LICZBY W KOLORACH www.elboxedu.com.pl elbox@elboxedu.com.pl
Środek dydaktyczny zalecany przez Ministra Edukacji Narodowej do użytku w przedszkolach, szkołach podstawowych oraz w szkołach specjalnych. Numer na liście zalecanych środków dydaktycznych 1844/2005. Copyright by ELBOX Warsaw - Poland 2006
SPIS TREŚCI I. Wstęp...5 II. Budowa i skład pakietu...6 III. Sposób korzystania z pakietu...6 IV. Przykłady wykorzystania pakietu podczas zajęć dydaktycznych...7 3
I. Wstęp Pomoc dydaktyczna pozwalająca na kształtowanie podstawowych umiejętności z zakresu arytmetyki. Dzieci uczą się zasad, których znajomość jest niezbędna do prawidłowego wykonywania działań. Zalety zestawu: kształtuje umiejętność liczenia i odliczania poprzez rozszerzanie zakresu liczenia, przekraczanie progu dziesiątkowego, dodawanie i odejmowanie w zakresie 20, 50, 100, kształtuje operacyjne myślenie poziom operacji konkretnych, uświadamia dzieciom prawidłowości i zasady, które muszą być przestrzegane przy liczeniu, wdraża dzieci do koncentrowania się na wykonywanym zadaniu liczeniu, wprowadza różnego rodzaju działania matematyczne, kształtuje umiejętności dodawania i odejmowania (np. piątkami), umożliwia ćwiczenia w rachowaniu pomagające dzieciom przejść na poziom dodawania i odejmowania w pamięci, wdraża dzieci do realizowania zadań zgodnie z poleceniami i rozwiązywania prostych zadań. Trwałość i wysoka jakość wykonania poszczególnych elementów zestawu umożliwiają korzystanie z niego przez wiele lat. 5
II. Budowa i skład pakietu Pakiet uczniowski składa się z 74 kolorowych klocków o przekroju kwadratu 1 1 cm i długości od 1 do 10 cm oraz z odpowiednio ukształtowanej linijki. Linijka o długości 20 cm ma podłużne wgłębienie, w którym można układać klocki i łatwo je przesuwać. Zarówno klocki, jak i linijka są wykonane z estetycznego i lekkiego tworzywa. Pakiet demonstracyjny składa się z metrowej linijki z podziałką centymetrową oraz z zestawu różnokolorowych klocków o odpowiednich wymiarach. Linijka ma podłużne wgłębienie umożliwiające umieszczanie i przesuwanie klocków. III.Sposób korzystania z pakietu Pakiety uczniowskie są przeznaczone do korzystania na ławce szkolnej. Linijka pakietu demonstracyjnego może być mocowana do szkolnej tablicy metalowej dzięki umieszczonym w niej magnesom. Również kolorowe klocki wchodzące w skład zestawu demonstracyjnego są wyposażone w magnesy, a dzięki specjalnej ferrytowej wkładce umieszczonej w linijce klocki te można bezpiecznie przesuwać nawet wówczas, gdy linijka jest przymocowana do tablicy szkolnej, bez obawy o ich wypadnięcie. Klocki pakietu demonstracyjnego można także przytwierdzać bezpośrednio do tablicy. 6
IV.Przykłady wykorzystania pakietu podczas zajęć dydaktycznych Zajęcia nr 1 Temat zajęć: Podróż pociągiem Cele ogólne: wykonywanie działań łącznych, zapisywanie działań przy użyciu liter, redukowanie wyrazów podobnych, obliczanie wartości liczbowych wyrażeń algebraicznych. Cele operacyjne: 1) Uczeń zna: sposób zapisywania prawidłowości za pomocą liter, miejsce liczby w szeregu. 2) Uczeń potrafi: obliczyć wartości wyrażeń algebraicznych, redukować wyrazy podobne, liczyć w aspekcie porządkowym i kardynalnym, wskazać liczbę poprzednią i następną. 3) Uczeń rozumie: pojęcie stałości liczby, sposób redukowania wyrazów podobnych, pojęcie pary. 7
