WPŁYW REALIZACJI REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2007-2013 (RPO WSL) NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Z WYKORZYSTANIEM MAKROEKONOMICZNEGO 5-SEKTOROWEGO MODELU HERMIN Zespół badawczy Wrocławskiej Agencji Rozwoju Regionalnego pod kierownictwem naukowym prof. dr. hab. Janusza Zaleskiego, w składzie: Joanna Kudełko, dr Zbigniew Mogiła, Aleksandra Poproch, Małgorzata Wysocka, Marta Zaleska Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Katowice, 20 grudnia 2013 r. Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013
Plan prezentacji 1. Cel badania 2. Metodyka badania 3. Fundusze w ramach RPO WSL 2007-2013 4. Wyniki wpływu 5. Podsumowanie i wnioski
Cel badania Określenie i ocena wpływu realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 na: 2 wskaźniki celu głównego Programu (na poziomie województwa i 4 subregionów*): wpływ realizacji programu na zmianę PKB, liczbę utworzonych miejsc pracy netto, 20 wybranych wskaźników makroekonomicznych z różnych dziedzin (na poziomie województwa). Zakres czasowy badania: lata 2007-2020 *Subregiony: północny, południowy, centralny i zachodni.
Metodyka badania (1) Główne narzędzie badawcze: 5-sektorowy model HERMIN gospodarki województwa śląskiego Bazuje na najbardziej aktualnej wersji modelu krajowego dla Polski, który jest częścią Cohesion System of HERMIN Models (CSHM) Modele HERMIN stosowane są przez Komisję Europejską i spełniają jej wymagania* Wyniki badao publikowane są w Raportach Kohezyjnych Szeroko opisane w literaturze naukowej** Polskie wersje modeli HERMIN (krajowy i 16 regionalnych) zostały zbudowane przez zespół WARR pod kierownictwem prof. dr hab. J. Zaleskiego i we współpracy z dr J. Bradley em z Instytutu Badao Społeczno-Ekonomicznych (ESRI) w Dublinie *The New Programming Period 2007-2013.Indicative guidelines on evaluation methods: ex ante evaluation. Working document no. 1., European Commission, Directorate-General Regional Policy, August 2006. **m.in. Bradley J., Untiedt G. The COHESION system of HERMIN country and regional models: Description and operating manual, Muenster 2007.
Metodyka badania (2) Dodatkowe metody badawcze wykorzystane do określenia wartości wskaźników na poziomie subregionalnym: metoda średniej ruchomej metoda średniego tempa zmian zjawiska szeroko opisane w literaturze naukowej* *m.in. Cieślak M. Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania, wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005 (str. 69-73); Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U. Statystyka. Elementy teorii i zadania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 1997 (str. 303)
Metodyka badania (3) Koncepcja badania Etap 1 Zebranie danych statystycznych, aktualizacja bazy danych modelu HERMIN Etap 2 Aktualizacja modelu HERMIN, budowa modeli pomocniczych Etap 3 Opracowanie scenariusza "z RPO WSL" i "bez RPO WSL" gospodarki województwa śląskiego i jego subregionów, wyliczenie "czystego" wpływu RPO WSL Etap 4 Analiza i interpretacja wyników symulacji
Metodyka badania (4) Sposób szacowania wpływu Skonstruowanie dwóch scenariuszy rozwoju regionu: scenariusz z RPO WSL scenariusz bez RPO WSL Różnice pomiędzy wartościami wskaźników makroekonomicznych otrzymanymi w ramach tych dwóch scenariuszy pozwalają określid wpływ realizacji Programu na rozwój regionu.
Fundusze w ramach RPO WSL (1) Środki z budżetu UE i budżetu paostwa w ramach RPO WSL 2007-2013 wielkośd alokacji na lata 2007-2016 (mln zł)* *mała mapa po lewej stronie prezentuje wielkości dla całego województwa. Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych od Zamawiającego.
