Program Nauczania Początkowego IBM KidSmart

Program Nauczania Początkowego IBM KidSmart Wpływ działań realizowanych w ramach Programu KidSmart na rozwój dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi na przykładzie doświadczeń z 15 krajów brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 1 22.5.2009 12:51:21

WSTĘP AUTORSTWA Larry Hirst, prezesa IBM EMEA 02 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 2 22.5.2009 12:51:22

We współczesnej, globalnej gospodarce wysoki poziom wiedzy może być czynnikiem decydującym o sukcesie lub porażce danego kraju czy regionu. Rządy państw na całym świecie twierdzą, iż podniesienie poziomu wykształcenia ma podstawowe znaczenie dla powstawania i utrzymywania miejsc pracy oraz konkurencyjności na dłuższą metę. Firma IBM wprowadziła program nauczania początkowego KidSmart, aby pomóc podnieść poprzeczkę dla osiągnięć uczniów oraz zlikwidować bariery związane z wykluczeniem cyfrowym, które hamuje postępy dzieci nieposiadających dostępu do nowoczesnych technologii. Założenia programu uwzględniają fakt, iż obecnie wiele dzieci żyje w otoczeniu mediów, które stwarzają możliwości uczenia, nawet bardzo małych dzieci, nowych form kreatywności, komunikacji i umiejętności współpracy, kluczowych przy podejmowaniu nauki i pracy w gospodarce opartej na wiedzy. Praktyki edukacyjne opisane w niniejszej publikacji pokazują, iż nowoczesne technologie urozmaicają nauczanie dzieci, a ich zastosowanie może być szczególnie efektywne w przypadku dzieci defaworyzowanych. Podane przykłady obrazują różne sposoby wpływu programu KidSmart na nauczanie dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Pokazują, w jaki sposób program otwiera nowe możliwości nauczania dzieci oraz wspiera rozwój ich potencjału. Do końca 2008, firma IBM podarowała ponad 10 tys. zestawów KidSmart społecznościom w gorszym położeniu w 20 krajach Europy, Bliskiego Wschodu oraz Afryki docierając łącznie do ponad pół miliona dzieci. Ponadto, ponad 20 tys. nauczycieli nauczania początkowego wzięło udział w szkoleniach z zakresu nauczania i uczenia się za pomocą ICT, zaś program KidSmart odegrał ważną rolę w stymulowaniu innowacji w nauce i metodach nauczania. IBM nie robi tego w pojedynkę. Nasz sukces zależy od współpracy z instytucjami, zajmującymi się nauczaniem początkowym, takimi jak ministerstwa edukacji, kuratoria oświaty, placówki doskonalenia nauczycieli. Bez ich pomocy nie osiągnęlibyśmy tych efektów. Jest to fascynujący czas dla edukacji i mam nadzieję, iż niniejsza lektura, mówiąca o tym, jak nowoczesne metody zmieniają nasze życie i przyczyniają się do rozwoju gospodarczego, dostarczy Państwu wiele przyjemności. Larry Hirst Prezes IBM Europe Middle East Africa Special Educational Needs 03 brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 3 22.5.2009 12:51:23

AUSTRIA: Hammerfestweg Wiedeń Patrz, korzystam z komputera Do wiedeńskiego przedszkola Hammerfestweg uczęszcza około setki dzieci, z czego około jedna czwarta to dzieci o szczególnych potrzebach, w tym przedszkolaki autystyczne i z wadami słuchu. Już na samym początku, gdy tylko rodzice usłyszeli po raz pierwszy o planach instalacji zestawów KidSmart w placówkach, udzielili tej inicjatywie ogromnego poparcia, a w ciągu pięciu lat użytkowania zestawów przez dzieci, ich entuzjazm wzrósł jeszcze bardziej. Ponieważ uczniowie borykają się z wieloma różnymi trudnościami, od słabej sprawności motorycznej po trudności z przyswajaniem otrzymywanej wiedzy, specjalista-pedagog tak używa narzędzi programu KidSmart, aby dostosować je do indywidualnych potrzeb i celów każdego dziecka. Wspiera i rozwija w ten sposób umiejętności każdego przedszkolaka z osobna, zachęcając dziecko do osiągnięcia pewnego stopnia samodzielności w korzystaniu z komputera. Uzyskiwane dotąd wyniki są doskonałe, zwłaszcza w przypadku dzieci z utratą słuchu, które korzystają ze specjalistycznego programu dźwiękowego Audiolog, pomagającego im aktywnie brać udział w zajęciach. Audiolog wymawia głoski i słowa, pokazując jednocześnie ruchy ust, co pozwala dzieciom rozpocząć naukę ich odczytywania. To zaś wspiera proces nauki wymowy i uczy dzieci przez zabawę. Do czasu zainstalowania dwóch używanych u nas zestawów KidSmart jednego w pokoju pracy w grupach i drugiego na dużej sali ogólnej niemal dwie trzecie dzieci nie miało nigdy kontaktu z komputerem. Teraz większość przedszkolaków swobodnie z nich korzysta, w tym także dzieci autystyczne, mówi Eva Potz, przedszkolanka w Hammerfestweg. Dumne z własnych umiejętności Dzieci autystyczne potrzebują na co dzień uporządkowania, kontaktu z rzeczami, które są im znajome oraz ciągłości. Ciekawie było więc obserwować ich reakcje na wprowadzenie KidSmart Early Learning Centre. Jeden z autystycznych pięciolatków, posiadający w domu komputer, jest wręcz zafascynowany nowym urządzeniem w przedszkolu. Najbardziej podoba mu się program Matematyczny Domek Milusi. Zawsze rwie się do pracy z komputerem KidSmart i jest dumny, że może go samodzielnie używać. Wychowawca nagradza go więc za sukcesy w innych 04 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 4 22.5.2009 12:51:23

