PRAWO FINANSOWE Przemysław Antas, Dariusz Biel Jakub Ciborowski, Katarzyna Daniec Anna Daszczyńska, Barbara Dróżdż Maciej Folta, Anna Kasprzycka Marta Larwa, Magdalena Małecka Marcin Opoka, Gabriela Pagacz Ewelina Pęcak, Krzysztof Rokoszak Anna Rudek, Piotr Strzelecki Emilia Sroka Warszawa 3 2011
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 17 Wstęp... 19 Rozdział 1 Część ogólna prawa podatkowego (Anna Kasprzycka, Ewelina Pęcak)... 21 1.1.. Podatek... 21 1.1.1.. Definicja.podatku.(Anna Kasprzycka)... 21 1.1.2.. Cechy.podatku.(Anna Kasprzycka)... 21 1.1.3.. Konstrukcja.wewnętrzna.podatku.(Ewelina Pęcak)... 22 1.1.4.. Podmiot.podatku.(Ewelina Pęcak)... 22 1.1.5.. Przedmiot.podatku.(Ewelina Pęcak)... 24 1.1.6.. Podstawa.opodatkowania.(Ewelina Pęcak)... 25 1.1.7.. Stawka.podatkowa.(Ewelina Pęcak)... 26 1.1.8.. Ulgi,.zwolnienia,.wyłączenia.(Anna Kasprzycka)... 27 1.1.9.. Tryby,.terminy.płatności.(Anna Kasprzycka)... 27 1.2.. Organy.podatkowe.(Anna Kasprzycka)... 27 1.3.. Obowiązek.podatkowy.(Ewelina Pęcak)... 28 1.4.. Zobowiązania.podatkowe.(Ewelina Pęcak)... 29 1.5.. Wymiar.zobowiązania.(Ewelina Pęcak)... 32 1.6.. Wykonanie.zobowiązań.podatkowych.(Anna Kasprzycka)... 33 1.6.1.. Terminy.płatności... 33 1.6.2.. Przedłużenie.terminu.płatności... 33 1.6.3.. Zaległość.podatkowa... 34 1.6.4.. Ulgi.w.spłacie.zobowiązań... 36 1.7.. Sposoby.wygasania.zobowiązań.podatkowych.(Anna Kasprzycka)... 37 1.7.1.. Wstęp... 37 1.7.2.. Zapłata... 38 1.7.3.. Pobranie.podatku.przez.płatnika.lub.inkasenta... 40 1.7.4.. Potrącenie... 41 1.7.5.. Zaliczenie.nadpłaty.lub.zwrotu.podatku... 42 1.7.6.. Zaniechanie.poboru.podatku... 43 1.7.7.. Przeniesienie.własności.rzeczy.lub.praw.majątkowych... 43 5
1.7.8.. Przejęcie.własności.nieruchomości.lub.prawa.majątkowego. w.postępowaniu.egzekucyjnym... 44 1.7.9.. Umorzenie.zaległości.podatkowej... 45 1.8.. Przedawnienie.(Anna Kasprzycka)... 46 1.8.1.. Przedawnienie.zobowiązania.podatkowego.a.przedawnienie. prawa.do.ustalenia.zobowiązania.podatkowego... 46 1.8.2.. Terminy.przedawnienia... 48 1.9.. Odpowiedzialność.za.zobowiązania.podatkowe.(Ewelina Pęcak)... 49 1.9.1.. Odpowiedzialność.podatnika,.płatnika.i.inkasenta.(art..26 32.o.p.)... 49 1.9.2.. Odpowiedzialność.solidarna.(rozdz..13,.art..91 92.o.p.)... 52 1.9.3.. Odpowiedzialność.osób.trzecich.(art..107 119.o.p.)... 54 1.10..Korekta.deklaracji.(art..81 81c.i.174.o.p.).(Ewelina Pęcak)... 61 1.11..Strata.(Ewelina Pęcak)... 62 1.12..Nadpłata.(Anna Kasprzycka)... 62 1.12.1.. Pojęcie.nadpłaty... 62 1.12.2.. Moment.powstania.nadpłaty... 63 1.12.3.. Zasady.postępowania.z.nadpłatami... 64 1.12.4.. Oprocentowanie.nadpłaty... 65 1.12.5.. Zwrot.nadpłaty... 65 Rozdział 2 Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) (Katarzyna Daniec, Piotr Strzelecki)... 67 2.1.. Podmiot,.przedmiot.i.podstawa.opodatkowania.(Piotr Strzelecki)... 67 2.1.1.. Podmiot.i.przedmiot.opodatkowania... 67 2.1.2.. Źródła.przychodów... 68 2.1.3.. Koszty.uzyskania.przychodów... 70 2.1.4.. Podstawa.opodatkowania... 71 2.1.5.. Szczególna.forma.opodatkowania... 71 2.2.. Opodatkowanie.małżonków.i.osób.samotnie.wychowujących.dzieci... 72 2.2.1.. Wspólne.opodatkowanie.małżonków.(Piotr Strzelecki)... 72 2.2.2.. Nowelizacja.opodatkowania.małżonków.(Katarzyna Daniec)... 72 2.2.3.. Opodatkowanie.osób.samotnie.wychowujących.dzieci.(Piotr Strzelecki)... 73 2.3.. Zwolnienia.przedmiotowe.(Katarzyna Daniec)... 74 2.4.. Obliczanie.i.zapłata.podatku.(Katarzyna Daniec)... 75 2.4.1.. Obliczanie.podatku... 75 2.4.2.. Ulgi... 76 2.4.3.. Pobór.podatku... 76 2.5.. Opodatkowanie.dochodu.ze.sprzedaży.nieruchomości.(Katarzyna Daniec)... 77 2.6.. Inne.formy.opodatkowania.(Katarzyna Daniec)... 78 2.6.1.. Podatek.liniowy... 78 2.6.2.. Ryczałt.od.przychodów.ewidencjonowanych... 78 2.6.3.. Karta.podatkowa... 79 2.6.4.. Porównanie.skali.podatkowej.z.alternatywnymi.metodami. opodatkowania... 80 6
