Marcin Strzelczyk 1, Michał Podgórski 1, Susan Afshari 2, Marcin Tkaczyk 2, Monika Pawlak-Bratkowska 2, Piotr Grzelak 1.

Podobne dokumenty
Nowoczesna diagnostyka wielo torbielowatego zwyrodnienia nerek typu dorosłych

Torbiele w nerkach u dziecka w wieku 3 lat

Wczesne wykrywanie metodą ultrasonograficzną wad wrodzonych układu moczowego

Torbiele w nerkach u dziecka w wieku 3 lat

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Torbiele przymiedniczkowe nie mogą być mylone z wodonerczem i torbielami okołomiedniczkowymi.

Anatomia nerek i miednicy w badaniu USG

Wskaźniki włóknienia nerek

Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych

WRODZONE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO W PRZESIEWOWYM BADANIU USG U NOWORODKÓW URODZONYCH W SZPITALU POWIATOWYM

I. STRESZCZENIE Cele pracy:

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Diagnostyka ultrasonograficzna zmian torbielowatych nerek - torbielowatości Część 7

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.

Otyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku

DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa

ULTRASONOGRAFIA UKŁADU MOCZOWEGO

NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1

Założenia i cele: Postanowiłam zbadać i przeanalizować:

lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej

Klinika Pediatrii, Immunologii i Nefrologii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, Łódź, Polska 4

STATYSTYKA MATEMATYCZNA

ROZPRAWA DOKTORSKA. Udział badań obrazowych obejmujących jamę brzuszną w diagnozowaniu chorób nowotworowych u dzieci.

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI

S T R E S Z C Z E N I E

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym

Podstawowe badania obrazowe. Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii

Urszula Coupland. Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży

Izabela Cwojdzińska-Jankowska, Anna Plewa

Genetycznie uwarunkowany steroidooporny zespół nerczycowy w polskiej populacji dziecięcej.

Czy mogą być niebezpieczne?

LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N

Przydatność oznaczania NGAL w surowicy i w moczu u niemowląt we wczesnym rozpoznawaniu zakażenia układu moczowego

Autosomalnie dominująca wielotorbielowatość nerek u dzieci obserwacje jednego ośrodka

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU

Pożegnanie z mikroalbuminurią jak dziś oceniać uszkodzenie nerek w cukrzycy? Janusz Gumprecht

Stopień zaawansowania i leczenia gruźlicy płuc a jakość życia pacjentów

SYLABUS Anatomia kliniczna z elementami radiologii Rok akademicki

Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów.

Lek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci

Czy potrzebna jest współpraca z nefrologiem w opiece po nefrektomii

Analiza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

EPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne

1. M. Mizerska-Wasiak, M. Roszkowska-Blaim, A. Turczyn 2. J. Małdyk 3. M. Miklaszewska, J. Pietrzyk 4. A. Rybi-Szumińska, A. Wasilewska, 5. A.

Mgr inż. Aneta Binkowska

STRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes

BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Leczenie choroby Hurler

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

STATYSTYKA MATEMATYCZNA

Materiał i metody. Wyniki

USG W DIAGNOSTYCE OBUMIERAJĄCEGO ZAPALENIA JELIT

Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej. Patrycja Świeczkowska Michał Woźny

Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków

EDYTA KATARZYNA GŁAŻEWSKA METALOPROTEINAZY ORAZ ICH TKANKOWE INHIBITORY W OSOCZU OSÓB CHORYCH NA ŁUSZCZYCĘ LECZONYCH METODĄ FOTOTERAPII UVB.

Przewlekła niewydolność nerek czy przewlekła choroba nerek?