dziedzinach właśnie dodatkowym czasem pracy przy komputerze. Z kolei inne dziecko, także autystyczne, które nigdy wcześniej nie używało komputera, przez dwa miesiące przyglądało się tylko ekranowi, gdy przy komputerze pracowały inne dzieci, zanim zebrało w sobie odwagę, by spróbować samodzielnie. Od tamtej pory jednak nabrało pewności siebie i obecnie regularnie samo korzysta z zestawu. Wysokość, na jakiej znajduje się ekran komputera i rozmiary ławki pozwalają siedzieć przy nim kilku dzieciom jednocześnie. Ma to szczególne zalety dla dzieci autystycznych, które mogą poprzyglądać się, jak pracują inne, zanim same zdecydują się dotknąć urządzenia. Wszystkie dzieci wolą popatrzeć na swoich rówieśników, zanim sięgną po mysz. Elastyczność oprogramowania, dzięki której dzieci mogą używać programów dostosowanych do poziomów umiejętności każdego z nich, czyni z KidSmart doskonałe narzędzie dydaktyczne, świetnie sprawdzające się w tak zróżnicowanym środowisku. Pracownicy przedszkola liczą, że dzięki otrzymanemu wyposażeniu technicznemu uda im się poszerzyć zastosowanie posiadanych zestawów i wspólnie z rodzicami dzieci wspierać je w dalszych sukcesach. Special Educational Needs 05 brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 5 22.5.2009 12:51:24

CZECHY: Przedszkole w Mezholezy Świetna zabawa, realne korzyści Zestaw KidSmart Early Learning Centre sprawdza się jako niezwykła atrakcja, skutecznie przyciągająca do przedszkola dzieci z Mezholezy, wioski w zachodnich Czechach, której mali mieszkańcy znajdują się w znacznie gorszej sytuacji od swoich rówieśników z innych części kraju. Ponad połowa dzieci uczęszczających do lokalnego przedszkola pochodzi z rodzin znajdujących się w bardzo niekorzystnej sytuacji socjalnej. Mimo to, dzieci te zachęcane są do codziennego uczęszczania do przedszkola. Niezwykłą zachętę stanowi dla nich możliwość korzystania z komputera KidSmart. Korzystając z aplikacji edukacyjnorozwojowych, jakie zawiera zestaw KidSmart, nabywają cenne umiejętności, które pomogą im rozpocząć naukę w szkole podstawowej bez przeszkód, jakie stwarza trudna sytuacja społeczna ich rodzin. Firma IBM przekazała stanowisko KidSmart w darze przedszkolu w Mezholezy w 2004 roku. Pomoc ta okazała się wysoce skuteczna: nie tylko zmotywowała dzieci z rodzin o trudnej sytuacji społecznej do codziennej obecności w przedszkolu, ale też dała im możliwość nauki przez zabawę i wpłynęła na rozwój ich umiejętności i wiedzy ogólnej. Różni ludzie, różne obyczaje Na samym początku nauki w szkole podstawowej, dzieci z takich rodzin wykazują przeważnie bardzo niski poziom wykształcenia i wiedzy ogólnej. Kadra pedagogiczna skupia się więc na zajęciach, które eksponują ich naturalne zdolności wokalne, taneczne i aktorskie, odpowiednio ukierunkowując ich kreatywność. Takie podejście okazało się mieć bardzo pozytywny wpływ na integrację uczniów pochodzących z grup powszechnie wykluczanych poza nawias społeczeństwa. Nie ulega wątpliwości, że stanowisko KidSmart uatrakcyjnia i uprzyjemnia naukę dzieciom, jednocześnie pozwalając im nabyć podstawowe umiejętności obsługi komputera. Zdaniem Bozeny Burdovej, kierownika przedszkola w Mezholezy, takie przedszkolaki radzą sobie coraz lepiej z komunikacją i współpracą z innymi dziećmi, rozwijając jednocześnie swoje zdolności społeczne. Jednym z najbardziej zauważalnych efektów, jakie daje praca z dziećmi przy komputerze, jest ich uspokojenie i poprawa koncentracji. 06 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 6 22.5.2009 12:51:29

