John Bollinger s Forex Letter Tom 1, Numer 5 14 wrzesień 2004 Capital Market Services, LLC 350 Fifth Avenue, Suite 6400 New York, NY 10118 www.cmsfx.com trading@cmsfx.com Łączenie przedziałów czasowych Nie ma chyba wątpliwości iż rynek forex jest coraz bardziej popularny wśród inwestorów. Dla wielu z nich rynek walutowy jest świetną alternatywą dla tradycyjnych form inwestowania. Rynek kapitałowy porusza się od kilku lat w płaskim przedziale cen a nasze prognozy wskazują iż może trwać to jeszcze dłużej. Inną z popularnych form inwestycji są obligacje które znajdują się w "rynku niedźwiedzia" od czerwca 2003. Jest oczywiście też gotówka ale w ciągu ostatnich kwartałów stopy procentowe rosły i zysk w wysokości 1.5% nie jest jeszcze tym czego oczekują inwestorzy(jest w prawdzie nadzieja iż wraz z rosnącymi stopami procentowymi stanie się to bardziej opłacalne). Istnieją oczywiście jeszcze złoto, energia oraz towary ale są to dla wielu inwestycje alternatywne co jest równie nieprzyjemne dla wielu w brzmieniu jak derywatywy. W tym miejscu rynek walutowy wydaje się skupiać uwagę wielu poszukujących nowych rynków inwestorów. Jako że większość z czytelników jest inwestorami krótkoterminowymi można zadać sobie pytanie jakie to ma znaczenie dla mnie?. Wbrew pozorom duże. Oznacza bowiem lepszą płynność, mniejszy spread, lepsze narzędzia i możliwości. Przejdźmy od teorii do praktyki: Na swoich seminariach zawsze podkreślałem znaczenie odpowiednio dobranego przedziału czasowego dla poszczególnych analiz. Zastanówmy się nad przedziałami: krótkoterminowym, średnioterminowym oraz długoterminowym. Są to oczywiście pojęcia względne i różne mają znaczenie dla wielu inwestorów. Dla mnie operacje
krótkoterminowe przeprowadzane są na danych godzinowych, średnioterminowe na danych dziennych a długoterminowe na danych tygodniowych. Ma to związek z moim doświadczeniem oraz otoczeniem w którym je zdobywałem. Dla wielu inwestorów mogą być to jednak odpowiednio dane tikowe, kilku minutowe oraz 10 minutowe. Znany francuski analityk, entuzjasta Wstęg Bollingera, Philippe Cahen, aby uskutecznić swoje decyzje używa równocześnie danych dziennych, tygodniowych oraz miesięcznych. Z naszego punktu widzenia przedział krótkoterminowy służy jedynie wykonywaniu transakcji. Jest to przedział gdzie próbujemy uzyskać jak najlepszy moment wejścia oraz wyjścia z pozycji. Przedział średnioterminowy jest tym przedziałem w którym dokonujemy analiz, w którym zarządzamy naszym portfelem i któremu poświęcamy najwięcej czasu. Przedział długoterminowy jest tłem naszych decyzji, mówiącym nam o aktualnym trendzie, inflacji oraz ogólnej strukturze-jest to przedział w którym rozpatrywane są czynniki makroekonomiczne. Jednym z najczęstszych błędów jest przeprowadzanie analiz w średnim terminie, przechodzenie do krótszego przedziału czasowego w celu wykonania transakcji bez powracania po jej wykonaniu do przedziału średnioterminowego. Pozostawia to bowiem inwestora w przedziale w którym nie ma możliwości monitorowania oraz zarządzania inwestycją. Innym przykładem błędu jest przywiązywanie się do długoterminowych wizji nie przechodząc do średniego przedziału w celu wybrania odpowiedniego momentu transakcji. Ciekawym rozwiązaniem jest używanie wielowymiarowej analizy w poszczególnych badaniach. Widziałem swego czasu kolegę poszukującego podobnych formacji w trzech różnych przedziałach czasowych-na tym opierał się jego system. Ja używałem już przez wiele lat dwóch przedziałów czasowych ale też i trzy przedziały nie były dla mnie niczym nowym. Kilka lat
później odwiedziłem Philippe'a Cahen'a w Paryżu i pamiętam iż używał przy swoich transakcjach owego trój przedziałowego filtra. Dziś sam również pamiętam aby używać przedziału czasowego o wyższym stopniu i przełączać się na krótszy okres w celu wykonania transakcji.. Czym są przedziały niższego i wyższego stopnia? Uważa się iż rynek ma naturę fraktalną co oznacza iż podobne formacje powtarzają się w kilku przedziałach czasowych tak że jedna formacja może zawierać w sobie kilka mniejszych. Obecnie zawsze rozpatruje wykres w kilku przedziałach przed podjęciem decyzji. Stało się to już moim nawykiem i nie czułbym się komfortowo inwestując w inny sposób. Jakie znaczenie mają te idee na rynku forex? Wydaje się iż duże. Uczy nas to bowiem dyscypliny, odpowiedniej organizacji pracy i oznacza mniejszy stres. Jest to duży krok na przód na drodze prowadzącej do sukcesu. Dobrym przykładem ilustrującym nasze stanowisko jest charakterystyczne zwężenie wstęg. Naturalnie dużo lepsze rezultaty osiągniemy wtedy gdy zaobserwujemy je w kilku przedziałach czasowych. Można dla przykładu wykorzystać wstęgi o okresach 20 i 50 i obserwować ich zachowanie na jednym wykresie..
Podsumowując: większość inwestorów zbytnio skupia się na jednym przedziale czasowym, jednym elemencie. Należy więc używać kilku przedziałów równocześnie. Przechodząc do aktualnych wykresów: Duże znaczenie ma poziom 1.20 na wykresie EURUSD. Jest to silne wsparcie(rys.3) do którego inwestorzy przywiązują dużą uwagę. Teraz proszę spojrzeć na rys.2 na którym widzimy duże zwężenie wstęg. Jest to prognostyk bardzo dużej zmienności a w konsekwencji dużego ruchu. Dzięki temu iż potrafimy korzystać z kilku przedziałów czasowych różnego stopnia nie trudno jest się domyślić iż pokonanie poziomu 1.20 może doprowadzić do ogromnej wyprzedaży euro. Oczywiście jeśli wsparcie zostanie obronione możemy być świadkami dużego ruchu w przeciwna stronę. Udanych inwestycji, John Bollinger, CFA, CMT Copyright 2004 Bollinger Capital Management and Capital Market Services LLC.