Rozdział 3 Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) (Jakub Ciborowski, Barbara Dróżdż, Marta Larwa, Emilia Sroka)... 81 3.1.. Podmiot.i.przedmiot.opodatkowania.(Emilia Sroka)... 81 3.1.1.. Podatnicy... 81 3.1.2.. Zwolnienia.podmiotowe... 82 3.1.3.. Obowiązek.podatkowy... 83 3.1.4.. Rok.podatkowy... 83 3.1.5.. Przedmiot.opodatkowania... 83 3.1.6.. Dochód.(przychód).z.udziału.w.zyskach.osób.prawnych... 84 3.1.7.. Przychody.niepodlegające.opodatkowaniu.podatkiem.CIT... 85 3.1.8.. Ewidencja.rachunkowa... 85 3.1.9.. Szczególna.dokumentacja.podatkowa... 85 3.1.10.. Opodatkowanie.dochodów.w.drodze.oszacowania... 86 3.2.. Przychód.(Barbara Dróżdż)... 87 3.2.1.. Definicja.przychodu... 87 3.2.2.. Główne.kategorie.przychodów... 87 3.2.3.. Moment.uzyskania.przychodu... 89 3.2.4.. Wartości.niezaliczane.do.przychodów... 90 3.3.. Zwolnienia.przedmiotowe.(Barbara Dróżdż)... 92 3.3.1.. Kategorie.zwolnień... 92 3.3.2.. Zwolnienia.bezwarunkowe... 92 3.3.3.. Zwolnienia.warunkowe... 95 3.4.. Sposób.płatności.(Barbara Dróżdż)... 97 3.4.1.. Sposób.obliczenia,.pobrania.i.zapłaty.podatku... 97 3.4.2.. Samoobliczenie..zaliczki.miesięczne.(art..25.ust..1a.ustawy.o.CIT)... 97 3.4.3.. Zaliczki.kwartalne.(art..25.ust..1b.oraz.1c.ustawy.o.CIT)... 98 3.4.4.. Zaliczki.odprowadzane.w.szczególnym.terminie.. (art..25.ust..2a.ustawy.o.cit)... 98 3.4.5.. Zaliczki.w.formie.uproszczonej.(art..25.ust..6 10.ustawy.o.CIT)... 99 3.4.6.. Jednorazowa.wpłata.podatku.(art..25.ust..4.ustawy.o.CIT)... 99 3.4.7.. Roczne.zeznanie.podatkowe.(art..27.ustawy.o.CIT)... 100 3.5.. Zryczałtowany.podatek.dochodowy.(Barbara Dróżdż)... 100 3.5.1.. Płatnicy..obowiązek.pobrania.podatku... 100 3.5.2.. Płatnicy..brak.obowiązku.pobrania.podatku... 101 3.5.3.. Roczne.deklaracje.(art..26a.ustawy.o.CIT)... 101 3.6.. Koszty.uzyskania.przychodu..definicja.(Marta Larwa)... 101 3.7.. Ogólna.charakterystyka.wybranych.kosztów.(Marta Larwa)... 104 3.7.1.. Wstęp... 104 3.7.2.. Straty... 104 3.7.3.. Sankcje.i.kary... 105 3.7.4.. Kary.umowne.i.odszkodowania... 107 3.7.5.. Podatki... 107 3.7.6.. Wierzytelności... 109 3.7.7.. Odsetki... 110 7
3.7.8.. Reprezentacja... 112 3.7.9.. Odpisy.amortyzacyjne... 112 3.7.10.. Inne.wydatki... 113 3.8.. Amortyzacja.środków.trwałych.oraz.wartości.niematerialnych.i.prawnych. (Jakub Ciborowski)... 114 3.8.1.. Wstęp... 114 3.8.2.. Składniki.majątku.podlegające.amortyzacji... 114 3.8.3.. Składniki.majątku.niepodlegające.amortyzacji... 116 3.8.4.. Ewidencja.środków.trwałych.i.wartości.niematerialnych.i.prawnych... 116 3.8.5.. Zasady.odpisów.amortyzacyjnych... 117 3.8.6.. Metody.amortyzacji... 118 3.9.. Podstawa.opodatkowania.i.stawki.podatku.(Jakub Ciborowski)... 120 Rozdział 4 Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) (Maciej Folta)... 123 4.1.. Przedmiot.opodatkowania... 123 4.1.1.. Czynności.opodatkowane... 123 4.1.2.. Niektóre.czynności.zwolnione.od.PCC... 124 4.1.3.. PCC.a.podatek.VAT... 124 4.2.. Obowiązek.podatkowy... 125 4.2.1.. Podatnik... 125 4.2.2.. Płatnik... 125 4.2.3.. Moment.powstania.obowiązku.podatkowego... 126 4.2.4.. Podstawa.opodatkowania... 126 4.2.5.. Właściwy.organ.podatkowy... 126 4.3.. Zwolnienia.od.podatku... 127 4.3.1.. Zwolnienia.podmiotowe... 127 4.3.2.. Zwolnienia.przedmiotowe... 127 4.4.. Pobór.podatku... 128 4.5.. Zwrot.podatku... 128 Rozdział 5 Podatek od towarów i usług (VAT) (Przemysław Antas)... 129 5.1.. Zasady.systemu.VAT... 129 5.2.. Podmiot.podatku... 130 5.2.1.. Podatnicy.podatku.VAT... 130 5.2.2.. Organy.podatkowe... 133 5.2.3.. Podmioty.pomocnicze... 133 5.3.. Przedmiot.podatku.i.obowiązek.podatkowy... 134 5.3.1.. Czynności.opodatkowane... 134 5.3.2.. Moment.powstania.obowiązku.podatkowego... 135 5.3.3.. Odpłatna.dostawa.towarów.na.terytorium.kraju... 135 5.3.4.. Odpłatne.świadczenie.usług.na.terytorium.kraju... 136 5.3.5.. Eksport.towarów... 137 5.3.6.. Import.towarów... 137 8