Dzieci korzystają też z indywidualnej i grupowej pomocy pracujących z nimi przy stanowisku KidSmart nauczycieli. Także w trakcie innych zajęć pojawiają się nawiązania do programów KidSmart, których zakres merytoryczny pozwala poznać dzieciom różne kraje, obyczaje, ludzi i strefy klimatyczne, co daje im głębsze zrozumienie różnic i podobieństw między osobami o różnym pochodzeniu kulturowym i etnicznym. W ten sposób dzieci wywodzące się ze społecznie zaniedbanych środowisk zyskują umiejętności umożliwiające im skuteczniejsze wejście w proces powszechnej edukacji, wyrównując na samym starcie swoje szanse z rówieśnikami z innych środowisk. Special Educational Needs 07 brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 7 22.5.2009 12:51:29

DANIA: okręg miejski Herning Sukcesy w nowatorskim projekcie edukacyjnym w Danii W ramach innowacyjnego projektu publicznego prowadzonego w duńskim mieście Herning, firma IBM przekazała 45 zestawów KidSmart szkołom i instytucjom objętym inicjatywą. Już teraz dostępne wyniki wykazują wzrost umiejętności społecznych i komunikacyjnych oraz znaczną poprawę integracji dzieci o szczególnych potrzebach edukacyjnych. Przedsięwzięcie skupia się na nauczaniu początkowym i adaptacji w środowisku szkolnym dzieci z innych krajów oraz dzieci z niepełnosprawnością fizyczną i innymi utrudnieniami w nauce. Szeroka współpraca z władzami miasta Herning W przedszkolach i innych placówkach miejskich rozmieszczono 45 stanowisk KidSmart Early Learning Centre, które zostały w pełni włączone w proces nauki i inne, codzienne zajęcia. Pod koniec czerwca dwóch przedstawicieli IBM odwiedziło Herning, by przekonać się, w jaki sposób zestawy KidSmart Early Learning Centre znajdują zastosowanie w praktyce oraz porozmawiać o dotychczasowych doświadczeniach i efektach tego innowacyjnego przedsięwzięcia. Wzięli oni udział w zajęciach prowadzonych w trzech uczestniczących w projekcie przedszkolach oraz zapoznali się z prezentacją wykorzystania komputerów KidSmart przez dzieci w trakcie ich codziennych zajęć. Nauczyciele opowiedzieli im także o swoich doświadczeniach w zakresie stosowania aplikacji edukacyjnych KidSmart w nauczaniu. Doskonałe wyniki Nietrudno było dostrzec pozytywne wyniki wprowadzenia komputerów KidSmart. Z pomocą działu informatycznego urzędu miasta Herning, lokalnym władzom udało się stworzyć sprawnie działający system. Oznacza to, że uczestnicy programu są w stanie maksymalnie wykorzystywać możliwości, jakie dają im stanowiska KidSmart Learning Centre. Nauczyciele są jednocześnie odpowiednio szkoleni, co pozwala im skutecznie włączać te szczególne pomoce w swój program nauczania. Zarówno społeczne, jak i komunikacyjne umiejętności dzieci uległy zauważalnej poprawie. Komputery świetnie uzupełniają tok nauki dzieci. W trakcie zabawy przedszkolaki są w stanie korzystać z tego, czego nauczyły się na zajęciach. Oto zaledwie kilka z wielu korzystnych efektów, jakie uzyskano: 08 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 8 22.5.2009 12:51:36

Dzieci bawią się razem, niezależnie od swojego pochodzenia etnicznego. Gdy dzieci siedzą i pracują przy komputerze, znika podział na chłopców i dziewczynki. Wszystkie dzieci współpracują ze sobą i przejawiają taki sam stopień zainteresowania. Dzieci uczą się pilnować swojej kolejności i zmieniają się przy komputerze nawet bez pomocy nauczyciela. Dzieci w grupach normalnych uczą się rozumieć dzieci korzystające z zajęć specjalistycznych. Po pierwszym roku pracy z komputerami KidSmart, dzieci potrafią już samodzielnie korzystać z Internetu i, na przykład, tworzyć interesujące prezentacje multimedialne. Special Educational Needs 09 brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 9 22.5.2009 12:51:36

