2013/2014. Ewaluacja jakości kształcenia. Studia podyplomowe: Promocja i profilaktyka zdrowotna, epidemiologia i higiena

Transkrypt

1 2013/2014 Ewaluacja jakości kształcenia Studia podyplomowe: Promocja i profilaktyka zdrowotna, epidemiologia i higiena Dział Jakości Kształcenia UM w Lublinie - Biuro Oceny Jakości Kształcenia 2013/2014

2 Spis treści 1. Problematyka i metodologia badań Charakterystyka badanej zbiorowości Satysfakcja słuchaczy z uczestnictwa w studiach podyplomowych Ocena zdobytych kompetencji Ocena programu studiów Ocena jakości pracy dydaktycznej nauczycieli akademickich Wnioski i rekomendacje Aneks

3 Wstęp Zgodnie z polityką jakości kształcenia realizowaną na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie w roku akademickim 2013/2014 przeprowadzono badanie dotyczące jakości procesu kształcenia na naszej Uczelni. Badanie objęło studentów wszystkich kierunków oraz poziomów kształcenia w tym również uczestników studiów podyplomowych. Przedmiotowe badanie jest elementem całościowej ewaluacji jakości kształcenia. Jego wyniki służą doskonaleniu procesu dydaktycznego, a ich upowszechnianie ma na celu kształtowanie kultury jakości na naszej Uczelni. Niniejszy raport zawiera wyniki badań przeprowadzonych wśród słuchaczy studiów podyplomowych na kierunku Promocja i profilaktyka zdrowotna, epidemiologia i higiena prowadzonych na I Wydziale Lekarskim z Odziałem Stomatologicznym. Zakres tematyczny badania podzielono na dwa główne obszary. Pierwszy ma charakter oceny ogólnych warunków oraz uzyskanych korzyści płynących ze studiowania na tym kierunku. Drugi dotyczy szczegółowej oceny pracy dydaktycznej nauczycieli akademickich oraz treści programowych zajęć realizowanych podczas obu semestrów studiów. Wyniki posłużą kształtowaniu oferty studiów z uwzględnieniem oczekiwań i opinii słuchaczy oraz pozwolą udoskonalić proces dydaktyczny. 1. Problematyka i metodologia badań Badanie zostało zrealizowane techniką ankiety papierowej. Miało ono charakter anonimowy i dobrowolny. Słuchacze studiów podyplomowych nie posiadają kont w systemie Wirtualna Uczelnia, co uniemożliwia im uczestniczenie w badaniu za pośrednictwem Internetu. Przyjęta forma realizacji badania jest mniej wygodna, jednak jej podstawową zaletą jest skuteczność, gdyż w ostatniej edycji badania oceniono każdy przedmiot oraz wszystkich nauczycieli je prowadzących. Ponadto w ocenie wzięli udział wszyscy uczestnicy studiów podyplomowych, co czyni wyniki badania rzetelnymi i wiarygodnymi. Uczestnicy studiów otrzymali dwa kwestionariusze, gdzie w pierwszym oceniano poszczególne zajęcia i osoby je prowadzące, natomiast drugi kwestionariusz miał charakter bardziej ogólny i dotyczył oceny warunków studiowania oraz satysfakcji z ukończonych studiów. Ocena prowadzących zajęcia dokonywana była w odniesieniu do 2 kryteriów. Pytania miały charakter zamknięty, z pięciostopniową skalą. Dodatkowo umożliwiono słuchaczom wpisywanie własnych komentarzy i uwag, co umożliwiło uzupełnienie oceny ilościowej oraz zrozumienie przyczyny ewentualnego niezadowolenia. Wśród kryteriów oceny pracy nauczycieli akademickich znalazły się: 1. Umiejętność nauczyciela w zakresie przekazywania wiedzy 2. Przygotowanie merytoryczne do prowadzonych zajęć Pytania w drugiej części kwestionariusza dotyczyły ogólnej oceny satysfakcji ze studiów w obszarach takich jak: 1. Warunki studiowania (organizacja zajęć, zasoby dydaktyczne) 2. Zdobyte kompetencje w trakcie studiów 3

