LegisLacja administracyjna

Wykłady Specjalizacyjne LegisLacja administracyjna Zarys Zagadnień podstawowych Lesław Grzonka Wydawnictwo C. H. Beck

Wykłady Specjalizacyjne Legislacja administracyjna. Zarys zagadnień podstawowych

W sprzedaży: W. Gromski, J. Kaczor, M. Błachut TECHNIKA PRAWODAWCZA Podręczniki Prawnicze Z. Leoński MATERIALNE PRAWO ADMINISTRACYJNE, wyd. 9 Podręczniki Prawnicze Z. Leoński NAUKA ADMINISTRACJI, wyd. 6 Podręczniki Prawnicze T. Maciejewski HISTORIA ADMINISTRACJI, wyd. 2 Skrypty Becka W. Nowak WYBRANE ZAGADNIENIA WIEDZY O PRAWIE Wykłady Specjalizacyjne E. Bojanowski, K. Żukowski LEKSYKON PRAWA ADMINISTRACYJNEGO Encyklopedie i Leksykony www.sklep.beck.pl

Wykłady Specjalizacyjne LEGISLACJA ADMINISTRACYJNA ZARYS ZAGADNIEŃ PODSTAWOWYCH Dr Lesław Grzonka Akademia Obrony Narodowej Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2011

Redakcja: Katarzyna Iwaniuk Projekt okładki: Robert Rogiński Wydawnictwo C.H. Beck 2011 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: DMQuadro Druk i oprawa: Interdruk, Warszawa ISBN 978-83-255-2004-5 ISBN e-book 978-83-255-2419-7

Spis treści Wykaz skrótów... IX Wykaz źródeł... XI Przedmowa... XIX Wprowadzenie... XXIII Rozdział I. Zagadnienia ogólne... 1 1. Legislacja administracyjna pojęcie i zakres... 1 2. Legislacja administracyjna jako przedmiot dydaktyczny... 8 3. Zawody związane z tworzeniem prawa... 9 Rozdział II. Podstawowe poglądy na tworzenie prawa... 15 1. Model racjonalnego tworzenia prawa... 15 2. Zasady tworzenia prawa... 18 I. Zasada konstytucyjności (praworządności, kompetencyjności)... 19 II. Zasada zgodności z prawem międzynarodowym... 20 III. Zasada stabilności i kontynuacji... 21 IV. Zasada realności... 21 V. Zasada uzasadnienia... 22 VI. Zasada nierepresyjności... 23 VII. Zasada odpowiedniego czasu na dyskusję (zasada niedziałania w pośpiechu)... 23 VIII. Zasada skuteczności... 25 IX. Zasada unikania sprzeczności z normami moralnymi, społecznymi lub religijnymi... 25 X. Zasada minimalnej ingerencji... 26 XI. Zasada społecznych konsultacji... 26 XII. Zasada jawności... 28 XIII. Zasada komunikatywności... 29 XIV. Zasada adekwatności środków do celu... 29 XV. Zasada cyklicznej analizy efektów działania prawa... 30 Rozdział III. Założenia koncepcji polityki prawa... 31 1. Polityka prawa... 31 2. Prawo jako technika społeczna... 35 3. Prawo jako rozmowa... 37 4. Skuteczność prawa... 38 V

Spis treści Rozdział IV. Stanowienie prawa a inne formy działalności prawotwórczej... 41 1. Współczesna normatywna koncepcja źródeł prawa... 41 2. System źródeł prawa stanowionego... 47 3. Prawo stanowione a inne źródła prawa... 52 Rozdział V. Działalność legislacyjna... 57 1. Procedury stanowienia prawa w administracji (etapy stanowienia prawa)... 57 I. Administracja rządowa... 57 II. Administracja samorządowa... 63 2. Czynniki wpływające na treść prawa (materialne źródła prawa) lobbing, komisje... 66 I. Podmiot czynny... 70 II. Podmiot bierny... 71 III. Komunikacja... 71 IV. Zamiar... 71 V. Cel... 72 VI. Podsumowanie... 72 Rozdział VI. Zakres regulacji normatywnej... 75 1. Zasada praworządności... 75 2. Materia konstytucyjna, materia ustawowa i ich implikacje dla tworzenia prawa w ramach legislacji administracyjnej... 78 Rozdział VII. Uwarunkowania i ograniczenia działalności legislacyjnej w demokratycznym państwie prawnym... 81 1. Uwarunkowania wynikające z prawa jako systemu spójność pionowa i pozioma, zupełność, luki w prawie, luz decyzyjny, racjonalny prawodawca... 81 2. Zasady prawa... 83 I. Zasada praworządności... 85 II. Zasada demokratyzmu... 85 III. Zasada subsydiarności (pomocniczości)... 85 IV. Zasada jawności działania administracji... 86 V. Zasada równości... 86 VI. Zasada proporcjonalności... 87 VII. Podsumowanie... 87 3. Normy programowe... 87 Rozdział VIII. Zasady działalności legislacyjnej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego... 91 1. Proces prawotwórczy... 91 2. Delegacja ustawowa... 91 3. Prawo miejscowe... 93 4. Zasada prawidłowej legislacji... 94 I. Zasada niedziałania prawa wstecz... 95 VI