5.3.7.. Wewnątrzwspólnotowe.nabycie.towarów.(WNT)... 138 5.3.8.. Wewnątrzwspólnotowa.dostawa.towarów.(WDT)... 139 5.3.9.. Likwidacja.działalności.gospodarczej.przez.osobę.fizyczną. lub.rozwiązanie.spółki.osobowej... 140 5.4.. Podstawa.opodatkowania.i.zapłata.podatku... 140 5.4.1.. Ustalenie.podstawy.opodatkowania... 140 5.4.2.. Odliczenie.podatku.naliczonego... 142 5.5.. Stawki.podatku... 143 5.6.. Zwolnienia.i.wyłączenia... 144 5.6.1.. Zwolnienia.przedmiotowe... 144 5.6.2.. Zwolnienia.przedmiotowo-podmiotowe... 145 5.6.3.. Zwolnienia.podmiotowe... 145 5.7.. Dokumentacja.podatkowa... 145 5.7.1.. Faktury... 145 5.7.2.. Ewidencje... 146 5.7.3.. Deklaracje... 147 Rozdział 6 Podatek akcyzowy (akcyza) (Marcin Opoka)... 148 6.1.. Informacje.podstawowe... 148 6.2.. Podatnicy... 148 6.3.. Przedmiot.opodatkowania... 149 6.5.. Obowiązek.podatkowy..zasada.(art..10.ust..1.u.p.a.)... 150 6.6.. Podstawa.opodatkowania... 151 6.7.. Stawki.podatku... 152 6.8.. Skład.podatkowy... 152 6.9.. Procedura.zawieszenia.poboru.akcyzy... 154 6.10..Znaki.akcyzy... 154 Rozdział 7 Podatki i opłaty lokalne (Krzysztof Rokoszak)... 157 7.1.. Uwagi.ogólne... 157 7.2.. Podatek.od.nieruchomości... 157 7.2.1.. Przedmiot.opodatkowania... 157 7.2.2.. Podmiot.podatku.(podatnik)... 159 7.2.3.. Moment.powstania./.wygaśnięcia.obowiązku.podatkowego... 159 7.2.4.. Podstawa.opodatkowania... 160 7.2.5.. Stawki.podatku... 160 7.2.6.. Terminy.i.sposoby.płatności.podatku... 161 7.2.7.. Zwolnienia... 162 7.2.8.. Najczęstsze.problemy.interpretacyjne... 164 7.3.. Podatek.od.środków.transportowych... 164 7.4.. Opłaty.lokalne... 166 7.4.1.. Opłata.targowa... 166 7.4.2.. Opłata.miejscowa... 166 9
7.4.3.. Opłata.uzdrowiskowa... 167 7.4.4.. Opłata.od.posiadania.psów... 168 7.4.5.. Uwaga.końcowa... 168 Rozdział 8 Podatek rolny (Krzysztof Rokoszak)... 169 8.1.. Uwagi.ogólne... 169 8.2.. Przedmiot.opodatkowania... 169 8.3.. Podmiot.podatku... 170 8.4.. Obowiązek.podatkowy... 170 8.5.. Czynności.związane.z.podatkiem.rolnym... 170 8.6.. Podstawa.opodatkowania.podatkiem.rolnym... 171 8.6.1.. Pojęcie.gospodarstwa.rolnego... 171 8.6.2.. Podstawa.opodatkowania... 171 8.6.3.. Hektary.przeliczeniowe... 172 8.7.. Stawki.podatku.rolnego... 173 8.8.. Obowiązek.podatkowy,.terminy.i.sposoby.płatności.podatku.rolnego... 173 8.9.. Organ.podatkowy... 174 8.10..Ulgi.i.zwolnienia... 174 8.10.1.. Zwolnienia.przedmiotowe... 174 8.10.2.. Zwolnienia.podmiotowe... 175 8.10.3.. Ulgi... 176 8.10.3.1.. Ulga.inwestycyjna... 176 8.10.3.2.. Ulga.dla.gospodarstw.żołnierzy... 176 8.10.3.3.. Ulga.dla.gruntów.położonych.na.terenach.górskich... 177 8.10.3.4.. Ulga.w.razie.klęski.żywiołowej... 177 8.10.3.5.. Kumulacja.ulg... 177 Rozdział 9 Podatek leśny (Krzysztof Rokoszak)... 178 9.1.. Uwagi.ogólne... 178 9.2.. Przedmiot.opodatkowania... 178 9.3.. Podatnik... 179 9.4.. Obowiązek.podatkowy... 179 9.5.. Czynności.związane.z.podatkiem.leśnym... 179 9.6.. Podstawa.opodatkowania.i.stawki.podatku... 180 9.7.. Terminy.i.sposoby.płatności.podatku.leśnego... 180 9.8.. Ulgi.i.zwolnienia... 181 Rozdział 10 Podatek od gier (Krzysztof Rokoszak)... 182 10.1..Uwagi.ogólne... 182 10.2..Pojęcia.stosowane.w.ustawie... 182 10.3..Zezwolenia.na.działalność.w.zakresie.gier... 184 10.4..Podatnicy.podatku.od.gier... 185 10