4 3. Jakość programu kształcenia 2. Charakterystyka badanej zbiorowości Badanie objęło wszystkich uczestników studiów podyplomowych na kierunku Promocja i profilaktyka zdrowotna, higiena i epidemiologia. Ocenie podlegały wszystkie realizowane w ramach studiów zajęcia oraz ich prowadzący. Ocenione zostały wszystkie zajęcia przewidziane w programie studiów. W roku akademickim 2013/2014 w studiach podyplomowych uczestniczyły wyłącznie kobiety. Zdecydowana większość pochodzi z województwa lubelskiego, jednak dość duży odsetek badanych pochodzi z innych województw, takich jak: łódzkie, podlaskie i mazowieckie. Natomiast 5% badanych nie wskazało województwa zamieszkania. Wykres 1 Województwo zamieszkania 11% 5% 5% 5% 74% lubelskie łódzkie podlaskie mazowieckie braki Na studia podyplomowe Promocja i profilaktyka zdrowotna, higiena i epidemiologia decydują się absolwenci różnych dyscyplin naukowych. Wśród nich pojawiają się zarówno dyscypliny z obszaru nauk medycznych, technicznych, społecznych oraz humanistycznych. 4

5 Tabela 1 Wykształcenie uczestników studiów podyplomowych Kierunek ukończonych studiów Liczba Analityka medyczna 1 Biologia 3 Dietetyka 1 Ekonomia 1 Filologia angielska; 1 Filologia polska 1 Informatyka 1 Inżynieria chemiczna i procesowa 1 Medycyna laboratoryjna 1 Ochrona roślin i środowiska 1 Pielęgniarstwo 2 Socjologia 1 Stosunki międzynarodowe, logistyka międzynarodowa 1 Najwięcej słuchaczy ukończyło studia na uczelniach Lublelszczyzny, takich jak Uniwersytet Medyczny w Lublinie oraz UMCS. Tabela 2 Ukończona uczelnia Ukończona uczelnia Liczba Akademia Humanistyczno - Ekonomiczna w Łodzi; 1 Akademia Świętokrzyska 1 UM w Białymstoku 1 UM w Lublinie 4 UMCS w Lublinie 3 Uniwersytet im. Jana Kochanowskiego w Kielcach 1 Uniwersytet Łódzki 1 Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie 1 Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 1 WSH w Kielcach 1 Wyższa Szkoła Cła i Logistyki w Warszawie 1 WSHE w Zamościu 1 3. Satysfakcja słuchaczy z uczestnictwa w studiach podyplomowych Ogólna satysfakcja słuchaczy ze studiów oceniana była w oparciu o 5 kryteriów, takich jak: ocena kadry dydaktycznej, realizacja założonego programu studiów, rozwój wiedzy oraz umiejętności uczestników, organizacja zajęć i wyposażenie techniczne wspomagające proces dydaktyczny. Każdy z tych aspektów oceniano posługując się pięciostopniową skalą. Średnia ocena łączna (uwzględniająca wszystkie wymienione aspekty kształcenia) wyniosła 4,86, co świadczy o wysokim poziomie zadowolenia ze studiów. Najmocniejszą stronę studiów podyplomowych w opinii słuchaczy stanowią umiejętności dydaktyczne 5

6 nauczycieli akademickich oraz pełna realizacja założonego programu zajęć. W porównaniu z oceną pozostałych aspektów kształcenia, na nieco niższym poziomie jest satysfakcja z rozwoju wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie studiów. Wykres 4. Ocena poszczególnych aspektów kształcenia na studiach podyplomowych. Nabycie wiedzy i umiejętności 4,68 Sprzęt i wyposażenie 4,84 Organizacja zajęć 4,89 Realizacja założonego programu studiów Umiejętność przekazywania wiedzy przez nauczycieli 4,95 4,95 Ogółem 4,86 4,55 4,60 4,65 4,70 4,75 4,80 4,85 4,90 4,95 0 Zadowolenie ze studiów w niewielkim stopniu zależy od ukończonego wcześniej kierunku studiów. Tylko nieco niżej niż pozostali, studia ocenili absolwenci Analityki medycznej. Opisana zależność została przedstawiona na rysunku nr 5. Różnice nie są duże, jednak mogą stanowić cenną informację podczas kształtowania oferty dydaktycznej. Poziom ogólnej satysfakcji został określony na podstawie średnich ocen ze wszystkich pięciu ocenianych aspektów. Na niższe ogólne zadowolenie absolwentów Analityki medycznej wpływa ocena rozwoju wiedzy i umiejętności, która osiągnęła wartość 2 na pięciostopniowej skali. Absolwenci Socjologii niżej, bo na 3, ocenili natomiast sprzęt i wyposażenie wspomagające proces kształcenia. Absolwenci Inżynierii chemicznej i procesowej niżej ocenili zarówno organizację studiów, jak i sprzęt wspomagający proces kształcenia. Oba te aspekty oceniono na 4. Niższa ocena absolwentów Pielęgniarstwa wynika z faktu, że aspekty takie jak umiejętność przekazywania wiedzy oraz realizacja złożonego programu studiów zostały oceniona na 4. Pozostałe aspekty oceniano na 5. 6

