PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z GEOGRAFII W GIMNAZJUM W JANOWIE ROK SZKOLNY 2015 / 2016 I. Cele priorytetowe w nauczaniu geografii: a) OGÓLNE: budzenie zainteresowania szeroko rozumianą przestrzenią geograficzną (własnym regionem, terytorium Polski, Europy, świata) oraz przygotowanie do swobodnego poruszania się w niej; kształtowanie w uczniach: - poszanowania innych narodów, systemów wartości i sposobów życia; - poczucia odpowiedzialności za swoje środowisko życia; - gotowości uczestniczenia w rozwiązywaniu problemów swojej społeczności; uświadomienie wartości jaką jest własny region i kraj, oraz ich dziedzictwo kulturowe. b) POZNAWCZE służące poznawaniu i zrozumieniu podstawowych metod: prowadzenia obserwacji krajobrazu, jego elementów i składników, obiektów, procesów i zjawisk geograficznych; obserwowania obiektów i zjawisk na okazach, modelach i schematach; wykorzystywania mapy jako podstawowego źródła informacji geograficznej; wykonywania pomiarów i obliczeń jako metod poznania w geografii; przewidywania następstw procesów przyrodniczych i społeczno-gospodarczych; dostrzegania i rozumienia społecznych, gospodarczych i politycznych procesów zachodzących w integrującej się Europie; posługiwania się źródłami informacji statystycznej; wykorzystywania wiedzy z innych dyscyplin naukowych; wykorzystywania multimedialnych źródeł informacji. c) KSZTAŁCĄCE umiejętności ucznia w zakresie: właściwego doboru literatury, materiałów kartograficznych, statystycznych i innych do opracowania treści geograficznych; opracowania zebranego materiału, dostrzegania problemów i stawiania pytań przedstawiania i interpretacji tematyki geograficznej za pomocą różnych form przekazu (opisu, wykresu, modelu, diagramu, technik multimedialnych); str. 1
określania wartości środowiska przyrodniczego w życiu człowieka i w gospodarce; proponowania i uzasadniania rozwiązań problemów i konfliktów wynikających z różnic interesów przyrodniczych, gospodarczych, społecznych i politycznych w środowisku lokalnym, regionalnym i globalnym; włączania się do działań na rzecz środowiska, zgodnie z własnymi przekonaniami. d) WYCHOWAWCZE - kształtujące i uczące: postępowania zgodnie z ideą rozwoju zrównoważonego i propagowanie własnych przekonań i postaw; współpracy w grupie, rozwiązywania problemów i poszukiwania kompromisu; prezentowania i uzasadniania własnego stanowiska; określania roli, znaczenia i miejsca Polski w Europie; posiadania poczucia przynależności do społeczności lokalnej, grupy etnicznej, narodu i społeczności międzynarodowej; poczucia wspólnego dziedzictwa z innymi narodami Europy; tolerancji w stosunku do innych narodów i grup etnicznych; oceny pozytywnych i negatywnych zmian zachodzących w środowisku geograficznym własnego regionu, Polski i świata; myślenia o swoim regionie, Polsce i świecie w kategoriach przyszłości i przyjmowania współodpowiedzialności za ich rozwój. II. Ocenianie bieżące i sumujące. a) Ocenianie bieżące będzie polegać na: ocenianiu indywidualnych odpowiedzi ustnych uczniów; sprawdzaniu pisemnej lub ustnej pracy domowej; ocenianiu pisemnej pracy klasowej, testów cząstkowych, kartkówek; ocenianiu aktywności uczniów na lekcjach; ocenianiu umiejętności posługiwania się środkami dydaktycznymi (podręcznik, atlas, mapa, słownik, encyklopedia). b) Ocenianie sumujące: występuje na zakończenie działu programowego w formie testu sprawdzającego wiadomości i umiejętności uczniów. c) Ocenianie klasyfikacyjne: Ocenianie klasyfikacyjne służy rozpoznaniu indywidualnych predyspozycji, umiejętności i potrzeb ucznia, daje możliwość uszeregowania uczniów i porównania z innymi uczniami. Odbywa się: na zakończenie semestru; na zakończenie roku szkolnego. str. 2
