Moduł 7 - Aplikowanie o pracę - Materiały dla edukatorów Poniższe materiały zostały zapożyczone z projektu Foundations for Work za przyzwoleniem Diversity Works (Projekt nr -2012-1-GB2-LEO05-08201)
Wprowadzenie Poszukiwanie pracy pochłania zwykle bardzo dużo czasu i energii. Początkujący mogą się bardzo szybko zniechęcić, ponieważ nie bardzo wiedzą od czego zacząć. Być może już nie raz zostali odrzuceni i tego rodzaju negatywne doświadczenia dodatkowo przyczyniają się do ich zniechęcenia i poczucia zagubienia. Być może stracili już oni całkowicie wiarę w możliwość znalezienia pracy. Być może pytają samych siebie: Co jeżeli moje kwalifikacje są niewystarczające? Ludzie czują się zniechęceni przede wszystkim wtedy, kiedy wydaje im się, że cele, które chcą osiągnąć są poza ich kontrolą. Jednakże, istnieje szereg kroków, których podjęcie zwiększa nasze szanse na znalezienie pracy. Przede wszystkim, musimy być przygotowani na to, że będziemy musieli włożyć sporo wysiłku i własnej inicjatywy w proces poszukiwania pracy. Skuteczne szukanie ofert pracy zajmuje kilka tygodni, a nie, jak niektórym się wydaje - kilka godzin. Mógłbyś w związku z tym zapytać - dlaczego niby miałoby to zajmować tak dużo czasu? Być może przekonany jesteś, że szukanie pracy polega zaledwie na przejrzeniu odpowiednich ogłoszeń w gazecie. Otóż nie! W tym wypadku sprawa nie jest taka prosta. W sytuacji gdy poszukujemy pracy, powinniśmy się stosować do trzech prostych kroków, przy czym każdy z nich wymaga od nas dużego nakładu energii i pracy, jeżeli chcemy odnieść sukces. Poświęcenie własnego czasu i wysiłku na poszukiwanie pracy zaowocuje jednak poniższymi korzyściami dla osób jej szukających: - Będą oni mieli poczucie wpływu na własną przyszłość. - Uświadomią sobie posiadane przez siebie doświadczenie zawodowe, własne kwalifikacje i cele, jakie chcą osiągnąć. - Ich szanse na znalezienie pracy spójnej z ich planami zawodowymi na przyszłość znacznie wzrosną. Możemy wyróżnić trzy obszary, na które należy zwrócić szczególną uwagę: projektowanie własnego życiorysu zawodowego, kompletowanie dokumentów koniecznych do zatrudnienia, przećwiczenie różnego rodzaju strategii radzenia sobie podczas rozmów kwalifikacyjnych, np. - stosowanie tzw. rozmów pozorowanych - w których odgrywamy sytuację przeprowadzania rozmowy kwalifikacyjnej z bliską osobą, przygotowując jednocześnie pytania, jakie mogą pojawić się na rozmowie, jak i nasze na nie odpowiedzi.
Cele kursu: Moduł 7 - Aplikowanie o pracę Po ukończeniu kursu uczestnik: - Będzie wiedział, gdzie można poszukiwać ofert pracy - Stworzy własny Życiorys zawodowy - Skompletuje dokumenty potrzebne do aplikacji na wybrane przez siebie stanowisko - Dowie się, w jaki sposób należy przygotować się do rozmowy o pracę Czas W zależności od możliwości uczestników, moduł powinien zająć od 10 do 12 godzin. ZADANIE METODY REALIZACJI DANEGO ZADANIA Przygotuj uczestników na to, że w tej części zajęć dowiedzą się oni, jak "sprzedać" posiadane przez nich umiejętności i zdolności podczas procesu aplikowania o pracę. Przyjrzymy się wszystkim elementom procesu szukania pracy - od momentu przeglądania ofert pracy - aż po rozmowę kwalifikacyjną. Ćwiczenie nr 7.1 Poszukiwanie ofert pracy Metody stosowane w realizacji danego zamierzenia edukacyjnego - dyskusja, oraz wykonywanie zadań zawartych w Arkuszu ćwiczeń Na wstępie, uczestnicy proszeni są o utworzenie listy różnego rodzaju strategii, które w ich opinii mogą okazać się przydatne w momencie poszukiwania pracy, jak i w procesie aplikowania na konkretne stanowisko. Wśrod przykładów znajdą się zapewne ogłoszenia zamieszczane w gazetach, agencjach zatrudnienia, internecie, z polecenia kogoś znajomego, czy też oferty zaproponowane nam przez urząd pracy.warto zamieścić dane przykłady na tablicy, ponieważ przydadzą się one w trakcie wykonywania następnego zadania. Kiedy już wszystkie możliwe źrodła ogłoszeń o prace zostały podane, dokonaj spośród nich wyboru najczęściej pojawiających się odpowiedzi i poproś uczestników, aby wyjaśnili w jaki sposób przeprowadziliby oni proces szukania pracy - począwszy od znalezienia ogłoszenia o pracę, a skończywszy na rozmowie kwalifikacyjnej.
