dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy DPWIEDZI I SHEMAT PUNKTWANIA PZIM PDSTAWWY Zdajcy otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwizania, precyzyjnie odpowiadajce poleceniom zawartym w zadaniach. dpowiedzi niezgodne z poleceniem (nie na temat) s traktowane jak brak odpowiedzi. Komentarze wykraczajce poza zakres polecenia nie podlegaj ocenianiu. Gdy do jednego polecenia zdajcy podaje kilka odpowiedzi (jedn prawidow, inne nieprawidowe), to nie otrzymuje punktów za adn z nich. Jeeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdajcy powinien napisa równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Dobór wspóczynników w równaniach reakcji moe róni si od przedstawionego w modelu (np. mog by zwielokrotnione), ale bilans musi by prawidowy. Niewaciwy dobór lub brak wspóczynników powoduje utrat punktu za zapis tego równania. W rozwizaniach zada rachunkowych oceniane s: metoda, wykonanie oblicze i podanie wyniku z jednostk. Bdny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym wielkoci mianowanej powoduje utrat punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrglanie wyników liczbowych. Naley zwróci uwag na zaleno wartoci wyniku kocowego od ewentualnych wczeniejszych zaokrgle, oraz uzna za poprawne wszystkie wyniki, które s konsekwencj przyjtych przez zdajcego poprawnych zaokrgle. W obliczeniach porednich jednostki nie s wymagane, ale jeli s to musz by poprawne. Za poprawne obliczenia bdce konsekwencj zastosowania niepoprawnej metody zdajcy nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrzeenia i wnioski bdce konsekwencj niewaciwie zaprojektowanego dowiadczenia zdajcy nie otrzymuje punktów. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów póstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje si punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. Naley uzna jako oznaczenie podwyszonej temperatury. W równaniach reakcji, w których ustala si stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie s wymagane.
Zadanie dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy Kryteria oceniania Model odpowiedzi. - za podanie nazw lub symboli pierwiastków X i Y: Pierwiastek X: potas lub K Pierwiastek Y: azot lub N 2. - za narysowanie wzoru elektronowego (kropkowego lub kreskowego) czsteczki o wzorze Y 2 : Y Y lub Y Y Przy kadym atomie Y musz by dwa wolne elektrony, niekoniecznie pogrupowane w par. 3. - za wpisanie do tabeli numerów wszystkich informacji, które dotycz sodu, i numerów wszystkich informacji, które dotycz chloru: Sód hlor, 3, 6, 7, 2, 3, 4, 5 4. - za podanie rodzaju i liczby czstek elementarnych wchodzcych w skad jdra: 53 protony i (3 53 = ) 78 neutronów 5. - za uzupenienie schematu: Uwagi Za narysowanie we wzorze strzaki zamiast kreski zdajcy uzyskuje 0 pkt. Za przyporzdkowanie wszystkich numerów zda opisujcych sód pkt i chlor pkt. Punktacja za czynno sumaryczna 2x 2 3 53 I 3 Xe 54 + 0 - e (-) lub 3 53 I 3 Xe 54 + 0 - (-) 2
6.a) - za sporzdzenie wykresu zaleno masy 3 I od czasu: dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy 2 6.b) Wykres musi zawiera poprawnie nakrelon zaleno w przedziale czasu 0 40 dni. - za oszacowanie masy izotopu: Masa izotopu: okoo 24 mg 7. - za napisanie wzoru prostego jonu i wzoru anionu kwasu tlenowego siarki, w którym pierwiastek ten ma najwyszy stopie utlenienia: Prosty jon siarki: S 2 Anion kwasu tlenowego siarki: 2- S 4 Poprawny jest kada warto naleca do przedziau midzy wartociami odpowiadajcymi poziomym liniom siatki, midzy którymi krzywa wykresu przecina lini siatki dla 8 dni. 3