FRANCJA: Szkoła Jean Moulin Vannes Projekt stał się czymś więcej, niż zabawą Za pomocą dwóch komputerów KidSmart, dzieci ze szkoły Jean Moulin w Vannes w zachodniej Francji opracowały interaktywną grę, którą z dumą przedstawiły niedawno na okolicznościowej wystawie. Powodzenie przedsięwzięcia zasługuje na uwagę tym bardziej, że kilkoro spośród biorących w nim udział dzieci ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi nie umiało czytać, a niektóre z nich nigdy wcześniej nie korzystały z komputera. Uczniowie klasy integracyjnej wspólnie opracowali grę na CD-ROM, nabywając umiejętności obsługi komputera, doskonaląc umiejętności językowe i jednocześnie ucząc się wielu nowych rzeczy o otaczającym świecie. Ich zadanie stanowiło część ambitnego programu, mającego na celu zachęcenie uczniów do pogłębiania wiedzy o lokalnym środowisku, zwłaszcza o pobliskich terenach podmokłych, przy równoczesnym podnoszeniu poziomu ich umiejętności językowych. W zajęciach brało udział 12 uczniów w wieku od sześciu do dwunastu lat, różniących się między sobą pod względem stopnia utrudnień w nauce. Na samym początku przedsięwzięcia, dzieci podzielono na kilka mieszanych zespołów, według posiadanych przez nie umiejętności. Z pomocą nauczycieli uczestnicy zdecydowali, że opracują interaktywną grę, po czym przystąpili do pracy, wprowadzając tekst, obrazki i zdjęcia. Stworzyli w ten sposób 12 zagadek, z których każda dawała możliwość wyboru spośród wielu różnych odpowiedzi. Szkoła dostarczyła dla ich potrzeb skaner i aparat cyfrowy, ułatwiając uczniom zapoznanie się z zaawansowaną techniką. Dzieci o większych umiejętnościach opracowały w grze łącza, dzięki którym gracz mógł poruszać się między stronami, klikając przycisk i szukając wskazówek pomocnych w rozwiązywaniu zagadek. Każde dziecko całkowicie zaangażowało się w pracę, opowiada Céline Albrespy, nauczycielka klasy integracyjnej. Jedne pracowały nad łączami i wprowadzaniem tekstu, inne nagrywały własny głos, aby gracze, którzy nie potrafią czytać, również mogli grać, odsłuchując treść wskazówek. Uczniowie radzący sobie lepiej pomagali innym i dzieci stopniowo stawały się coraz bardziej niezależne, potrzebując z czasem coraz mniej pomocy ze strony nauczycieli. 10 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 10 22.5.2009 12:51:38

Namacalne efekty Wszystkie dzieci uczyły się w ramach przedsięwzięcia o kolorach, krojach czcionek i różnicach między wielkimi i małymi literami. Nabrały też wprawy w używaniu myszy. Plakaty i zestaw laminowanych plansz z zasadami pomogły dzieciom zapamiętać, które ikony muszą klikać, służąc im także szeregiem wskazówek na temat sposobu wykonywania określonych zadań, np. podkreślania czy wyróżniania tekstu. Ergonomiczne rozwiązania zastosowane w stanowiskach KidSmart jak choćby obszerne ławki i panele boczne pomagały dzieciom skupić się na pracy i nie dawały im się rozproszyć tym, co działo się naokoło. Zdaniem kadry pedagogicznej, bez komputerów KidSmart tego rodzaju przedsięwzięcie nie miałoby szans powodzenia. Niegdyś do celów szkolnych służył komputer stacjonarny w sali informatycznej, co wymagało rejestrowania pracy i ciągłego jej przenoszenia na nośnikach zewnętrznych, na zajęcia trzeba też było przeprowadzać dzieci z innych sal. Dzięki własnym, połączonym w sieć komputerom, dzieci mają teraz wszystko, czego potrzebują, w jednym miejscu i mogą się wreszcie skoncentrować. Special Educational Needs 11 brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 11 22.5.2009 12:51:39

HISZPANIA: Centrum Adapei Albacete Chłopiec, który odnalazł klucz do nauki Ośrodek Adapei znajduje się w Albacete, największym mieście hiszpańskiego regionu Castille-La Mancha. Tutaj walczą z trudnościami natury fizycznej i psychicznej zarówno osoby dorosłe z niedawno nabytymi niepełnosprawnościami, jak i dzieci. Jednym z nich jest dziewięcioletni chłopiec, cierpiący na chorobę mózgu i wykazujący nieco cech autystycznych. Korzysta on z komputera KidSmart i pomocy prowadzącego jego terapię logopedy. Pacjent ten nie posługuje się mową, słabo rozumie język i boryka się z zaburzeniami koncentracji (ADD). Zaproponowano mu zajęcia z komputerem KidSmart, licząc, że urządzeniu może udałoby się skupić uwagę dziewięciolatka i ułatwić mu przyswojenie związków przyczynowoskutkowych na przykładzie obrazów zmieniających się przed jego oczami w wyniku użycia przez niego myszy. Terapeuta chłopca miał nadzieję, że w trakcie zabawy z komputerem uda mu się rozwinąć u podopiecznego umiejętność posługiwania się myszą, którą na przykład będzie mógł wskazać swoje preferencje, kliknąć, lub przyjrzeć się konkretnym przedmiotom. Dziecko musiało skupić uwagę na nauczycielu, grze i na kontekście, w którym jej używało. I faktycznie, chłopiec nauczył się, że patrząc i wskazując mógł panować nad tym, co działo się na ekranie. Przyjazna dla dzieci obudowa komputera i barwne, wyświetlane obrazy skutecznie przyciągały uwagę młodego użytkownika i tworzyły nowe sytuacje, w których terapeuta mógł się z nim porozumieć. Komunikacja przez obrazy Niezbędnym warunkiem powodzenia było w tym przypadku oprogramowanie Communication Notebook, służące do porozumiewania się z dzieckiem za pomocą obrazów. Przy bardzo niskim poziomie umiejętności językowych pacjenta było ono kluczem, który otwierał przed nim możliwość nauki. Chłopiec lub terapeuta wybierał piktogram komputera, co było znakiem do rozpoczęcia zabawy z pecetem i sięgnięcia po mysz. W miarę jak uczestnik terapii obserwował, co działo się na ekranie, gdy poruszał dłonią mysz po blacie, przyswajał pojęcie przyczyny i skutku. Regularne korzystanie z komputera KidSmart wydłużyło okres zdolności skupienia uwagi, przez który 12 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 12 22.5.2009 12:51:40