Układ moczowy metody diagnostyczne

Testy nieparametryczne

PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia

Nadciśnienie tętnicze a przewlekła choroba nerek. Wyniki Programu Wczesnego Wykrywania Chorób Nerek w Polsce (PolNef)

Michał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie

Metody wykrywania i oceny postępu przewlekłej choroby nerek

Trzeszczka kopytowa- zmiany, które widoczne są w rezonansie magnetycznym, a niewidoczne w rtg

Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń

ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA

dr n.med. Bartosz Żabicki Zakład Radiologii Klinicznej Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu

Torbielowatość rdzenia nerek

Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

SYLABUS. Część A - Opis przedmiotu kształcenia. II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Lekarski

Streszczenie. Summary. Małgorzata Placzyńska, Marianna Lichosik, Anna Jung. Pediatr Med rodz Vol 7 Numer 3, p

Diagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł

Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek. Wyniki badania wieloośrodkowego.

Barbara Polaczek-Krupa. Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

Tab. 2. Charakterystyka zbadanej populacji w latach w grupach płci i wieku. Grupy wiekowe >60 r.

Aneks III. Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych

Epidemiologia wirusowego zapalenia wątroby typy C w Polsce w latach

Trudności diagnostyczne w rozpoznaniu choroby Denta opis przypadku

Warszawa, r.

Nabyte torbiele nerek

Przedmowa Wykaz symboli Litery alfabetu greckiego wykorzystywane w podręczniku Symbole wykorzystywane w zagadnieniach teorii

STRUKTURA DEMOGRAFICZNA GMINY BIAŁE BŁOTA W LATACH Demographic structure of Białe Błota municipality in the years

Przewlekła choroba nerek

Analiza porównawcza poziomu rozwoju cech motorycznych uczniów klasy sportowej z klasą ogólną w Szkole Podstawowej nr 18 w Toruniu

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy

Ocena rozprawy doktorskiej lekarz Sławomira Milczarka. pt.: Polimorfizmy AIF-1 a częstość występowania ostrego odrzucania, opóźnienia

Aktualny stan wiedzy na temat ADPKD

Tomograficzne obrazowanie zmian ogniskowych w nerkach

Transkrypt:

Praca oryginalna Cytowanie: Strzelczyk M, Podgórski M, Afshari S, Tkaczyk M, Pawlak-Bratkowska M, Grzelak P: Grayscale ultrasound characteristics of autosomal dominant polycystic kidney disease severity an adult and pediatric cohort study.. Otrzymano: 21.10.2016 Zaakceptowano: 21.12.2016 Opublikowano: 30.06.2017 Ocena ultrasonograficzna zaawansowania autosomalnego dominującego zwyrodnienia wielotorbielowatego nerek badanie na grupie dorosłych i dzieci Grayscale ultrasound characteristics of autosomal dominant polycystic kidney disease severity an adult and pediatric cohort study Marcin Strzelczyk 1, Michał Podgórski 1, Susan Afshari 2, Marcin Tkaczyk 2, Monika Pawlak-Bratkowska 2, Piotr Grzelak 1 1 Zakład Diagnostyki Obrazowej, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, Łódź, Polska 2 Klinika Pediatrii, Immunologii i Nefrologii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, Łódź, Polska Adres do korespondencji: Marcin Strzelczyk, ul. Rzgowska 281/289, 93-338 Łódź, tel.: +48 607 699 484, e-mail: marco.strzelczyk@gmail.com DOI: 10.15557/JoU.2017.0011 Słowa kluczowe autosomalne dominujące zwyrodnienie wielotorbielowate nerek, ultrasonografia, B-mode, dzieci Keywords autosomal dominant polycystic kidney disease, ultrasound, B-mode, children Abstract Introduction: The most common hereditary kidney condition is autosomal dominant polycystic kidney disease. It is the cause of 5 10% of end-stage renal disease. Its symptoms are generally late-onset, typically leading to development of hypertension and chronic kidney disease. Ultrasonography is the imaging modality of choice in its diagnosis and management. The aim of this study is to determine the diagnostic value of grayscale ultrasound imaging in evaluating disease severity. Materials and methods: The study group consisted of 81 patients diagnosed with autosomal dominant polycystic kidney disease, 35 adults and 46 children. Inclusion criterion for adults was the presence of at least 10 large cysts in each kidney; children included into the study had developed at least 1 large renal cyst in each kidney. The number of large cysts, echogenicity of kidney parenchyma, cortical thickness and presentation of cortex/medulla boundary were assessed with the use of Logiq E9 apparatus (GE Healthcare, Netherlands). Patients were divided into groups, based on these morphological parameters. Kidney function was assessed according to serum creatinine concentration and creatinine clearance. Statistical analysis was performed, with p-value lower than 0.05 considered as significant. Results: The number of cysts and the degree of parenchymal dysfunction were the determinants of creatinine level and creatinine clearance, with the second predictor proving stronger. Conclusions: We recommend that an ultrasound kidney examination in patients with polycystic kidney disease should include evaluating renal parenchyma and the number of cysts for better assessment of disease severity. Polish Ultrasound Society. Published by Medical Communications Sp. z o.o. This is an open-access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial- NoDerivatives License (CC BY-NC-ND). Reproduction is permitted for personal, educational, non-commercial use, provided that the original article is in whole, unmodified, and properly cited. 85

