Utrzymanie intensywności nakładów inwestycyjnych JST w kontekście malejących środków z funduszy europejskich do roku 2030 analiza scenariuszowa

Transkrypt

1 Utrzymanie intensywności nakładów inwestycyjnych JST w kontekście malejących środków z funduszy europejskich do roku 2030 analiza scenariuszowa 1

2 Charakter analizy i jej główne ograniczenia Na jakie pytanie odpowiada przeprowadzona analiza: Jak kształtują się możliwości utrzymania przez samorządy przeciętnej intensywności nakładów inwestycyjnych z lat w horyzoncie roku 2030 w określonym, zakładanym otoczeniu makroekonomicznym i w warunkach różnych scenariuszy napływu dotacyjnych środków z funduszy europejskich, biorąc pod uwagę ograniczania wynikające z Art. 243 ustawy o finansach publicznych? Czym są wyniki przeprowadzonej analizy: Wyniki przeprowadzonej analizy przedstawiają teoretyczne scenariusze kształtowania się parametrów finansowych samorządów na poziomie zagregowanym i odpowiadają jedynie na pytanie co by było, gdyby. Czym nie są wyniki przeprowadzonej analizy: Wyniki przeprowadzonej analizy nie są ani prognozą sytuacji makroekonomicznej, ani sytuacji budżetowej samorządów, ani rzeczywistych nakładów inwestycyjnych. Wyniki są wyliczane na podstawie danych zagregowanych więc nie mogą też być interpretowane w odniesieniu do sytuacji pojedynczych JST. 2

3 Miliardy PLN Miliardy PLN Scenariusze naszej analizy zbudowane są wokół oczekiwanych napływów środków europejskich, natomiast główne założenia dotyczą tempa wzrostu PKB i nadwyżki operacyjnej oraz kosztów i okresów finansowania dłużnego Zakładane scenariusze kwot dotacji UE (majątkowych) oraz łączna zakładana nadwyżka operacyjna sektora JST wraz z historycznymi wartościami historyczne dotacje z funduszy unijnych (majątkowe) dotacje z funduszy unijnych (majątkowe) scenariusz pośredni łączna nadwyżka operacyjna (prawa oś) dotacje z funduszy unijnych (majątkowe) scenariusz optymistyczny dotacje z funduszy unijnych (majątkowe) scenariusz pesymistyczny Założenia podstawowe przeciętny koszt długu (kwota wydatków na obsługę długu do przeciętnego salda zobowiązań publicznych ogółem) stały, stopa roczna 2,49-2,58% relacja wartości spłat rat kapitałowych z tytułu zobowiązań kredytowych i z tytułu emisji obligacji do salda zadłużenia na koniec poprzedniego okresu (zobowiązania publiczne krajowe) relacja wartości spłat rat kapitałowych z tytułu zobowiązań kredytowych i z tytułu emisji obligacji do salda zadłużenia na koniec poprzedniego okresu (zobowiązania publiczne unijne) stały, ujęcie roczne, historyczna średnia dla danej grupy JST stały, ujęcie roczne, historyczna średnia dla danej grupy JST dynamika wzrostu dochodów bieżących, wydatków bieżących, nadwyżki operacyjnej zgodnie z przyjętą dynamiką wzrostu nominalnego PKB (5%) udział kwot finansowania wydatków majątkowych w przychodach z tytułu kredytów i emisji obligacji 100% dynamika wzrostu dochodów ze sprzedaży majątku, dotacji celowych, dochodów majątkowych pozostałych (innych niż dotacje UE i celowe), wydatków z tytułu wykupu gwarancji i poręczeń, kwoty subwencji ogólnej stanowiącej wydatek majątkowy, wydatków bieżących UE 11-17% 16-33% stały, stopa roczna 0% 3