dziewięciolatek był w stanie koncentrować się na określonych, widocznych na ekranie efektach swoich działań. Dała się też zauważyć poprawa w umiejętnościach posługiwania się myszką. Prowadzący zajęcia logopeda traktuje obecnie komputer jako nieodzowne narzędzie pracy i nadal będzie go używać do wspierania procesu nauki swojego podopiecznego. Nadal bowiem, bez ciągłego nakierowywania na działanie, chłopiec otwiera tylko i zamyka okna programów. W trakcie lekcji wymaga więc bardzo ścisłej asysty. Aby dzieci o takim stopniu niepełnosprawności mogły rzeczywiście korzystać na odbywanych zajęciach, stawiane przed nimi zadania muszą być naprawdę proste i łatwe w wykonywaniu, tłumaczy Gloria Perales Lopez, praktyk nauczania specjalnego. Zamierzam obecnie zacząć stosować większą liczbę bardziej zróżnicowanych i bardzo prostych programów wspierających naukę. Doświadczenia zdobyte podczas pracy z tym dziewięciolatkiem posłużą przy pracy z innymi dziećmi o poważnie ograniczonych zdolnościach nauki. Special Educational Needs 13 brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 13 22.5.2009 12:51:41

IRLANDIA: Szkoła podstawowa Holy Spirit Kilkenny Nowość w klasie witana z wielkim entuzjazmem Nauczyciele Szkoły podstawowej Holy Spirit w irlandzkim mieście Kilkenny specjalizują się w nauczaniu dzieci autystycznych i w zgłębianiu potencjału, jaki tej grupie ich młodych podopiecznych dają zajęcia z komputerem. Większość uczniów to dzieci z silniejszym lub słabszym autyzmem, a niektóre borykają się z innymi problemami, takimi jak wady słuchu lub nieprawidłowości rozwoju językowego. W 2005 roku szkoła dwukrotnie dokonała naboru dzieci do najmłodszych klas i z ogromną radością przyjęła trzy stanowiska KidSmart Early Learning Centre, gdyż dawało to każdemu dziecku możliwość swobodnego, codziennego korzystania z własnego komputera. Dostawie i instalacji urządzeń towarzyszył ogromny entuzjazm, a nauczyciele grup specjalnych spędzili z dziećmi dużo czasu, poznając komputery i ich oprogramowanie. Dla dzieci autystycznych porządek dnia jest rzeczą ogromnie ważną; muszą one wiedzieć, co będą robić w szkole w określonych porach i jakich zachowań się od nich oczekuje. Było zatem konieczne sporządzenie przez nauczycieli przeznaczonego dla dzieci harmonogramu, dzięki któremu mogły one dowiedzieć się, kiedy przypadała ich kolej na korzystanie z komputerów. Stanowiska komputerowe umieszczono za parawanami, aby nie rozpraszały reszty klasy. Dzieci szybko podchwyciły pomysł z kącikiem komputerowym i to, że każdy ma swoją kolejkę na zabawę z komputerem. Uczniowie pracują samodzielnie lub w parach, co pomaga im rozwijać zdolności towarzyskie i lepiej zrozumieć, na czym polega zmienianie się przy komputerze. Pracując, przerabiają odpowiednio ukierunkowane lekcje, wkomponowane przez kadrę dydaktyczną w program zajęć. Kolorowe środowisko, przystosowane rozmiarami do dziecka Rozwiązania KidSmart mają dla dzieci autystycznych szczególne zalety, stwarzając im warunki do pozbawionej strachu interakcji i nie zmuszając ich przy tym do kontaktu z innymi. Mali użytkownicy wręcz uwielbiają barwne, przystosowane do nich rozmiarami środowisko pracy, znajdujące się wewnątrz wyraźnie oznaczonej strefy komputerowej, gdyż zgrabnie wpisuje się ono w uporządkowane otoczenie, do którego są przyzwyczajeni. Dostępne na komputerach oprogramowanie jest dostosowane do programu nauczania i uczniowie mają możliwość używania go do ćwiczeń dodatkowych lub poszerzających zakres materiału. 14 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 14 22.5.2009 12:51:44