Marcin Strzelczyk, Michał Podgórski, Susan Afshari, Marcin Tkaczyk, Monika Pawlak-Bratkowska, Piotr Grzelak Wstęp Torbiele nerek stanowią najczęstszą patologiczną zmianę w tym narządzie u dorosłych występują u prawie 50% osób w wieku powyżej 50 lat. Mogą być dziedziczne, rozwojowe lub nabyte. Najczęściej znajdowane są przypadkowo w trakcie badania ultrasonograficznego. Torbiele łagodne, tzw. proste, w badaniu ultradźwiękowym dają obraz bezechowych cienkościennych zmian, z dobrze wyrażoną granicą, niewykazujących cech zwapnień ani przegród. Torbiele o innym obrazie wymagają dalszej diagnostyki w celu wykluczenia zmian potencjalnie złośliwych. Najczęstszą dziedziczną chorobą nerek jest autosomalne dominujące zwyrodnienie wielotorbielowate nerek (autosomal dominant polycystic kidney disease, ADPKD). U dorosłych występuje z częstością od 1:400 do 1:1000. W krajach rozwiniętych schorzenie to stanowi przyczynę 5 10% przypadków schyłkowej niewydolności nerek (1). Jej objawy generalnie pojawiają się późno i manifestują się rozwojem powiększających się torbieli nerkowych, prowadzących do nadciśnienia i przewlekłej choroby nerek w wieku podeszłym. Torbiele mogą występować również w innych narządach, m.in. w wątrobie czy trzustce. Choroba ta wiąże się także z nieprawidłowościami w budowie naczyń, wadami zastawek serca oraz przepuklinami brzusznymi. Ultrasonografia jest metodą obrazowania z wyboru, z powodu jej dostępności, niskich kosztów oraz braku promieniowania jonizującego. Ultrasonograficzne kryteria oceny ADPKD oparte na wieku chorego, liczbie torbieli oraz historii rodzinnej wykazują wysoką czułość oraz wartość predykcyjną (2). Obrazowanie ultradźwiękowe dostarcza również ważnych informacji przydatnych do oceny postępu choroby. W prezentowanym badaniu skoncentrowaliśmy się na ultradźwiękowej ocenie takich cech jak wzmożona echogeniczność miąższu nerek, zwężenie warstwy korowej nerek, nieregularne obrysy, zanik zróżnicowania korowo-rdzeniowego wszystkie z nich występują u pacjentów z zaawansowaną chorobą. Naszym celem była ocena wartości diagnostycznej ultrasonografii w skali szarości w określaniu stopnia zaawansowania choroby. Materiał i metoda Do badania włączono 81 chorych leczonych w poradni pediatrycznej oraz poradni nefrologicznej dla dorosłych. Grupa składała się z 51 kobiet i 30 mężczyzn. U obu płci stwierdzono podobny rozkład wieku (24,6 ± 15,5 vs 21,9 ± 11,3 roku, odpowiednio dla kobiet i mężczyzn). Wśród badanych 35 osób stanowili dorośli z mnogimi, dużymi torbielami w obu nerkach. Pozostałych 46 chorych to potomstwo badanych dorosłych, w wieku od 1 do 17 lat, u których w badaniu USG stwierdzono torbiele nerek. W przypadku dorosłych kryterium włączenia do badania była obecność co najmniej 10 dużych torbieli w każdej nerce (średnicy 10 mm), natomiast u dzieci obecność co najmniej jednej torbieli tego samego rozmiaru. Badania USG zostały przeprowadzone aparatem Logiq E9 (GE Healthcare, Holandia). W trakcie badania oceniano następujące parametry: liczbę dużych torbieli (o średnicy większej niż 10 mm), echogeniczność miąższu nerek, grubość warstwy korowej (mierzoną w płaszczyźnie czołowej nad piramidą nerkową) i obecność zróżnicowania korowo- -rdzeniowego. Zwiększona echogeniczność miąższu nerek stanowi jedną z ultrasonograficznych cech u pacjentów z ADPKD (ryc. 1 i 2). Może ona wynikać z obecności mikrotorbieli poniżej progu detekcji dla danej rozdzielczości aparatu, odbić naczyniowych lub dysfunkcji miąższu z powodu niedo- C C C Ryc. 1. Mnogie torbiele nerkowe (c) u pacjenta z ADPKD. Miąższ nerki (gwiazdka) o podwyższonej echogeniczności, zróżnicowanie korowo-rdzeniowe zatarte Ryc. 2. Obraz nerki w ultrasonografii w skali szarości (w płaszczyźnie czołowej) u pacjenta z ADPKD. Biała strzałka pokazuje cienką warstwę kory nerki 86