Spis treści II. Zasada ochrony praw nabytych... 97 III. Zasada pacta sunt servanda... 100 IV. Zasada ochrony interesów w toku... 101 V. Zasada stosowania przepisów przejściowych... 102 VI. Zasada odpowiedniego vacatio legis... 103 VII. Zasada niezmieniania prawa podatkowego w trakcie roku podatkowego... 104 VIII. Zasada określoności przepisów prawa... 105 Rozdział IX. Zasady techniki prawodawczej... 107 1. Pojęcie techniki prawodawczej... 107 2. Ogólne zasady techniki prawodawczej... 108 3. Szczegółowe zasady techniki prawodawczej... 111 Rozdział X. Uwagi końcowe... 117 Aneks. Zasady techniki prawodawczej... 119 Indeks rzeczowy... 157 VII

1. Akty prawne Wykaz skrótów Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.) KPK... Kodeks postępowania karnego LobbingU... ustawa z 7.7.2005 r. o działalności lobbingowej (Dz.U. Nr 169, poz. 1414 ze zm.) RadPrU... ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) RegRM... uchwała Nr 49 Rady Ministrów Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. Nr 13, poz. 221 ze zm.) SamGminU... ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) SłużbaCywU... ustawa z 21.11.2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.) WojewodAdmRzU... ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206) 2. Czasopisma i publikatory Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz.... Dziennik Urzędowy M. P.... Monitor Polski ONSA... Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSNAPiUS... Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OTK... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A... Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria A OwSS... Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych PiP... Państwo i Prawo RPEiS... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Wsp.... Wspólnota Zb. Orz.... Zbiór Orzeczeń ZN WPSWTWP... Zeszyty Naukowe Wszechnicy Szkoły Wyższej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie IX

3. Organy, organizacje i instytucje Wykaz skrótów KRRiT... Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji NSA... Naczelny Sąd Administracyjny RM... Rada Ministrów RP... Rzeczpospolita Polska SN... Sąd Najwyższy TK... Trybunał Konstytucyjny UE... Unia Europejska WSA... wojewódzki sąd administracyjny 4. Inne skróty m.st.... miasto stołeczne orzecz.... orzeczenie OSR... ocena skutków regulacji post.... postanowienie uchw.... uchwała w... wiek wyr.... wyrok X