W Arkuszu ćwiczeń przeznaczonym dla uczestników kursu znajduje się 8 przykładów tego rodzaju strategii. Ćwiczenie nr 7.2 - Tworzenie własnego CV Metody stosowane w realizacji danego zamierzenia edukacyjnego - dyskusja, oraz wykonywanie zadań zawartych w Arkuszu ćwiczeń Gdy uczestnicy mają już ogólne pojęcie o tym, jakie strategie przydatne są kontekście poszukiwania pracy, możemy przejść do dwóch najważniejszych elementów w procesie jej poszukiwania: właściwie napisane CV i skompletowanie niezbędnych dokumentów. Życiorys zawodowy to bardzo przystępna forma dokumentu umożliwiającego prezentację własnych umiejętności zawodowych i posiadanych kwalifikacji potencjalnemu pracodawcy. Stanowi on bardzo cenny dokument i nieocenioną pomoc w aplikowaniu na dane stanowisko. W związku z tym, że typowy wzór Życiorysu zawodowego różni się w każdym kraju, zarówno pod względem jego struktury formalnej, jak i zasad dotyczących wymaganej zawartości, my sugerujemy zastosowanie wzoru wystosowanego przez Europass i zaakceptowanego w wielu krajach europejskich. Tego rodzaju ogólnodostępne źródło pozwala osobom szukającm pracy na zaprojektowanie bądź zaktualizowanie swojego CV w specjalnie do tego przygotowanym szablonie znajdującym się w wersji online. W sytuacji, gdy nie mają oni dostępu do internetu, istnieje również wersja offline. Aby skorzystać z szablonu umożliwiającego zaprojektowanie własnego życiorysu zawodowego, należy odwiedzić poniższy adres internetowy: https://europass.cedefop.europa.eu/pl/documents/curriculumvitae Dany schemat zawiera miejsce na typowe informacje, jakie powinny się znaleźć w CV (dane personalne, doświadczenie zawodowe, historia zatrudnienia, oraz ukończone przez nas szkoły i dodatkowe kursy edukacyjne). Na początku pracy nad Życiorysami zawodowymi uczestników należałoby najpierw pokrótce poinformować ich, co składa się na sekcję "posiadane umiejętności" zawartą w CV. Do tego typu umiejętności zaliczyć możemy przede wszystkim: Umiejętności interpersonalne, Zdolności organizacyjne, umiejętność zarządzania, Umiejętności związane z wybraną przez nas aktywnością zawodową, obsługą komputera i inne
umiejętności. Poproś uczestników, aby postarali się podać jak najwięcej przykładów różnego rodzaju cech/umiejętności, które mogą zostać zaliczone do tej kategorii. Wsparcie w wykonywaniu tego ćwiczenia stanowić mogą informacje zawarte w wykorzystanych wcześniej Materiałach ćwiczeniowych. Kiedy uczestnicy wykonają już to zadanie, poproś ich, aby wykonali ćwiczenie zawarte w Arkuszu ćwiczeń. Materiały ćwiczeniowe zatytułowane - Rozwój osobisty - Materiały ćwiczeniowe, wykorzystane w module szóstym, znacząco pomogą uczestnikom w wykonaniu tego zadania. Należy zwrócić uwagę uczestników na fakt, że samo wypisanie danych umiejętności to nie wszystko, muszą oni być jeszcze w stanie potwierdzić posiadanie tego rodzaju umiejętności podczas rozmowy kwalifikacyjnej, dlatego tak ważne jest podawanie prawdziwych informacji. Dobrze byłoby, gdyby każdy z uczestników miał możliwość skonsultowania z nami wyboru własnych umiejętności przed umieszczeniem ich przed wpisaniem ich do CV. Ćwiczenie nr 7.3 - Aplikowanie na stanowisko pracy Metody stosowane w realizacji danego zamierzenia edukacyjnego - dyskusja, oraz wykonywanie zadań zawartych w Arkuszu ćwiczeń Aby uczestnicy zyskali praktyczną umiejętność wypełniania