Ocena ultrasonograficzna zaawansowania autosomalnego dominującego zwyrodnienia wielotorbielowatego nerek badanie na grupie dorosłych i dzieci Wskaźniki Liczba torbieli [n (%)] Stopień upośledzenia funkcji miąższu [n (%)] Grubość warstwy korowej [mm; mediana (IQR)] IQR rozstęp międzykwartylowy Prawa nerka (n = 81) Lewa nerka (n = 81) <10 22 (27,16) 22 (27,16) 10 20 20 (24,69) 19 (23,46) >20 39 (48,15) 40 (49,38) 0 34 (41,98) 31 (38,27) 1 19 (23,46) 21 (25,93) 2 28 (34,57) 29 (35,80) Tab. 1. Porównanie obrazu ultrasonograficznego obu nerek Wartość p 0,9810 0,8798 13 (8 16) 13 (10 16) 0,8352 krwienia wywołanego uciskiem (3,4). Jest to ważny marker postępu choroby, oceniany poprzez porównanie echogeniczności kory nerek, rdzenia i otoczenia miedniczki nerkowej z miąższem wątroby lub śledziony. Stopień wzrostu echogeniczności ocenia się w skali od 0 (kora nerki hipoechogeniczna w stosunku do miąższu wątroby) do 3 (echogeniczność miąższu nerki taka sama jak otoczenia miedniczki nerkowej). Ta skala nie odzwierciedla jednak innych zmian w miąższu nerki, potencjalnie będących obrazem jej dysfunkcji. Ponieważ wszystkie wymienione wyżej parametry morfologiczne zmieniają się wraz z postępem choroby, pacjenci zostali podzieleni na trzy grupy, zależnie od obrazu miąższu nerek: grupa 0 miąższ nerki ma jednakową echogeniczność lub jest nieznacznie hiperechogeniczny w porównaniu z miąższem wątroby lub śledziony, zachowane są prawidłowa grubość kory i zróżnicowanie korowo-rdzeniowe; grupa 1 niewielki wzrost echogeniczności miąższu nerki, zredukowana grubość warstwy korowej (8 15 mm); grupa 2 znacznego stopnia zmniejszenie grubości warstwy korowej (mniej niż 8 mm), brak zróżnicowania korowo-rdzeniowego. Dodatkowo, niezależnie od obrazu miąższu, wszystkich pacjentów podzielono na trzy grupy w zależności od całkowitej liczby dużych torbieli w obu nerkach: mniej niż 10 torbieli, pomiędzy 10 a 20 torbielami i powyżej 20 torbieli. Kryterium 20 torbieli użyto jako górnej granicy, ponieważ dokładne oszacowanie więcej niż 20 dużych torbieli w jednym narządzie byłoby mało wiarygodne. Funkcję nerek oceniano poprzez pomiar osoczowego stężenia kreatyniny (mg/dl) oraz klirensu kreatyniny (ml/min/ 1,73 m 2 ). Ten ostatni wskaźnik został wyliczony zgodnie z formułą Cockrofta Gaulta dla dorosłych oraz formułą Bedside Schwartz dla dzieci. Wszyscy badani w wieku powyżej 16. roku życia oraz opiekunowie młodszych dzieci podpisali zgodę na udział w badaniu. Protokół badania został zaaprobowany przez Wskaźniki Liczba torbieli ( 10 mm średnicy) Tab. 2. Stopień dysfunkcji miąższu nerek u pacjentów z różną liczbą torbieli nerkowych komisję bioetyczną (Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki, Łódź, Polska, protokół nr 67/2015). Analizę statystyczną przeprowadzono przy pomocy programu komputerowego Statistica 12 (StatSoft Polska, Kraków, Polska). Za statystycznie istotną uznano wartość p < 0,05. Do porównania wartości nominalnych wykorzystano test χ 2. W badaniu normalności rozkładu zmiennych ciągłych zastosowano test Shapiro Wilka. W przypadku rozkładu innego niż normalny porównanie zmiennych ciągłych pomiędzy dwiema nerkami oraz dwiema różnymi grupami przeprowadzono przy pomocy, odpowiednio, testu Wilcoxona oraz testu Manna Whitneya. Różnice w zmiennych ciągłych pomiędzy trzema grupami oszacowano przy pomocy testu ANOVA Kruskala Wallisa z następczym zastosowaniem odpowiednich testów typu post hoc. Do oceny czynników mających wpływ na stężenie markerów metabolicznych czynności nerek zastosowano analizę liniowej regresji wielorakiej. Wyniki Stopień upośledzenia funkcji miąższu [n (%)] 0 1 2 <10 42 (64,62) 2 (5,00) 0 (0,00) 10 20 9 (13,85) 23 (57,50) 7 (12,28) >20 14 (21,54) 15 (37,50) 50 (87,72) Nie stwierdzono różnic pomiędzy nerką prawą i lewą pod względem liczby torbieli, ultradźwiękowych cech dysfunkcji miąższu nerek, jak również grubości warstwy korowej (tab. 1). Dlatego do dalszych obliczeń użyto uśrednionych danych dotyczących obu nerek. Związek pomiędzy cechami dysfunkcji miąższu nerek i liczbą torbieli ukazano w tab. 2. Stopień upośledzenia funkcji miąższu Stężenie kreatyniny [mg/d] (mediana i IQR) 0 1 2 0,86 (0,76 0,92) 1,3 (1,07 1,39) 1,51 (1,33 2,34) 0 0,86 (0,76 0,92) 0,0002 0,0001 1 1,3 (1,07 1,39) 0,0002 0,0003 2 1,51 (1,33 2,34) 0,0001 0,0003 Klirens kreatyniny [ml/min/1,73 m 2 ] (mediana i IQR) 88,3 (65,0 97,0) 70,0 (50,0 86,0) 48,0 (35,0 59,0) 0 88,3 (65,0 97,0) 0,0023 0,0001 1 70,0 (50,0 86,0) 0,0023 0,0003 2 48,0 (35,0 59,0) 0,0001 0,0003 Tab. 3. Wyniki testów post hoc dla oceny różnic w stężeniu kreatyniny i klirensu kreatyniny u chorych z różnym stopniem dysfunkcji miąższu nerek 87

