Podział rozwoju twórczości plastycznej dzieci i młodzieży według różnych autorów Podział na okresy i fazy rysunku dziecięcego według C. Burta (Anglia-1947) Lp. Okres-stadium Faza Czas Cechy charakterystyczne 1. Stadium bazgroty a)bazgrota bezcelowa 2;0 3;0 Ruchy mięśni ramienia od strony prawej w lewo. b)bazgrota celowa 3;0 Nadawanie nazw bazgrotom bezprzedmiotowym. c)bazgrota odtwórcza 4;0 Próba naśladowania w bazgraniu osób dorosłych. d)bazgrota zlokalizowana 5;0 Przedstawienie ogólnych części przedmiotu. 2. Stadium linii Głowonogi 4;0 5;0 Przedstawienie postaci ludzkiej za pomocą koła i linii, kropek i kresek. 3. Stadium symbolizmu opisowego Schemat symboliczny 5;0 6;0 Próba uchwycenia cech twarzy, tułowia kończyn.dopracowanie się schematu postaci ludzi i zwierząt. 4. Stadium realizmu opisowego Faza typu wewnętrznego 7;0 8;0 Dziecko rysuje, to co wie, a nie to, co widzi. Próba operowania schematem wzbogaconym. 5. Stadium realizmu Faza dwuwymiarowa 9;0 10;0 Próba przejścia z rysunku wyobrażeniowopamięciowego do rysunku z natury wizualnego Faza trójwymiarowa 9;0 10;0 Próba przedstawienia trzeciego wymiaru. Uwzględnianie planów w obrazie i skrótu perspektywicznego 6. Stadium zahamowania Faza regresji 11;0 14;0 Rysunek konwencjonalny z natury. Rozczarowanie i zniechęcenie twórcze. Przesuwanie się w kierunku ekspresji językowej 7. Stadium Faza rysunku Po 15 roku Uświadomienie sobie artystycznych artystycznego odrodzenia artystycznego życia aspektu własnego rysunku. Różnicowanie się wypowiedzi plastycznych ze względu na płeć. Odradzanie się u części młodzieży zainteresowań i pasji twórczej. Podział rozwoju twórczości plastycznej dzieci i młodzieży na okresy według J.F. Boutonier (Francja- 1953)
Lp. Okres Czas Cechy charakterystyczne 1. Sztuka 2;0 3;0 - okres bazgrot; linie, kropki, plamy przypadku - przestrzenne i płaskie formy bezprzedmiotowe; 2. Okres swobodnej wypowiedzi 3;0 7;0 - wyrażenie uczuć, pragnień, zainteresowań, wiedzy o świecie - tematyka związana głównie z postacią ludzką (matka) i zwierzęcą Lp. Okres Czas Cechy charakterystyczne 1. Dopracowanie się charakterystyczne 7;0 11;0 - zjawianie się wypowiedzi pozbawionych swobody i samodzielności; go typu - chęć podporządkowania się normom i realizmowi; 2. Okres oschłości 11;0 15;0 - szablonowość wypowiedzi uwarunkowana społeczną i grupową działalnością dziecka; - wpływy i naśladownictwo; - zanikanie sądów osobistych; - zjawiska kryzysowe. Podział rozwoju twórczości plastycznej dzieci i młodzieży na okresy według M.Debess a (Francja-1952) Lp. Okres Czas Cechy charakterystyczne 1. Sztuka 2;0 4;0 - okres bazgrot: linie, kropki, kreski, plamy; przypadku(pierwszy okres dzieciństwa) - bezprzedmiotowość form płaskich i przestrzennych; 2. Sztuka przemijająca 4;0 10;0 - uproszczenie formalne; (drugi okres dzieciństwa) - operowanie symbolami typowymi dla dzieci; - wyrażanie przeżyć, wiedzy i stosunku do świata; 3. Sztuka okresu 10;0 15;0 - załamywanie się swobodnej wypowiedzi oschłości (realizmu) - skrępowanie, oschłość, naśladownictwo;
- zjawiska kryzysowe; Podział rozwoju twórczości rysunkowej na okresy i fazy według S. Szumana (Polska-1927) Lp. Okres Faza Czas Cechy charakterystyczne wytworów (wiek) 1. Okres bazgrot Wstępne formowanie się schematu postaci 1;6 3;0 Zapełnianie płaszczyzny kropkami, kreskami krzyżującymi się liniami krzywymi, próba zamknięcia koła. 2. Okres - głowonogi 3;0 4;0 - Uprzedmiotowienie schematyczny - głowotułowie 4;0 5;0 wypowiedzi plastycznych (ideoplastyka) - schematy uproszczone 5;0 7;0 (postać ludzka, zwierzęca, środki lokomocji). - schematy 7;0 12;0 - Przekształcenie afektywne. wzbogacone (dopracowanie - Symboliczne ujmowanie formy. się typu charakterystyczn ego) - Stopniowe wzbogacenie schematu w akcydensy typowe. - Stosowanie układów: topograficznego, pasowego i kulisowego jako form wyrażenia przestrzeni na płaszczyźnie. 3. Okres typu Faza realizmu 12;0 13;0 - Próba naśladowania poschematycznego wrażeniowego, faza 13;0 15;0 natury (fizjoplastyka) realizmu intelektualnego - Ujęcie typu Podział na okresy rozwojowe twórczości rysunkowej dzieci według
