1. Czym jest społeczność lokalna? CELE ZAJĘĆ WYNIKAJĄCE Z ZAŁOśEŃ PROGRAMU 1. Uczniowie zdobywają wiedzę potrzebną do realizacji programu, poznają pojęcie społeczności lokalnej. 2. Uczniowie przygotowują mapę swojej społeczności lokalnej. PO ZAJĘCIACH UCZEŃ POWINIEN opisać, czym jest społeczność lokalna i jakie są jej najwaŝniejsze instytucje. określić, gdzie przebiegają granice jego społeczności lokalnej (lub społeczności, w której znajduje się szkoła), wskazać lokalizację najwaŝniejszych dla społeczności lokalnej instytucji. METODY PRACY rozmowa nauczająca; burza mózgów; samodzielna praca z mapą. NACOBEZU własnymi słowami opiszesz, czym jest społeczność lokalna; opiszesz, czym jest instytucja oraz wskaŝesz główne instytucje swojej społeczności lokalnej i ich lokalizację; wytłumaczysz, jakie znaczenie dla Twojej społeczności posiadają wybrane instytucje. ŚRODKI DYDAKTYCZNE przygotuj kopię mapy gminy, najlepiej formatu A3 lub A4, w liczbie odpowiadającej liczbie uczniów biorących udział w zajęciach. Mapy dostępne są na stronach internetowych miejscowości oraz w urzędach. JeŜeli szkoła znajduje się w gminie, w obrębie któryej mieści się kilka społeczności lokalnych, mapa powinna obejmować obszar właściwy dla tej społeczności, w której znajduje się szkoła (to osiedle, dzielnica, parafia, obwód szkolny). instrukcja zadania domowego. JAK PRZEPROWADZIĆ ZAJĘCIA WPROWADZENIE 1. Wyjaśnienie zasad programu Młody Obywatel. Wyjaśnij uczniom, w kilku zdaniach, główne zasady programu Młody Obywatel, w oparciu o materiały które juŝ otrzymałeś oraz informacje znajdujące się na stronie internetowej programu. ZauwaŜ, Ŝe składa się on z dwóch zasadniczych elementów: badania społeczności lokalnej (semestr pierwszy) oraz realizacji własnego projektu uczniowskiego (semestr drugi). Badanie składać się będzie z kilku etapów: pracy z mapą społeczności lokalnej oraz gry OFICER DLACZEGO, w trakcie której uczniowie wyruszą do róŝnych miejsc w swojej miejscowości z misją zdobycia waŝnych dla projektu informacji. Po zakończeniu badania 1
uczniowie dowiedzą się, czym jest kapitał społeczny oraz wybiorą jeden z zasobów swojej społeczności lokalnej, który poprzez swój projekt będą wzmacniać. Opis badania został zamieszczony na stronie internetowej programu jako załącznik do scenariusza. 2. Definicja społeczności lokalnej (rozmowa nauczająca). Społecznością lokalną nazywamy zbiorowość ludzi zamieszkujących określone i niewielkie terytorium, połączonych siecią silnych więzi społecznych wynikających ze wspólnoty interesów i potrzeb oraz poczucia przywiązania do zamieszkiwanego obszaru. KaŜda społeczność posiada określone instytucje. Mieszkańcy społeczności lokalnej mieszkają blisko siebie, często dobrze się znają, uczęszczają do tych samych szkół, borykają się ze wspólnymi problemami, wzajemnie sobie pomagają i czasem spierają się ze sobą. Ta bliskość i wzajemne kontakty powodują powstawanie pomiędzy mieszkańcami podstawowych więzi społecznych, zwykle są one trwałe. Przedstaw definicję w formie grafu, wypisując jej poszczególne elementy: zbiorowość ludzi, wspólne terytorium, wspólne interesy i potrzeby, przywiązanie do zamieszkiwanego obszaru. Upewnij się, czy wszystkie elementy są dla uczniów zrozumiałe. Jeśli nie, krótko je wyjaśnij. identyfikacja z miejscem zamieszkania społeczność lokalna wspólne instytucje niewielkie terytorium zbiorowość ludzi wspólne interesy i potrzeby ROZWINIĘCIE 3. Instytucje (rozmowa nauczająca, burza mózgów). Wyjaśnij uczniom, Ŝe zajmiecie się teraz jednym z elementów grafu, czyli instytucjami. Zaproponuj, by przez burzę mózgów stworzyli własną definicję instytucji. W przypadku trudności moŝesz podpowiedzieć, Ŝe instytucja to miejsce, w którym ludzie robią coś razem, w którym ludzie otrzymują róŝne usługi, wiedzę, gdzie uczestniczą w waŝnych dla siebie czynnościach, załatwiają określone sprawy. Poszczególne elementy definicji moŝesz zapisać w formie grafu, na tablicy. Następnie poproś uczniów, by wymienili instytucje istniejące w ich społeczności. Odpowiedzi, równieŝ w formie grafu, zapisuj na tablicy. Wśród wskazanych przykładów powinny się znaleźć: szkoła instytucje społeczności lokalnej kościół dom kultury biblioteka urząd miasta/gminy 2