formularzy aplikacyjnych stosowanych wobec kandydata starającego się o pracę, najlepszym wypadkiem byłoby unikanie pracy na wystandaryzowanych kwestionariuszach. Dla przykładu podajemy jednak dwa kwestionariusze, które pomogą uczestnikom w zapoznaniu się z ich strukturą i sposobem wypełniania tego rodzaju dokumentów. Aby uczestnicy wynieśli jak najwięcej z tego rodzaju ćwiczenia, zaleca się, aby pracowali oni na rzeczywistych formularzach stosowanych przez pracodawców w procesie rekrutacji. Poproś uczestników, aby pozyskali tego rodzaju wzorcowy kwestionariusz i przynieśli jego kopię na zajęcia. Stanowić on będzie bardzo przydatne narzędzie, przydałoby się również, aby przynieśli oni ze sobą opis danego stanowiska pracy. Poproś uczestników, aby przeanalizowali oni opis danego stanowiska pracy i wyróżnili w nim trzy kluczowe cechy/ umiejętności, jakich wymagał będzie od nich pracodawca na danym stanowisku. W tym wypadku również zamieszczone zostały dwa przykłady tego rodzaju opisu. Kiedy już uczestnicy wiedzą, czego oczekuje od nich potencjalny pracodawca, poproś ich, aby sporządzili szkicową
wersję i wypełnili dany kwestionariusz "na brudno", na przyniesionej przez nich kopii formularza właściwego. Wielu z uczestników wymagało będzie od prowadzącego wsparcia w trakcie wypełniania tego rodzaju dokumentów, w związku z czym przydadzą się dodatkowe osoby do pomocy w celu usprawnienia całego procesu. Kiedy tylko wszyscy uczestnicy wypełnią swój formularz, skomentuj i oceń pracę każdego z nich, wskazując obszary, które należałoby jeszcze poprawić. (w tej sytuacji również przydadzą się pracownicy wspomagający, w zależności od liczby kursantów). Po tego rodzaju ćwiczeniach, uczestnicy którzy czują się już na siłach, wypełnić mogą ostateczną wersję kwestionariusza, którą przedłożą pracodawcy. Ćwiczenie nr 7.4 Rozmowa kwalifikacyjna Metody stosowane w realizacji danego zamierzenia edukacyjnego - dyskusja, oraz wykonywanie zadań zawartych w Arkuszu ćwiczeń Teraz, gdy już przepracowaliśmy etap poszukiwania pracy, budowanie własnego CV i wypełnianie formularzy aplikacyjnych, przychodzi czas na przygotowanie podopiecznych do rozmowy kwalifikacyjnej. Przeznacz trochę czasu na przedyskutowanie z uczestnikami i zapoznanie się z informacjami zawartymi w Arkuszu ćwiczeń. Zawarte są tam szczegółowe informacje dotyczące każdego z etapów rozmowy kwalifikacyjnej, jak również i przykłady typowych pytań zadawanych przez pracodawcę w sytuacji przeprowadzania rozmowy o pracę (włącznie z przykładami pożądanych odpowiedzi na dane pytania). Kiedy już upewnimy się, że uczestnicy orientują się w każdym ze stadiów procesu szukania pracy, czas na to, aby powiedzieli nam, jakiego rodzaju pracy pożądają oni dla siebie samych? (dobrym pomysłem byłoby przyniesienie przez uczestników na zajęcia przykładowych ogłoszeń o pracę lub opisu stanowiska pracy). Poinformuj uczestników, że ty, lub ktoś z pracowników przeprowadzi z nimi dramatyzację rozmowy o pracę na wybrane przez nich stanowisko. Zadanie uczestników będzie w tym wypadku polegało na przygotowaniu się to tej "próbnej" rozmowy w takim stopniu, w jakim przygotowaliby się do faktycznej rozmowy kwalifikacyjej. W sytuacji, gdy zamierzasz przeprowadzić tego rodzaju rozmowy odrębnego dnia, poproś uczestników, aby ubrali się tak, jak ubraliby się na rozmowę kwalifikacyjną.