4 W naszej analizie przetestowaliśmy też wpływ zmian wybranych założeń na otrzymywane wyniki Przetestowane zmiany podstawowych założeń modelu analitycznego dla: Województwa Miasta na prawach powiatu Powiaty Gminy Zmniejszenia zakładanego wzrostu PKB nominalnego w okresie z równego średniorocznie 5% do 3% Tak Tak Tak Tak Zwiększenia przeciętnego kosztu długu do 3,5% Tak Tak Tak Tak Zmiany przeciętnego okresu spłaty kredytu zaliczanego do zobowiązań publicznych krajowych Powiązania stałego poziomu dotacji celowych z budżetu państwa do zakładanego wzrostu PKB Zwiększenia oczekiwanych wydatków majątkowych o 25% w każdym roku Wydłużenie Wydłużenie Skrócenie Skrócenie Tak Tak Tak Tak Nie Nie Tak Tak 4

5 Miliardy Z racji zakładanego nominalnego tempa wzrostu PKB utrzymanie intensywności inwestycji także oznacza ich wzrost. Dodatkowo zakładane nakłady kształtowane są przez oczekiwany cykl napływu środków unijnych Historyczne wydatki majątkowe sektora JST oraz wydatki majątkowe zgodne z założeniem utrzymania intensywności inwestycji z lat ,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 kwota wydatków majątkowych relacja wydatków majątkowych do nadwyżki operacyjnej (prawa oś) 5

6 Wyniki naszej analizy wskazują, że utrzymanie przez województwa historycznej aktywności inwestycyjnej w perspektywie roku 2030 będzie wymagało zastosowania rozwiązań niegenerujących zadłużenia w rozumieniu art. 243 ustawy o finansach publicznych Różnica pomiędzy dwiema stronami wskaźnika ograniczającego zadłużenie JST określonego w art. 243 ustawy o finansach publicznych (lewa strona prawa) 10% 5% Zamiana założeń, a spełnianie wskaźnika Zmniejszenie prognozy wzrostu PKB nominalnego w okresie z równego średniorocznie 5% do 3% 0% -5% -10% -15% -20% scenariusz optymistyczny scenariusz pośredni scenariusz pesymistyczny Zwiększenie przeciętnego kosztu długu z 2,5% do 3,5% Zmiana przeciętnego okresu kredytu zaliczanego do zobowiązań publicznych krajowych z 9 do 16,2 lat Powiązanie stałego poziomu dotacji celowych z budżetu państwa do zakładanego wzrostu PKB 6

7 W perspektywie roku 2030 powiaty powinny być w stanie sfinansować instrumentami dłużnymi utrzymanie historycznej aktywności inwestycyjnej. Problemy mogą pojawić się przy znaczącym zwiększeniu nakładów Różnica pomiędzy dwiema stronami wskaźnika ograniczającego zadłużenie JST określonego w art. 243 ustawy o finansach publicznych (lewa strona prawa) 0% -1% -2% -3% -4% -5% -6% -7% -8% -9% scenariusz optymistyczny scenariusz pośredni scenariusz pesymistyczny Zamiana założeń, a spełnianie wskaźnika Zmniejszenie prognozy wzrostu PKB nominalnego w okresie z równego średniorocznie 5% do 3% Zwiększenie przeciętnego kosztu długu z 2,55% do 3,5% Zmiana przeciętnego okresu kredytu zaliczanego do zobowiązań publicznych krajowych z 7 do 4 lat Powiązanie stałego poziomu dotacji celowych z budżetu państwa do zakładanego wzrostu PKB Zwiększenie oczekiwanych wydatków majątkowych o 25% w każdym roku 7

8 W przypadku znaczącego spadku napływu środków unijnych, aby utrzymać historyczną aktywność inwestycyjną, miasta na prawach powiatu powinny móc skorzystać z alternatywnych źródeł finansowania. Na otrzymane wyniki wpływ ma także zmiana założeń makroekonomicznych lub dotyczących kosztów finansowania dłużnego Różnica pomiędzy dwiema stronami wskaźnika ograniczającego zadłużenie JST określonego w art. 243 ustawy o finansach publicznych (lewa strona prawa) 1% 0% Zamiana założeń, a spełnianie wskaźnika Zmniejszenie prognozy wzrostu PKB nominalnego w okresie z równego średniorocznie 5% do 3% -1% -2% -3% -4% -5% -6% scenariusz optymistyczny scenariusz pośredni scenariusz pesymistyczny Zwiększenie przeciętnego kosztu długu z 2,6% do 3,5% Zmiana przeciętnego okresu kredytu zaliczanego do zobowiązań publicznych krajowych z 6,3 do 11,7 lat Powiązanie stałego poziomu dotacji celowych z budżetu państwa do zakładanego wzrostu PKB 8

