15-40 BIAŁYSTOK TYTUŁ ZAJĘĆ: PROWADZĄCY: RODZAJ ZAJĘĆ: * wykład, ćwiczenia, warsztaty, konwersatorium, seminarium ROK I RODZAJ STUDIÓW: *stacjonarne, niestacjonarne, uzupełniające SEMESTR: * letni, zimowy, cały rok LICZBA GODZIN W SEMESTRZE: CEL ZAJĘĆ: OPIS ZAJĘĆ: FORMA ZALICZENIA: dr Tomasz Mojsik konwersatorium 1 rok stacjonarne zimowy 30 Historia starożytna zaznajomienie studenta z wybranymi aspektami i specyfiką badań nad starożytnością; szczególna uwaga będzie zwrocona na typy źródeł charakterystycznych dla danej epoki teksty literackie, źródła ikonograficzne, teksty epigraficzne, relacje historyków etc.; tematyka (płeć, religijność, system wymiany darów etc.) i przywoływane teksty teoretyczne (religioznawcze, atropologiczne, historiozoficzne) mają uwrażliwiać na potrzebę współpracy z badaczami z innych dziedzin humanistycznych i wskazywać konieczność poszerzenia kontekstu interpretacyjnego; Zajęcia będą przybierały formę dyskusji nad konkretnymi zagadnieniami w oparciu o wybrane źródła i z wykorzystaniem literatury przedmiotu; [uwaga - część źródeł będzie dostępna w formie.jpg lub.pdf na mojej stronie] Każdy student ma prawo do jednej nieobecności, a każda kolejna wymaga zaliczenia na dyżurze (w przeciągu dwóch tygodni od daty zajęć). Podstawą do wystawienia oceny z zajęć jest test zaliczeniowy przeprowadzany (o ile to możliwe) na ostatnich zajęciach w semestrze próg zaliczenia: 60% poprawnych odpowiedzi. Test dotyczy tylko tematów (a w związku z tym także związanych z nimi lektur) realizowanych na zajęciach. Podejście do testu jest możliwe tylko w sytuacji rozliczenia się z wszystkich nieobecności (zaliczenia ich na dyżurze) i zaliczenia na dyżurze mapy Grecji (L. Piotrowicz, Atlas do historii starożytnej, Warszawa 1980 (i inne wydania), tabl. 5). Aktywność na zajęciach jest niezwykle ważna i bardzo ceniona, prowadzący będzie miał w zwiąkzu z nią prawo do podniesienia (lub obniżenia) oceny końcowej o jeden punkt. Ocena końcowa z przedmiotu historia starożytna jest średnią arytmetyczną z zajęć z Grecji i z Rzymu, jednak student musi z obu części przedmiotu otrzymać ocenę pozytywną. W sytuacji, w której z jednej części przedmiotu student otrzyma ocenę niedostateczną to automatycznie z całości zajęć dostaje ocenę niedostateczną - niezależnie od wysokości oceny z drugiej części przedmiotu. 1/6
15-40 BIAŁYSTOK L.P. 1. Homer, "Homer" czy homer? TEMAT ZAJĘĆ źrodła: Homerika, tł. i opr. W. Appel, Warszawa 007, s. 3-40; 43-61; 90-97; 103-113; literatura: B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków, t. 1, Warszawa 1988, s. 115-16; 97-336; L. Trzcionkowski, Historyczne aspekty eposu homeryckiego (w:) Literatura Grecji starożytnej, t. 1: Epika-Liryka-Dramat, red. H. Podbielski, Lublin 005, s. 41-66 (skan);. Świat homerycki I analiza wybranego zagadnienia (obrzędy ofiarne; świat kobiet; uzbrojenie; dary). źrodła: Homer, Iliada, tł. K. Jeżewska, wszystkie wydania, w większości w BN; Homer, Odyseja, tł. J. Parandowski, wszelkie wydania; literatura: L. Trzcionkowski, Historyczne aspekty eposu homeryckiego (w:) Literatura grecka, t. 1, red. H. Podbielski, Lublin 005, s. 41-66 (skan); 3. Świat homerycki II. źrodła: j.w.; literatura: uzbrojenie: J. V. Luce, Homer i epoka heroiczna, Warszawa 1978, s. 160-06; Z. Żygulski jun., Broń starożytna, Warszawa 1998, 11-1; obrzędy ofiarne: W. Lengauer, Religijność starożytnych Greków, Warszawa 1994, s. 78-111; M. Węcowski; Olimp Homera czyli wymyślanie bogów, Mówią Wieki (000), 6-11; B. Patzek, Homer i jego czasy, tł. M. Tycner Warszawa 007, s. 94-115; L. B. Zaidman, Grecy i ich bogowie, B. Spieralska, Warszawa 008, 175-196; świat kobiet: C. Reinsberg, Obyczaje seksualne starożytnych Greków, Gdynia 1998, rozdz. 