III. Sposób ocenienia wiedzy uczniów odbywać się będzie w skali wyrażonej w stopniach (1, 2, 3, 4, 5, 6) odpowiednio do zrealizowanych wymagań. Na zakończenie semestru (roku szkolnego) uczeń otrzymuje ocenę: 1 - (niedostateczną) - uczeń ma bardzo duże braki w zakresie wiedzy podstawowej, nie opanował wiadomości i umiejętności przewidzianych programem nauczania; nie opanował w stopniu minimalnym zagadnień poruszanych na lekcjach. nie zna podstawowych pojęć geograficznych; braki wiedzy są na tyle duże, iż nie rokują one nadziei na ich usunięcie, nawet w dłuższym okresie przy pomocy nauczyciela; wyraźny brak zainteresowania przedmiotem; nie potrafi nawet przy znacznej pomocy nauczyciela korzystać z prostych środków dydaktycznych; nie potrafi, bowiem nie zna i nie rozumie podstawowej terminologii stosowanej na lekcjach, formułować nawet bardzo prostych wypowiedzi ustnych i pisemnych; zeszyt przedmiotowy (zeszyt ćwiczeń) prowadzi niesystematycznie, ma duże luki w pracach lekcyjnych i domowych; uczeń wykazuje się brakiem systematyczności i chęci do nauki, nie podejmuje prób rozwiązania zadań, nawet przy pomocy nauczyciela; swoją postawą uniemożliwia pracę innym; odmawia wykonywania zadań postawionych przez nauczyciela lub realizowanych przez grupę. 2 (dopuszczający): uczeń dysponuje niepełną, fragmentaryczną wiedzą określoną programem; przy pomocy nauczyciela potrafi wyjaśnić znaczenie prostych pojęć; w minimalnym stopniu opanowuje zagadnienia omawiane na lekcjach; sporadycznie wykazuje się informacjami na temat wybranych zagadnień geograficznych; poważne braki w wiedzy geograficznej może usunąć po dłuższym okresie przy pomocy nauczyciela; przy pomocy nauczyciela lub kolegów potrafi wykonać proste polecenia wymagające zastosowania podstawowych umiejętności wymaganych w procesie uczenia się geografii; rozróżniania podstawowe źródła informacji geograficznej; umie odczytać proste dane statystyczne; jest biernym uczestnikiem zajęć, ale nie przeszkadza w ich prowadzeniu; włącza się do pracy pod nadzorem nauczyciela; przy dużej pomocy kolegów potrafi odtworzyć efekty pracy kolegów i odwzorować zaprezentowane przez innych elementy wiedzy. str. 3
3 (dostateczny): Ma kompetencje określone dla poziomu wymagań koniecznych, a ponadto: opanował podstawowe elementy wiadomości programowych pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień omawianych na lekcjach; zna i rozumie podstawowe pojęcia; zna podstawowe źródła wiedzy geograficznej, wyciąga proste wnioski z otrzymanych informacji; w opracowaniach pisemnych popełnia błędy merytoryczne, które potrafi samodzielnie poprawić po uwagach nauczyciela dysponuje podstawowymi umiejętnościami umożliwiającymi uzupełnienie braków i luk w wiedzy niezbędnej do dalszego kształcenia; potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji geograficznej; potrafi wykonać proste zadania pisemne oparte na podręczniku lub innych źródłach wiedzy; współpracuje z grupą w realizacji zadania przy wsparciu kolegów i nauczyciela; w czasie lekcji wykazuje się aktywnością sporadyczną (pracuje bez zapału ale nie przeszkadza innym). 4 (dobry): Ma kompetencje określone dla poziomu wymagań podstawowych, a ponadto: zna i rozumie większość zagadnień poruszanych na lekcjach; zna i rozumie większość pojęć; prawidłowo posługuje się terminologią geograficzną; dobrze opanował wiedzę wymaganą programem, umie powtórzyć i uogólnić to co usłyszał od nauczyciela lub przeczytał w podręczniku i innych źródłach wiedzy; potrafi umiejętnie wykorzystać zdobytą wiedzę do uzasadnienia swego stanowiska i argumentowania prezentowanych ocen; potrafi wyjaśnić przyczyny różnic w interpretacji faktów; dobrze posługuje się mapą; potrafi pod kierunkiem nauczyciela analizować teksty źródłowe i porównywać dostrzeżone w nich zjawiska; potrafi samodzielnie, korzystając z różnych źródeł, opracowywać na piśmie zagadnienia geograficzne wskazane przez nauczyciela. czynnie uczestniczy w lekcji; wykonuje polecenia nauczyciela; aktywny na lekcji, choć nie jest pomysłodawcą, realizuje chętnie czyjeś pomysły; zadania powierzone przez nauczyciela lub przez grupę wykonuje samodzielnie; pomaga innym, nigdy nie przeszkadza w pracy. str. 4