9 Otrzymane wyniki wskazują, że gminy będą w stanie sfinansować utrzymanie historycznej intensywności nakładów inwestycyjnych zwiększając swoje zadłużenie. Możliwości te mogą być ograniczone przez mniej korzystne otoczenie makroekonomiczne. Alternatywnych źródeł finansowania wymagało będzie także istotne zwiększenie nakładów Różnica pomiędzy dwiema stronami wskaźnika ograniczającego zadłużenie JST określonego w art. 243 ustawy o finansach publicznych (lewa strona prawa) 0% -1% -2% -3% -4% -5% -6% -7% -8% scenariusz optymistyczny scenariusz pośredni scenariusz pesymistyczny Zamiana założeń, a spełnianie wskaźnika Zmniejszenie prognozy wzrostu PKB nominalnego w okresie z równego średniorocznie 5% do 3% Zwiększenie przeciętnego kosztu długu z 2,54% do 3,5% Zmiana przeciętnego okresu kredytu zaliczanego do zobowiązań publicznych krajowych z 5,9 do 4,7 lat Powiązanie stałego poziomu dotacji celowych z budżetu państwa do zakładanego wzrostu PKB Zwiększenie oczekiwanych wydatków majątkowych o 25% w każdym roku 9

10 Podsumowanie wyników Zaprezentowane przez nas powyżej wyniki wstępnej analizy możliwości finansowania wydatków inwestycyjnych samorządów do roku 2030, w zależności od scenariusza redukcji środków unijnych w dwóch kolejnych perspektywach finansowych, mają jedynie charakter poglądowy i tak powinny być traktowane. Pokazują one, że zarówno województwa, jak i miasta na prawach powiatu, w przypadku silnej redukcji napływu środków unijnych powinny korzystać z alternatywnych źródeł finansowania, aby utrzymać historyczną aktywność inwestycyjną. Alternatywne źródła finansowania będą także potrzebne w przypadku niekorzystnych zmian otoczenia makroekonomicznego oraz podwyższonych kosztów finansowania dłużnego. Nieco inna jest sytuacja powiatów oraz gmin. Zgodnie z wynikami naszego modelu analitycznego, w warunkach utrzymywania się relatywnie dobrej sytuacji makroekonomicznej i finansowej, będą one w stanie utrzymać swoją dotychczasową aktywność inwestycyjną nawet w przypadku istotnej redukcji tempa napływu środków unijnych. Pogorszenie zakładanych warunków ekonomicznych, przede wszystkim obniżenie nominalnego tempa wzrostu PKB, może spowodować, iż utrzymanie aktualnej intensywności nakładów inwestycyjnych może wiązać się koniecznością poszukiwania alternatywnych źródeł finansowania, niezależnie od ścieżki napływu dotacyjnych środków unijnych. Podobne wyzwania pojawią się także w przypadku potrzeby istotnego zwiększenia nakładów. Nasze wyniki wskazują, iż przede wszystkim województwa oraz miasta na prawach powiatu powinny, niezależnie od oczekiwanych wyników negocjacji dotyczących przyszłych budżetów unijnych, przedsięwziąć kroki zmierzające do poszukiwania alternatywnych (niegenerujących zadłużenia) źródeł finansowania projektów inwestycyjnych. W przypadku gmin poszukiwanie alternatywnych źródeł finansowania może okazać się istotne w przypadku silnej redukcji napływu środków unijnych oraz jako środek ostrożnościowy na wypadek potencjalnego pogorszenia się warunków makroekonomicznych oraz warunków finansowania. 10

11 11