1: "Małżeństwo i miłość w społeczeństwie homeryckim", s. 15-9; B. Patzek, Homer i jego czasy, tł. M. Tycner Warszawa 007, s. 85-88; L. Trzcionkowski, Historyczne aspekty eposu homeryckiego (w:) Literatura grecka, t. 1, red. H. Podbielski, Lublin 005, s. 60-66; dary: M. Mauss, Socjologia i antropologia, tł. M. Król i in., Warszawa 001 (rozdz. o darach) 4. Pozycja kobiety w klasycznych Atenach. źrodła: Lizjasz, Mowy, tł. R. Turasiewicz, Kraków 1998 (mowa I: Obrona w sprawie zabójstwa Eratostenesa s. 3-11) dostępne także w: L. Winniczuk, Kobiety świata antycznego, Warszawa 1973, s. 111-116 (kseroks); Ksenofont, Ekonomik VII, 1-43 = Lidia Winniczuk, Kobiety świata antycznego, Warszawa 1973, s. 106-111 (kseroks); Tukidydes, Wojna peloponeska, tł. J. Parandowski (różne wydania), ks. II, paragrafy 34-47 (kseroks); literatura: C. Reinsberg, Obyczaje seksualne starożytnych Greków, Gdynia 1998 (rozdz. II: Małżeństwo w archaicznych i klasycznych Atenach s. 30-67) [fotokopia]; A. Wypustek, Życie rodzinne starożytnych Greków, Wroclaw 007; 5. Spartiata i jego rodzina. źrodła: Plutarch, Żywoty równoległe, t. 1, tł. K. Korus, Warszawa 004 (Żywot Likurga); literatura: R. Kulesza, Sparta w V-IV wieku p.n.e., Warszawa 003, 115-130; LICZBA GODZIN -4 /6
15-40 BIAŁYSTOK 6. Żony, konkubiny i Amazonki - matriarchat, poligamia i problem następstwa tronu w świecie antycznym - na przykładzie dynastii Antygonidów w Macedonii. źrodła: Polibiusz, Dzieje, Przeł. S. Hammer, t. 1-, Wrocław 1957-196; Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta, t. V (ks. 35-40), przeł. M. Brożek, J. Wolski, Wrocław 1981; t. VI (ks. 41-45), przeł. M. Brożek, Wrocław 198; K. Nawotka, Aleksander Wielki, Wrocław 004, s. 4 (tłumaczenie fragmentu Satyrosa o żonach Filipa II); literatura: N. G. L. Hammond, Starożytna Macedonia, tł. A. S. Chankowski, Warszawa 1989, s. 46-50; 7. Małżeństwo w świecie hellenistycznym. źrodła: umowy małżeńskie: por. A. Łukaszewicz, Świat papirusów, Warszawa, 001, papirus nr 31 - s. 09 (+ por. nr 67: zezwolenie dla hetery na wykonywanie działalności; nr 91 i 74: tancerki na weselu); literatura: A. Wypustek, Życie rodzinne starożytnych Greków, Wroclaw 007, s. 30-55; L. B. Zaidman, Grecy i ich bogowie, B. Spieralska, Warszawa 008, s. 33-35; 8. Obrzędy ofiarne w materiale ikonograficznym źrodła: E. T. Van Straten, Hiera kala. Images of Animal Sacrices in Archaic and Classical Greece, Leiden 1995 (ksero i online); literatura: E. Papuci-Władyka, Sztuka starożytnej Grecji, Warszawa 001, (rozdz. Ceramika orientalizująca s. 85-93; rozdz. Ceramika: cer. koryncka, cer. attycka czarnofigurowa, cer. att. czerwonofigurowa s. 149-185); J. Boardmann, Sztuka grecka, Warszawa 000; W. Lengauer, Religijność starożytnych Greków, Warszawa 1994, il. 3-38; 9. Kalendarz ofiarny z demu Erchia źrodła: Lech Trzcionkowski, Leviticus po grecku. Kalendarz obrzędowy z demu Erchia, Mówią Wieki 9[467] (1998), 5-10 (skan); literatura: wstęp o epigrafice: Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. 