Marcin Strzelczyk, Michał Podgórski, Susan Afshari, Marcin Tkaczyk, Monika Pawlak-Bratkowska, Piotr Grzelak Stężenie kreatyniny 2,6 2,4 2,2 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 Klirens kreatyniny 110 100 90 80 70 60 50 40 30 0 1 2 0 1 2 Ryc. 3. Związek pomiędzy funkcją nerki i ultrasonograficznymi objawami dysfunkcji miąższu Analiza zmienności stężenia kreatyniny i klirensu kreatyniny wykazała znamienne różnice pomiędzy chorymi z różnymi stopniami dysfunkcji miąższu nerek (p < 0,01 dla obu parametrów). Wyniki testów post hoc zaprezentowano w tab. 3 i na ryc. 3. Badanie związku między liczbą torbieli, stopniem dysfunkcji miąższu nerek oraz stężeniem kreatyniny i klirensem kreatyniny wykazało ich silną zależność, przy czym stopień dysfunkcji miąższu wykazywał silniejszy związek, co przedstawiono w tab. 4 i na ryc. 4. Omówienie Nasze badania wykazały, że dla klirensu kreatyniny wartość B liczby torbieli była dodatnia. To mogłoby sugero- wać, że wraz ze wzrostem liczby torbieli wzrasta także klirens kreatyniny. Jednak analiza zmienności wykazała, że wartości klirensu kreatyniny różnią się znacznie u chorych z różną liczbą dużych torbieli zwiększony klirens występował u chorych z 10 20 torbielami w porównaniu z pacjentami z większą liczbą torbieli. Ta rozbieżność może wynikać z relatywnie małej grupy chorych z liczbą torbieli zawierającą się w przedziale 10 20 (mniej niż 20% badanej grupy). U większości dzieci stwierdzono mniej niż 10 torbieli, a u przeważającej części dorosłych wykazano ich więcej niż 20. ADPKD jest spowodowane przez mutacje genowe PKD1 i PKD2 (odpowiadają one za odpowiednio 85% i 15% przypadków). Mutacje genowe de novo są rzadkie, jednak nie można wykluczyć ADPKD u chorych z negatywnym wywiadem rodzinnym, u których stwierdzono torbiele ne- 85 80 75 Stężenie kreatyniny 70 65 55 50 <10 10 20 Liczba dużych torbieli nerek >20 Ryc. 4. Związek pomiędzy funkcją nerki i liczbą dużych torbieli nerek 88