% alokacji Fundusze w ramach RPO WSL (2) Profil wydatkowania środków z budżetu UE i budżetu paostwa w ramach RPO WSL 2007-2013 w poszczególnych latach realizacji Programu (% alokacji)* 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 całe województwo centralny zachodni północny południowy *Wg danych otrzymanych od Zamawiającego, w dwóch pierwszych latach realizacji Programu (2007-2008) nie nastąpiły żadne płatności. Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych od Zamawiającego.
Fundusze w ramach RPO WSL (3) Średnioroczne* wielkości środków z budżetu UE i budżetu paostwa w ramach RPO WSL 2007-2013 w relacji do liczby ludności i poziomu PKB** Środki per capita (zł/os) Środki w relacji do PKB (%) *z lat 2010-2015. **małe mapy prezentują wielkości dla całego województwa. Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych od Zamawiającego.
Fundusze w ramach RPO WSL (4) Struktura wydatkowania środków UE i środków z budżetu paostwa w ramach RPO WSL 2007-2013 w podziale na poszczególne kategorie ekonomiczne (% podział alokacji) województwo śląskie subregiony w tym 38% B+R 2% 23% 0% 75% infrastruktura podstawowa (IP) rozwój zasobów ludzkich (RZL) bezpośrednia pomoc sektorowi przedsiębiorstw (BPSP) pozostałe wydatki (PW) Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych od Zamawiającego.
Wyniki wpływu (1) Analizowane wskaźniki makroekonomiczne: realizacja celu głównego Programu: wpływ realizacji programu na zmianę PKB; liczba utworzonych miejsc pracy netto; poziom rozwoju gospodarczego: poziom PKB per capita; poziom PKB i WDB; podażowa strona gospodarki: wydajności pracy; nakłady brutto na środki trwałe; jednostkowe koszty pracy; B+R w relacji do PKB; procesy konwergencyjne: PKB per capita i wydajnośd pracy (Polska=100); PKB per capita w PPS i wydajnośd pracy (UE- 27=100); rynek pracy: liczba pracujących; aktywnośd zawodowa; stopa bezrobocia; wskaźnik zatrudnienia; struktura gospodarcza: PKB i WDB w poszczególnych sektorach; pracujący w poszczególnych sektorach; wydajnośd pracy w poszczególnych sektorach; jednostkowe koszty pracy w poszczególnych sektorach; poziom życia ludności: dochody do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych; poziom spożycia prywatnego; stopa oszczędności; sektor finansów publicznych i wymiana handlowa z zagranicą: bilans sektora publicznego; bilans handlowy.
% Wyniki wpływu (2) Wpływ realizacji Programu na zmianę PKB w województwie śląskim (%) 1,8 1,6 1,7 1,6 1,4 1,3 1,3 1,2 0,8 0,8 1,1 1,1 0,9 0,8 0,6 0,4 0,2 0,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
% % % % Wyniki wpływu (3) Wpływ realizacji Programu na zmianę PKB w poszczególnych subregionach (%) 1,6 centralny 1,4 1,3 1,2 1,3 1,2 1,1 0,8 0,8 0,7 0,8 0,7 0,6 0,6 0,6 2,5 zachodni 2,0 2,0 1,9 1,9 1,7 1,4 1,4 1,3 1,3 1,2 1,1 0,4 0,2 0,1 0,5 0,1 3,0 2,5 2,0 1,3 2,0 północny 2,6 2,5 2,2 2,5 2,2 1,8 1,7 1,4 3,0 2,5 2,0 1,6 1,4 południowy 2,4 2,2 2,3 1,8 1,4 1,3 1,1 0,7 0,5 0,3 0,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
tys Wyniki wpływu (4) Liczba utworzonych miejsc pracy netto w wyniku realizacji Programu w województwie śląskim (tys.) 25 20 15 13,8 16,0 17,1 19,9 21,4 19,3 14,1 10 11,1 10,1 9,3 8,6 5 0 2,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
