9 i 10. Tabela 8 Jak ocenia Pan/Pani jakość wyżywienia w trakcie obozu badawczego? Płeć Kobieta Mężczyzna Ogółem Jak ocenia Pan/Pani średnio zadowalająca 2 0 2 jakość wyżywienia w zadowalająca 2 1 3 trakcie obozu dobra 7 4 11 badawczego? bardzo dobra 29 6 35 Ogółem 40 11 51
Tabela 9 Jak ocenia Pan/Pani transport do miejsca docelowego obozu? Płeć kobieta mężczyzna Ogółem Jak ocenia Pan/Pani średnio zadowlający 6 1 7 transport do miejsca zadowalający 8 4 12 docelowego obozu? dobry 6 3 9 bardzo dobry 20 3 23 Ogółem 40 11 51 Tabela 10 Jak ocenia Pan/Pani standard noclegów podczas obozu badawczego? Płeć Kobieta Mężczyzna Ogółem Jak ocenia Pan/Pani średnio zadowalający 0 1 1 standard noclegów zadowalający 9 1 10 podczas obozu dobry 18 6 24 badawczego? bardzo dobry 13 3 16 Ogółem 40 11 51 Pozytywne odpowiedzi udzielane na poszczególne pytania kwestionariusza ankiety świadczą, że studenci/tki uważają obóz badawczy za interesującą formę podnoszenia atrakcyjności kształcenia. Miało to bezpośrednie przełożenie na rekomendacje dotyczące udziału w tym działaniu innym studentom/kom. Wszyscy/tkie uczestnicy/czki obozu poleciliby/poleciłyby udział w nim swoim kolegom i koleżankom (wykres 11).
Wykres 11