10.5..Obowiązek.podatkowy.i.podstawa.opodatkowania... 185 10.6..Stawki.podatku.od.gier... 185 10.7..Terminy.i.sposoby.płatności.podatku.od.gier... 186 10.8..Właściwość.miejscowa.organów.podatkowych... 186 10.9..Dopłaty... 187 Rozdział 11 Podatek tonażowy (Emilia Sroka)... 188 11.1..Wstęp... 188 11.2..Historia.podatku.tonażowego... 188 11.3..Podstawa.opodatkowania... 189 11.4..Najważniejsze.zasady.opodatkowania.podatkiem.tonażowym... 190 11.5..Podatnicy.podatku.tonażowego... 191 11.6..Działalność.podlegająca.opodatkowaniu.podatkiem.tonażowym... 192 11.7..Podsumowanie... 192 Rozdział 12 Podatek od spadków i darowizn (Anna Rudek)... 193 12.1..Definicja.podatku... 193 12.2..Przedmiot.podatku... 193 12.3..Podmiot.podatku... 194 12.3.1.. Wiadomości.ogólne... 194 12.3.2.. Grupy.podatkowe... 194 12.4..Podstawa.opodatkowania.i.kwoty.wolne.od.podatku... 194 12.4.1.. Podstawa.opodatkowania... 194 12.4.2.. Kwoty.wolne.od.podatku... 195 12.5..Obowiązek.podatkowy... 195 12.5.1.. Powstanie.obowiązku.podatkowego... 195 12.5.2.. Obowiązek.przy.nabyciu.niezgłoszonym.do.opodatkowania... 195 12.6..Skala.podatkowa... 196 12.7..Zwolnienia.podatkowe... 196 12.7.1.. Zwolnienia.podmiotowe... 196 12.7.2.. Zwolnienia.przedmiotowe... 197 12.8..Czynności.i.dokumenty.związane.z.podatkiem.od.spadków.i.darowizn... 198 Rozdział 13 Międzynarodowe i europejskie prawo podatkowe (Przemysław Antas)... 199 13.1..Międzynarodowe.prawo.podatkowe... 199 13.1.1.. Wiadomości.ogólne... 199 13.1.2.. Zakres.podmiotowy.Modelowej.Konwencji... 200 13.1.3.. Zakres.przedmiotowy.Modelowej.Konwencji... 201 13.1.4.. Metody.zapobiegania.podwójnemu.opodatkowaniu... 201 13.2..Europejskie.prawo.podatkowe... 203 13.2.1.. Wiadomości.ogólne... 203 13.2.2.. Harmonizacja.podatków.pośrednich... 204 13.2.3.. Harmonizacja.podatków.bezpośrednich... 206 11
Rozdział 14 Cło (Magdalena Małecka)... 208 14.1..Podstawowe.zagadnienia..pojęcie,.klasyfikacja... 208 14.2..Międzynarodowe.prawo.celne... 209 14.3..Unijne.prawo.celne... 210 14.4..Polskie.prawo.celne... 212 Rozdział 15 Inne daniny publiczne (Przemysław Antas)... 213 15.1..Opłaty... 213 15.1.1.. Wiadomości.ogólne... 213 15.1.2.. Wiadomości.szczególne... 214 15.2..Parapodatki... 216 Rozdział 16 Postępowanie podatkowe (Przemysław Antas, Dariusz Biel, Anna Daszczyńska, Magdalena Małecka, Gabriela Pagacz)... 218 16.1..Zasady.postępowania.podatkowego.(Gabriela Pagacz)... 218 16.2..Strona.i.podmioty.na.prawach.strony.(Przemysław Antas)... 219 16.2.1.. Wiadomości.ogólne... 219 16.2.2.. Strona.postępowania.podatkowego... 220 16.2.3.. Podmioty.na.prawach.strony... 221 16.3..Pełnomocnik.(Przemysław Antas)... 222 16.4..Załatwianie.spraw.(Przemysław Antas)... 223 16.4.1.. Terminy.do.załatwiania.spraw... 223 16.4.2.. Bezczynność.organu... 224 16.4.3.. Czynności.sprawdzające... 224 16.5..Doręczenia... 226 16.5.1.. Wiadomości.ogólne.(Anna Daszczyńska)... 226 16.5.2.. Sposoby.doręczeń... 227 16.5.2.1.. Doręczenie.właściwe.(Anna Daszczyńska)... 227 16.5.2.2.. Doręczenie.zastępcze.(Anna Daszczyńska)... 227 16.5.2.3.. Doręczenie.konkludentne.(Anna Daszczyńska)... 228 16.5.2.4.. Sposoby.doręczeń..schemat.(Przemysław.Antas)... 229 16.5.2.5.. Moment.wystąpienia.skutku.doręczenia. (Przemysław Antas)... 229 16.5.3.. Miejsce.doręczenia.(Anna Daszczyńska)... 230 16.5.3.1.. Doręczanie.pism.osobom.fizycznym... 230 16.5.3.2.. Doręczanie.pisma.osobom.prawnym.oraz. jednostkom.organizacyjnym.nieposiadającym. osobowości.prawnej... 231 16.6.. Przywrócenie.terminu... 231 16.6.1.. Wstęp.(Anna Daszczyńska)... 231 16.6.2.. Właściwość.organu.(Anna Daszczyńska)... 231 16.6.3.. Forma.rozstrzygnięcia.(Anna Daszczyńska)... 231 12