1. Literatura podstawowa Wykaz źródeł B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2004 J. Baia, Zasady tworzenia prawa, Warszawa 1984 A. Bałaban, Akty normatywne wewnętrznie obowiązujące, [w:] System źródeł prawa w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Materiały XLII Ogólnopolskiej Konferencji Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego Nałęczów, 1 3 czerwca 2000, Lublin 2000 A. Bałaban, L. Dubel, L. Leszczyński, Zasady tworzenia prawa, Lublin 1986 A. Bałaban, Opinia w sprawie interpretacji art. 61 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., Przegląd Sejmowy 1999, Nr 6 J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2008 T. Bąkowski, P. Uziębło, G. Wierczyński, Zarys legislacji administracyjnej. Uwarunkowania i zasady prawotwórczej działalności administracji publicznej, Wrocław 2010 J. Bentham, An introduction to the principles of morale and legislation, Kitchener 2001 M. Błachut, W. Gromski, J. Kaczor, Technika prawodawcza, Wrocław 2008 M. Błachut, Idea równości podmiotów moralnych jako aksjologiczne ograniczenie kompetencji prawodawczej, [w:] W. Jedlecka (red.), Kompetencja ze stanowiska teorii i i- lozoii prawa, Wrocław 2004 M. Bogusz, Przepisy administracyjne jako forma działania administracji, [w:] J. Zimmermann (red.), Koncepcja systemu prawa administracyjnego, Warszawa 2007 M. Borucka-Arctowa, Legalizm a konformizm i oportunizm, RPEiS 1964, z. 2 M. Chmaj, G. Herc, Akty prawa miejscowego organów samorządu terytorialnego oraz procedura uchwałodawcza, [w:] M. Chmaj (red.), Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2005 Z. Czeszejko-Sochacki, Zasady techniki prawodawczej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Przegląd Legislacyjny 1997, Nr 2 M. Czuryk, Stanowienie aktów prawa miejscowego przez organy samorządu terytorialnego szczebla lokalnego i regionalnego, [w:] M. Karpiuk (red.), Akty normatywne i administracyjne, Warszawa 2009 D. Dąbek, Prawo miejscowe w konstytucyjnym systemie źródeł prawa, [w:] A. Szmyt (red.), Konstytucyjny system źródeł prawa w praktyce, Warszawa 2005 W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1963 D. Dudek, Zasady ustroju III Rzeczpospolitej, Warszawa 2009 S. Dudzik, Zasada subsydiarności na tle obecnych przemian w Unii Europejskiej, Polski Przegląd Ekonomiczny 1999, Nr 2 XI

Wykaz ródeł B. Dunaj (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996 K. Działocha, T. Balasiński, Zasada prawidłowej legislacji jako podstawa kontroli konstytucyjności prawa, Przegląd Legislacyjny 2006, Nr 3 K. Działocha, Komentarz do art. 93 Konstytucji, [w:] Konstytucja RP. Komentarz, Warszawa 2001 K. Działocha, Źródła prawa powszechnie obowiązującego wobec praktyki konstytucyjnej, [w:] System źródeł prawa w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Materiały XLII Ogólnopolskiej Konferencji Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego Nałęczów, 1 3 czerwca 2000, Lublin 2000 S. Ehrlich, Władza i interesy. Studium struktury kapitalizmu, Warszawa 1997 L. Etel, C. Kosikowski, E. Ruśkowski (red.), Kontrola tworzenia i stosowania prawa podatkowego pod rządami Konstytucji RP, Warszawa 2006 L. Garlicki, Konstytucyjny system źródeł prawa (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), [w:] System źródeł prawa w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Materiały XLII Ogólnopolskiej Konferencji Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego Nałęczów, 1 3 czerwca 2000, Lublin 2000 L. Garlicki, Przegląd orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego za 1990 rok, PS 1991, Nr 3 T. Gilbert-Studnicki, A. Grabowski, Normy programowe w Konstytucji, [w:] J. Trzciński (red.), Charakter i struktura norm Konstytucji, Warszawa 1997 L. Grzonka, Teoretycznoprawna problematyka delegacji ustawowej, [w:] H. Groszyk, J. Kostrubiec, M. Grochowski (red.), Pro Scientia et Disciplina. Księga jubileuszowa z okazji 50-lecia Studenckiego Koła Naukowego Prawników Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Warszawa 2009 H. L. A.Hart, Pojęcie prawa, Warszawa 1998 R. Hausner, Zasady techniki legislacyjnej, Gazeta Administracji i Policji Państwowej 1934, Nr 5 J. Helios, Kwestia podziału kompetencji w perspektywie stosunku Unii Europejskiej do państw członkowskich, [w:] W. Jedlecka (red.), Kompetencja ze stanowiska teorii i ilozoii prawa, Wrocław 2004 R. Herbert (red.), Leksykon politologii, Wrocław 1998 H. Izdebski, Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2007 H. Izdebski, Granice prawa jako instrumentu kształtowania zachowań w służbie publicznej, [w:] A. Dębicka, M. Dmochowski, B. Kudrycka (red.), Profesjonalizm w administracji publicznej, Białystok 2004 Z. Janowicz, Zagadnienia legislacji administracyjnej, Poznań 1978 W. Jedlicka, Suwerenność państw członkowskich a kompetencje wyłączne Unii Europejskiej, [w:], W. Jedlecka (red.), Kompetencja ze stanowiska teorii i ilozoii prawa, Wrocław 2004 M. Karpiuk, Działalność prawodawcza administracji rządowej, [w:] M. Karpiuk (red.), Akty normatywne i administracyjne, Warszawa 2009 E. Karpowicz, Lobbing w wybranych krajach zarys uwarunkowań prawnych i działań praktycznych, Przegląd Sejmowy 2000, Nr 3 J. Kochanowski, Deregulacja jako pierwszy etap reformy systemu tworzenia prawa, Ius et Lex 2005, Nr 1 XII

