Zadanie nr 7 Obóz badawczy, WH. W roku akademickim 2012/2013 na Wydziale Humanistycznym AGH, w ramach projektu Fabryka Inżynierów została zorganizowana ostatnia edycja obozów badawczych dla studentek i studentów I roku kierunku Kulturoznawstwo W roku 2012 zrealizowano dwie tury obozu badawczego pt. Mozaika etniczna i kulturowa Beskidu Niskiego, w terminach 30.06.-06.07.2012 oraz 03.09-09.09.2012. Celem obozu naukowego było zapoznanie studentów z różnorodnością w aspekcie kulturowo-religijnym i etnicznym tego regionu Polski południowowschodniej. W pierwszej turze obozu uczestniczyło 26 osób a w drugiej 28 osób. Opiekunami naukowymi były dr Magdalena Machowska i dr Magdalena Parus. Bazą noclegową i wypadową był Hotel Radocyna w nieistniejącej już wsi łemkowskiej, w pobliżu którego można znaleźć ślady po dawnych mieszkańcach. Podczas obozu studenci poznawali więc między innymi kulturę Łemków - grupy etnicznej, zamieszkującej przez wieki Beskid Niski, wysiedlonej podczas II wojny światowej na Ukrainę i w głąb ZSRR, a po wojnie w ramach Akcji Wisła na tereny Ziem Odzyskanych. Ich historię, zwyczaje i obyczaje poznawali studenci między innymi dzięki opowiadaniom świadków Państwa Goczów, prowadzących Muzeum Kultury Łemkowkiej w Zyndranowej. Ten historyczno-etnograficzny przekaz uzupełniany był przez religioznawczą refleksję na temat zróżnicowania wyznaniowego tego obszaru. Studenci poznali zatem postać podkarpackiego patrona kościoła katolickiego św. Jana z Dukli (wraz z jego pustelnią w Dukli), jak i zwiedzali grekokatolickie i prawosławne cerkwie w Polanach, Krempnej, Bartnem oraz synagogę w Bobowej. Uczestniczyli między innymi w prawosławnym nabożeństwie w Bartnem i Zyndranowej. Rozmowy z osobami duchownymi i świeckimi, opiekującymi się na co dzień świątyniami, pomogły studentom zrozumieć różnice (ale też i podobieństwa) pomiędzy tymi wyznaniami. Uczestnicy obozu naukowego zapoznali się również z sylwetkami najwybitniejszych Łemków między innymi
malarza prymitywisty Nikifora z Krynicy, którego muzeum zobaczyli w Krynicy Zdrój. Fot.1. Muzeum Nikifora w Krynicy Zdrój. Beskid Niski to jednak nie tylko historia i kultura, ale również natura. Temu aspektowi poświęcone były warsztaty etnobotaniczne prowadzone przez leśnika i etnobotanika Marka Styczyńskiego, który podczas pieszej wędrówki zapoznawał studentów z florą Beskidu Niskiego i znaczeniach kulturowych (magicznych, leczniczych, symbolicznych) wielu gatunków roślinności. Tę wiedzę utrwalili sobie studenci podczas wizyty w Muzeum Narodowego Parku Magurskiego w Krempnej.
Fot.2. Studenci podczas wizyty w Muzeum Narodowego Parku Magurskiego w Krempnej. Fot.3. Studenci podczas wizyty w Muzeum Narodowego Parku Magurskiego w Krempnej.
Fot.4. Studenci podczas wizyty w Muzeum Narodowego Parku Magurskiego w Krempnej. Beskid Niski to również tereny roponośne, tak więc studenci udali się z wizytą do Muzeum Przemysłu Naftowego w Bóbrce i Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, gdzie znajduje się unikalna w skali światowej, kolekcja lamp naftowych. Przez cały siedmiodniowy pobyt studenci na każdym kroku obserwowali również różne sposoby upamiętniania przeszłości, między innymi poprzez prace konserwatorskie grupy kamieniarzy Magurycz. Uczestnictwo w obozie pozwoliło studentom poznać podstawowe metody pracy etnograficznej i kulturoznawczej i uwrażliwiło ich na kulturową i szacunek dla przeszłości. odmienność
Na zakończenie obozu badawczego przeprowadzone zostało badanie ewaluacyjne mające na celu ocenę stopnia zadowolenia uczestników/czek z udziału w obozie. W dwóch turach obozu łącznie uczestniczyły 54 osoby w wieku od 19 do 29 lat, w tym 46 kobiet i 8 mężczyzn. Tabela nr 1 zawiera rozkład odpowiedzi wg wieku i płci. Tabela 1 Płeć Ogółem Wiek kobieta mężczyzna 19 7 0 7 20 25 5 30 21 6 1 7 22 4 0 4 23 2 1 3 24 2 0 2 29 0 1 1 Ogółem 46 8 54 Zgodnie z zasadami realizacji projektów w ramach EFS, w ankiecie monitoringowej zawarte zostały pytania sprawdzające wiedzę uczestników/czek w zakresie finansowania wsparcia, z którego korzystali/ły oraz w zakresie dotyczącym poszanowania zasady równości szans. Wszyscy/tkie respondenci/tki przyznali/ły, że zostali/ły poinformowani/e o finansowaniu obozu badawczego z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach którego realizowany jest projekt.