7 Wykres 5. Ocena studiów podyplomowych a wykształcenie słuchaczy Analityka medyczna 4,4 Socjologia Inżynieria chemiczna i procesowa 4,6 4,6 Pielęgniarstwo 4,7 Informatyka Ekonomia Dietetyka Biologia Filologia polska Filologia angielska Stosunki międzynarodowe, logistyka międzynarodowa Medycyna laboratoryjna Ochrona roślin i środowiska 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 4,9 4. Ocena zdobytych kompetencji Uczestnicy studiów podyplomowych mieli możliwość oceny przydatności zdobytych kompetencji w praktyce zawodowej. W pierwszej kolejności zapytano o ogólny wpływ studiów na podwyższenie kwalifikacji zawodowych. Wszyscy badani są zdania, że studia spełniły swoją funkcję w tym zakresie. Jedynie co dziesiąta osoba uważa, że jej kwalifikacje zwiększyły się w stopniu średnim. Pozostali dostrzegają znaczący przyrost kompetencji, a 16% uważa, że jest on zdecydowanie wyższy. Nie pojawiły się natomiast opinie negatywne na ten temat. Wyniki oceny tego aspektu zawiera Wykres 2. Wykres 2 Satysfakcja z rozwoju kwalifikacji zawodowych [ [ 11[ 0 Zdecydowanie tak Tak Średnio 7

8 W opinii zdecydowanej większości uczestników studia mają pozytywny wpływ na rozwój kariery zawodowej. Również w tym przypadku tylko 16 % oceniło, że wpływ ten jest przeciętny, natomiast nikt nie wskazał odpowiedzi negatywnej. Wyniki oceny tego aspektu zawiera Wykres 3. Wykres 3 Wpływ studiów na rozwój kariery zawodowej Pozytywnie oceniany jest aspekt praktyczny studiów, gdyż w opinii zdecydowanej większości uczestnictwo w nich wpłynie na jakość wykonywania obowiązków w obecnej lub przyszłej pracy zawodowej. Również w tym przypadku żaden słuchacz nie ocenił studiów negatywnie. Jedynie co piąta osoba wskazała, że ich wpływ na jakość wykonywanej pracy jest średni. Rozkład procentowy odpowiedzi przedstawiono na Wykresie 4. Wykres 4 Wpływ studiów na jakość realizowanych obowiązków [ [ 21[ 0 Zdecydowanie tak Tak Średnio Wartością dodatkową uczestnictwa w studiach jest również wzrost poczucia profesjonalizmu i ogólnej samooceny, który przekłada się na większą pewność siebie podczas wykonywanej pracy zawodowej. W przypadku oceny tego aspektu również żaden ze słuchaczy nie wskazał negatywnej opinii. Tylko 11% badanych uważa, że wpływ studiów na ich samoocenę jest średni, natomiast zdecydowana większość twierdzi, że jest on wysoki lub zdecydowanie wysoki. Wykres 5 przedstawia wyniki oceny wpływu studiów na samoocenę słuchaczy. 8