Wykaz ródeł A. Kojder, Czynniki ograniczające skuteczność prawa i rekomendacje praktyczne, HZN WPSW TWP 2010, Nr 1, Problemy prawa i administracji E. Koniuszewska, Środki prawne ograniczające nadużycia władzy w jednostkach samorządu terytorialnego w ustrojowym prawie administracyjnym, Warszawa 2009 W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1994 A. Korybski, L. Leszczyński, J. Sobczak, W. Zakrzewski, Wybrane zagadnienia legislacji, Lublin 1995 A. Korybski, J. Polanowski, Wybrane zagadnienia stanowienia i ogłaszania aktów normatywnych prawa samorządowego, [w:] S. Zieliński (red.), Samorząd terytorialny w okresie przemian ustrojowych, Radom 2001 E. Kustra, Podstawy teorii legislacji, Toruń 1982 E. Kustra, Polityczne problemy tworzenia prawa, Toruń 1994 E. Kustra, Racjonalny ustawodawca. Analiza teoretycznoprawna, Toruń 1980 L. Langrod, Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej, t. 1, Kraków 2000 L. Leszczyński, Podejmowanie decyzji prawnych. Tworzenie i stosowanie prawa, Zamość 2003 L. Leszczyński, Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2001 P. Lisowski, A. Ostapski, Akty prawa miejscowego stanowione przez rządowe organy administracji rządowej, Wrocław 2008 E. Łętowska, J. Łętowski, O państwie prawa, administrowaniu i roli sądów w okresie transformacji ustrojowej, Warszawa 2005 E. Łętowska, Polityczne aspekty prawa intertemporalnego, [w:] Państwo, prawo, obywatel. Zbiór studiów dla uczczenia 60-lecia Adama Łopatki, Wrocław 1989 N. MacCormick, Questioning souvereignty, Oxford 1999 A. Malinowski (red.), Zarys metodyki pracy legislatora, Warszawa 2009 R. Mojak, System źródeł prawa w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Studia Iuridica Lublinensia 2009, t. XII L. Morawski, Argumentacje, racjonalność prawa i postępowanie dowodowe, Toruń 1988 L. Morawski, Główne problemy współczesnej ilozoii prawa, Warszawa 2005 L. Morawski, Wykładnia w orzecznictwie sądów, Toruń 2002 M. Mucha, Zasada jawności prawo do informacji regulacja administracyjnoprawna, Acta Universitatis Wroclaviensis. Prawo 1999, Nr 267 L. Nowak, Próba metodologicznej charakterystyki prawoznawstwa, Poznań 1968 H. Olszewski, M. Zmierczak, Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 2002 J. Oniszczuk, Państwo prawne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (zasady państwa prawnego), Warszawa 1996 W. Pagosz, O legitymowaniu zasad prawa, RPEiS 1987, z. 2 Pakiet Biura Studiów i Analiz Senatu, Lobbying na świecie podstawowe zagadnienia, OT-175, Warszawa 1995 A. Pawłowska, [w:] T. Sokoł (red.), Mała Encyklopedia Wiedzy Politycznej, Toruń 1996 L. Petrażycki, Wstęp do nauki polityki prawa, Warszawa 1968 L. Petrażycki, Wstęp do nauki prawa i moralności, Warszawa 1959 A. Podgórecki, Założenia polityki prawa, Warszawa 1957 XIII