Fot.5. Studentki/ci uczestniczące/e w obozie badawczym. W grupie 54 uczestników/czek prawie wszyscy przyznają, że w trakcie obozu badawczego przestrzegana była zasada równości szans. Tylko jedna kobieta uważa przeciwnie. Zanotowano 1 brak danych. Rozkład odpowiedzi ilustruje tabela nr 2. Tabela 2 Czy w trakcie realizacji obozu badawczego przestrzegana była zasada równości szans? Ogółem tak nie Płeć kobieta 44 1 45 mężczyzna 8 0 8 Ogółem 52 1 53
W następnej kolejności poproszono studentów/ki o wskazanie oczekiwań, jakie mieli/miały w stosunku do obozu badawczego. Uzyskano komplet odpowiedzi. Większość respondentów/tek wymieniła więcej niż jedno wskazanie stąd odpowiedzi nie sumują się do 100%. Grupa 19 osób spodziewała się, że udział w obozie badawczym poszerzy ich wiedzę z zakresu kulturoznawstwa, 16 respondentów/ek oczekiwało, że ta forma wsparcia zintegruje ich z grupą. Dla ośmiu osób wyjazd miał być okazją do poznania kultury Beskidu Niskiego, a kolejnych 5 chciało zdobyć nową wiedzę. Studenci/tki chcieli/chciały też poznać ciekawe zabytki i zdobyć nowe doświadczenia po dwa wskazania. Pogrupowane odpowiedzi wg ilości wskazań zawiera tabela nr 3. Tabela 3 Jakie były Pana/Pani oczekiwania w stosunku do obozu badawczego? Poszerzenie wiedzy z zakresu kulturoznawstwa 19 Integracja 16 Poznanie kultury Beskidu Niskiego/Kultury Łemków 8 Zdobycie nowej wiedzy 5 Zdobycie nowych doświadczeń 2 Poznanie ciekawych zabytków kultury łemkowskiej 2 Dokładnie takie, jakim okazał sie być pobyt na obozie 2 Nabycie umiejętności w badaniu kulturoznawczym 2 Niewygórowane, byłam mile zaskoczona 1 Poznanie ciekawych faktów historycznych 1 Zainspirowanie do działań badawczych 1 Wiedza teoretyczna, połączona z możliwością obserwacji w 1 terenie W konsekwencji 53 osoby udzieliły odpowiedzi na pytanie czy obóz badawczy spełnił oczekiwania uczestników/czek. Nie zaobserwowano odpowiedzi negatywnych, dwie kobiety nie mają zdania w tej kwestii. Pozostałe odpowiedzi w ilości: 20 raczej tak, 31 zdecydowanie tak, świadczą o tym, że obóz badawczy spełnił oczekiwania większości badanych. Rozkład odpowiedzi ilustruje wykres nr 1.
Wykres 1 Kolejny blok pytań dotyczył oceny merytorycznej obozu badawczego. Na początek zadano respondentom/kom pytanie: czy opiekun trafnie dopasował program obozu do kierunku studiów? Zaobserwowano komplet odpowiedzi. Na pięciostopniowej skali Likerta nie zaznaczono żadnych odpowiedzi negatywnych, 2 osoby (kobieta i mężczyzna) nie mają zdania w tej kwestii, natomiast 52 osoby twierdzą, że opiekun trafnie dopasował program obozu do kierunku studiów 14 osób zaznaczyło odpowiedź raczej tak, 38 zdecydowanie tak (wykres nr 2).
Wykres 2 Zdecydowana większość studentów uważa również, że program obozu był interesujący 52 odpowiedzi pozytywne, w tym 35 zdecydowanie tak oraz 17 raczej tak. Zaobserwowano 1 odpowiedź negatywną 1 kobieta i 1 odpowiedź neutralną mężczyzna (wykres nr 3).