1/, Warszawa 001; s. 131-147, s. 154-180; W. Lengauer, Religijność starożytnych Greków, Warszawa 1994, il. 3-38; L. B. Zaidman, Grecy i ich bogowie, B. Spieralska, Warszawa 008, s. 43-45; 10. Liturgia w polis ateńskiej źrodła: Lizjasz, Mowy, tł. R. Turasiewicz, Kraków 1998 (mowa 1: Obrona przed oskarżeniem o przyjmowanie łapówek), s. 178-183; choregia: M. Kocur, Teatr antycznej Grecji, Wrocław 001 (rozdz. II.A.1, Choregia), 61-68; o uciążliwości liturgii - por. Stary Oligarcha + Wybór źródeł do historii starożytnej, pod. red. A. S. Chankowskiego, Warszawa 1995: "Dekret Lampsakos ku czci Hegezjasza", 71-73); literatura: M. H. Hansen, Demokracja ateńska w czasach Demostenesa, tł. R. Kulesza, Warszawa 1999, zwł. s. 10-17; R. Kulesza, Nikt w państwie nie może pozostawać poza kontrolą. Z problematyki korupcji w Atenach w V-IV wieku p.n.e., Przegląd Historyczny t. 98, z. 1 (007), s. 1- (online); 11. Funkcje euergetyzmu w polis greckiej źrodła: Wybór źródeł do dziejów starożytnej Grecji i hellenizmu, pod red. A.Mączakowej, Warszawa 1983, 1986: a) "Inskrypcja z Delos ku czci Athenodorosa"; 3/6
15-40 BIAŁYSTOK b) "Inskrypcja na kamiennej płycie w Ajgialai na wyspie Amorgos"; c) "Uchwała miasta Apollonii z czasów Antiocha III"; d) "Uchwała miasta Apollonii ku czci Pamfilosa"; e) "Inskrypcja honoryfikacyjna ku czci Menasa"; f) "Uchwała miasta Teos ku czci Polythrosa, II w. p.n.e." Wybór źródeł do historii starożytnej, pod. red. A. S. Chankowskiego, Warszawa 1995: a) "Dekret Lampsakos ku czci Hegezjasza", 71-73; b) "Dekret honoryfikacyjny ku czci Diofantosa", 74-76; literatura: B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków t. 3 Warszawa 199, s. 416-48; 1. Chersones Tracki - Sestos 4 źrodła: Wybór źródeł do dziejów starożytnej Grecji i hellenizmu, pod red. A.Mączakowej, Warszawa 1983, 1986, s. 55-58 [inskrypcja honoryfikacyjna ku czci Menasa dostępna na stronie]; monety; literatura: Kleine Pauly, s.v. Sestos; Oxford Classical Dictionary, s.v. Sestos; 13. Kult herosów funkcje religijne i społeczne źrodła: - Orestes: Hdt. 1.66-68 - Tezeusz: Plut. Żywot Tezeusza 36; Żywot Kimona 8 - tzw. testament Epiktety (tłumaczenie tekstu w wersji elektronicznej dostępne na podstronie TM); literatura: L. B. Zaidman, Grecy i ich bogowie, B. Spieralska, Warszawa 008, s. 179-18; 14. Kult władców -4 źródła: - Wybór źródeł do historii starożytnej, pod. red. A. S. Chankowskiego, Warszawa 1995: a) "Uchwał miasta Skepsis ku czci Antygona", 61-6; b) "Uchwała Związku Wyspiarzy o wysłaniu theorów" na Ptolemaje do Aleksandrii, 63-64; - A. Świderkówna, Bogowie zeszli z Olimpu, Warszawa 1991, s. 1-1 (hymn Ateńczyków dla Demetriusza Poliorketesa); literatura: B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków t. 3 Warszawa 199, s. 39-47; 51-51; 15. Dary i wzajemność między władcami hell. i poleis źrodła: inskrypcje j.w. [online] - Polibiusz, Dzieje, przeł. S. Hammer, t. 1-, Wrocław 1957-196 (ks..10-14: o darach Eumenesa etc. dla Zwiąku Achajskiego); - kk literatura: A. S. Chankowski, PH 87. (1996), s. 07-5 [online] 4/6