Wykaz ródeł G. Radbruch, Ustawa i prawo, Ius et Lex 2002, Nr 1 Z. Radwański, Udział prawników w tworzeniu prawa, PiP 1991, z. 3 P. Radziewicz, O projekcie ustawy o działalności lobbingowej, Zeszyty Prawnicze 2004, Nr 1 J. Raz, Autorytet prawa, Warszawa 2000 J. Rolewski, O równości, Toruń 1994 H. Rot, K. Ziarkiewicz, Zasady tworzenia prawa miejscowego, Warszawa 1994 S. Wronkowska, Postulat jasności prawa i niektóre metody jego realizacji, PiP 1976, z. 10 R. Sarkowicz, J. Stelmach, Teoria prawa, Kraków 1998 P. Sarnecki, Normy programowe w Konstytucji i odpowiadające im wolności obywatelskie, [w:] L. Garlicki, A. Szmyt (red.), Sześć lat Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, Warszawa 2003 L. G. Seidler, H. Groszyk, A. Pieniążek, Wprowadzenie do nauki o państwie i prawie, Lublin 2008 A. Sikorska-Michalak, O. Wojniłko (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998 D. L. Sills (red.), International Encyklopedia of the Social Sciences, Londyn 1968 D. L. Sills (red.), Encyklopedia of the Social Sciences, vol. 9, Londyn 1968 B. Skarga, Przeszłość i interpretacje, Warszawa 1987 E. Sobol (red.), Słownik wyrazów obcych, Warszawa 1995 W. Sokolewicz, Zasada podziału władz w prawie i orzecznictwie konstytucyjnym Rzeczpospolitej Polskiej, [w:] J. Zakrzewska (red.), Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania, Warszawa 1996 T. Spyra, Zasada określoności regulacji prawnej na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i niemieckiego sądu konstytucyjnego, Transformacje Prawa Prywatnego 2003, Nr 3 J. Starościak, Studia z teorii prawa administracyjnego, Warszawa 1967 C. Staughton, Za dużo prawa, Ius et Lex 2002, Nr 1 A. Szewc, G. Jyż, Z. Pławecki, Samorząd gminny. Komentarz, Warszawa 2005 P. Tuleja, Interpretacja Konstytucji, [w:] J. Zakrzewska (red.), Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania, Warszawa 1996 P. Tuleja, W. Wróbel, Z zagadnień wprowadzenia ponownej karalności, PiP 1994, z. 1 E. Ura, E. Ura, Prawo administracyjne, Warszawa 2004 J. Warylewski (red.), Zasady techniki prawodawczej. Komentarz do rozporządzenia, Warszawa 2003 S. Wronkowska, Zasady przyzwoitej legislacji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2006 S. Wronkowska, M. Zieliński, Zasady techniki prawodawczej. Komentarz, Warszawa 2004 S. Wronkowska, M. Zieliński, Z. Ziembiński, Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1974 S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii prawa, Poznań 1994 S. Wronkowska, Zmiany w systemie prawnym (z zagadnień techniki i polityki legislacyjnej), PiP 1991, z. 8 XIV

Wykaz ródeł J. Wróblewski, Zasady tworzenia prawa, Warszawa 1989 T. Zalasiński, Zasada prawidłowej legislacji w poglądach Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008 M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2008 T. Zieliński, Ochrona praw nabytych zasada państwa prawnego, PiP 1992, z. 3 Z. Ziembiński, Etyczne problemy prawoznawstwa, Wrocław Warszawa 1972 Z. Ziembiński, Kompetencja i norma kompetencyjna, RPEiS 1969, z. 4 Z. Ziembiński, O stanowieniu i obowiązywaniu prawa, Toruń 1994 Z. Ziembiński, Wstęp do aksjologii dla prawników, Warszawa 1990 H. Zięba-Załucka, Kilka uwag o lobbingu na marginesie ustawy z 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, [w:] M. Granat (red.), Zagadnienia prawa parlamentarnego, Warszawa 2007 C. Znamierowski, Normy grupy wolnej, Myśl Współczesna 1947, Nr 9 10 2. Źródła internetowe http://bip.kprm.gov.pl / rm / organy / pomocnicze http://www.krrit.gov.pl / bip / BiuroKRRiT / Regulaminiplanpracy / tabid / 69 / Default.aspx http://www.krrit.gov.pl / bip / Portals / 0 / biuro / REGULAMIN%20ORGANIZACYJNY.pdf http://www.praca.gov.pl / pages / klasyfikacja_zawodow2.php?klasyfikacja_zawodow_ id=945 Klasyikacja zawodów i specjalności opis zawodu, kod 242904, http://www.praca.gov.pl / pages / klasyikacja_zawodow2.php?klasyikacja_zawodow_id=956 3. Akty prawne Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.) ustawa z 7.7.2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz.U. Nr 169, poz. 1414 ze zm.) ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) uchwała Nr 49 Rady Ministrów z 19.3.2002 r. Regulamin pracy Rady Ministrów, (M. P. Nr 13, poz. 221 ze zm.) ustawa z 20.7.2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 17, poz. 95) ustawa z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 253, poz. 2531 ze zm.) Kodeks postępowania karnego ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.) ustawa z 6.5.1987 r. o konsultacjach społecznych i referendum (Dz.U. Nr 14, poz. 83 ze zm.) ustawa z 6.7.2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz.U. Nr 100, poz. 1080 ze zm.) XV

