przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe zielony szlak numer konsultacji: K16 temat: ogród przedszkolny miejsce: ul. J. Piłsudskiego 52 a, Olsztyn inwestor: Przedszkole Miejskie nr 20 etap: wstępna koncepcja opracowanie: pracownia k. architektura dla dzieci ul. Kalwaryjska 64/10 30-504 Kraków +48 795 57 75 57 biuro@pracowniak.pl autor opracowania: architektura krajobrazu: Agnieszka Bracha prowadzący projekt: architektura krajobrazu: mgr inż. Anna Komorowska architektura: mgr inż. arch. Michał Rokita data: kwiecień 2014
przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe / k01 / strona 1 1/ ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE/ OPIS KONCEPCJI 1.1/ o projekcie: Wstępna koncepcja zagospodarowania ogrodu przedszkolnego została przygotowana w ramach konsultacji architektoniczno-krajobrazowych, będących jednym z elementów programu Przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach, realizowanego przez Dziecięcą Akademię Przyrody Kumak w 2014 r. Koncepcja została opracowana na podstawie materiałów nadesłanych przez przedszkole ankiety i sugestii dzieci oraz dokumentacji fotograficznej i wstępnej inwentaryzacji terenu. Prezentowane rozwiązania należy traktować jako luźne sugestie, które pozwolą na podjęcie pierwszych prac w ogrodzie, a nie dokładne wytyczne. Uzupełnieniem są zdjęcia, które mogą stać się inspiracją do dalszych działań. 1.2/ idea: Ogród przedszkolny jest bogaty w materiały i urządzenia dydaktyczne, takie jak lapidarium, skalniak, oczko wodne czy stacja metrologiczna, i w dużym stopniu już w tym momencie stwarza możliwość edukacji przyrodniczej dzieci. Nasze zadanie ograniczyło się więc do czytelniejszego podziału przestrzeni na strefy i połączeniu ich przez wprowadzenie ścieżki obiegającej cały teren. 1.3/ przebieg ścieżki: Ścieżka zmienia swój charakter w zależności od obszaru, przez który biegnie. Zaczyna się przy wejściu do budynku, po czym skręca w prawo. Proponujemy, aby w tym miejscu rozbudować istniejący skalniak, przenosząc rośliny z drugiego skalniaka i w ten sposób tworząc część, którą można nazwać biotopem pustynnym. Rośliny skalne idealnie uzupełniałyby lapidarium. W pobliżu może znaleźć się tablica informacyjna. Następnie ścieżka jest kontynuowana wśród nasadzeń drzew iglastych. W tej części proponujemy utworzenie ogrodu leśnego. Wprowadzenie uzupełniających krzewów stworzyłoby poszycie, a cienioznośne roślin runo leśne. W ten sposób do pewnego stopnia udałoby się stworzyć mikroklimat lasu iglastego, który również może być opisany na tablicy. Sprzyja temu również układ działki względem stron świata strefa ta jest zacieniona przez większość dnia. Trasa prowadzi do strefy spotkań. Jej dominującym elementem jest scena. Obok można ulokować stoły z krzesłami do zajęć na wolnym powietrzu i zewnętrzne koło garncarskie. Dodatkowo, zgodnie z życzeniami dzieci, w tym miejscu można od czasu do czasu rozwieszać hamaki między drzewami. Następnie przechodzimy przez łąkę kwietną, która zwabia motyle i inne owady. Aby dodatkowo zachęcić je do odwiedzin w ogrodzie w tym miejscu można ustawić domek dla owadów i oczywiście tablicę informacyjną. Po przejściu przez łąkę czeka nas kolejna atrakcja ścieżka bosych stóp. Obszar z nagromadzeniem sprzętu terenowego to strefa zabaw na wolnym powietrzu. Istniejący tor przeszkód mógłby znaleźć się na trasie obiegającej ogród. W projekcie zaproponowaliśmy zmianę lokalizacji niektórych urządzeń do zabawy, aby uporządkować przestrzeń i zyskać więcej miejsca na zabawy swobodne i ogród warzywny. UWAGA! Przy przenoszeniu urządzeń zabawowych należy zwrócić uwagę na zachowanie stref wolnych od upadku, których zakres powinien przedstawić producent. W przypadku braku takiej informacji należy przyjąć, że wokół zabawek nieruchomych wolna przestrzeń wynosi min. 1,5 m od zewnętrznej krawędzi. W przypadku zabawek ruchomych lub takich, na których można