5 (bardzo dobry): Ma kompetencje określone dla poziomu wymagań podstawowych i rozszerzających, a ponadto: opanował materiał przewidziany programem; dysponuje wiedzą wykraczającą poza materiał podręcznikowy, w tym również wiedzą geograficzną własnego regionu; dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego; zna i rozumie wszystkie pojęcia wprowadzane na lekcjach, potrafi się nimi posługiwać w różnych sytuacjach poznawczych; rozwiązuje dodatkowe zadania, zlecone przez nauczyciela o średnim poziomie trudności. sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji; potrafi, korzystając ze wskazówek nauczyciela dotrzeć do dodatkowych źródeł informacji; samodzielnie rozwiązuje problemy i zadania postawione przez nauczyciela, posługując się zdobytymi umiejętnościami; próbuje interpretować źródła, porównuje relacje stron, ocenia ich wiarygodność i przydatność; integruje wiedzę uzyskaną ze źródeł różnego typu oraz potrafi ją wyrazić w wypowiedzi ustnej lub pisemnej; potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo skutkowych, wykorzystując wiedzę przewidzianą programem nie tylko z zakresu geografii ale również pokrewnych przedmiotów; potrafi dobrze argumentować swoje wypowiedzi, oceniać zjawiska, procesy i wydarzenia oraz uogólniać zdobytą wiedzę. formułuje i przedstawia na forum publicznym własne opinie bierze czynny udział w dyskusjach, debatach; podejmuje i wykonuje zadania o charakterze dobrowolnym; wykazuje się aktywna postawą w klasie, poproszony nigdy nie odmawia wykonania dodatkowych zadań, często wykazuje własną inicjatywę. 6 (celujący): Uczeń posiada kompetencje określone w poziomie wymagań, rozszerzających, a ponadto: dysponuje wiedzą i umiejętnościami wykraczającymi poza obowiązkowe wymagania programowe i potwierdza ją w toku pracy lekcyjnej i pozalekcyjnej; posługuje się bardzo bogatym słownictwem i pełną aparaturą pojęciową charakterystyczną dla nauki geograficznej; systematycznie wzbogaca swoją wiedzę przez czytanie książek, artykułów o treści geograficznej; samodzielnie interpretuje źródła, potrafi łączyć zawarte w nich informacje; podejmuje się z własnej woli realizacji różnych zadań, wykazując inicjatywę i pomysłowość; współpracuje z nauczycielem w przygotowaniu zajęć opartych na twórczym rozwiązywaniu problemów; str. 5
pomaga uczniom słabszym w uzupełnianiu wiedzy niezbędnej w realizacji zadań lekcyjnych; osiąga sukcesy w konkursach geograficznych różnych organizatorów, a także w olimpiadzie geograficznej; IV. Warunki i tryb uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej z geografii. Uczeń ma prawo do ubiegania się o wyższą roczną ocenę klasyfikacyjną z geografii wg następujących zasad: W ciągu dwóch dni od poinformowania o proponowanej rocznej ocenie klasyfikacyjnej z geografii, uczeń, lub jego rodzice (prawni opiekunowie) zgłaszają do wychowawcy klasy zastrzeżenia dotyczące tej oceny. Rodzice (prawni opiekunowie), wychowawca, oraz nauczyciel przedmiotu w dniu zgłoszenia zastrzeżenia analizują, czy uczeń spełnia wszystkie kryteria umożliwiające mu ubieganie się o podwyższenie oceny tzn: Ocena klasyfikacyjna półroczna, była co najmniej taka jak proponowana Wszystkie nieobecności ucznia na lekcji zostały usprawiedliwione Przynajmniej połowa ocen cząstkowych w drugim półroczu danego roku szkolnego jest równa, lub wyższa od oceny, którą pragnie otrzymać uczeń Uczeń posiada liczbę ocen nie mniejszą niż ta, którą przewiduje PSO Wszystkie obowiązkowe sprawdziany, lub testy zostały przez ucznia zaliczone Uczeń systematycznie prowadzi zeszyt przedmiotowy. Jeżeli wszystkie kryteria zostały spełnione, rodzice (prawni opiekunowie) w ciągu dwóch dni, od daty rozmowy z wychowawcą i nauczycielem, składają pisemny wniosek do Dyrektora Zespołu Szkół w Janowie o przeprowadzenie sprawdzianu weryfikacyjnego. Tryb i warunki przeprowadzenia sprawdzianu weryfikacyjnego reguluje Wewnątrzszkolny System Oceniania w ZSS w Janowie V. Sposoby sprawdzania wiedzy: formy pisemne; formy ustne; formy praktyczne (prezentacje indywidualne i grupowe, wytwory pracy własnej, opracowanie i wykonanie pomocy dydaktycznych) obserwacja nauczyciela. str. 6