Wykaz ródeł ustawa z 23.5.1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz.U. Nr 55, poz. 235 ze zm.) ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ustawa z 21.11.2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.) ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 12.7.2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki (Dz.U. Nr 164, poz. 1166 ze zm.) rozporządzenie Prezesa RM z 27.8.2008 r. w sprawie aplikacji legislacyjnej (Dz.U. Nr 157, poz. 982) uchwała Rady Państwa z 12.12.1981 r. w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa (Dz.U. Nr 29, poz. 155) uchwała Rady m.st. Warszawy Nr XXII / 743 / 2008 z 10.1.2008 r. (Dz.Urz. Województwa Mazowieckiego 2008, Nr 23, poz. 4977) ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) zarządzenie Nr 77 Prezesa RM z 27.6.2002 r. w sprawie stałego komitetu Rady Ministrów (M. P. Nr 27, poz. 447 ze zm.) ustawa z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) 4. Orzecznictwo orzecz. TK z 9.6.2003 r. (SK 12 / 03, OTK-A 2003, Nr 6, poz. 51) orzecz. TK z 24.7.1990 r. (K 5 / 90, OTK 1990, Nr 1, poz. 4) orzecz. TK z 4.12.1990 r. (K 12 / 90, OTK 1990, Nr 1, poz. 7) orzecz. TK z 2.6.1999 r. (K 34 / 98, OTK 1999, Nr 5, poz. 94) orzecz. TK z 25.6.2002 r. (K 45 / 01, MoP 2002, Nr 8, s. 2) orzecz. TK z 4.10.1989 r. (K 3 / 88, OTK 1989, Nr 1, poz. 2) orzecz. TK z 24.10.2000 r. (SK 7 / 00, OTK 2000, Nr 7, poz. 256) orzecz. TK z 4.10.1989 r. (K 3 / 88, OTK 1989, Nr 1, poz. 2) wyr. TK z 11.1.2000 r. (K 7 / 99, OTK 2000, Nr 1, poz. 2) wyr. TK z 21.3.2001 r. (K 24 / 00, OTK 2001, Nr 3, poz. 51) wyr. TK z 24.2.2003 r. (K 28 / 02, OTK-A 2003, Nr 2, poz. 13) orzecz. TK z 29.1.1992 r. (K 15 / 91, OTK 1992, Nr 1, poz. 8) orzecz. TK z 20.12.1999 r. (K 4 / 99, OTK 1999, Nr 7, poz. 165) orzecz. TK z 12.1.1995 r. (K 12 / 94, OTK 1995, Nr 1, poz. 2) orzecz. TK z 5.12.1995 r. (K 6 / 95, OTK 1995, Nr 3, poz. 19) wyr. TK z 5.1.1999 r. (K 27 / 98, OTK 1999, Nr 1, poz. 1) orzecz. TK z 18.2.2004 r. (K 12 / 03, OTK-A 2004, Nr 2, poz. 8) wyr. TK z 1.6.2004 r. (U 2 / 03, OTK-A 2004, Nr 6, poz. 56) orzecz. TK z 29.3.1994 r. (K 13 / 93, OTK 1994, Nr 1, poz. 6) orzecz. TK z 15.3.1995 r. (K 1 / 95, OTK 1995, Nr 1, poz. 7) wyr. TK z 25.4.2001 r. (K 13 / 01, OTK 1995, Nr 4, poz. 81) XVI