16.6.4.. Wstrzymanie.wykonania.decyzji.(Anna Daszczyńska)... 232 16.6.5.. Przywrócenie.terminu..schemat.(Przemysław Antas)... 232 16.7.. Protokoły.i.adnotacje.(Magdalena Małecka)... 233 16.7.1.. Wstęp... 233 16.7.2.. Podstawa.prawna... 233 16.7.3.. Protokół... 233 16.7.4.. Adnotacja... 234 16.8.. Udostępnianie.akt.(Magdalena Małecka)... 234 16.8.1.. Wstęp... 234 16.8.2.. Podstawa.prawna... 234 16.8.3.. Istota... 234 16.9.. Dowody.(Magdalena Małecka)... 235 16.9.1.. Podstawa.prawna... 235 16.9.2.. Definicja.dowodu... 235 16.9.3.. Klasyfikacja.i.opis.środków.dowodowych... 236 16.9.4.. Postępowanie.dowodowe... 238 16.9.5.. Uchylenie.tajemnicy.bankowej... 239 16.9.6.. Ciężar.dowodu... 241 16.10..Decyzje.i.postanowienia.podatkowe... 241 16.10.1.. Wstęp.(Gabriela Pagacz)... 241 16.10.2.. Podział.decyzji.podatkowych.(Gabriela Pagacz)... 242 16.10.3.. Doręczenie.decyzji.(Gabriela Pagacz)... 242 16.10.4.. Sprostowanie.lub.uzupełnienie.decyzji.(Gabriela Pagacz)... 243 16.10.5.. Postanowienia.(Gabriela Pagacz)... 243 16.10.6.. Wykonanie.decyzji.(Dariusz Biel)... 244 16.10.6.1.. Wykonanie.decyzji.ostatecznej... 244 16.10.6.2.. Wykonanie.decyzji.nieostatecznej... 244 16.11..Odwołanie.i.zażalenie.(Gabriela Pagacz)... 245 16.11.1.. Odwołanie... 245 16.11.2.. Zażalenie... 248 16.12..Stwierdzenie.nieważności.decyzji.podatkowej.(Gabriela Pagacz)... 248 16.13..Wygaśnięcie.decyzji.podatkowej.(Gabriela Pagacz)... 249 16.14..Zmiana.lub.uchylenie.decyzji.ostatecznej.(Gabriela Pagacz)... 249 16.15..Wznowienie.postępowania.(Anna Daszczyńska)... 250 16.15.1.. Wstęp... 250 16.15.2.. Przesłanki.wznowienia.postępowania... 250 16.15.3.. Właściwość.organu... 251 16.15.4.. Przebieg.postępowania... 251 16.16..Zawieszenie.postępowania.(Anna Daszczyńska)... 252 16.16.1.. Wstęp... 252 16.16.2.. Przesłanki.obligatoryjnego.zawieszenia.postępowania... 252 16.16.3.. Przesłanki.fakultatywnego.zawieszenia.postępowania... 253 16.16.4.. Skutki.zawieszenia.postępowania... 253 16.16.5.. Przesłanki.podjęcia.postępowania... 254 16.17..Kontrola.podatkowa.(Przemysław Antas)... 254 13
16.17.1.. Wiadomości.ogólne... 254 16.17.2.. Wszczęcie.kontroli.podatkowej... 255 16.17.3.. Udział.kontrolowanego.w.czynnościach.kontrolnych... 256 16.17.4.. Miejsce.prowadzenia.czynności.kontrolnych... 257 16.17.5.. Prawa.i.obowiązki.kontrolującego... 257 16.17.6.. Prawa.i.obowiązki.kontrolowanego.w.trakcie.kontroli... 258 16.17.7.. Zakończenie.kontroli.podatkowej... 259 16.18..Tajemnica.skarbowa.(Magdalena Małecka)... 260 16.18.1.. Podstawa.prawna... 260 16.18.2.. Istota... 260 16.18.3.. Udostępnianie.i.ujawnianie.informacji... 261 16.18.4.. Przechowywanie.informacji... 263 16.18.5.. Przepisy.karne... 263 16.19..Interpretacje.przepisów.prawa.podatkowego.(Przemysław Antas)... 264 Rozdział 17 Prawo budżetowe (Dariusz Biel)... 266 17.1.. Budżet... 266 17.1.1.. Definicja.normatywna... 266 17.1.2.. Definicja.doktrynalna... 267 17.1.3.. Historia.budżetu... 267 17.2.. Źródła.prawa.budżetowego... 267 17.3.. Rodzaje.budżetów... 268 17.4.. Zasady.budżetowe... 268 17.5.. Zakres.ustawy.budżetowej... 270 17.6.. Struktura.formalna.budżetu..klasyfikacja.budżetowa... 271 17.7.. Dochody.i.wydatki.budżetowe... 273 17.8.. Nadwyżka.i.deficyt.budżetowy... 277 17.9.. Rezerwy.budżetowe... 277 17.9.1.. Wstęp... 277 17.9.2.. Rezerwa.ogólna... 278 17.9.3.. Rezerwy.celowe... 278 17.10..Procedura.budżetowa... 281 17.10.1.. Ustalanie.budżetu... 281 17.10.2.. Wykonywanie.budżetu.państwa... 283 17.10.2.1.. Wstęp... 283 17.10.2.2.. Zasady.wykonywania.budżetu.państwa... 284 17.10.2.3.. Wykonawcy.budżetu... 284 17.10.2.4.. Dysponowanie.środkami.budżetowymi... 285 17.10.2.5.. Zmiany.w.budżecie.w.toku.jego.wykonywania... 286 17.10.3.. Kontrola.wykonania.budżetu... 286 17.11..Wieloletni.Plan.Finansowy.Państwa... 287 17.12..Budżet.jednostki.samorządu.terytorialnego... 289 17.13..Dochody.jednostek.samorządu.terytorialnego... 290 17.13.1.. Wstęp... 290 14