Poniżej zamieszczona została lista pytań, jakie mogą zostać zadane podczas próbnej rozmowy kwalifikacyjnej, włącznie z oceną odpowiedzi kandydata na każde z zadanych pytań. Przykładowe pytania zadawane podczas rozmowy kwalifikacyjnej Pytania wstępne - Proszę mi opowiedzieć mi coś o sobie - Odnieś się do CV kandydata i zadaj mu pytania dotyczące określonego obszaru, np : - Widzę, że posiada Pan doświadczenie zawodowe w dziedzinie... proszę mi o tym opowiedzieć - Widzę, że interesuje się Pan (...) może mi Pan o tym opowiedzieć coś więcej? Wykształcenie - Czego nauczył się Pan będąc na uniwersytecie? - Czy wyniki pańskich egzaminów stanowią adekwatne odzwierciedlenie pańskiego potencjału? Znajomość sektora pracy/ posiadanie informacji z określonej dziedziny, koniecznych na danym stanowisku - Dlaczego zdecydował się Pan na współpracę z naszą firmą? - Dlaczego wybrał Pan akurat to stanowisko? - Czy kiedykolwiek starał się już Pan o pracę w naszej firmie? - Jakie posiadane przez Pana cechy predestynują Pana do odniesienia sukcesu w danym sektorze rynku pracy? - Co jest potrzebne, aby odnieść sukces na danym stanowisku? -Jakiego rodzaju cechy charakteru czynią z Pana odpowiednią osobę na danym stanowisku? Cechy charakteru, własności, umiejętności - Jakie są Pańskie słabe i mocne strony?
- Jak postrzegają Pana najlepsi przyjaciele? - Proszę podać przykład popełnionego przez Pana błędu. Proszę mi powiedzieć, czego dana sytuacja Pana nauczyła? - Proszę opisać jedno ze swoich osiągnięć życiowych, z którego jest Pan najbardziej dumny - Co motywuje Pana do działania? - Proszę podać przykłady ważnego dla Pana celu życiowego, jaki ustanowił Pan w przeszłości. Proszę opowiedzieć, jakie postępy uczynił Pan w kierunku jego realizacji? - Jak by Pan opisał samego siebie? - Jakie cechy zaliczyłby Pan do swoich najmocniejszych stron? - Jakiego rodzaju umiejętności może Pan zaoferować naszej firmie? - Proszę wymienić trzy cechy, które są istotne na danym stanowisku pracy - Jaki wkład może Pan wnieść do naszej firmy? W jaki sposób może się Pan przyczynić się do rozwoju naszej firmy? - Dlaczego powinniśmy Pana zatrudnić? - Proszę opowiedzieć mi o Pańskim poprzednim/dotychczasowym doświadczeniu zawodowym - Z dotychczasowego doświadczenia zawodowego proszę wybrać jedno stanowisko, które było dla Pana największym wyzwaniem i proszę uzasadnić dlaczego Pytania związane z umiejętnościami interpersonalnymi posiadanymi przez kandydata i innymi szczegółowymi kwestiami Umiejętność współpracy w grupie - Proszę opowiedzieć mi o sytuacji, w której zmuszony był Pan do pracy w grupie, w jaki sposób pomagał Pan zespołowi w osiągnięciu wyznaczonych celów? - Proszę podać przykład sytuacji, w której pracował Pan z grupą ludzi i wspólnie osiągnęliście jakiś bardzo istotny cel. - Preferuje Pan pracę indywidualną czy grupową?