Wykaz ródeł orzecz. TK z 21.3.2001 r. (K 24 / 00, OTK 2001, Nr 3, poz. 51) wyr. TK z 24.10.2000 r. (SK 7 / 00, OTK 2000, Nr 7, poz. 256) wyr. TK z 2.12.2002 r. (SK 20 / 01, OTK-A 2002, Nr 7, poz. 89) orzecz. TK z 4.10.1989 r. (K 3 / 88, OTK 1989, Nr 1, poz. 2) orzecz. TK z 29.1.1992 r. (K 15 / 91, OTK 1992, Nr 1, poz. 8) wyr. TK z 11.2.1992 r. (K 14 / 91, OTK 1992, Nr 1, poz. 7) wyr. TK z 17.5.2005 r. (P 6 / 04, OTK-A 2005, Nr 5, poz. 50) orzecz. TK z 9.1.1996 r. (K 18 / 95, OTK 1996, Nr 1, poz. 1) orzecz. TK z 28.5.1986 r. (U 1 / 86, OTK 1986, Nr 1, poz. 2) orzecz. TK z 30.11.1988 r. (K 1 / 88, OTK 1988, Nr 1, poz. 6) orzecz. TK z 8.11.1994 r. (P 1 / 94, OTK 1994, Nr 1, poz. 37) orzecz. TK z 14.3.1995 r. (K 13 / 94, OTK 1995, Nr 1, poz. 6) orzecz. TK z 23.4.1996 r. (K 29 / 95, OTK 1996, Nr 2, poz. 10) orzecz. TK z 16.6.1993 r. (W 4 / 93, OTK 1993, Nr 1, poz. 45) wyr. TK z 25.11.1997 r. (K 26 / 97, OTK 1997, Nr 5 6, poz. 64) wyr. TK z 28.5.1986 r. (U 1 / 86, OTK 1986, Nr 1, poz. 2) orzecz. TK z 20.9.1988 r. (Uw 6 / 88, OTK 1988, Nr 1, poz. 15) wyr. TK z 29.6.2004 r. (U 1 / 03, OTK-A 2004, Nr 6, poz. 60) wyr. TK z 26.7.04 r. (U 16 / 02, OTK-A 2004, Nr 7, poz. 70) wyr. TK z 16.2.1999 r. (SK 11 / 98, OTK 1999, Nr 2, poz. 22) orzecz. TK z 2.3.1993 r. (K 9 / 92, OTK 1993, Nr 1, poz. 6) wyr. TK z 9.4.2001 r. (U 10 / 00, OTK 2001, Nr 3, poz. 55) wyr. TK z 12.7.2007 r. (U 7 / 06, OTK-A 2007, Nr 7, poz. 76) wyr. TK z 8.10.2002 r. (K 36 / 00, OTK-A 2002, Nr 5, poz. 63) wyr. WSA we Wrocławiu z 7.4.2009 r. (III SA / Wr 707 / 08, niepubl.) wyr. NSA z 15.1.2008 r. (II GSK 328 / 07, niepubl.) wyr. NSA w Łodzi z 8.2.1996 r. (SA / Ł 2450 / 95, Wsp. 1997, Nr 47, s. 26) wyr. WSA we Wrocławiu z 15.2.2005 r. (III SA / Wr 625 / 04, OwSS 2005, Nr 2, poz. 42) wyr. TK z 6.11.1991 r. (W 5 / 91, OTK 1991, Nr 1, poz. 23) uchw. TK z 16.6.1993 r. (W 4 / 93, OTK 1993, Nr 1, poz. 45) uchw. TK z 23.1.1991 r. (W 4 / 90, OTK 1991, Nr 1, poz. 17) wyr. TK z 24.2.2010 r. (K 6 / 2009, OTK-A 2010, Nr 2, poz. 15) postan. TK z 13.6.1994 r. (S 1 / 94, OTK 1994, Nr 1, poz. 28) wyr. TK z 9.11.1999 r. (K 28 / 98, OTK 1999, Nr 7, poz. 156) wyr. SN z 17.9.1997 r. (I PKN 273 / 97, OSNAPiUS 1998, Nr 13, poz. 394) wyr. TK z 1.12.1998 r. (K 21 / 98, OTK 1998, Nr 7, poz. 116) postan. NSA z 4.3.1981 r. (SA 654 / 81, ONSA 1981, Nr 1, poz. 15) wyr. NSA z 23.10.1992 r. (SA / Wr 1057 / 92, ONSA 1992, Nr 3, poz. 94) wyr. NSA z 28.8.1991 r. (SA / Ka 525 / 91, ONSA 1991, Nr 3, poz. 78) wyr. TK z 8.7.2003 r. (P 10 / 02, OTK-A 2003, Nr 6, poz. 62) orzecz. TK z 15.7.1996 r. (K 5 / 96, OTK 1996, Nr 4, poz. 30) wyr. TK z 25.11.1997 r. (K 26 / 97, OTK 1997, Nr 5 6, poz. 64) wyr. TK z 7.9.2004 r. (P 4 / 04, OTK-A 2004, Nr 8, poz. 81) orzecz. TK z 9.1.1996 r. (K 18 / 95, OTK 1996, Nr 1, poz. 1) XVII

