Politechnika Poznańska Wydział Maszyn Roboczych i Transportu Transport publiczny Jakość transportu publicznego Dr inż. Marcin Kiciński Marcin.Kicinski@put.poznan.pl
Wprowadzenie 1. Proszę podzielić się na grupy 5-cio osobowe 2. Każda grupa wybiera lidera (osoba przedstawiająca stanowisko grupy) 3. Każda grupa wykonuje 2 zadania 2
Czym jest jakość? 3
Jakość Ehlers 2004 5
Definicja jakości 1. Stopień zaspokojenia przez konkretny wyrób żądań specyficznego odbiorcy. 2. Stopień, w jaki dany produkt może potencjalnie zadowolić finalnego użytkownika. 3. Stopień, w jaki wyrób jest zgodny z modelem wzorca lub odpowiedniego ujętymi wymogami. 4. Stopień preferowania przez użytkowania określonego produktu na tle innych wyrobów, ustalony w wyniku badań porównawczych. 6
Definicja jakości 5. Wyodrębniona cecha charakteryzująca gatunek lub produkt, a więc wygląd, sposób wykonania, trwałość, niezawodność, odporność na zużycie, niezmienność w trakcie użytkowania, smak, zapach, itp. 6. Ogólny wyraz doskonałości, niepozwalający na dokonanie szczegółowej klasyfikacji. 7. Określenie funkcji, mającej na celu osiągnięcie dobrej jakości. 8. Nazwa określonego wydziału przedsiębiorstwa. 9. Zestaw kryteriów odpowiednich miar, za które odpowiedzialny jest dostawca usługi deklarujący zgodność z normą 7
Pojęcia związane z jakością Czynnik jakościotwórczy każda mierzalna właściwość przedmiotu analizy, która może być wykorzystana do poznawania i kształtowania jego jakości. Cecha jakości (miernik / postulat przewozowy) mierzalna lub niemierzalna, lecz oceniana, na przykład przez wartościowanie, właściwość przedmiotu analizy. Ocena (poziom) jakości szacunkowe określenie cechy jakości. Kryterium jakości jedna z istotnych cech jakości, wybrana jako składowa do określania stanu zbiorczego jakości, przedmiotu analizy. Wzorzec jakości (standard jakości) uporządkowany wg potrzeb zbioru kryteriów jakości, zawierający ich charakterystyki oraz stany pożądane. 8
Jakość przewozów Masowość Dostępność Jakość transportu zbiorowego Bezpośredniość Bezpieczeństwo Prędkość Niezawodność Taniość 9
Jakość transportu miejskiego Jakość transportu miejskiego ujęcie marketingowe Czas podróży (4) Ekologia podróży (6) Warunki podróży (8) Niezawodność (8) Dostępność (8) Starowicz 2007 10
Jakość transportu miejskiego Dostępność (8) 1. Mieszkańcy 2. Powiązania 3. Czas i ciągłość działania 4. Dyspozycyjność 5. Informacja 6. System taryfowy 7. Rozkład jazdy 8. Oferta przewozowa 11
Jakość transportu miejskiego Czas podróży (4) 1. Czas dojścia 2. Czas oczekiwania 3. Czas jazdy 4. Czas tracony na przesiadki 12
Jakość transportu miejskiego Warunki podróży (8) 1. Dojście 2. Warunki oczekiwania 3. Łatwość i sprawność wsiadania 4. Wygoda w pojeździe 5. Warunki ruchu 6. Bezpośredniość połączeń 7. Dogodność przesiadania się 8. Kompetencja i kultura obsługi 13
Jakość transportu miejskiego Niezawodność (8) 1. Stabilność układu linii i rozkładu jazdy 2. Regularność kursowania 3. Punktualność kursowania 4. Pewność uzyskania miejsca w pojeździe 5. Pewność osiągnięcia celu 6. Elastyczność funkcjonowania 7. Bagaż (możliwość odzyskania pozostawionego bagażu) 8. Zobowiązania (karta praw pasażera, rekompensaty itp.) 14
Jakość transportu miejskiego Ekologia podróży (6): 1. Bezpieczeństwo osobiste 2. Zagrożenie wypadkami 3. Hałas 4. Wibracje 5. Spaliny 6. Przestrzeń ruchu 15
WYBRANE WSKAŹNIKI JAKOŚCI PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO 16
Wskaźniki jakości przewozów Czas podróży 1. Średnioważony czas podróży suma czasów trwania poszczególnych składników podróży gdzie: 17
Wskaźniki jakości przewozów Ocena punktualności 2. Udział kursów mieszczących się w granicach tolerancji - procent kursów punktualnych - P: P = L p L o L u 100% L p liczba kursów prawidłowych Lo liczba kursów przewidzianych w rozkładzie jazdy Lu liczba kursów ze stwierdzonymi nieprawidłowościami (tj. nie z winy przewoźnika) 18
Wskaźniki jakości przewozów Ocena punktualności Rozstępy punktualności w wybranych miastach (porównanie) Starowicz 2007 19
Wskaźniki jakości przewozów Ocena punktualności Preferencje pasażerów w zakresie dopuszczanych odchyłek od rozkładu jazdy i rozstępu punktualności 7 6 5 4 3 2 1 0 Dopuszczalne przyspieszenie odjazdu [min] Wartość średnia rozstepu [min] Dopuszcalne opóźnienie odjazdu [min] Starowicz 2007 20
Wskaźniki jakości przewozów Ocena punktualności 3. Zawodność obsługi wskutek braku punktualności prawdopodobieństwo (tj. względna częstość przypadków) nie zabrania pasażera wskutek przyspieszonego odjazdu. 21