17.13.2.. Dochody.zewnętrzne.jednostek.samorządu.terytorialnego... 290 17.13.2.1.. Subwencja.ogólna... 290 17.13.2.2.. Dotacje.celowe... 290 17.13.3.. Dochody.własne.jednostek.samorządu.terytorialnego... 291 17.14..Rezerwa.ogólna.i.celowa.w.budżecie.jednostek.. samorządu.terytorialnego... 292 17.15..Zakres.budżetu.jednostek.samorządu.terytorialnego... 293 17.16..Uchwalanie.i.kontrola.budżetu.jednostek.samorządu.terytorialnego... 294 17.17..Wykonywanie.budżetu.jednostek.samorządu.terytorialnego... 296 17.18..Wieloletnia.prognoza.finansowa.jednostki.samorządu.terytorialnego... 296 17.19..Ustawa.i.uchwała.o.prowizorium.budżetowym... 299 15
16
WYKAZ SKRÓTÓW dyrektywa.112. ETS. k.c.. k.p.c.. Konstytucja.RP..dyrektywa.Rady.2006/112/WE.z.dnia.28.listopada.2006.r..w.sprawie.wspólnego.systemu.podatku.od.wartości.dodanej.(Dz..Urz.. UE.L.347.z.11.12.2006,.s..1,.z.późn..zm.).Europejski.Trybunał.Sprawiedliwości.(do.30.11.2009.r.).ustawa.z.dnia.23.kwietnia.1964.r...Kodeks.cywilny.(Dz..U..Nr.16,. poz..93.z.późn..zm.).ustawa.z.dnia.17.listopada.1964.r...kodeks.postępowania.cywilnego.(dz..u..nr.43,.poz..296.z.późn..zm.).konstytucja.rzeczypospolitej.polskiej.z.dnia.2.kwietnia.1997.r.. (Dz..U..Nr.78,.poz..483.z.późn..zm.) Modelowa.Konwencja..Modelowa.Konwencja.w.sprawie.podatku.od.dochodu.i.majątku. opracowana.przez.organizację.do.spraw.współpracy.gospodarczej.i.rozwoju.(oecd) o.p.. PCC. pr..cel.. TFUE. TK. TSUE. u.f.p.. u.g.h.. u.p.a.. u.p.c.c.. u.p.l.. u.p.o.l...ustawa. z.dnia. 29.sierpnia. 1997.r... Ordynacja. podatkowa. (tekst.jedn.:.dz..u..z.2005.r..nr.8,.poz..60.z.późn..zm.).podatek.od.czynności.cywilnoprawnych.ustawa.z.dnia.19.marca.2004.r...prawo.celne.(dz..u..nr.68,. poz..622.z.późn..zm.).traktat.o.funkcjonowaniu.unii.europejskiej.(dz..u..z.2004.r.. Nr.90,.poz..864/2).Trybunał.Konstytucyjny.Trybunał.Sprawiedliwości.Unii.Europejskiej.(od.1.12.2009.r.).ustawa.z.dnia.27.sierpnia.2009.r..o.finansach.publicznych.(Dz..U.. Nr.157,.poz..1240.z.późn..zm.).ustawa.z.dnia.19.listopada.2009.r..o.grach.hazardowych.(Dz..U.. Nr.201,.poz..1540).ustawa.z.dnia.6.grudnia.2008.r..o.podatku.akcyzowym.(Dz..U.. z.2009.r..nr.3,.poz..11.z.późn..zm.). ustawa.z.dnia.9.września.2000.r..o.podatku.od.czynności.cywilnoprawnych.(tekst.jedn.:.dz..u..z.2007.r..nr.68,.poz..450.z.późn..zm.).ustawa.z.dnia.30.października.2002.r..o.podatku.leśnym.(dz..u.. Nr.200,.poz..1682.z.późn..zm.).ustawa.z.dnia.12.stycznia.1991.r..o.podatkach.i.opłatach.lokalnych.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2006.r..Nr.121,.poz..844.z.późn..zm.) 17
u.p.r.. u.p.s.d.. u.s.d.g.. u.z.p.d.. ustawa.o.cit. ustawa.o.pit. ustawa.o.vat..ustawa.z.dnia.15.listopada.1984.r..o.podatku.rolnym.(tekst.jedn.:. Dz..U..z.2006.r..Nr.136,.poz..969.z.późn..zm.).ustawa.z.dnia.28.lipca.1983.r..o.podatku.od.spadków.i.darowizn. (tekst.jedn.:.dz..u..z.2009.r..nr.93,.poz..768).ustawa.z.dnia.2.lipca.2004.r..o.swobodzie.działalności.gospodarczej.(tekst.jedn.:.dz..u..z.2007.r..nr.155,.poz..1095.z.późn..zm.).ustawa.z.dnia.20.listopada.1998.r..o.zryczałtowanym.podatku. dochodowym.od.niektórych.przychodów.osiąganych.przez.osoby.fizyczne.(dz..u..nr.144,.poz..930.z.późn..zm.). ustawa.z.dnia.15.lutego.1992.r..o.podatku.dochodowym.od.osób. prawnych.(tekst.jedn.:.dz..u..z.2000.r..nr.54,.poz..654.z.późn..zm.).ustawa.z.dnia.26.lipca.1991.r..o.podatku.dochodowym.od.osób.fizycznych.(tekst.jedn.:.dz..u..z.2010.r..nr.51,.poz..307.z.późn..zm.).ustawa.z.dnia.11.marca.2004.r..o.podatku.od.towarów.i.usług. (Dz..U..Nr.54,.poz..535.z.późn..zm.) 18