Wykaz ródeł orzecz. TK z 29.1.1992 r. (K 15 / 91, OTK 1992, Nr 1, poz. 8) wyr. TK z 20.12.1999 r. (K 4 / 99, OTK 1999, Nr 7, poz. 165) orzecz. TK z 12.1.1995 r. (K 12 / 94, OTK 1995, Nr 1, poz. 2) wyr. TK z 5.1.1999 r. (K 27 / 98, OTK 1999, Nr 1, poz. 1) wyr. TK z 24.10.2000 r. (SK 7 / 00, OTK 2000, Nr 7, poz. 256) orzecz. TK z 29.1.1992 r. (K 15 / 91, OTK 1992, Nr 1, poz. 8) orzecz. TK z 4.10.1989 r. (K 3 / 88, OTK 1989, Nr 1, poz. 2) wyr. TK z 11.2.1992 r. (K 14 / 91, OTK 1992, Nr 1, poz. 7) XVIII

Przedmowa Ujęcie w standardach kształcenia dla kierunku studiów administracyjnych pierwszego stopnia zespołu treści pod zbiorczą nazwą Legislacja administracyjna stało się bezpośrednim impulsem do wprowadzenia przedmiotu pod taką właśnie nazwą do programów kształcenia we wszystkich szkołach wyższych prowadzących studia administracyjne. W przypadku studiów administracyjnych prowadzonych na uniwersyteckich wydziałach prawa i administracji polegało to w istocie na zmianie nazwy przedmiotu Zasady tworzenia prawa (z ewentualnymi niewielkimi korektami treściowymi). W pozostałych przypadkach pojawił się zupełnie nowy przedmiot, niemający odpowiednika w realizowanych dotąd programach kształcenia. Taka sytuacja spowodowała ogromne zapotrzebowanie na opracowania o charakterze podręcznikowym czy skryptowym do nowego przedmiotu. Takich opracowań potrzebują nie tylko studenci administracji. Potrzebują ich również wykładowcy akademiccy, prowadzący zajęcia z zakresu Legislacji administracyjnej, ponieważ przygotowanie wykładu oraz zajęć praktycznych z tego zakresu w sytuacji braku wyspecjalizowanych opracowań podręcznikowych wymaga szczególnego przygotowania prawniczego, łączącego pogłębioną wiedzę z zakresu logiki dla prawników (zwłaszcza w zakresie języka prawnego i prawniczego), źródeł prawa krajowego i europejskiego oraz tworzenia i stosowania prawa (a więc z zakresu teorii i ilozoii prawa), a także dogmatyki prawa administracyjnego (a nawet szerzej prawa publicznego). Być może skala trudności związanych z przygotowaniem takiego opracowania podręcznikowego powoduje, że środowisko akademickie jest powolne w reagowaniu na zaistniałą sytuację. Dość powiedzieć, że mimo, iż od wprowadzenia nowych wymagań programowych upłynęły już ponad trzy lata, skrypty akademickie i podręczniki dopiero zaczynają się pojawiać, przy czym pierwsze próby mają jeszcze bardzo wstępny, eksperymentalny charakter (np. T. Bąkowski, P. Uziębło, G. Wierczyński, Zarys legislacji administracyjnej. Uwarunkowania i zasady prawotwórczej działalności administracji publicznej, Wrocław 2010). Taki charakter ma również i ten podręcznik. Wymogi treściowe narzucone przez standardy kształcenia przewidują ujęcie w ramach przedmiotu następujących kwestii: podstawowych poglądów na tworzenie prawa, założeń koncepcji polityki prawa, związków między stanowieniem prawa a innymi rodzajami działalności prawotwórczej, pojęcia działalności legislacyjnej, zakresu regulacji normatywnej, uwarunkowań i ograniczeń działalności legislacyjnej w demokratycznym państwie prawnym, zasad działalności legislacyjnej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Po opanowaniu treści kształcenia studenci powinni uzyskać następujące kompetencje: rozumienie zasad techniki prawodawczej, umiejętność projektowania XIX