Zawodność obsługi wskutek braku punktualności Wskaźniki jakości przewozów Ocena punktualności Prawdopodobieństwo niezdążenia na kurs: p(y) = t 2 t 0 y t dt t, przy czym 2 t = 1 t 1 d odchyłka od rozkładu jazdy: (+) przyspieszenie odjazdu (-) opóźnienie odjazdu 22
Wskaźniki jakości przewozów Ocena punktualności Prawdopodobieństwo niezdążenia na kurs: Zakres wskaźnika P Ocena 0-0,03 Bardzo dobra 0,04-0,07 Dobra 0,08-0,14 Dostateczna 0,15 i więcej Niedostateczna 23
POSTRZEGANIE JAKOŚCI PRZEZ INTERESARIUSZY 24
Starowicz 2007 25
Jakość dostarczana Jakość postrzegana przez pasażera Oczekiwania pasażerów 26
Jakość postrzegana przez pasażera Sposoby pomiarów zadowolenia pasażerów: Forma pisemna Informacje z wywiadów przeprowadzanych bezpośrednio z pasażerami Dyskusje panelowe z udziałem pasażerów Karty praw pasażerów 27
Jakość postrzegana przez pasażera Luka jakościowa Rzeczywista luka jakościowa Teoretycznie możliwa luka jakościowa 28
Jakość postrzegana przez pasażera Luka jakościowa Luka jakościowa z punktu widzenia pasażera Starowicz 2007 29
KONTROLA JAKOŚCI PRZEWOZÓW W PUBLICZNYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM 30
Wzorce jakości 1. Odzwierciedla preferencje pasażerów 2. Punkt odniesienia analizy zebranych danych (luka jakościowa, jakość realizowana, jakość preferowana) 3. Podstawa do podwyższania przyjętych parametrów 31
Wzorce jakości Składniki 1. Szczegółowa informacja o przedmiocie analizy 2. Zestawienie uporządkowanych cech jakości 3. Informacje o sposobie oddziaływania poszczególnych kryteriów na jakość 4. Wartości przewidywanych przedziałów zmienności mierników poszczególnych kryteriów 5. Wartości współczynników ważności poszczególnych kryteriów 32
Koło jakości usług przewozowych Wzorzec jakości usług przewozowych Jakość preferowana Jakość zaplanowana Weryfikacja wzorca jakości usług przewozowych Kontrola jakości usług przewozowych Jakość postrzegana Ocena jakości i badanie luki jakościowej usług przewozowych Jakość realizowana Na podstawie: Starowicz 2007 33
Metody kontroli jakości przewozów 1. Identyfikacja pojedynczych nieprawidłowości 2. Ocena statystyczna - Prosta - Złożona 34
Metody kontroli jakości przewozów 1. Identyfikacja pojedynczych nieprawidłowości Dotyczy pojedynczych kursów Najczęściej miasta z wydzielonym organizatorem przewozów lub miasta wdrażające jakościowe podejście Realizacja przez zespoły kontrolne Najczęściej kontroli podlegają: o Realizacja danego kursu o Punktualność kursowania pojazdów o Wyposażenie i oznakowanie pojazdu o Estetyka i czystość pojazdu o Stan techniczny pojazdu o Zgodność postępowania kierowcy (motorniczego) z instrukcją 35
Metody kontroli jakości przewozów 1. Identyfikacja pojedynczych nieprawidłowości Przykłady powiązań zasad kontroli jakości przewozów z karami Starowicz 2007 36
Przykłady sposobów oceny jakości PTZ Poznań Badanie jakości i efektywności komunikacji miejskiej w Poznaniu w zakresie lokalnego transportu zbiorowego na liniach komunikacyjnych ZKP Suchy Las 1. Przetarg nieograniczony ogłoszony przez ZTM 2. 63.71.27.10 - Usługi monitorowania ruchu (wspólny słownik zamówień CPV) 3. Czas trwania: do końca 2013 r. 37
Przykłady sposobów oceny jakości PTZ Poznań Charakterystyka ogólna SIWZ 1. Wymagania: posiadanie oprogramowania planistycznego typu VISUM lub Emme 2. Zasoby kadrowe: min. 5 os. z zakresu inżynierii transportu lub wykształcenie wyższe techniczne lub ekonomiczne z co najmniej 5 letnim doświadczeniem w firmie o profilu inżynierskim zajmując się problematyką związaną z publicznym transportem zbiorowym (np. pomiary, analizy ruchu, analizy ekonomiczne i finansowe). Doświadczenie będzie sumowane - niezależnie od przerw w zatrudnieniu, łącznie pracownik musi posiadać 5 letni okres zatrudnienia w firmie o profilu inżynierskim zajmując się problematyką związaną z publicznym transportem zbiorowym. 38
Przykłady sposobów oceny jakości PTZ Poznań Sprawozdanie 39
Przykłady sposobów oceny jakości PTZ Poznań Sprawozdanie 40
Przykłady sposobów oceny jakości PTZ Poznań Sprawozdanie 41
Przykłady sposobów oceny jakości PTZ Poznań Wyniki konkursu: Liczba złożonych ofert: 5 Liczba ofert odrzuconych: 0 Oferta z minimalną ceną: 46 494 zł Oferta z maksymalną ceną 76 260 zł 42
Przykłady sposobów oceny jakości PTZ Poznań Wyniki konkursu: Liczba złożonych ofert: 5 Liczba ofert odrzuconych: 0 Oferta z minimalną ceną: 46 494 zł Oferta z maksymalną ceną 76 260 zł 43