VI. Narzędzia i czas pomiaru osiągnięć: W ciągu semestru zostanie przeprowadzony przynajmniej jeden test sprawdzający z którego każdy uczeń powinien uzyskać ocenę. Prace pisemne ucznia są oceniane przez nauczycieli zgodnie z wymaganiami na poszczególne oceny z uwzględnieniem ilości zdobytych punktów w przeliczeniu na poniższą skalę procentową: 100% - ocena celująca 99 % - 91 % - ocena bardzo dobra 90 % - 75 % - ocena dobra 74 % - 51 % - ocena dostateczna 50 % - 30 % ocena dopuszczająca 29 0 % - ocena niedostateczna Uczniom posiadającym opinię Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej o obniżeniu wymagań edukacyjnych, oraz objętym pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole na podstawie rozpoznania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia dokonanego przez nauczycieli i specjalistów, przy ocenianiu stosuje się obniżoną skalę procentową na poszczególne oceny (0% 19% niedostateczny, 20 % - 40 % ocena dopuszczająca, 41% - 60% ocena dostateczna, 61% - 80 % - ocena dobra, 81-99% - ocena bardzo dobra, 100% - ocena celująca) Przynajmniej raz (dwa -dla 2 godz. w tygodniu ) razy w semestrze będzie sprawdzana odpowiedź ustna. Praca domowa będzie sprawdzana na bieżąco ilościowo, jakościowo - przynajmniej raz w ciągu semestru. Sprawdzanie prac długoterminowych (np. referat, projekt, prezentacja); Obserwacja ucznia w której bierze się pod uwagę: przygotowanie do lekcji; aktywność na lekcji; pracę w grupie; udział i dobre wyniki w konkursach. Przeprowadzane będą krótkie sprawdziany na zakończenie bloku tematycznego w liczbie zależnej od okoliczności i potrzeb. Kartkówki niezapowiedziane z dwóch ostatnich lekcji w liczbie zależnej od okoliczności i potrzeb. Ocena semestralna jest średnią ocen z zadań wykonanych przez ucznia w ciągu semestru. W przypadku oceny wątpliwej, decydujące są oceny z prac klasowych. Aktywność ucznia na lekcji: zaangażowanie w tok lekcji, praca w grupach, własne wypowiedzi dotyczące zagadnień poruszanych na lekcji, wypełnianie kart pracy, korzystanie z różnych źródeł informacji dla zdobycia potrzebnych informacji. Aktywność uczniów oceniania jest + lub -. Przy jednej lub dwóch godzinach w tygodniu: str. 7
Dwa + skutkują wstawieniem cząstkowej oceny bardzo dobrej z przedmiotu. gdy uzyska ich mniej, w końcu semestru (za zgodą ucznia) zostają one zamienione odpowiednio przy jednym plusie na ocenę dobrą. Uczeń, który wykazuje brak minimalnej aktywności, nie podejmuje próby wykonania zleconego na lekcji zadania, związanego z treścią zajęć może otrzymać Dwa - skutkują wstawieniem cząstkowej oceny niedostatecznej z przedmiotu. VII. Sposób informowania uczniów i rodziców (opiekunów prawnych) o postępach w nauce. 1. Oceny są jawne zarówno dla ucznia, jak i rodziców (prawnych opiekunów). 2. Każda ocena z ustnych form sprawdzania umiejętności lub wiadomości ucznia jest wpisywana dziennika lekcyjnego bezpośrednio po jej ustaleniu i ustnym poinformowaniu ucznia o jej skali. 3. Sprawdzone i ocenione prace kontrolne i inne formy pisemnego sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów przedstawiane są do wglądu uczniom na zajęciach dydaktycznych. Ocena wpisywana jest do dziennika lekcyjnego. 