Ocena ultrasonograficzna zaawansowania autosomalnego dominującego zwyrodnienia wielotorbielowatego nerek badanie na grupie dorosłych i dzieci Wskaźnik Stężenie kreatyniny Klirens kreatyniny B Wartość p B Wartość p Liczba torbieli 0,1663 0,0311 6,1849 0,0256 Stopień upośledzenia funkcji miąższu 0,4078 0,0000 15,2521 0,0000 R 2 0,3604 0,1790 B współczynnik regresji; R 2 współczynnik determinacji Tab. 4. Analiza regresji dla wskaźników funkcji nerek rek (5). Niezależnie od rodzaju mutacji genowej obraz ultradźwiękowy jest taki sam. Różnica polega na tym, że u chorych z wariantem PKD1 torbiele rozwijają się wcześniej niż u osób z wariantem PKD2. Tempo wzrostu torbieli jest takie samo w obu grupach (6). U większości chorych z ADPKD funkcje nerek zostają zachowane aż do 4. lub 5. dekady życia. Od czasu, gdy wystąpią pierwsze objawy niewydolności, do powstania obrazu schyłkowej niewydolności nerek mija z reguły 10 lat (7). Przewidywanie szybkiego rozwoju niewydolności nerek u tych chorych jest bardzo ważne, pozwala bowiem uniknąć możliwych powikłań. Większość badań dotyczących oceny ultrasonograficznej ADPKD dotyczy wyłącznie dorosłych. Zdecydowaliśmy się włączyć do badania dzieci w różnym wieku dla lepszego zrozumienia ultradźwiękowego obrazu nerek i oceny przyszłej ich funkcji. Obrazowanie ultradźwiękowe odgrywa istotną rolę zarówno w rozpoznawaniu, jak i ocenie nasilenia ADPKD (8). Wzrost torbieli wywołuje niedokrwienie miąższu nerki, co z kolei aktywuje układ renina angiotensyna aldosteron (9). Dalej prowadzi to do stymulacji wzrostu torbieli, wzrostu oporów naczyniowych i zatrzymania sodu. Wynikiem tego jest zwłóknienie nerek, pogorszenie ich funkcji i potencjalnie rozwój ich schyłkowej niewydolności (10). Opublikowano prace, z których wynika, że wymiar podłużny nerki i jej całkowita objętość z uwzględnieniem wzrostu pacjenta (httkv) są czynnikami prognostycznymi rozwoju niewydolności nerek u chorych z ADPKD. Badanie opublikowane przez konsorcjum ds. diagnostyki obrazowej w wielotorbielowatości nerek (Consortium for Radiologic Imaging in Polycystic Kidney Disease) sugeruje, że u osób z httkv >600 cc/m rozwinie się niewydolność nerek III stopnia w ciągu 8 lat (11). Bhutani i wsp. udowodnili, że długość nerki większa niż 16,5 cm może zostać użyta jako jedyny parametr pozwalający prognozować postęp choroby (12). Parametry te są mierzalne w badaniu ultradźwiękowym ten fakt, jak również wymienione wcześniej zalety badania USG podkreślają rolę ultrasonografii w prognozowaniu choroby i leczeniu chorego. Należy zauważyć, że pomiary dokonywane