Metody pracy: 1) Oglądowe: prezentacja pakietu Liczby w kolorach, zapisywanie prawidłowości za pomocą liter. 2) Praktycznego działania: wybieranie odpowiednich klocków zgodnie z poleceniem nauczyciela, umieszczane odpowiednich cyfr w miejsce kolorowych klocków, zabawa muzyczno - ruchowa, wykonanie pracy plastycznej. 3) Werbalne: pogadanka, opis, spontaniczne wypowiedzi. Formy organizacyjne: kształcenie zintegrowane, praca zespołowa jednolita, praca indywidualna pod kierunkiem nauczyciela. Środki dydaktyczne: pakiet Kolorowe liczby, blok rysunkowy, kredki. 8
A. ZAJĘCIA WSTĘPNE 1. Powitanie uczniów. 2. Sprawdzenie obecności (zaznaczenie stanu faktycznego na Klasowej liście obecności ). 3. Ustalenie nazwy dnia tygodnia, miesiąca, roku (zaznaczenie daty na Kalendarzach kołowych ). 4. Ocena stanu pogody (zaznaczenie stanu faktycznego na Kalendarzu pogody ). 5. Zapoznanie z tematem lekcji zabawa wprowadzająca. Nauczyciel czyta dzieciom fragment wiersza Jana Brzechwy pt. Lokomotywa : LOKOMOTYWA Stoi na stacji lokomotywa, Ciężka, ogromna i pot z niej spływa: Tłusta oliwa. Stoi i sapie, dyszy i dmucha, Żar z rozgrzanego jej brzucha bucha: Uch jak gorąco! Puff jak gorąco! Uff jak gorąco! Wagony do niej podoczepiali Wielkie i ciężkie, z żelaza, stali. I pełno ludzi w każdym wagonie, A w jednym krowy, a w drugim konie, 9
A w trzecim siedzą same grubasy, Siedzą i jedzą tłuste kiełbasy. A czwarty wagon pełen bananów, A w piątym stoi sześć fortepianów, W szóstym armata - o! jaka wielka! Pod każdym kołem żelazna belka! W siódmym dębowe stoły i szafy, W ósmym słoń, niedźwiedź i dwie żyrafy, W dziewiątym - same tuczone świnie, W dziesiątym - kufry, paki i skrzynie, A tych wagonów jest ze czterdzieści, Sam nie wiem, co się w nich jeszcze mieści. Lecz choćby przyszło tysiąc atletów I każdy zjadłby tysiąc kotletów, I każdy nie wiem jak się wytężał, To nie udźwigną, taki to ciężar. Nagle - gwizd! Nagle - świst! Para - buch! Koła - w ruch! Zadaniem dzieci jest narysowanie dwóch składów pociągów z kolorowymi wagonami o różnej długości. Wagony tego samego koloru są takiej samej długości, wagony różnych kolorów mają różną długość. Z dwóch różnokolorowych wagonów można narysować dwa różnie wyglądające pociągi. 10
Uczniowie z pomocą nauczyciela dochodzą do wniosku, że oba narysowane pociągi mają tę samą długość, bo na długość składu nie wpływa sposób połączenia wagonów, ale ich rodzaj. B. ZAJĘCIA WŁAŚCIWE Nauczyciel prezentuje uczniom pakiet dydaktyczny Liczby w kolorach. Każdy uczeń otrzymuje taki pakiet. Prowadzący proponuje zabawę w kolorowy pociąg. Prosi uczniów, aby ułożyli ze swoich klocków pociąg. Każdy klocek to wagon pociągu. Nauczyciel podchodzi do każdego dziecka i pomaga mu odczytać długość pociągu w następujący sposób: czerwony plus różowy, plus biały, plus niebieski. Następnie uczniowie mają kolory zastąpić liczbami i wzór odczytać: cztery plus dwa, plus jeden, plus sześć. Prowadzący podaje uczniom precyzyjne i krótkie polecenia, np.: Czerwony plus żółty równa się granatowy. Granatowy minus czerwony równa się żółty itp. Zadaniem uczniów jest wstawienie w miejsce kolorów odpowiednich liczb i stworzenie prostego równania. Uczniowie odczytują i zapisują schematy za pomocą odpowiednich liczb. Nauczyciel zapoznaje uczniów z zapisem cyfrowym, pokazuje ilustrację zbudowanego przez nich pociągu za pomocą cyfr i znaków działań. Po skończonej zabawie nauczyciel prosi uczniów, by wyobrazili sobie, że mają tylko dwa rodzaje wagonów: zielone, które są dłuższe, i czerwone, które są krótsze. 11