G. Kerschensteinera (Niemcy 1905) Lp. Okres Czas Cechy charakterystyczne wytworów rysunkowych okresu 1. Okres rysunku schematycznego 6;0 8;01 - uproszczone kształty postaci; - brak proporcji; - nieumiejętność wyrażania przestrzeni; 2. Okres budzącego się odczuwania kształtu i linii 8;0 10;01 - operowanie schematem wzbogaconym; - próba dopracowania się proporcji i kształtu; 3. Okres, w którym rysunek odpowiada rzeczywistemu 10;0 12;01 - próba wyrażania przestrzeni za pomocą form płaskich; wyglądowi przedmiotów - naturalne ujmowanie proporcji; 4. Okres wiernego odtwarzania 12;0 14;01 - trójwymiarowe opracowanie form; postaci - naturalne kształty i proporcje; - drobiazgowe odtwarzanie cech typowych. Podział na fazy rozwojowe twórczości plastycznej według V. Lowenfelda i W. Lamberta Brittaina (USA 1964) Lp. Faza Czas Cechy charakterystyczne 1. Faza bazgrot 2;0 4;0 - Nieświadome działanie dziecka; - nabieranie doświadczeń kinestycznych; - zjawianie się koordynacji wzrokoworuchowej; - wypowiadanie się plamą barwną, kreską a także formowanie przestrzenne dające dziecku dużą przestrzenność; 2. Faza przedschematyczna 4;0 7;0 - odkrycie zależności między przedmiotem a rysunkiem (ekspresja swobodna) - zmiana znaczeń form symbolicznych; - zarysowanie płaszczyzny w sposób nie uporządkowany; - zjawienie się postaci ludzkiej; - rysunki konturowe i płaszczyznowe
3. Faza schematyczna (ekspresja inspirowana) 4. Faza początkowego realizmu 5. Faza pseudonaturalistyczna 6. Faza kryzysu w okresie adolescencji pozbawione proporcji, złożone z kół i linii oraz plam; 7;0 9;0 - formowanie się pojęć w zależności od rozwoju osobowości dziecka; - próba wyrażania tych pojęć w scenach ilustracyjnych; - duże, emocjonalne nastawienie do twórczości; - zjawienie się szczegółów w sztywnych schematach; - subiektywne traktowanie koloru w wytworach plastycznych; 9;0 12;0 - odchodzenie od wyrażania za pomocą linii do przedstawiania płaszczyznowego; - krycie elementów- zjawianie się planów przestrzennych w obrazie; - odchodzenie od schematu do formy realistycznej; - wypowiadanie własnych emocji za pomocą koloru i ekspresyjnej linii ujmowanej subiektywnie; - zjawianie się odrębności płci w wypowiedziach plastycznych chłopców i dziewcząt; 12;0 14;0 - stopniowe naturalistyczne podchodzenie do otaczającego świata; - różnicowanie się dzieci; - wzrokowe i nie wzrokowe podejście do otoczenia(praca z wyobraźni); - właściwe ujmowanie typu i proporcji; - akcentowanie przeżyć osobistychdramatyzacja; 14;0 17;0 - krytyczne ustosunkowanie się do środowiska i własnych wytworów; - naturalistyczna interpretacja obiektywnych wartości; - naturalność proporcji; lokalność koloru; - reagowanie na wartości; - próba świadomej interpretacji estetycznej formy, równowagi,rytmu, koloru, wprowadzenie przekształceń dekoracyjnych i
kompozycyjnych; - posługiwanie się przestrzenią trójwymiarową; - zjawianie się trzech typów twórczych; wzrokowego, kinestetycznego i pośredniego; - zanikanie szczerości wypowiedzi, zjawianie się wyraźnych zahamowań i kryzysów w działalności własnej; - stopniowy zanik zainteresowań plastyką.