Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) specjalizacja strukturalna i funkcjonalna ze względu na rodzaj bodźca oraz możliwość integracji międzymodalnej dwie strategie przetwarzania informacji: góra dół oraz dół góra
Aktywne przetwarzanie odbieranych ze środowiska bodźców: - detekcja poziom recepcyjny - proces kategoryzowania czyli wstępna identyfikacja bodźca poziom percepcji - rozpoznanie bodźca, nadanie mu znaczenia ( interpretacja) i wybór odpowiedzi organizmu. Na tym etapie układy percepcyjne współpracują z innymi systemami mózgowymi.
Odbiór sensorycznych cech bodźców: - niedowidzenie - głuchota centralna Proces kategoryzacji informacji: AGNOZJE interpretacja spostrzeżeń: - anozognozje - anozodiaforie
Świadoma 90%: Siatkówka -> ciało kolankowate boczne ->kora prążkowana Nieświadoma 10%: - wzgórki górne czworacze
OBRAZ KLINICZNY: trudności w identyfikacji bodźców wzrokowych brak objawów niedowidzenia czy zaburzeń ostrości wzroku brak językowego podłoża zaburzeń wzrokowych zachowane rozpoznawanie bodźców w innych modalnościach percepcyjnych brak deficytów o charakterze poznawczym brak halucynacji czy urojeń
Heinrich Lissauer dokonuje podziału agnozji wzrokowych na: agnozję apercepcyjną - obejmuje wczesne etapy przetwarzania informacji agnozję asocjacyjną obejmuje późniejsze etapy przetwarzania informacji ( synteza,kategoryzacja)
trudności w rozpoznawaniu cech przedmiotów brak umiejętności kopiowania, trudności w opisie zachowane umiejętności czytania i pisania dopiero inne modalności pozwalają na prawidłowe rozpoznanie tylne obszary kory
trudności w podaniu nazwy przedmiotu lub opisu jego funkcjonowania brak rozpoznawania przedmiotu, kiedy jest podana jego nazwa w naturalnych warunkach: słabo lub całkiem niezaburzone rozpoznawanie przedmiotów normalna manipulacja przedmiotami nierozpoznawanymi wzrokowo
apercepcyjna agnozja twarzy - trudności z rozpoznawaniem twarzy jako specyficznego bodźca
obecność różnego stopnia trudności w rozpoznawaniu twarzy znanych osób trudności w identyfikacji innych kategorii bodźców wzrokowych izolowane objawy prozopagnozji zachowane rozpoznawanie twarzy jako specyficznego bodźca adekwatne nieświadome rozpoznanie (zmiany reakcji fizjologicznych)
Zakręt językowy i przyhipokampowy prawej półkuli Zakręt wrzecionowaty obu półkul Przedni obszar kory skroniowej Wybiórczy charakter zaburzeń w rozpoznawaniu twarzy=systemy mózgowe regulujące różne aspekty odbioru tego samego bodźca
Połączenie grzbietowe/górne: pierwotna kora wzrokowa-podwzgórze-zakręt obręczy: szybka,mimowolna reakcja na bodźce ważne Połączenie brzuszne/dolne:asocjacyjna kora Połączenie brzuszne/dolne:asocjacyjna kora potyliczna-kora skroniowa: świadoma percepcja twarzy ( jego uszkodzenie tworzy obraz kliniczny prozopagnozji)
Agnozja jednoczesna ( Zespół Balinta) - ograniczona zdolność do przeszukiwania pola widzenia. Uszkodzenia w obrębie przedniego wieczka ciemieniowego. Agnozja barw niezdolność do rozpoznawania i/lub nazywania kolorów, z jednocześnie zachowaną zdolnością ich różnicowania Uszkodzenie ciała modzelowatego
Głuchota korowa: - Trudności w rozpoznawaniu wszystkich rodzajów bodźców słuchowych - Zachowana pozostaje percepcja informacji w innych modalnościach zmysłowych (prawidłowe czytanie i pisanie)
trudności z identyfikacją i rozumieniem wypowiedzi słownych brak zniekształceń słów w formie parafrazji dyskoneksja obszaru Wernickiego od niżej położonych ośrodków podkorowych obustronne uszkodzenia formacji podkorowych we włóknach promienistości słuchowej i szlakach słuchowych spoidła wielkiego ( przy ZACHOWANYM zakręcie skroniowym Heschla)
izolowane trudności z percepcja intonacji głosu dysocjacja między zaburzeniem percepcji słów a zakłóceniami w rozumieniu intonacji wypowiedzi patologie prawej półkuli : deficyty w rozpoznawaniu intonacji głosu patologie lewej półkuli: objawy afatyczne agnozja parajęzykowa : okolice skroniowo ciemieniowe prawej półkuli
zespół Gertsmanna - agnozja palców,akalkulia,agrafia,deficyty orientacji stronnej) autotopagnozja trudności ze wskazywanie części ciała własnego i innych osób zespół pomijania stronnego percepcja fantomowa
doznania bólowe, mrowienie, odczuwanie konkretnej pozycji ręki i jej ruchów Melzack i model neuromatrycy neuromatrycy : Reprezentacja anatomiczna schematu ciała ma charakter wrodzony i niezmienny. Zmiany w postaci amputacji mózg interpretuje jako zagrażające przetrwaniu organizmu. Za wszelką cenę chce go utrzymać, wytwarzając w tym celu urojenia fantomowe.
1. Herzyk, A. (2005) Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa: Wydawnictwo naukowe Scholar 2. Herzyk A, Kądzielawa D. (1996) Zaburzenia w funkcjonowaniu człowieka z perspektywy neuropsychologii klinicznej, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej 3. Pąchalska, M. (2007) Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu, Warszawa: PWN