Zdaniem nauczycieli, zestawy KidSmart są dla nich dużą pomocą, przydając się zwłaszcza w pracy z dziećmi nie komunikującymi się werbalnie, gdyż dają one możliwość oceny, czy dane dziecko przyswoiło konkretne pojęcia, na przykład duże i małe w matematyce lub przyimki w nauce języka. Wszyscy tu dostrzegają korzyści, mówi Karen Lowther, dyrektor szkoły. Uczniowie uczą się wzrokowo, bawiąc się przy tym, a jednocześnie doskonalą swoje umiejętności techniczne w sposób faworyzujący dzieci autystyczne, w całkowicie bezpiecznym otoczeniu. Znacznie wzrasta ich samoocena, a także zdolności komunikacyjne i umiejętność zabawy. Rodziców, uznawanych za współuczestników procesu nauki, zaproszono do klasy, aby zobaczyli, jak ich dzieci korzystają z komputerów KidSmart. Mogą oni też dowiedzieć się więcej o ich zastosowaniu ze specjalnej witryny internetowej. Na dostępie do specjalistycznego oprogramowania i zorientowanych na dzieci stacji roboczych korzystają także umiejętności zawodowe kadry pedagogicznej. Poświęcona programowi witryna internetowa służy nauczycielom opartymi na najlepszych praktykach pomysłami i pozwala im je rozwijać za pomocą Learning Village, platformy do współpracy w trybie online. Wszystko to przyczynia się do wzrostu ich skuteczności w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach. Special Educational Needs 15 brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 15 22.5.2009 12:51:45

IZRAEL: Przedszkole Achva Kiryat-Shemona Ułatwiony start dla dzieci imigrantów z Afryki Ze stanowiska KidSmart już od dwóch lat korzysta przedszkole Achva ( braterstwo ) w Kiryat-Shemona, placówce opiekującej się 32 dziećmi. Część z nich to dzieci niedawno przybyłych do Izraela imigrantów z Etiopii. Poza trudnościami, jakie niesie codzienność w nowym kraju, społeczność ta musi stawić czoła wielu innym, poważnym problemom, jak choćby barierze językowej, wyższemu poziomowi nauczania i nowym technologiom, z którymi nie miała dotąd kontaktu. Słaba jest też sytuacja materialna przybyszów z Etiopii. Nadal mieszkają w tymczasowych lokalach i nie są w stanie zaopatrzyć się w sprzęt komputerowy. Ten czynnik dodatkowo zwiększa znaczenie stanowiska KidSmart w przedszkolu: jest to jedyny punkt styczności ich dzieci z informatyką. Pakiet oprogramowania komputerowego KidSmart jest dostępny w języku hebrajskim. Ułatwia to dzieciom w przedszkolu korzystanie z niego i jednocześnie pozwala im uczyć się tego nowego dla nich języka w interesujący sposób. Dzieci zwykle pracują z komputerem KidSmart parami, pod okiem nauczycieli. Przedszkole przywiązuje dużą wagę do równości. Jego kadra mocno wierzy, że każde z dzieci zasługuje na możliwość korzystania z komputerów, zwłaszcza, jeżeli nie miało dotąd takiej okazji. Podejście to opiera się na założeniu, że komputer to dające ogromne możliwości narzędzie, pozwalające dzieciom wyrównać swoje szanse społeczne i wspomagające ich rozwój. Co więcej, jest to narzędzie o wielu funkcjach: oferuje zarówno bodźce wzrokowe, jak i dźwiękowe. Przede wszystkim jednak komputer daje dziecku, a nawet jego rodzicom, silne poczucie własnej wartości i wiarę we własne możliwości. Wzorce społeczne przyzwyczaiły nas do widoku dzieci samodzielnie pracujących na komputerze lub używających go do zabawy, w tym przedszkolu jednak nauczyciele wraz z dziećmi uczynili z komputera narzędzie społeczne, skupiające przy sobie dzieci, zachęcające je do współpracy i poszerzenia wzajemnej komunikacji. Zwłaszcza rodzice doceniają, jak bardzo ich dzieci korzystają na obecności w przedszkolu tej wyjątkowej pomocy dydaktycznej. Są pewni, że nabyte dzięki temu umiejętności przydadzą im się w przyszłości. Spersonalizowana nauka i postęp w przyswajaniu najważniejszych pojęć Nauczyciele wprowadzili ostatnio dla każdego dziecka czas, w którym samodzielnie korzysta ono z komputera. 16 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 16 22.5.2009 12:51:50