8.a) 8.b) - za uzupenienie schematu: Na + dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy l - p 2 - za zaproponowanie jednego sposobu, który pozwoli rozerwa wszystkie wizania jonowe w krysztale chlorku sodu: rozpuci (chlorek sodu w wodzie) albo doda wod (i sporzdzi roztwór) albo wrzuci kryszta (chlorku sodu) do wody. Naley uzna za poprawne podanie równania reakcji, w którym zdajcy zaznaczy nad strzak warunki realizacji przemiany: H 2 Nal Na l temp. Sposób I: 24 karaty 00 % 8 karatów % Au 8 karatów 00 % % Au = 24 karaty dpowied stopi (chlorek sodu) naley uzna za poprawn. dpowied: ogrzewa lub podgrza jest niewystarczajca. lub Nal Na l 9. - za zastosowanie poprawnej metody obliczenia masy miedzi 2 - za podanie poprawnego wyniku z dokadnoci do dwóch miejsc po przecinku wraz z jednostk Przykad rozwizania: Za poprawne obliczenie masy zota zdajcy otrzymuje pkt. = 75% % = 00 %- 75 % = 25 % mas. m u u = 0,25 3,00 g = 0,75 g 4
II sposób: 8 karatów m = Au 24 karaty 3,00 g 8 3,00 g m Au = = 2,25 g 24 = 3,00 g - 2,25 g = 0,75 g m u dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy 0. - za podkrelenie okrelenia: 3) mieszanina nasyconego roztworu KN 3 i krysztaów tej substancji. - za napisanie wzorów lub nazw dwóch gazów: Najlepiej rozpuszczalny gaz: Hl lub chlorowodór Najsabiej rozpuszczalny gaz: S 2 lub tlenek siarki(iv) lub ditlenek siarki 2. - za porównanie ste procentowych i molowych: c = cp Hl p NH 3 2x 2 c m NH > c 3 m Hl 3. - za wpisanie do tabeli wzorów substancji, które pozwol zrealizowa przemiany, oznaczone na schemacie numerami, 2 i 3: Reakcja. Reakcja 2. Reakcja 3. Naley uzna za poprawne podanie nazw substancji zamiast wzorów. Wzór substancji l 2 KH HN 3 4. - za napisanie w formie czsteczkowej równania reakcji: Równanie reakcji.: u + l 2 ul 2 5
5. - za napisanie w formie jonowej równa reakcji: Równanie reakcji.: u 2+ + 2H - u(h) 2 () Równanie reakcji 3.: u(h) 2 + 2H + u 2+ + 2H 2 lub u(h) 2 + 2H 3 + u 2+ + 4H 2 6. - za poprawne uzupenienie tabeli: Dowiadczenie. Wielko fizyczna Liczba moli, mol dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy Fe 2 3 H 2 Fe H 2 3 2 3 Za wypenienie kadego wiersza tabeli po pkt. 2x 2 2x 2 2. Masa, g 80 3 56 27 7. - za napisanie równania pierwszego stopnia dysocjacji kwasu ortofosforowego(v): 8.a) lub H P H H P 3 4 2 4 H P H H H P 3 4 2 3 2 4 - za napisanie barwy jak przyjmie uniwersalny papierek wskanikowy po zanurzeniu go w roztworze w probówce I i II: 2 8.b) Numer probówki Barwa papierka wskanikowego I niebieska lub granatowa lub niebieskozielona lub zielona II óta - za napisanie wniosków: dczyn roztworu w probówce I: zasadowy dczyn roztworu w probówce II: obojtny 6
dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy 9. - za zastosowanie poprawnej metody obliczenia stenia molowego kwasu solnego 2 - za podanie poprawnego wyniku z dokadnoci do jednego miejsca po przecinku wraz z jednostk:,6 mol dm 3 Przykad rozwizania: Przereagowanie 20 % magnezu oznacza zuycie mmg 0,2 2,0 g 2,4 g, 2,4 g czyli nmg 24 g mol 0, mola tego metalu. Ze stechiometrii reakcji wynika, e takiemu ubytkowi magnezu odpowiada zuycie kwasu solnego, równe 0,2 mola. Pocztkowo roztwór zawiera: 3 3 nhl cmol Vr 2,0 mol dm 0,5 dm mol Hl Po reakcji w zlewce pozostao 0,2 = 0,8 mola kwasu. Przy zaoeniu, e objto roztworu nie zmienia si, stenie molowe kwasu jest równe: 0,8 mola 3 cmol,6 mol dm 3 0,5 dm dpowied: Stenie molowe kwasu solnego w chwili kiedy przereaguje 20 % magnezu jest równe,6 mol dm 3. 20. - za napisanie w formie czsteczkowej równa reakcji otrzymywania wapnia w przemyle dwoma sposobami: 2x 2 Metoda Równanie reakcji otrzymywania wapnia elektrolizy al 2 elektroliza a + l 2 () aluminotermii 3a + 2Al ( temp.) 3a + Al 2 3 7