9 Wykres 5 Wpływ studiów na wzrost samooceny [ 26[ 11[ Zdecydowanie tak Tak Średnio Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku oceny rozwoju kreatywności, co przedstawia Wykres 6. Zdaniem większości uczestników studia przyczyniają się w do jej rozwoju w stopniu wysokim i zdecydowanie wysokim, natomiast zdaniem 16% w stopniu średnim. Nie pojawiły się natomiast opinie o braku wpływu studiów na kreatywność w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Wykres 6 Rozwój kreatywności w wykonywaniu zadań [ 26[ 16[ Zdecydowanie tak Tak Średnio 5. Ocena programu studiów Przyjętym kryterium oceny programu studiów podyplomowych, wynikającym z ich specyfiki jest przydatność poszczególnych zajęć z punktu widzenia praktyki zawodowej, rozwoju zawodowego i podwyższania kwalifikacji. Słuchacze studiów podyplomowych pozytywnie oceniają program studiów pod tym względem. Zarówno ćwiczenia, jak i wykłady spełniają ich oczekiwania w stopniu wysokim, gdyż obie formy zajęć zostały oceniono powyżej 4 na pięciostopniowej skali. Nieco wyższa jest ocena ćwiczeń niż wykładów, co wskazuje, że praktyczna forma zajęć w większym stopniu odpowiadają preferencjom słuchaczy. Dane przedstawiono na Wykresie 7. 9

10 Wykres 7 Przydatność treści a rodzaj zajęć z punktu widzenia praktyki zawodowej 0 4,50 4,50 4,48 4,49 4,00 3,50 Ćwiczenia Wykład Ogółem Najniżej pod względem ich przydatności ocenione zostały Socjologia zdrowia i Statystyka medyczna. W komentarzach uzasadniających przyznane oceny studenci wskazywali, że zajęcia z przedmiotu Socjologia zdrowia z perspektywy praktyki zawodowej uczestników są mało przydatne, natomiast często wskazywano na potrzebę zwiększenia ilości zajęć z Epidemiologii i Promocji zdrowia. 6. Ocena jakości pracy dydaktycznej nauczycieli akademickich 6.1 Ocena merytorycznego przygotowanie nauczyciela do zajęć Ogólna ocena przygotowania merytorycznego nauczycieli wyniosła 4,85, co stanowi wynik bardzo wysoki. Nie ma znaczących różnic w ocenie przygotowania nauczycieli w zależności od formy prowadzonych zajęć. Nieco niżej oceniono warsztat nauczycieli podczas prowadzenia wykładów niż podczas ćwiczeń. Warto zatem zwrócić uwagę na możliwość wykorzystania efektywniejszych metod i technik prowadzenia tego typu zajęć. Uczestnicy studiów podyplomowych preferują aktywne formy zajęć, takie jak ćwiczenia i warsztaty, na co wskazują dane zawarte na Wykresie 8. Wykres 8 Ocena przygotowania merytorycznego nauczyciela wg rodzaju zajęć 4,87 4,84 4,85 4,5 4,0 3,5 Ćwiczenia Wykład Ogółem Bardzo wysoko oceniono również umiejętność nauczycieli w zakresie przekazywania wiedzy. Ogólna ocena tego aspektu na studiach podyplomowych wyniosła 4,91. Tylko nieco wyżej oceniana jest praca nauczyciela akademickiego podczas wykładów niż podczas ćwiczeń, co może wynikać z wyższych oczekiwań studentów wobec takiej formy zajęć. Wyniki oceny tego aspektu zawiera Wykres 9. 10

11 Wykres 9 Umiejętność przekazywania treści przez nauczyciela wg rodzaju zajęć 4,9 4,7 4,5 4,3 4,1 3,9 3,7 3,5 4,91 4,92 4,91 Ćwiczenia Wykład Ogółem 7. Wnioski i rekomendacje Ocena jakości kształcenia oraz warunków studiowania na studiach podyplomowych jest wysoka. Wysoki jest stopień satysfakcji ze zdobytych kompetencji. Pozytywnie oceniany jest również wpływ studiów na rozwój kariery zawodowej oraz jakość wykonywanej pracy. Wyniki wskazują, że uczestnicy studiów preferują zajęcia realizowane w formie praktycznej/ćwiczeniowej w większym stopniu niż wykłady. Świadczy o tym m.in. wyższa ocena przydatności tych zajęć w praktyce zawodowej. Należy zatem w szczególności skupić się na kształtowaniu umiejętności praktycznych w ramach poszczególnych zajęć oraz możliwości praktycznego zastosowania przekazywanej wiedzy. Warto zwrócić uwagę na dostosowanie do oczekiwań studentów programu zajęć, takich jak: Statystyka medyczna, Socjologia zdrowia, Ekonomika w ochronie zdrowia oraz Jakość w ochronie zdrowia. Na podstawie rozpoznanych zależności rekomenduje się położenie większego nacisku na praktyczne wykorzystywanie wiedzy przekazywanej podczas tych przedmiotów oraz kształtowanie umiejętności praktycznych, możliwych do wykorzystania w praktyce zawodowej. Warto rozważyć sugestie studentów o rozszerzeniu zakresu treści oraz zwiększeniu ilości zajęć z przedmiotów Epidemiologia oraz Promocja zdrowia. 11