trudności z określaniem kierunków, więc jego nauczyciel przygotował praktyczną zabawę, wykorzystując w niej kolorowy dywan, czerpiąc przy tym inspirację z oprogramowania stanowiska KidSmart. Mimo początkowych problemów z przedstawianiem ruchu w różnych kierunkach, po serii ćwiczeń z wychowawcą na takim dywanie, dziecko powróciło do bardziej abstrakcyjnych, symbolicznych zadań na komputerze, lepiej je rozumiejąc i jeszcze lepiej się przy nich bawiąc. Ma to na celu zindywidualizowanie procesu ich nauki i wyjście naprzeciw potrzebom każdego z dzieci z osobna. Każdy przedszkolak ma bowiem inne cele, potrzeby i umiejętności, i dlatego właśnie nauczyciele wybierają dla każdego dziecka takie zajęcia i programy, które najlepiej wesprą je w rozwoju, uwzględniając przy tym w potrzebę dogłębnego zrozumienia jego własnej kultury oraz kultury jego nowego kraju. Jedno z dzieci, na przykład, miało Zdaniem kadry, dzieci w przedszkolu wykazują wyjątkowe zainteresowanie pracą z programami KidSmart; dzięki korzystaniu z KidSmart Early Learning Centre, poprawiło się u nich zrozumienie pojęć czasu i przestrzeni, lepiej też radzą sobie z liczbami. Dzieci imigrantów zyskały wspaniałe narzędzie, które, choć było znane i akceptowane przez izraelskie dzieci, dla nich akurat stanowi źródło wielu całkiem nowych doświadczeń, zauważa Shoshana Binyamin, kierownik dydaktyczny przedszkola. Special Educational Needs 17 brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 17 22.5.2009 12:51:50

NIEMCY: Käpt n Browser Integrationkita Berlin Napiszmy razem słuchowisko Do berlińskiego przedszkola Käpt n Browser Integrationkita na ulicy Salvadore-Allende-Straße uczęszcza 125 dzieci w wieku od 3 do 7 lat, w tym 27 dzieci ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi, spowodowanymi syndromem Downa, wadami słuchu i wieloma różnymi niepełnosprawnościami fizycznymi i innymi utrudnieniami w nauce. Przez szereg lat przedszkole to skupiało się na wprowadzaniu narzędzi informatycznych w nauczanie i naukę, w 2004 roku jego kadra przyjęła więc z wielką radością decyzję o przydziale jej stanowiska KidSmart Early Learning Centre. Jest ono swobodnie dostępne dla przedszkolaków i stoi obecnie w sali dydaktycznej, z której korzysta mieszana grupa 15 dzieci, w tym czworga o szczególnych potrzebach. Nauczyciele współpracują ze sobą w rozwijaniu umiejętności informatycznych wśród dzieci i opracowują coraz to nowe sposoby kreatywnego korzystania z techniki w procesie budowania ich umiejętności, wiedzy i pewności siebie w sytuacjach towarzyskich. Jednym z ich najnowszych przedsięwzięć jest stworzenie słuchowiska radiowego na podstawie historyjki Głodna stonoga. W pisaniu scenariusza wzięły udział wszystkie dzieci i każde z nich znalazło dla siebie rolę w sztuce, wcielając się w którąś z postaci lub tworząc akompaniament muzyczny. Sztukę nagrano i zapisano wraz z rysunkami i zdjęciami dzieci na komputerze KidSmart. Zapisano ją także w wielu egzemplarzach na dyskach CD-ROM, dzięki czemu dzieci mogły jej wysłuchać w domu razem z rodzicami. Personel przedszkola dostrzega szczególną wartość stanowiska KidSmart w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami, którym oferuje ono szersze możliwości i stwarza okazję realizacji ich własnych potrzeb. Henrik, lat 7, cierpi na syndrom Downa. Zwykle łatwo traci zainteresowanie wykonywaną czynnością i ciągle jest w ruchu. Okazało się jednak, że pracując z komputerem KidSmart, często jest w stanie skupić się na jednym zajęciu przez co najmniej 15 minut i granie całkowicie go pochłania. Komunikacja i świadomość odniesionego sukcesu Justin, w wieku lat 4, ma wadę słuchu. Uczy się języka migowego przy pomocy specjalnego programu komputerowego. Lubi naukę przy użyciu KidSmart Early Learning Centre, ponieważ wiele programów komputerowych komunikuje się z nim przede wszystkim wzrokowo. Znacznie poprawiła się także jego 18 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 18 22.5.2009 12:51:54