2.a) 2.b) dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy - za wpisanie w puste pola schematu stopni utlenienia glinu i azotu przed i po reakcji: 0 V III IV temp. Al + HN 3 (st.) Al 2 3 + N 2 + H 2 - za wpisanie w puste pola liczby elektronów pobieranych (poprzedzonej znakiem + ) oraz liczby elektronów oddawanych (poprzedzonej znakiem ) przez glin i azot w czasie reakcji: Zapisy stopni utlenienia pierwiastków w postaci: +V, +5 lub 5 naley uzna za poprawne. 3-3 (e - ) Al + HN 3 (st.) temp. Al 2 3 + N 2 + H 2 + (e - ) lub - 6 (e - ) Al + HN 3 (st.) temp. Al 2 3 + N 2 + H 2 + (e - ) 8
2.c) - za dobranie wspóczynników stechiometrycznych: 2 6 () 6 3 Al + HN 3 (st.) temp. 22. - za napisanie wzoru lub nazwy: HN 3 lub kwas azotowy(v) lub N 3 lub anion azotanowy(v) lub jon azotanowy(v) dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy Al 2 3 + N 2 + H 2 dpowied N(V) lub azot jest niewystarczajca. 23.a) -za uzupenienie schematu: 2 Br 2 /l 4 Br 2 /l 4 I II heks-2-en heksan 23.b) - za napisanie wzorów póstrukturalnego (grupowego) heks-2-enu: H 3 H=H H 2 H 2 H 3 24. - za napisanie wzorów póstrukturalnych (grupowych): Wzór alkanu, którego pochodn jest zwizek I Wzór alkanu, którego pochodn jest zwizek IV H 3 H 2 H 2 H 3 H 3 H 2 H 3 25. - za podanie numerów, którymi oznaczono wzory zwizków chemicznych bdcymi izomerami: I i III Podanie wzorów sumarycznych wglowodorów powoduje utrat pkt. 9
26. - za uoenie nazw systematycznych: 27.a) 27.b) Nazwa systematyczna zwizku I: dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy butanal Nazwa systematyczna zwizku III: butanon -za zastosowanie waciwej metody obliczenia zawartoci tlenu w zwizku IV w procentach masowych i za podanie wyniku z dokadnoci do dwóch miejsc po przecinku: 43,24% (masowych) Przykad rozwizania: Wzór sumaryczny zwizku ma posta 3 H 6 2. M 3 2 6 2 6 g mol 74 g mol 3H62 32 % tlenu 00% 43, 24% mas. 74 - za napisanie wzoru póstrukturalnego (grupowego) estru: H 3 H 3 lub 28. - za uzupenienie tabeli: H H 2 H 3 pis waciwoci substancji. Wodny roztwór tej substancji wykazuje odczyn kwasowy i przewodzi prd elektryczny. 2. Wskutek ogrzewania tej substancji z odczynnikiem Tollensa na ciankach naczynia powstaje lustro metalicznego srebra. Numer wzoru substancji 3. Produktem redukcji tej substancji wodorem jest butan-2-ol. III IV I 2 0
dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy 29. - za wpisanie wzorów póstrukturalnych (grupowych) estru, kwasu karboksylowego i alkoholu: H 3 H 2 Ester Kwas karboksylowy Alkohol lub 2 H 5 H 3 H3 H 3 H 2 lub 2 H 5 H H H 3 H Za napisanie trzech wzorów 2 pkt, za napisanie dwóch wzorów pkt, za napisanie jednego wzoru lub brak wzorów 0 pkt. 2 Naley uzna za poprawne podanie poprawnych nazw (systematycznych lub zwyczajowych) waciwie zidentyfikowanych zwizków. 30. - za napisanie równania reakcji: 2H 3 H ( kat.) H 3 H 2 H 3 ( kat.) lub 2H 3 H H 3 2 H 5 3. - za podanie nazw dwóch grup funkcyjnych: Nazwa grupy funkcyjnej I: (grupa) karboksylowa Nazwa grupy funkcyjnej II: (grupa) aminowa
32. - za uzupenienie dwóch schematów: H H 2 + Hl NH 2 H 2 dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy H 2 H 2 H NH 3 l 2x 2 H 2 H 2 H NH 2 + NaH H 2 H 2 Na NH 2 + H 2 lub H 2 H 2 H NH 2 + Hl H 2 H 2 H + - NH 3 l H 2 H 2 H NH 2 + NaH H 2 H 2 - Na + + NH 2 H 2 33.a) - za podkrelenie wzoru jednego odczynnika: NaH (aq) us 4 (aq) HN 3 (st.) Br 2 (aq) 2 2
33.b) - za opisanie zmian wiadczcych o obecnoci: wglanu wapnia biaka dpowiedzi i schemat punktowania poziom podstawowy pieni si lub wydzielaj si pcherzyki (bezbarwnego) gazu lub skorupa ulega roztworzeniu przyjmuje óte zabarwienie Zdajcy otrzymuje pkt pod warunkiem, e poprawnie uzupeni obie rubryki tabeli. 3