Mając jeden wagon czerwony i jeden wagon zielony, zestawiają z pomocą nauczyciela tylko dwa różne składy pociągu: zielonyczerwony i czerwony-zielony. Nauczyciel zadaje pytanie: Ile różnych składów można zestawić, mając po dwa wagony każdego koloru? Nauczyciel na tablicy oznacza przez z długość zielonego wagonu, a przez c długość wagonu czerwonego. Nauczyciel zadaje pytanie: Jaka jest długość waszych czterowagonowych pociągów? Jak najkrócej można ją zapisać? W zależności od możliwości klasy można wprowadzić następujące zadania: 1. Do pociągu zbudowanego z dwóch zielonych i dwóch czerwonych wagonów doczepiono trzy wagony zielone i jeden czerwony. W jaki sposób można zapisać tę operację? Jaka jest długość powstałego pociągu? 2. Do pociągu długości 4z + 5c dołączono dwa zielone i trzy czerwone wagony. Jaka jest długość nowego składu? 3. Od pociągu długości 3c + 5z odłączono najpierw dwa wagony czerwone, a następnie trzy wagony zielone. Zapisz tę operację. Jaka jest długość powstałego pociągu? 4. Jakie wagony odczepiono od pociągu długości 5c + 4z, jeśli po wykonaniu tego długość pociągu wynosiła c + 2z? 12
Zabawa muzyczna Nauczyciel wraz z dziećmi śpiewa piosenkę: Jedzie pociąg z daleka, Na nikogo nie czeka. Konduktorze łaskawy Zabierz nas do Warszawy. Każde dziecko trzyma dziecko stojące przed nim za ramiona. Dzieci tworzą długi rząd i bawią się w pociąg. C. ZAJĘCIA KOŃCOWE 1. Podsumowanie zajęć. 2. Wystawa wykonanych prac. 3. Wspólne naniesienie na Klasową listę obecności oceny całodziennej pracy każdego ucznia. Zajęcia nr 2 Temat zajęć: Kolorowe kredki Ćwiczenie pojęć związanych z długością. Cele ogólne: wprowadzenie pojęć związanych z długością, umiejętność praktycznego zastosowania terminów: dłuższy, krótszy, równy, ćwiczenie pamięci. 13
Cele operacyjne: 1) Uczeń zna: pojęcia związane z długością, nazwy kolorów. 2) Uczeń potrafi: określić wysokość przedmiotów względem siebie, poprawnie stosować pojęcia: dłuższy, krótszy, równy, wymienić nazwy kolorów i wskazać je. 3) Uczeń rozumie: pojęcia dotyczące wysokości. Metody pracy: 1) Oglądowe: prezentacja pakietu Kolorowe liczby. 2) Praktycznego działania: wybieranie odpowiednich kolorowych klocków zgodnie z poleceniem nauczyciela, wskazywanie odpowiedniego koloru kredek, zabawa ruchowa, wykonanie pracy plastycznej. 3) Werbalne: pogadanka, opis, spontaniczne wypowiedzi. 14
Formy organizacyjne: kształcenie zintegrowane, praca zespołowa jednolita, praca indywidualna pod kierunkiem nauczyciela. Środki dydaktyczne: pakiet Kolorowe liczby, kolorowe kredki rożnej długości, blok rysunkowy, gwizdek. A. ZAJĘCIA WSTĘPNE 1. Powitanie uczniów. 2. Sprawdzenie obecności (zaznaczenie stanu faktycznego na Klasowej liście obecności ). 3. Ustalenie nazwy dnia tygodnia, miesiąca, roku (zaznaczenie daty na Kalendarzach kołowych ). 4. Ocena stanu pogody (zaznaczenie stanu faktycznego na Kalendarzu pogody ). 5. Zapoznanie z tematem lekcji zabawa wprowadzająca. 15