15-40 BIAŁYSTOK 16. Korupcja w świecie antycznym źrodła: Lizjasz, Mowy, Kraków 1998 (mowa 1: Obrona przed oskarżeniem o przyjmowanie łapówek), 178-183; Ajschynes, Mowy, przeł. W. Lengauer, Warszawa 004 (mowa O poselstwie),117-178; wstęp: Ajschynes i jego czasy - s. 11-3; cf. Demostenes, Wybór mów, przeł. R. Turasiewicz, Wrocław 1991; literatura: R. Kulesza, Zjawisko korupcji w Atenach V-IV wieku p.n.e., Warszawa 1994; 17. Bitwa pod Termopilami źrodła: Herodot, Dzieje, tł. S. Hammer, Warszawa 1954 (i inne wydania), ks. 7, paragrafy 01-3; literatura: B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków, t. 1, Warszawa 1988, s. 78-80; N. Fields, Termopile 480 p.n.e.: Ostatnia walka 300, tł. J. Szkudliński, Osprey 008; 18. Kto zabił Demetriusza? źrodła: Polibiusz, Dzieje, Przeł. S. Hammer, t. 1-, Wrocław 1957-196; Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta, t. V (ks. 35-40), przeł. M. Brożek, J. Wolski, Wrocław 1981; t. VI (ks. 41-45), przeł. M. Brożek, Wrocław 198; Appian, Historia rzymska, przeł. L. Piotrowicz, t. 1-, Wrocław 1957; Marek Junianus Justynus, Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa, Warszawa 1988;; literatura: A. P. Bielikov, Tretia makedonskaja wojna: problema winy storon, "Viestnik Drewniej Istorii" 3 (1997), s. 149-157; Real-Enzyklopaedie der classischen Altertumswissenschaft, s. v. Perseus - depozyt w bibliotece wydziałowej; B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków t. 3 Warszawa 199; M. Cary, H. H. Scullard, Dzieje Rzymu, t. 1-, tł. J. Schwakopf, Warszawa 199; N. G. L. Hammond, Starożytna Macedonia, tł. A. S. Chankowski, Warszawa 1999; T. Wałek-Czarnecki, S. Witkowski, Dzieje greckie [w:] Wielka Historia Powszechna, t., Warszawa 1934, 771-783; L. Piotrowicz, Dzieje rzymskie [w:] Wielka Historia Powszechna, t.3, Warszawa 1934, s. 6-7; 19. Hoplici i falanga - tradycja i innowacja źrodła: Liryka starożytnej Grecji, opr. J. Danielewicz, Wrocław etc. 1984 (II wydanie PWN Warszawa-Poznań 1996), fragmenty Kallinosa i Tyrtajosa; literatura: J. P. Vernant, Źródła myśli greckiej, Gdańsk 1996, s. 64-83 (rozdz. Świat duchowy polis ); s. 86-98 (rozdz. Kryzys miasta-państwa ); s. 100-119 (rozdz. Organizacja świata ludzkiego ); H. van Wees, Miasto w czasie wojny (w:) Grecja Klasyczna. 500-33 p.n.e., pod red. R. Osborne'a, Warszawa 00, s. 99-131 (kseroks); Bravo/Wipszycka 199, 39-41; 50-69 + il. 19-4 epoka hellenistyczna; Bravo/Wipszycka 1988, 189-194 + il. 63-68 epoka archaiczna i klasyczna; A. Ziółkowski, Falanga, legion, Polybios, Mówią Wieki 1 (1998), 4-6 -4 5/6
15-40 BIAŁYSTOK 0. Panika w armii źrodła: Homer, Iliada, tł. K. Jeżewska, różne wydania, (ks. I - pean); Tukidydes, Wojna peloponeska, tł. J. Parandowski, Warszawa 1988 (ks. 5, rozdz. 63-80); Eneasz Taktyk, Obrona oblężonego miasta, tł. B. Burliga, Warszawa 007 (zwł. rozdz. 7); literatura: 1. Reformy w Sparcie III/II w. -4 źrodła: Polibiusz, Dzieje, Przeł. S. Hammer, t. 1-, Wrocław 1957-196; literatura: R. Kulesza, Sparta w V-IV wieku p.n.e., Warszawa 003; Shimron, Late Sparta; Zaliczenie zajęć - kolkwium, rozmowa, zaliczenie mapy; LITERATURA L.P. L.P. LEKTURY OBOWIĄZKOWE M. Beard, J. Henderson, Kultura antyczna, Warszawa 1997; Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. 1, red. E. Wipszycka, Warszawa 1985; t., 1986, t. 3, 1999; nowe wydanie t.1/ - 001; J. K. Davis, Demokracja w Grecji klasycznej, tł. G. Muszyński, Warszawa 003; W. Lengauer, Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego, Warszawa 1999; B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków, t. 1 Warszawa 1988; B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków t. 3 Warszawa 199; B. Bravo, M. Węcowski, E. Wipszycka, A. Wolicki, Historia starożytnych Greków, t. : Okres klasyczny, Warszawa 009; LEKTURY DODATKOWE 6/6