4. Rodzice ( prawni opiekunowie) mają prawo wglądu /bez możliwości jakiegokolwiek kopiowania/ w pisemne prace swoich dzieci : a. na zebraniach ogólnych; b. w czasie konsultacji nauczycieli w wyznaczonych godzinach i dniach tygodnia; c. podczas indywidualnych spotkań z nauczycielem; 5. Każda forma sprawdzania osiągnięć ucznia otrzymuje informację zwrotną- komentarz ustny lub na piśmie, zawierający obowiązkowo cztery elementy: a) wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia, b) odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia, aby uzupełnić braki w wiedzy oraz opanować wymagane umiejętności, c) przekazanie uczniowi wskazówek, w jaki sposób powinien poprawić pracę, d) wskazanie uczniowi sposobu w jaki powinien pracować dalej. 6. Rodzic ma prawo do uzyskania uzasadnienia oceny. Uzasadnienie nauczyciel przekazuje bezpośrednio zainteresowanej osobie w czasie konsultacji w wyznaczonych godzinach i dniach tygodnia lub podczas indywidualnych spotkań z rodzicem. 7. Nauczyciel na początku roku szkolnego informuje uczniów oraz rodziców (opiekunów prawnych) o wymaganiach edukacyjnych wynikających z realizowanego przez siebie programu nauczania oraz sposobu sprawdzania osiągnięć uczniów. O przewidywanej ocenie semestralnej uczeń jest informowany na tydzień, a rocznej, str. 8
na dwa tygodnie przed wystawieniem stopnia informacja odnotowana w dzienniku lekcyjnym. W przypadku grożącej oceny niedostatecznej informujemy rodziców(opiekunów prawnych) pisemnie na miesiąc przed klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej. Ustalona przez nauczyciela ocena klasyfikacyjna może być zmieniona tylko w wyniku egzaminu poprawkowego, którego tryb przeprowadzania reguluje Wewnątrzszkolny System Oceniania. Prace klasowe są przechowywane przez nauczyciela do końca roku szkolnego. Kontrakt Prace klasowe są obowiązkowe. Jeżeli uczeń opuścił pracę klasową powinien ją napisać w terminie nie przekraczającym dwóch tygodni od powrotu do szkoły. Praca klasowa jest zapowiedziana tydzień wcześniej, omówiony jest jej zakres i poprzedzona jest lekcją powtórzeniową. Prace klasową można poprawić jeżeli uczeń otrzymał ocenę niedostateczną. Poprawa jest dobrowolna, w ciągu dwóch tygodni od rozdania prac i tylko jeden raz. Uczeń, który chciałby poprawić inna ocenę niż niedostateczna z napisanego sprawdzianu, sposób, formę i termin ustala z nauczycielem, a ocena z poprawy nie będzie oznaczona kolorem czerwonym. Oceny z pracy klasowej oraz jej poprawy wpisywane są do dziennika. Krótkie sprawdziany z ostatniej lekcji mogą być nie zapowiadane i nie podlegają poprawie. Na koniec semestru nie przewiduje się sprawdzianu zaliczeniowego. Nie ocenia się ucznia po dłuższej nieobecności w szkole. Każdy uczeń ma prawo do dodatkowej oceny za wykonane prace nadobowiązkowe. Uczeń może być w semestrze 1 (lub 2 razy, jeśli liczba godzin tygodniowo wynosi 2 lub więcej) nieprzygotowany do lekcji z wyjątkiem zapowiedzianych prac kontrolnych, jednak musi to zgłosić przed zajęciami. Fakt ten zostanie odnotowany w dzienniku lekcyjnym, nie ma to jednak wpływu na ocenę końcową. Zgłoszenie przez ucznia nieprzygotowania po wywołaniu go do odpowiedzi pociąga za sobą wpisanie oceny niedostatecznej. Prawo do ulg w pytaniu zostaje zawieszone w styczniu i w czerwcu. W klasach pierwszych na początku roku szkolnego stosujemy dwutygodniowy okres ochronny (nie stawiamy ocen niedostatecznych). Na każdej lekcji może być sprawdzane przygotowanie uczniów. Na każdej lekcji mogą być sprawdzane ilościowo prace domowe, zaś jakościowo w miarę potrzeb, nie rzadziej niż raz w semestrze. Uczeń powinien otrzymać co najmniej jedna ocenę w semestrze za odpowiedź ustną. Nauczyciel obniża poziom wymagań przy pisemnej opinii Poradni PP stwierdzającej trudności w uczeniu się, oraz uczniom objętym pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole na podstawie rozpoznania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia dokonanego przez nauczycieli i specjalistów. Uczeń mający kłopoty z opanowaniem materiału może zwrócić się do nauczyciela w celu ustalenia jaka forma wyrównania braków lub pokonania trudności będzie odpowiednia. str. 9