6. Zapoznanie z piosenką. Kolorowe kredki wyk. Fasolki Kolorowe kredki w pudełeczku noszę, Kolorowe kredki bardzo lubię je. Kolorowe kredki, jeśli je poproszę, Namalują wszystko to, co chcę. Namalują domek i na plocie kota I wesołe słońce na pochmurne dni, Namalują domek i na płocie kota I wesołe słonko na pochmurne dni. A gdy w kosmos lecieć przyjdzie mi ochota, Prawdziwą rakietę namalują mi. Kiedy jestem smutny, zawsze mnie pocieszą. Siadamy przy stole i one i ja. Malują cudownie, małpkę taka śmieszną, Słonia na huśtawce i w rakiecie lwa. Nauczyciel zachęca uczniów do wspólnej zabawy i rozdaje dzieciom kolorowe kredki o różnej długości. Zadaniem dzieci jest ułożenie z kolorowych kredek dowolnych figur: samolotów, domków, kwiatów, drzewek. Nauczyciel zadaje dzieciom pytania dotyczące nazw kolorów poszczególnych kredek. 16
Prowadzący wraz z uczniami porównuje długości kolorowych kredek. Uczniowie układają kolorowe kredki od najdłuższej do najkrótszej. B. ZAJĘCIA WŁAŚCIWE Nauczyciel zachęca uczniów do wspólnej rozmowy na temat długości rozdanych kredek, która jest najdłuższa, a która najkrótsza? Nauczyciel prezentuje uczniom pakiet dydaktyczny Liczby w kolorach. Po zapoznaniu się przez dzieci z klockami nauczyciel wprowadza zabawę w budowanie jednakowych płotków. Zabawa ta ma na celu odkrycie, że wszystkie klocki tego samego koloru są równe i równe klocki mają ten sam kolor. Na koniec pracy nauczyciel pomaga uczniom dojść do wniosku, że jeden płotek jest niższy od drugiego. Następnie prowadzący proponuje uczniom aby ułożyli kolorowe schodki z trzech klocków różnej długości, np. klocek biały, niebieski, żółty. Po wykonaniu polecenia dzieci powinny zauważyć, że różnica pomiędzy poszczególnymi schodkami jest taka sama. (Jeżeli uczniowie mieliby z tym problemy, to początkowo można tak dobrać kolory, aby różnica długości pomiędzy poszczególnymi klockami była większa). Po wykonaniu powyższego zadania uczniowie zachęcani przez prowadzącego przystępują do zabawy wchodzenia i schodzenia 17
po stopniach. Uczniowie wymieniają kolory poszczególnych stopni z równoczesnym wskazywaniem klocka. Kolejnym utrudnieniem może być zabawa w oszczędzajmy prąd. Zakrywamy schodki i próbujemy wymieniać kolejne kolory z pamięci. Nauczyciel zadaje dzieciom pytania pomocnicze, np.: Który stopień jest biały? Jakiego koloru jest schodek trzeci? Wymień wszystkie schodki następujące po drugim? Uczniowie z pomocą prowadzącego uświadamiają sobie, że nazwy: klocek 1, 2, 3 wyrażają to samo, co klocek biały, różowy, niebieski Zabawa plastyczno - muzyczna Dzieci ponownie śpiewają piosenkę Kolorowe kredki i malują to, o czym śpiewają w piosence, tj. domek, kota na plocie, słońce. Nauczyciel pomaga uczniom, aby narysowali wszystkie rzeczy, które są wymienione w piosence. Zabawa ruchowa Nauczyciel prosi uczniów, aby na sygnał gwizdka ustawili się od najwyższego do najniższego. Po wykonaniu zadania nauczyciel sprawdza, czy zadanie zostało dobrze wykonane, i w razie potrzeby koryguje ustawienie uczniów. 18
Następnie dzieci na sygnał gwizdka ustawiają się od najniższego do najwyższego. C. ZAJĘCIA KOŃCOWE 1. Podsumowanie zajęć. 2. Wystawa wykonanych prac. 3. Wspólne naniesienie na Klasową listę obecności oceny całodziennej pracy każdego ucznia. 19