PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 115 Transport 2017, W Maszyn Roboczych i Transportu IDENTYFIKACJA W DOMENACH ANALIZ SYSTEMU KOLEJOWEGO, Streszczenie: temu kolejowego Unii Europejskiejutrzymywanie ryzyka wszystkich za-, amach tego procesu, ale których nie prz domenom go wskazania m pewnych rodzajów rozumowania (indukcyjnego i obdukcyjnego tym zdefiniowano i przedstawiono odpowiednie sposoby jego realizacji. proces identyfikacji 1. WPROWADZENIE nii Europejskiej (m.in. dokumentami CSM Common Safety Methods stwem na kolei, na (Systemu Kolejowego Unii Europejskiej lub/i jego podsystemów strukturalnych) Ogólne wskazania co do jego prze 12
48 jest identyfikacja zagro utrzymywanie ich ryzyka na po- domenie [2-5, 8-10]. (hazard identification process HIP), a nawet abduk- w nim [4, 13]. W HIP rozumowanie wprzód (forward reasoning) i rozumowanie wstecz (backward reasoning). Jak jednak wskazuje m.in. autor pracy [13], nie/wnioskowanie odby od forward hazard identification) i (backward hazard identification). przedstawienie metodycznych podstaw realizacji procesu identyfi- przód i wstecz w domenach analiz systemu kolejowego Unii Europejskiej. 2. SPOSOBY REALIZACJI PROCESU IDENTYFIKACJI Rozumowanie wprzód wniosek na ich podstawie uzasadniony. U ono (hazard (hazard sources HS). Stosowane elementami podsystemów, systemów, domen/poddomen analiz. W uproszczonym rozumieniu, zastosowanie rozumowania wprzód w id powiedzi na pytanie: Co odniesieniu do systemów technicznych, elementów, a a funkcjonowanie systemu. Na rysunku 1 przedstawiono schemat ideowy (forward hazard identifiction process F-HIP), to jest HIP realizowanego z wykorzystaniem rozumowania wprzód.
Identyfikacja systemu kolejowego 49 Domena analiz Obiekty dane i rezultaty wprzód Lista rozpoznawania Lista Listy pogrupowanych Lista i potencjalnych strat Proces identyfikacji k n Proces charaktery- Straty k k Straty n n Proces identyfikacji wprzód Przygotowanie rozpoznawania Rozpoznawanie Grupowanie Procedury wprzód Aktywizacja (F-HIP) [9] 2.2 Rozumowanie wstecz Pojmowane w ten sposób rozumowanie, polega na poszukiwaniu (nieznanych) przyczyn dla (znanych) skutków, czyli na poszukiwaniu (nieznanych) eksplanansów dla (znanych) eksplanandów [4, 13]. Nieformalnie rozumowanie wstecz rlocka Holmesa. W odniesieniu do ono stosowane przy ustalaniu sposobu na uszkodzeniu jego elementów. Realizacja HIP prowadzona zgodnie z rozumowaniem wstecz polega na poszukiwaniu i rozpoznawaniu HS undesirable events UE) lub podobnych domen, a H. HIP prowadzonego z wykorzystaniem rozumowania wprzód. Na rysunku 2 przedstawiono wstecz (backward hazard identification process B-HIP) to jest HIP realizowanego z wykorzystaniem rozumowania wstecz.
50 Dane i rezultaty procedur procesu wstecz Listy grup Listy Listy potencjalnych strat/szkód k n Proces charakteryzowania k n Proces charakteryzowania k n Rozpoznawanie grup Proces identyfikacji wstecz strat/szkód Procedury procesu Identyfikowanie zda- wstecz Rys. 2 (B-HIP) 3. PROCEDURY PROCESU 3.1. DOMENA ANALIZ w ona z kilku poddomen, któ- hazard identification process) i kodomenami j z poddomen tworzony jest jej model. Z tego powodu domena analiz zwykle jest, a jej model (model zagregowanej domeny analiz) jest agregowany z poddomen. poddomen. Kluczowym szczególnych poddomenach domeny analiz.