12 Aneks TABELA 1 WYKSZTAŁCENIE UCZESTNIKÓW STUDIÓW PODYPLOMOWYCH... 5 TABELA 2 UKOŃCZONA UCZELNIA... 5 TABELA 3 OCENA PRZYDATNOŚCI ZAJĘĆ W PRAKTYCE ZAWODOWEJ... BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI. WYKRES 1 WOJEWÓDZTWO ZAMIESZKANIA... 4 WYKRES 2 SATYSFAKCJA Z ROZWOJU KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH... 7 WYKRES 3 WPŁYW STUDIÓW NA ROZWÓJ KARIERY ZAWODOWEJ... 8 WYKRES 4 WPŁYW STUDIÓW NA JAKOŚĆ REALIZOWANYCH OBOWIĄZKÓW... 8 WYKRES 5 WPŁYW STUDIÓW NA WZROST SAMOOCENY... 9 WYKRES 6 ROZWÓJ KREATYWNOŚCI W WYKONYWANIU ZADAŃ... 9 WYKRES 7 PRZYDATNOŚĆ TREŚCI A RODZAJ ZAJĘĆ Z PUNKTU WIDZENIA PRAKTYKI ZAWODOWEJ WYKRES 8 OCENA PRZYGOTOWANIA MERYTORYCZNEGO NAUCZYCIELA WG RODZAJU ZAJĘĆ WYKRES 9 UMIEJĘTNOŚĆ PRZEKAZYWANIA TREŚCI PRZEZ NAUCZYCIELA WG RODZAJU ZAJĘĆ

13 Załącznik 1 Ankieta słuchacza studiów podyplomowych. Prosimy o wzięcie udziału w badaniu, którego celem jest doskonalenie jakości kształcenia w Uniwersytecie Medycznym w Lublinie. CZ.I Proszę napisać jaki ukończył Pan/Pani kierunek/kierunki studiów i na jakiej uczelni/uczelniach... Płeć: kobieta mężczyzna Miejsce zamieszkania: miasto wieś Województwo Proszę ocenić ukończone studia podyplomowe w skali od 1 do 5 (1 ocena najniższa, 5 najwyższa) pod względem: a) umiejętności przekazywania wiedzy przez kadrę dydaktyczną b) realizacja założonego programu studiów c) nabycia wiedzy i umiejętności praktycznych d) organizacji zajęć e) sprzętu i wyposażenia niezbędnych do realizacji zajęć 2. Proszę o wskazanie czy według Pana/Pani ukończone studia podyplomowe: a) wpłynęły na podwyższenie kwalifikacji zawodowych Zdecydowanie tak Tak Średnio Nie Zdecydowanie nie b) przyczynią się do rozwoju dalszej kariery zawodowej Zdecydowanie tak Tak Średnio Nie Zdecydowanie nie c) podwyższą jakość realizowanych obowiązków w obecnej czy w przyszłej pracy Zdecydowanie tak Tak Średnio Nie Zdecydowanie nie d) przyczynią się do wzrostu samooceny Zdecydowanie tak Tak Średnio Nie Zdecydowanie nie e) zwiększą kreatywność w wykonywaniu zadań 13

14 Zdecydowanie tak Tak Średnio Nie Zdecydowanie nie CZ.II 3. Proszę o wskazane dodatkowych uwag/propozycji dotyczących studiów podyplomowych np. co było mocną stroną, co słabą stroną, co można udoskonalić.. 1. Proszę ocenić prowadzącego zajęcia pod względem przygotowania merytorycznego. 2. Proszę ocenić prowadzącego zajęcia pod względem umiejętności przekazywania treści kształcenia. 3. Proszę ocenić przedmiot pod względem przydatności w praktyce zawodowej. 14