WSTĘP Prawo.finansowe.jest.obecnie.jedną.z.najważniejszych.gałęzi.prawa,.której.podstawowym.celem.jest.regulacja.procesów.związanych.z.gromadzeniem.i.wydatkowaniem. finansowych.środków.publicznych..normy.w.nim.zawarte.pozwalają.na.stworzenie. materialnej.bazy.istnienia.państwa.poprzez.umożliwienie.jego.organom.sprawowania. kontroli.nad.przepływami.pieniężnymi,.zarówno.między.jednostkami.administracji. publicznej,.jak.i.podmiotami.prywatnymi..prawo.finansowe.dotyczy.zatem.wszystkich.osób..zarówno.fizycznych,.jak.i.prawnych..we.wszystkich.dziedzinach.podejmowanych.przez.nie.działalności.-.gospodarczej,.zawodowej.oraz.każdej.innej,.która.pociąga.za.sobą.pozyskiwanie.i.wydatkowanie.środków.pieniężnych..powoduje.to. konieczność.ciągłego.monitorowania.stanu.legislacyjnego,.dotyczącego.powyższych. procesów.i.dokonywania.odpowiednich.korekt..obecne.tempo.zmian.w.gospodarce. światowej.i.lokalnej.wymusza.zaś.dużą.częstotliwość.nowelizacji,.mających.na.celu. dostosowanie.obowiązujących.przepisów.do.sytuacji.gospodarczej..zmiany.te.dotyczą.najczęściej..części.prawa.finansowego,.wyodrębnianego.jako.prawo.podatkowe,. które.to.ze.względu.na.swoje.największe.powiązanie.z.procesami.gospodarczymi,.jest. najczęstszym.przedmiotem.działań.nowelizacyjnych.przeprowadzanych.przez.organy.ustawodawcze..uchwalona.ostatnio.nowa.ustawa.o.finansach.publicznych.dowodzi. jednak,.że.i.ten.sektor.legislacji.nie.należy.do.najtrwalszych.i.również.ulega.zmianom,. mającym.dostosować.go.do.zmieniających.się.warunków.gospodarczych.w.polsce.i.na. świecie..dla.osób.zajmujących.się.badaniem,.a.przede.wszystkim.-.stosowaniem.prawa. finansowego,.zachodzi.zatem.konieczność.korzystania.z.coraz.to.nowszych,.zaktualizowanych.źródeł.wiedzy.i.opracowań.. Oddając.niniejsze.repetytorium.w.ręce.czytelników,.Autorzy.adresują.je.głównie. do.studentów.wydziałów.prawa,.administracji,.ekonomii.oraz.innych,.dla..których.informacje.na.temat.podatków.oraz.finansów.publicznych.mogą.okazać.się.przydatne.. Zawarte.w.niniejszym.opracowaniu.wiadomości.mogą.również.posłużyć.aplikantom. radcowskim.i.adwokackim.oraz.osobom.przygotowującym.się.do.egzaminu.na.doradcę.podatkowego.. Dla.praktyków.niniejszy.zbiór.może.zaś.stanowić.swoiste.kompendium,.ułatwiające. szybkie.odszukanie.potrzebnych.w.danej.chwili.wiadomości,.lub.też.udzielenie.porady. podatkowej..w.tym.ostatnim.zadaniu.z.pewnością.pomoże.przyjazny.układ.graficzny,. zawierający.liczne.wykresy.i.tabele,.ułatwiający.osobie.nieposiadającej.specjalistycznej. wiedzy.zrozumienie.zawiłości.tej.gałęzi.polskiego.prawa. 19
*** Autorzy.pragną.złożyć.serdeczne.podziękowania.pracownikom.Zakładu.Prawa.Finansowego.Wydziału.Prawa.i.Administracji.Uniwersytetu.Jagiellońskiego.za.zaangażowanie.i.pomoc.w.tworzeniu.niniejszego.opracowania. 20
Rozdział 1 CZĘŚĆ OGÓLNA PRAWA PODATKOWEGO Literatura: B..Brzeziński,.K..Lasiński-Sulecki,.W..Matuszewski,.W..Morawski,.A..Olesińska,.A..Zalasiński,.Prawo finansów publicznych,.toruń.2008;.b..gruszczyński,.m..niezgódka- -Medek,.R..Hauser,.A..Kabat,.S..Babiarz,.B..Dauter,.Ordynacja podatkowa. Komentarz,.Warszawa.2009;.C..Kosikowski,.H..Dzwonkowski,.A..Huchla,.Ustawa Ordynacja podatkowa. Komentarz,.LEX.OMEGA,.2003;.C..Kosikowski,.L..Etel,.R..Dowgier,.P..Pietrasz,.S..Presnarowicz,.Ordynacja podatkowa. Komentarz,.Warszawa.2006;.R..Mastalski,.Prawo podatkowe,. wyd..4,.warszawa.2006;.z..ofiarski,.prawo podatkowe,.warszawa.2006;.a..olesińska,.polskie prawo podatkowe. Zarys systemu,.toruń.2009;.prawo podatkowe część ogólna i szczegółowa,.red..w..wójtowicz,.warszawa.2009. 