zdolność do porozumiewania się z innymi dziećmi, bo i one uwielbiają uczyć się z komputerem języka migowego! Marvin i Noah mają po 6 lat i obaj mają problemy z nauką. Bardzo chętnie pracują z programem Matematyczny Domek Milusi, ponieważ pozwala on im odnosić sukcesy i mogą powtarzać grę tyle razy, ile chcą, co korzystnie wpływa na ich poczucie niezależności, świadomość swoich możliwości i samoocenę. KidSmart daje każdemu dziecku możliwość kontaktu z informatyką. Żadne dziecko nie jest wykluczone ze względu na swoją niepełnosprawność! podkreśla Lila Voss, kierownik dydaktyczny przedszkola. Uczenie innych Wychowawcy z przedszkola przy Salvadore-Allende-Straße rozwinęli swoje umiejętności obsługi komputera tak bardzo, że są obecnie w stanie oferować pomoc w ich nabywaniu innym nauczycielom przedszkolnym. Pracują obecnie nad kompleksowym przedsięwzięciem tematycznym pt. Kim chcę być, gdy dorosnę. Wiąże się ono z prowadzeniem przez przedszkolaki wywiadów na ten temat ze swoimi kolegami i koleżankami, a także rodzicami, i ich nagrywaniem. Dzieci rysują i robią zdjęcia aparatem cyfrowym, ilustrując wywiady i historie opowiadane przez rodziców o tym, jak wyobrażali sobie swoją przyszłość, gdy chodzili do przedszkola. Dzieci odwiedzają też różne miejsca w okolicy, związane z przerabianym materiałem, takie jak posterunek policji czy teatr. Jeden z nauczycieli zapisuje wyniki pracy grupy w prezentacji PowerPoint, osadzając w niej dźwięk i grafikę. Dzieci uwielbiają ją odtwarzać, objaśniając zawartą w niej pracę gościom, co przypomina im przeżyte doświadczenia i daje możliwość kształtowania podstawowych umiejętności prezentacyjnych. Przedszkolaki jednocześnie poszerzają swoje zrozumienie otaczającego je świata i doceniają pracę poznawanych ludzi. Special Educational Needs 19 brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 19 22.5.2009 12:51:55

POLSKA: Przedszkole Integracyjne nr 38 Warszawa Grunt to dobry początek W Polsce dzieci zostają objęte całodzienną, państwową edukacją w wieku lat siedmiu; mniej więcej połowa dzieci wcześniej uczęszcza do przedszkola. Placówki takie, jak warszawskie Przedszkole Integracyjne nr 38 przyjmują zarówno dzieci z zaburzeniami rozwoju, jak i bez niepełnosprawności. Przedszkole działa już ponad dziesięć lat. W jego strukturze funkcjonuje kilka grup wiekowych, obejmujących również dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W ciągu ostatniego roku szkolnego używane na zajęciach integracyjnych programy KidSmart przysłużyły się dzieciom wymagającym szczególnej pomocy, a także przedszkolakom w grupie adaptacyjnej, do której należą np. dzieci z zespołem Downa, dziecięcym porażeniem mózgowym, trudnościami w nauce i opóźnieniem w rozwoju motorycznym. Przy wprowadzaniu w przedszkolu rozwiązań KidSmart pedagogom przyświecały dwa cele. Po pierwsze, chcieli oni pomóc dzieciom rozwijać umiejętności, które będą im niezbędne w całej dalszej edukacji, a po drugie, koniecznie chcieli zastosować oprogramowanie zgodne z przedszkolnym programem nauczania. Wysoko na liście znalazły się umiejętności matematyczne i logiczne, na przykład nauka liczenia, rozpoznawania czasu, jak również poszerzenie dziecięcej znajomości świata, przyrody. Przeszkolona w korzystaniu z zestawu KidSmart kadra z początku skupiła się na sześciolatkach z zerówki. Większość uczestników pracowała wówczas przy komputerze dwa razy dziennie, wcześnie rano i po południu. Przedszkole było tak bardzo zadowolone z wyników, że objęło zajęciami na stanowiskach KidSmart także i młodsze dzieci. Przedszkole zawsze cieszyło się dobrą renomą wśród rodziców, ale odkąd przyjęło podarowane w 2004 r. przez firmę IBM dwa stanowiska KidSmart, jego popularność wzrosła jeszcze bardziej. Obecnie, przy umożliwiającym stosowanie nowatorskiej metodyki stanowiskom KidSmart, tym bardziej nie brak tu chętnych na miejsce. Wiedząc, że małe dzieci uczą się najszybciej w trakcie zabawy, czy to z rówieśnikami, czy z dorosłymi, kadra dostrzega w komputerach KidSmart atrakcyjną, dodatkową zachętę do aktywnej współpracy i interakcji, zwiększającą tempo nauki. Stanowisko KidSmart cieszy się powodzeniem tak wśród przedszkolaków ze specjalnymi potrzebami jak i u pozostałych dzieci, z których wszystkie chętnie ćwiczą liczenie na takich programach, 20 www.kidsmartearlylearning.org brozura_kidsmart_148x210_pol_1.indd 20 22.5.2009 12:52:06