tys tys tys tys Wyniki wpływu (5) Liczba utworzonych miejsc pracy netto w wyniku realizacji Programu w poszczególnych subregionach (tys.) 12 10 8 centralny 9,8 8,2 11,4 10,5 10,2 7,2 3,5 3,0 2,5 2,6 2,2 2,2 zachodni 3,0 2,8 2,7 2,1 6 6,0 5,6 5,1 4,7 4,4 2,0 1,7 1,4 1,3 4 2 0 3,5 3,0 2,5 2,0 0,5 0,7 północny 3,1 2,9 2,7 2,8 2,6 2,2 1,9 1,7 1,6 1,3 0,4 0,5 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 0,5 0,2 południowy 4,0 3,7 3,6 3,4 2,9 2,6 2,4 2,0 1,9 1,6 1,7 1,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
tys zł/os tys zł/os Wyniki wpływu (6) Poziom wydajności pracy ogółem w województwie śląskim 1,8 1,6 1,4 1,2 0,8 0,6 0,4 0,2 150 140 130 120 110 100 90 80 70 wpływ w tys zł/os (lewa oś) z RPO WSL (prawa oś) bez RPO WSL (prawa oś) Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
pkt.proc. % Wyniki wpływu (7) PKB per capita w PPS (UE-28=100) w województwie śląskim 1,4 1,2 0,8 85 80 75 70 0,6 65 0,4 60 0,2 55 50 wpływ w pkt.proc. z RPO WSL (prawa oś) bez RPO WSL (prawa oś) Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
pkt.proc. % Wyniki wpływu (8) PKB per capita w cenach stałych roku 2005 (PL=100) w województwie śląskim 1,8 1,6 1,4 1,2 122 120 118 116 114 0,8 0,6 0,4 0,2 112 110 108 106 104 wpływ w pkt.proc. z RPO WSL (prawa oś) bez RPO WSL (prawa oś) Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
pkt.proc. % Wyniki wpływu (9) Wskaźnik zatrudnienia wg BAEL (wiek 15-64) w województwie śląskim 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 70 68 66 64 62 60 58 56 54 52 50 wpływ w pkt.proc. (lewa oś) z RPO WSL (prawa oś) bez RPO WSL (prawa oś) Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
pkt.proc. % Wyniki wpływu (10) Stopa bezrobocia wg BAEL (wiek 15-64) w województwie śląskim -0,1-0,2 12 11 10 9-0,3-0,4-0,5-0,6 8 7 6 5 4 wpływ w pkt.proc. (lewa oś) z RPO WSL (prawa oś) bez RPO WSL (prawa oś) Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
mld zł mld zł Wyniki wpływu (11) Poziom spożycia prywatnego w cenach stałych (rok 2005=100) w województwie śląskim 2,5 140 135 2,0 130 125 120 115 110 105 0,5 100 95 90 wpływ w mld zł (lewa oś) z RPO WSL (prawa oś) bez RPO WSL (prawa oś) Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników symulacji modelu HERMIN dla gospodarki województwa śląskiego.
Podsumowanie i wnioski (1) pozytywny wpływ RPO WSL na rozwój województwa śląskiego i każdego z czterech subregionów w całym badanym okresie 2007-2020 skala wpływu determinowana przez relatywnie niewielkie znaczenie funduszy w odniesieniu do całej gospodarki: średniorocznie* 0,55% PKB w przypadku całego regionu średniorocznie* od 0,37% do 0,78% PKB w subregionach (dla porównania w przypadku RPO województwa świętokrzyskiego średniorocznie* wkład publiczny na poziomie ok. 1,3% PKB) jednakże skumulowana** wielkośd wpływu na PKB w cenach bieżących kształtuje się na poziomie 46 mld zł (23,3% PKB regionu z roku 2011) *z lat 2010-2015 **z lat 2007-2020
Podsumowanie i wnioski (2) obecna perspektywa finansowa vs przyszła perspektywa finansowa w kontekście oddziaływania polityki spójności na rozwój regionu w przyszłym okresie programowania (2014-2020) warto rozważyd zwiększenie wydatków na działalnośd B+R, co ułatwi wykorzystanie potencjałów regionu i przygotuje do rzeczywistości post-dotacyjnej
Dziękuję za uwagę Joanna Kudełko jkd@warr.pl w w w. h e r m i n. p l