1.1. Podatek 1.1.1. Definicja podatku Podatek.jest.świadczeniem.obowiązkowym.na.rzecz.państwa.lub.innego.związku. publicznoprawnego.(np..gminy),.ustalanym.jednostronnie,.określanym.w.swych.rozmiarach.generalnie,.nakładanym.z.mocy.uprawnień.władczych.państwa,.a.więc.jego.realizacja.zapewniona.jest.możliwością.stosowania.środków.przymusu.prawnego.w.celu. wyegzekwowania.tego.świadczenia. Pozostałe.rodzaje.danin.to:.opłaty,.dopłaty.i.cła. 1.1.2. Cechy podatku Cechy.podatku: 1) publicznoprawny.charakter.wiąże.się.z.monopolem.państwa.w.zakresie.stanowienia.podatków; 2) nieodpłatność.osoba.płacąca.podatek.nie.otrzymuje.świadczenia.wzajemnego.ze. strony.związku.publicznoprawnego,.na.rzecz.którego.podatek.został.zapłacony; 3) przymusowość.podmiot.uprawniony.do.pobierania.podatku.może.stosować.środki.przymusu.w.celu.wyegzekwowania.świadczenia; 21
4) bezzwrotność.oznacza.definitywne.i.ostateczne.przejęcie.świadczenia.podatkowego; 5) jednostronność ustalania.wysokość.świadczenia.podatkowego.wynika.z.obowiązujących.przepisów.prawa,.nie.podlega.negocjacjom. Elementy.konstrukcyjne.podatku:.. podmiot.podatku,.. przedmiot.podatku,.. podstawa.opodatkowania,.. stawka.podatkowa,.. ulga.podatkowa,.. zwolnienia.podatkowe. 1.1.3. Konstrukcja wewnętrzna podatku 1.1.4. Podmiot podatku 1.1.4. Podmiot podatku Podmiot podatku 1 art. 7 9, 13 13a o.p. 2 związki publicznoprawne reprezentowane przez właściwe organy relacje między nimi podatnicy, płatnicy, inkasenci, następcy prawni podatników, osoby trzecie odpowiedzialne za zobowiązania podatkowe podatników oraz inne osoby, którym prawo podatkowe przyznaje uprawnienia lub nakłada na nie obowiązki państwowe organy podatkowe samorządowe organy podatkowe 1.A..Olesińska,.Polskie Prawo podatkowe. Zarys systemu,.toruń.2009,.s..29. 2.Ustawa.z.dnia.29.sierpnia.1997.r...Ordynacja.podatkowa.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2005.r..Nr.8,.poz..60.z.późn..zm.).. Dodatkowo.jeżeli.jest.to.uzasadnione.ochroną.informacji.niejawnych.i.wymogami.bezpieczeństwa.państwa,.Rada. Ministrów.może,.w.drodze.rozporządzania,.nadać.uprawnienia.organów.podatkowych: 1.. Szefowi.Agencji.Wywiadu, 2.. Szefowi.Agencji.Bezpieczeństwa.Wewnętrznego, 3.. Szefowi.Centralnego.Biura.Antykorupcyjnego, 4.. Szefowi.Służby.Wywiadu.Wojskowego, 5.. Szefowi.Służby.Kontrwywiadu.Wojskowego. 22
1.1.4. Schemat 2 2 wersje Państwowe organy podatkowe naczelnik urzędu skarbowego (I instancja) dyrektor izby skarbowej (I instancja na podstawie odrębnych przepisów) naczelnik urzędu celnego (I instancja) dyrektor izby celnej (I instancja na podstawie odrębnych przepisów) minister właściwy ds. finansów: dyrektor izby skarbowej (II instancja) dyrektor izby celnej (II instancja) I instancja: stwierdzenie nieważności decyzji, wznowienie postępowania, zmiana lub uchylenie decyzji, stwierdzenie jej wygaśnięcia z urzędu II instancja od ww. decyzji porozumienia dotyczące ustalenia cen transakcyjnych interpretacje prawa podatkowego informacje przekazywane przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo- -kredytowe o założonych i zlikwidowanych 1.1.4. Schemat rachunkach 3 bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej Samorządowe organy podatkowe 3 wójt, burmistrz (prezydent miasta) (I instancja) starosta (I instancja) 1.1.4. Schemat 4 marszałek województwa (I instancja) samorządowe kolegia odwoławcze (II instancja) Podatnik art. 7 o.p. osoba fizyczna (art. 8 32 k.c. 3 ) osoba prawna (art. 33 43 k.c.) jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej na podstawie o.p. podlegająca obowiązkowi podatkowemu 3.Ustawa.z.dnia.23.kwietnia.1964.r...Kodeks.cywilny.(Dz..U..Nr.16,.poz..93.z.późn..zm.). 23