przy pomocy USG są w dużym stopniu zależne od osoby przeprowadzającej badanie w opublikowanych pracach znaleziono różnice pomiędzy pomiarami otrzymanymi w badaniach ultrasonograficznych a pomiarami uzyskanymi w badaniach metodą rezonansu magnetycznego (13,14). Ocena morfologii nerek w badaniu USG jest łatwiejsza i może zostać przeprowadzona przez wyszkolony personel, certyfikowany w zakresie badania USG nerek (15). Różnicowanie ADPKD z torbielami powstającymi w wyniku innych chorób nerek może być trudne, szczególnie u chorych z pojedynczymi lub bardzo licznymi zmianami. Obraz ultrasonograficzny nerek u chorych z ADPKD różni się od obrazu torbieli nabytych innego pochodzenia. Ponieważ różnice te mogą być ciężkie do wychwycenia u chorych z licznymi torbielami, niezbędne jest bardzo dokładne przeprowadzenie badania, które pozwoli na uzyskanie jak najwięcej informacji o wartości diagnostycznej (16). Nasze badanie wykazało, że istnieje dodatnia korelacja pomiędzy funkcją nerek (mierzoną poprzez wzrost stężenia kreatyniny i spadek klirensu kreatyniny) a ultradźwiękowymi objawami dysfunkcji miąższu nerek, w tym wzrostem echogeniczności miąższu nerek, zmniejszeniem grubości warstwy korowej oraz brakiem zróżnicowania korowo-rdzeniowego. Podobne wyniki opublikowali Siddappa i wsp., którzy przeprowadzili badanie wśród pacjentów powyżej 30. roku życia (17). Wnioski Badanie ultradźwiękowe nerek u chorych z ADPKD powinno składać się nie tylko z oceny wielkości nerki, ale również z oceny ultrasonograficznego stopnia dysfunkcji miąższu nerki i całkowitej liczby torbieli, ponieważ są to wiarygodne źródła informacji pozwalające na ocenę postępu choroby. Konflikt interesów Autorzy nie zgłaszają żadnych finansowych ani osobistych powiązań z innymi osobami lub organizacjami, które mogłyby negatywnie wpłynąć na treść publikacji oraz rościć sobie prawo do tej publikacji. Piśmiennictwo 1. Iglesias CG, Torres VE, Offord KP, Holley KE, Beard CM, Kurland LT: Epidemiology of adult polycystic kidney disease, Olmsted County, Minnesota: 1935 1980. Am J Kidney Dis 1983; 2: 630 639. 2. Pei Y, Obaji J, Dupuis A, Paterson AD, Magistroni R, Dicks E et al.: Unified criteria for ultrasonographic diagnosis of ADPKD. J Am Soc Nephrol 2009; 20: 205 212. 3. Dell KM: The spectrum of polycystic kidney disease in children. Adv Chronic Kidney Dis 2011; 18: 339 347. 4. Fick GM, Johnson AM, Strain JD, Kimberling WJ, Kumar S, Manco- -Johnson ML et al.: Characteristics of very early onset autosomal dominant polycystic kidney disease. J Am Soc Nephrol 1993; 3: 1863 1870. 89