Oczywiście, nie jest to lista pełna. W kaŝdej ze społeczności występują róŝne instytucje, dlatego postaraj się, by uczniowie wymienili równieŝ instytucje waŝne dla społeczności, nie wskazane w powyŝszym przykładzie. Dalej poproś uczniów, by poprzez burzę mózgów wymyślili trzy powody, dla których poszczególne wskazane powyŝej instytucje są waŝne dla mieszkańców społeczności lokalnej. Dla wskazanych przykładów mogą to być: a) szkoła tutaj ludzie zdobywają wykształcenie, dzięki niemu potem pracę, uczą się odpowiedzialności, zawierają przyjaźnie i znajomości, poszerzają horyzonty, poznajemy świat i zasady pracy zespołowej; b) kościół - tutaj ludzie się modlą, kultywuje się tradycję (święcenie pokarmów, pasterki), moŝna prosić o pomoc lub rozmowę, ludzie poznają swoją religię; c) biblioteka tutaj wypoŝycza się ksiąŝki, które dostarczają rozrywki i uczą, moŝna skorzystać z czytelni i się uczyć, organizuje spotkania z autorami ksiąŝek, w których wszyscy mogą uczestniczyć; d) dom kultury tutaj spędza się czas, poznaje się kulturę, uczestniczy w koncertach, spektaklach, odbywają się próby zespołów, odbywają się waŝne spotkania, organizuje się zajęcia rozwijające nasze umiejętności; e) urząd gminy tutaj płaci się podatki, uzyskuje się dowód osobisty, podejmuje się waŝne dla mieszkańców decyzje; swoją siedzibę ma wójt (burmistrz lub prezydent) i rada gminy. Podsumowując podkreśl, jak waŝne są dla społeczności lokalnej te instytucje, mimo Ŝe dotyczą róŝnych obszarów Ŝycia człowieka. Zwróć uwagę, oprócz tego, Ŝe pełnią określone funkcje (kulturalne, edukacyjne, administracyjne), to takŝe miejsca, w których ludzie ze sobą rozmawiają, spotykają się ze sobą, współpracują ze sobą. To znaczy, Ŝe instytucje społeczności lokalnej mają wpływ na więzi społeczne, które łączą jej mieszkańców. 4. Nasza społeczność lokalna (samodzielna praca z mapą). Rozdaj uczniom skserowaną mapę gminy, miasta lub dzielnicy, jeśli szkoła znajduje się w duŝym mieście. Polecenie: Poproś uczniów, aby na mapie zaznaczyli zapisane na tablicy instytucje. Jeśli w gminie, mieście lub dzielnicy znajduje się więcej niŝ jedna szkoła, kościół, biblioteka lub dom kultury, poproś, by zaznaczyli te, do których osobiście uczęszczają oraz te, które znajdują się najbliŝej ich domu lub szkoły. Później poproś uczniów, by na ochotnika odczytali nazwy ulic, przy których znajdują się te instytucje. Podsumowując to ćwiczenie, podkreśl, Ŝe w ten sposób uczniowie mają przed sobą nie tylko mapę obszaru zamieszkanego przez społeczność lokalną, ale równieŝ bardzo prostą, złoŝoną z kliku elementów mapę instytucji, które tworzą tę społeczność. Poproś, by uczniowie zachowali tę mapę, gdyŝ ich zadaniem domowym będzie jej dalsze uzupełnienie. 3
ZAKOŃCZENIE 5. Moje miejsca (praca domowa). Wydrukuj, wytnij i przygotuj dla kaŝdego ucznia znajdujące się na ostatniej stronie instrukcje zadania. KaŜda z nich zawiera następującą treść: Podkreśl, Ŝe w tym ćwiczeniu chodzi zarówno o miejsca, w których działamy w sposób formalny lub oficjalny (z góry ustalony, jak np. w urzędzie, bibliotece) oraz miejsca, w których działamy spontanicznie i na własną rękę (tak jak chcemy, np. spotykając się z grupą znajomych, pobiegać w parku, zorganizować ognisko dla znajomych). Poproś by przynieśli uzupełnione mapy wraz z instrukcją na kolejne 4
6. Dzisiaj dowiedziałem się, Ŝe (zdania podsumowujące). Zapytaj uczniów, czego dowiedzieli się w trakcie dzisiejszej lekcji. Poproś, by kaŝdy z uczniów dokończył głośno zdanie: Dzisiaj dowiedziałem się, Ŝe. Uzyskanych odpowiedzi nie komentujemy ani nie spisujemy. 5