Identyfikacja systemu kolejowego 51 Identyfikacja HS w F-HIP do przeszukiwania domeny analiz i rozpoznawania HS. Do przeszukiwania domeny analiz [4, 9]: rejestry ( wypadków, wypadków i incydentów), metody burzy mózgów, opinie ekspertów. W B-HIP, identyfikacja HS w ramach pr i rozpoznawania grup HS na podstawie H, nie ma potrzeby ich grupowania (co jest z kluczowych procedur w F-HIP pa HS. B-HIP (m.in. wypadków). Wykonane dla podobnych domen analogiczne zdarzenia bej domenie. Identyfikacja UE polega na wskazaniu (nazwaniu) przewidywanych UE i takich, które podobnych domen analiz, domenie poddanej UE i informacji o po- S sposobu realizacji HIP, rozpoznawanie HS HS oraz wskazania, na element domeny analiz, który Rozpoznane HS [6] domenie, w analizowanym domenie wizji terenowych i pr dy z elementów domeny analiz generowaniu, HS. Zwykle jednak za /czynniki [9]), z których i/lub HS z "poczuciem strachu", obawy przed skutkami aktywizacji H. Grupowanie HS i/lub domenie tej domeny UE. Procedura grupowania HS B-HIP. Utworzenie grupy HS HS) i ug wskazanego kryterium wspólne powania i/lub HS
52 W odniesieniu do procesu grupowania HS owe wytyczne: HS w grupie, HS, jedno HS HS, w grupie HS w grupie HS. H jednego HS lub UEdomenie H jest wynikiem wiedzy o kilku HS i elementów domen H [1]: UE, sposobie w jaki grupa HS ON, konsekwencjach aktywizacji H, H. w przypadku realizowania B-HIPHS spoza badanej domeny analiz do niej). Kluczowym jest tutaj e dokonanie jej charakterystyki. W przypadku realizowania F-HIP, proponuje s z H rodzaju ryzyka, potrzeb podmiotów H HS HS i w nieracjonalnie rozbudowany sposób. Szczególnie sprzyja temu realizacja F-HIP. H, stosownie do sposobu realizacji HIP, przygotowano odpowiedni algorytm. Algorytm ten przedstawiono w formie graficznej na rysunku HS (w F-HIP) lub B-HIP H, H na podstawie jednego UE, UE prowadzi do sformhue UE. Drugi przypadku, gdy wiele UE prowadzi do powstania tych
Identyfikacja systemu kolejowego 53 samych strat/szkód. W B-HIP niezmiernie istotne jest wskazanie ON. HS HS HS termiczne, elektryczne, wibroakustyczne, itd. HS na elementy domeny w grupie HS ormami bakteryjna, rodzaje dyspersji i dyfuzji. Czy proces identyfikacji zagro- ny wprzód? TAK NIE elementy domeny Koniec Rys. 3. w domenie analiz Wskazanie ON polega na wyborze elementów domeny HS domeny analiz, tj. jego dekompozycji na elementy, a sdomeny analiz, które H UE HS domeny analiz: cz niektórych metodach analiz, np. w metodzie Bow-Tie, firmy [10, 11 4.
54 Grupy Rodzaje i/lub formy Odbiorniki O Otoczenie C T Technika Grupy Odbiorniki C Rodzaje i/lub formy T Technika O Otoczenie Rys. 4. domeny 4. PODSUMOWANIE
Identyfikacja systemu kolejowego 55 wskazanie zdarzenia podanie oznaczenia/ domeny analiz, w której wskazane zdarzenie opisem W niniejszym artykule zaprezentowano sposoby realizacji procesu identyfikacji /szkody w wyniku aktywizacji zagro. Bibliografia 1. Gill Technika Transportu Szynowego, nr 10, 2013, s. 2065 2074, wersja elektroniczna. 2. Gill A., Kalinowski eksploatacji tramwajów typu 105Na. Czasopismo AUTOBUSY Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe, nr 12, 2011, s. 104 114 3. Gill A., The identification of hazards generated in municipal transport on the example of the doors fitted in the 105Na tram. Problems of maintenance of sustainable technological systems, vol. IV Automotive Engineering and Vehicle Safety Engineering, Monographs of the Maintenance Systems Unit, Polish Academy of Sciences, Kielce University of Technology, Kielce 2012, s. 38 51. 4. Gill A., Hazard identification model, Proceedings of 20th International Scientific Conference Transport Means 2016 Oct 5-, Part 3, Kaunas University of Technology, 2016, s. 885 890. 5. Gill A., -Twardowska z wykorzystaniem metody Bow-Tie. Logistyka nr 6, 2014, wersja elektroniczna (CD). 6. Jamroz A., Chruzik K., Szymanek A., Gucma L., Skorupski J., 2010. Trans-Risk an integrated method for risk management in transport, Journal of KONBiN 13, 209-220. 7. A., Gill A., wybranych obszarach imowej Sz w eksploatacji systemów technicznych, Szczyrk 2010, wersja elektroniczna. 8. A., Gill A., Pruciak Czasopismo TTS Technika Transportu Szynowego, 2011, R. 17, nr 9, s. 49 52. 9. A., 10. -Twardowska A., Gill A., Zastosowanie analizy Bow-Tie do identyfikacji warstw 10, 2013 s. 2287 2294, wersja elektroniczna. 11. -Twardowska A., Gill A., Realizacja procedur oceny Bow-Tie. Pojazdy Szynowe 2014, nr 2, s. 1 10. 12. sprawie wspólnej nr 352/2009. Bruksela 2013. 13. wersja elektroniczna: http://hdl.handle.net/10593/1025.
56 HAZARD IDENTIFICATION FOR THE ANALYSIS DOMAINS IN RAILWAY SYSTEM Summary: According to the regulations (CSM documents) the rail company, infrastructure administrator and each railway entity that makes changes in railway system, is responsible to keep the acceptable risk value of all hazards identified in the system. To achieve this, CSM provides for implementation of the risk management process. General indications as to conduct this process can be found in the annex to the CSM document (regulation 402/2013). They do not differ from the classic approaches to risk management. The key is the correct implementation of the procedures that must be implemented as part of this process, but which does not present (or even listed) in the regulations in detail. In this article we present therefore the basics for realizing the hazard identification dedicated domains in the rail system, including: identification of hazard sources, grouping hazard sources, formulating the hazard and the preliminary indication of the size of the loss/damage that may arise as a result of the activation of the hazard. The result of these procedures is list of hazard sources and a list of identified hazard, among others. The hazard identification process is a reflection of certain types of reasoning (inductive and abductive) and therefore we defined and shown the correct ways of its realization. Keywords: hazard, hazard identification process, risk management