Marcin Strzelczyk, Michał Podgórski, Susan Afshari, Marcin Tkaczyk, Monika Pawlak-Bratkowska, Piotr Grzelak 5. Reed B, McFann K, Kimberling WJ, Pei Y, Gabow PA, Christopher K et al.: Presence of de novo mutations in autosomal dominant polycystic kidney disease patients without family history. Am J Kidney Dis 2008; 52: 1042 1050. 6. Harris PC, Bae KT, Rossetti S, Torres VE, Grantham JJ, Chapman AB et al.: Cyst number but not the rate of cystic growth is associated with the mutated gene in autosomal dominant polycystic kidney disease. J Am Soc Nephrol 2006; 17: 3013 3019. 7. Franz KA, Reubi FC: Rate of functional deterioration in polycystic kidney disease. Kidney Int 1983; 23: 526 529. 8. Chang KS, Seung HK, Curie A: Grayscale and Doppler ultrasonographic findings reflecting disease severity in autosomal dominant polycystic kidney disease. J Med Ultrasound 2008; 16: 65 73. 9. Chapman AB, Johnson A, Gabow PA, Schrier RW: The renin-angiotensin-aldosterone system and autosomal dominant polycystic kidney disease. N Engl J Med 1990; 323: 1091 1096. 10. Chapman AB, Stepniakowski K, Rahbari-Oskoui F: Hypertension in autosomal dominant polycystic kidney disease. Adv Chronic Kidney Dis 2010; 17: 153 163. 11. Chapman AB, Bost JE, Torres VE, Guay-Woodford L, Bae KT, Landsittel D et al.: Kidney volume and functional outcomes in autosomal dominant polycystic kidney disease. Clin J Am Soc Nephrol 2012; 7: 479 486. 12. Bhutani H, Smith V, Rahbari-Oskoui F, Mittal A, Grantham JJ, Torres VE et al.: A comparison of ultrasound and magnetic resonance imaging shows that kidney length predicts chronic kidney disease in autosomal dominant polycystic kidney disease. Kidney Int 2015; 88: 146 151. 13. Bakker J, Olree M, Kaatee R, de Lange EE, Moons KG, Beutler JJ et al.: Renal volume measurements: Accuracy and repeatability of US compared with that of MR imaging. Radiology 1999; 211: 623 628. 14. O Neill WC, Robbin ML, Bae KT, Grantham JJ, Chapman AB, Guay- -Woodford LM et al.: Sonographic assessment of the severity and progression of autosomal dominant polycystic kidney disease: The Consortium of Renal Imaging Studies in Polycystic Kidney Disease (CRISP). Am J Kidney Dis 2005; 46: 1058 1064. 15. O Neill WC: Renal relevant radiology: Use of ultrasound in kidney disease and nephrology procedures. Clin J Am Soc Nephrol 2014; 9: 373 381. 16. Nahm AM, Ritz E: Acquired renal cysts. Nephrol Dial Transplant 2001; 16: 1506 1508. 17. Siddappa JK, Singla S, Al Ameen M, Rakshith SC, Kumar N: Correlation of ultrasonographic parameters with serum creatinine in chronic kidney disease. J Clin Imaging Sci 2013; 3: 28. 90