się poruszać (czyli zarówno huśtawki i karuzele, jak i zjeżdżalnie) należy przyjąć min. 2 m od miejsca największego odchylenia. Warto również podkreślić, że pod urządzeniami (wyższymi niż 60 cm) musi znaleźć się nawierzchnia amortyzująca upadki, np. piasek, żwir lub kora. Ze względu na ekologiczny charakter przedszkola zdecydowanie odradzamy użycie gumowej nawierzchni. Wymienione wyżej materiały zapewniają bezpieczeństwo w takim samym stopniu i są naturalne. Nawierzchnia amortyzująca upadki powinna znajdować się pod urządzeniami i w całej strefie wolnej od upadku. Można również pomyśleć o zmianie całej nawierzchni w strefie zabaw, co pozwoli jasno wyznaczyć granicę tej strefy i ułatwi jej utrzymanie. Kolejna strefa to przestrzeń wolna do biegania. Zalecamy usunięcie z niej wszelkich sprzętów i pozostawienie jak najwięcej miejsca, do organizacji imprez z udziałem rodziców oraz zabaw swobodnych. Ogródek kwiatowo-warzywno-ziołowy zalecamy powiększyć, aż do granicy działki. W najbliższym jego sąsiedztwie możliwe jest dosadzenie kilku owocowych drzewek, np. karłowych jabłoni. To również dobre miejsce na ulokowanie kompostownika oraz zbiornika na deszczówkę. W miejscu, gdzie obecnie jest skalniak, proponujemy urządzić oczko wodne wraz z roślinami charakterystycznymi dla terenów podmokłych. Wprowadzenie takiego elementu wymagałoby pewnych zabiegów, ale byłby to ciekawy kontrast dla biotopu pustynnego i może stanowić źródło wiedzy (również w postaci tablicy informacyjnej). W tym miejscu można również uzupełnić stację meteorologiczną o inne urządzania dydaktyczne, np. zegar słoneczny (przeniesiony ze strefy wolnej) i mini-laboratorium do badań właściwości gleby i roślin. Do tego celu mogą służyć również stoły ogrodowe. W ten sposób zakończyliśmy spacer po różnych biotopach i wracamy do budynku. W strefie wejściowej ścieżka może przybrać formę kontrastowej linii namalowanej na betonie. Na terenie zielonym ubitej ziemi obramowanej kłodami drzew. W strefie zabaw ścieżka ma wymiar symboliczny i nie powinna być w żaden sposób zaznaczona w terenie, ponieważ wchodziłaby w strefy wolne urządzeń (co jest niezgodne z normą bezpieczeństwa).
przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe / k01 / strona 2 2/ SCHEMATY/ POMYSŁY DZIECI/ PODZIAŁ FUNKCJONALNY Hamaki między drzewami strefa rekreacyjna strefa edukacyjna i miejsce spotkań strefa wejściowa i reprezentacyjna strefa zabaw z wykorzystaniem gotowych elementów ogród użytkowy strefa zabaw swobodnych
przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe / k01 / strona 3 3/ ZAGOSPODAROWANIE TERENU/ RZUT ogród leśny piaskownica łąka kwietna ogród pustynny: skalniak lapidarium domki dla owadów stoliki koło gancarskie zielony szlak start i meta hamaki ścieżka bosych stóp zegar słoneczny/ stacja pogodowa plac zabaw ogród wodny stoły ogrodowe drzewka owocowe warzywnik/ rabaty kwiatowe kompostownik/ zbiornik na deszczówkę bezpieczna nawierzchnia piasek, żwir lub kora boisko i przestrzeń wolna tor przeszkód
przyrodnicze azyle w miejskich przedszkolach / konsultacje architektoniczno-krajobrazowe / k01 / strona 4 4/ INSPIRACJE/ FOTOGRAFIE OBRAZUJĄCE IDEĘ Podniesione grządki warzywne źródło: sandiegopropertysource.com/general/suburban-homesteading-in-the-modern-world-1978 Przykład domku dla owadów źródło: popupcity.net/architecture-for-insects Siedziska z pieńków źródło: ubergizmo.com/2012/10/stump-seats-a-surefire-way-to-spruce-up-surroundings Drewniane taborety źródło: buymedesign.com/blog/how-to-find-the-best-seats Ogród pustynny źródło: sztuka-krajobrazu.pl/747/slajdy/nowoczesny-pustynny-ogrod Koło gancarskie na place zabaw źródło: kaiser-kuehne-play.com/iframe-produktliste/produktdetails-kompakt.html?tx_feproducts_pi1%5bitemid%5d=6003&chash=57c81f1d6764886ca095990c7e354d9b Ogród wodny źródło: muratorplus.pl/inwestycje/architektura-krajobrazu/prywatne-kapielisko-staw-w-ogrodzie_67686.html