Wykres 3 Na zakończenie tego bloku tematycznego poproszono studentów i studentki, aby całościowo ocenili/ły merytoryczne przygotowanie programu obozu. Zaobserwowano komplet odpowiedzi. Nikt nie udzielił oceny skrajnie negatywnej, 2 kobiety i 1 mężczyzna uważają, że program był średnio zadowalający, 3 kobiety oceniły go w stopniu zadowalającym, 14 kobiet i 1 mężczyzna dobrym, a 27 kobiet i 6 mężczyzn wystawiło ocenę bardzo dobrą (Wykres nr 4).
Wykres 4 Kolejnych kilka pytań poświęconych zostało ocenie praktycznych umiejętności, które studenci i studentki kierunku kulturoznawstwa nabyli/ły w trakcie obozu badawczego. W pierwszej kolejności zadano studentom/tkom pytanie Czy wiedza teoretyczna zdobyta na studiach została wykorzystana w trakcie obozu badawczego?. 20 osób uważa, że zdecydowanie tak, 25 raczej tak, 9 osób nie ma zdania w tym temacie. Szczegółowy rozkład odpowiedzi w podziale na płeć zawiera tabela nr 4. Tabela 4 Czy w trakcie obozu miał/a Pan/Pani możliwość wykorzystania w praktyce nabytej w trakcie studiów wiedzy teoretycznej? Ogółem trudno powiedzieć raczej tak zdecydowanie tak Płeć kobieta 7 22 17 46 mężczyzna 2 3 3 8 Ogółem 9 25 20 54
48 osób (42 kobiety, 6 mężczyzn) przyznaje, że udział w obozie badawczym przyczynił się do nabycia przez nie nowych umiejętności w zakresie etnobotaniki, m.in. umiejętności rozpoznania wyznania dominującego w danej cerkwi, rozpoznawania historii miejsca wg roślinności, prawidłowe odczytywanie symboli występujących w cerkwiach, rozpoznawanie stylów, umiejętność datowania, wpływ oddziaływań roślin na ludzi i ludzi na rośliny. Dla przyszłego kulturoznawcy są to niewątpliwie bardzo przydatne umiejętności. Poziom wiedzy praktycznej po zakończeniu obozu studenci/tki ocenili/ły w sposób następujący: 14 osób (10 kobiet, 4 mężczyzn) bardzo wysoko, 24 osoby (23 kobiety, 1 mężczyzna) wysoko, 13 studentek i 2 studentów zadowalająco, natomiast 1 student ocenił poziom swojej wiedzy praktycznej w stopniu średnio zadowalającym (Wykres nr 5). Wykres 5
Na zakończenie tej części ankiety zapytano studentów i studentki Czy udział w obozie badawczym przygotował ich do pracy w zawodzie?. Uzyskano 52 odpowiedzi. 38 kobiet i 7 mężczyzn udzieliło odpowiedzi twierdzącej, natomiast 6 kobiet i 1 mężczyzna przeczącej. Zdecydowana większość uczestników/czek obozu badawczego uważa, że udział w obozie badawczym jest formą wprowadzenia do przyszłego zawodu i czują się przygotowani/e do przyszłej pracy zawodowej. Graficzny rozkład odpowiedzi ilustruje wykres nr 6. Wykres 6 Uczestnicy/czki obozu badawczego mają zagwarantowane opłacenie wszelkich kosztów związanych z pobytem, przejazdem i zakwaterowaniem podczas wyjazdu. W końcowej części kwestionariusza badani/e zostali/ły poproszeni/one również o ocenę jakości poszczególnych usług, z których korzystali/ły. Jak widać w tabeli nr 5 rozkład odpowiedzi na pięciostopniowej skali porządkowej oscyluje wokół wartości dobrych i bardzo dobrych, co świadczy o tym, że organizatorzy dołożyli wszelkich starań, aby młodzi ludzie nie tylko mieli dobre zaplecze merytoryczne, ale również organizacyjne.
Tabela 5 Jak Ocenia Pan/Pani: Niezadowalająco Średnio zadowalająco Zadowalająco Dobrze Bardzo Dobrze Ogółem Jakość Wyżywienia 0 0 2 8 44 54 Jakość Transportu 1 4 5 11 33 54 Jakość Noclegów 0 1 4 23 26 54 Ostatnie pytanie zadane w ankiecie brzmiało: czy poleciłby Pan/Pani innym studentom udział w obozie? Zanotowano 52 odpowiedzi pozytywne, 1 brak danych.