- Pracę z jakiego rodzaju ludźmi uważa Pan za szczególnie trudną i dlaczego? Cechy/umiejętności związane z rozwiązywaniem problemów, zarządzaniem czasem, pracą pod wysoką presją i podejmowaniem decyzji - Proszę opowiedzieć mi, jaki ostatnio spotkał Pana problem i jak sobie Pan z nim poradził? - Jakie dowody (oprócz posiadanego wykształcenia) może mi Pan podać na potwierdzenie własnej umiejętności działania pod silną presją? - Jakie jest Pańskie podejście do rozwiązywania problemów? - Proszę mi podać przykład dobrej decyzji, jaką udało się Panu podjąć w przeciągu ostatnich sześciu miesięcy. Jakich strategii użył Pan w celu podjęcia właściwej decyzji? Zdolności przywódcze/umiejętność wpływania na innych - Proszę mi podać 3 cechy, jakimi powinien się wykazywać lider grupy i proszę powiedzieć, w jaki sposób tego rodzaju cechy ujawniły się kiedykolwiek u Pana? - Czego nauczył się Pan dzięki zajmowaniu stanowiska obarczonego dużą odpowiedzialnością? - Proszę mi opowiedzieć o sytuacji w której zmuszony był Pan do wpływu na czyjąś decyzję dotyczącą dość istotnej kwestii. Jak udało się Panu to osiągnąć i co powiedział Pan, aby wpłynąć na daną osobę? - Kiedy ostatnio występował Pan w roli przywódcy? Jakie było pańskie nastawienie w związku z pełnieniem tej roli? Zdolności komunikacyjne - Proszę sobie przypomnieć sytuację z własnego życia, która wymagała od Pana użycia umiejętności komunikacji werbalnej lub pisemnej w celu przekonania kogoś do podjęcia jakiejś decyzji. - Czy rozwinął Pan w sobie skuteczne metody komunikacji z innymi? Obsługa klienta - Jakie ma Pan dowody na to, że jest Pan w stanie poradzić sobie z obsługą naszych klientów? - Proszę mi podać przykład sytuacji, w której wykazał się Pan doskonałą umiejętnością obsługi klienta.
Pytania podsumowujące - Czy jest coś, o co nie zapytałem, a powinienem wiedzieć na Pański temat? - Czy ma Pan do nas jakieś pytania? Ocena przeprowadzonej próbnej rozmowy kwalifikacyjnej Imię i Nazwisko osoby przeprowadzającej wywiad Imię i Nazwisko kandydata Data: ZACHOWANIA NIEWERBALNE Odpowiedni strój 1 2 3 4 5 Zdecydowany uścisk dłoni przed i po rozmowie 1 2 3 4 5 Utrzymanie kontaktu wzrokowego 1 2 3 4 5 Zachowanie odpowiedniej postawy ciała 1 2 3 4 5 Nie wykazywał niepokoju ruchowego 1 2 3 4 5 Stosowanie gestykulacji w odpowiednich momentach 1 2 3 4 5 ZACHOWANIA WERBALNE Uważnie słuchał zadawanych pytań 1 2 3 4 5 Odpowiedział na wszystkie pytania w pełni, lecz nie rozwlekle 1 2 3 4 5 Przywitał osobę przeprowadzającą wywiad używając jej imienia 1 2 3 4 5 Podziękował osobie przeprowadzającej wywiad 1 2 3 4 5 Podkreślał własne umiejętności 1 2 3 4 5
Zwracał uwagę na umiejętności przydatne w miejscu pracy 1 2 3 4 5 Wykazywał entuzjazm, pozytywne nastawienie 1 2 3 4 5 Skupiał się na swoich mocnych stronach, nie na słabościach 1 2 3 4 5 Zachowywał się w kulturalny sposób 1 2 3 4 5 Zachował spokój 1 2 3 4 5 Odpowiadał na pytania od razu, lecz bez zbytniego pośpiechu 1 2 3 4 5 Zdawał sobie sprawę z tego, kiedy została podjęta decyzja dotycząca zatrudnienia 1 2 3 4 5 Zadawał adekwatne pytania 1 2 3 4 5 Mówił wyraźnie 1 2 3 4 5 Wykazał się wiedzą na temat danego sektora/firmy 1 2 3 4 5 Unikał sformułowań typu: "um", "no wie pan" 1 2 3 4 5 Podał swoje cele zawodowe i odniósł je do danego stanowiska 1 2 3 4 5 Jakiekolwiek inne spostrzeżenia/obserwacje?