ZMIANY PRZEPISÓW OD 1 LIPCA 2017 R. Elżbieta Młynarska-Wełpa POTRĄCENIA z wynagrodzeń i zasiłków 2017 VADEMECUM PŁATNIKA
Elżbieta Młynarska-Wełpa ZMIANY PRZEPISÓW OD 1 LIPCA 2017 R. POTRĄCENIA z wynagrodzeń i zasiłków 2017 VADEMECUM PŁATNIKA
Spis treści Wykaz skrótów i aktów prawnych użytych w książce... 8 Rozdział 1. Potrącenia z wynagrodzenia za pracę podstawowe zasady... 9 Tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności... 11 Ochrona wynagrodzenia... 13 Potrącenia bez zgody zatrudnionego... 14 Świadczenia alimentacyjne... 15 Należności inne niż alimentacyjne... 17 Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi... 17 Kary porządkowe... 19 Odliczenie kwot wcześniej wypłaconych... 20 Wynagrodzenie za wadliwie wykonaną pracę... 21 Wypłata zawyżonego wynagrodzenia... 22 Potrącenia dobrowolne... 24 Oświadczenie pracownika o potrącaniu składki na ubezpieczenie na życie... 25 Kwoty niepotrącalne... 25 Potrącenia dobrowolne, gdy pracownik choruje... 26 Zgody blankietowe... 28 Wzór zgody na potrącenie z wynagrodzenia i dyspozycji opłacenia składki z przysługującego zasiłku... 29 Kolejność i granice potrąceń ustawowych... 30 Kwoty wolne od potrąceń... 33 Kwota wolna dla niepełnoetatowca... 39 Kwota wolna a nieprzepracowanie pełnego miesiąca... 40 Limit potrąceń w pierwszym roku pracy... 41 Pensja za grudzień otrzymana w styczniu... 42 Wypłata innych składników wynagrodzenia... 47 Kilka wypłat w danym miesiącu... 51 Rozdział 2. Potrącenia z innych świadczeń wypłacanych pracownikowi... 54 Świadczenia wypłacane w związku z podróżą służbową... 55 Ekwiwalenty... 55 3
Potrącenia z wynagrodzeń i zasiłków 2017 4 Odprawa emerytalno-rentowa... 56 Nagroda jubileuszowa... 57 Odszkodowanie zasądzone pracownikowi po ustaniu stosunku pracy... 60 Dodatkowe wynagrodzenie roczne (trzynastka)... 61 Świadczenia finansowane z ZFŚS... 62 Potrącenia z wybranych świadczeń pracowniczych... 69 Rozdział 3. Potrącenia z zasiłków chorobowych i macierzyńskich... 70 Granice potrąceń i kwoty wolne przy potrąceniach z zasiłków... 73 Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy otrzymane w jednym miesiącu... 81 Potrącenia z zasiłku za zgodą pracownika... 91 Rozdział 4. Potrącenia z umów cywilnoprawnych... 96 Granice potrąceń...97 Oświadczenia składane przez zleceniobiorcę... 99 Zmiany od 1 stycznia 2017 r.... 100 Umowy zlecenia zawierane z własnymi pracownikami... 104 Rozdział 5. Współpraca pracodawcy z komornikiem... 106 Kolejność postępowania... 106 Egzekucja administracyjna... 110 Wniosek wierzyciela... 112 Składniki majątkowe niepodlegające egzekucji... 113 Zabezpieczenie należności... 114 Zawieszenie postępowania egzekucyjnego... 116 Wzory zawiadomień o egzekucji administracyjnej... 117 Różnice i podobieństwa w egzekucjach... 118 Informacje w nowych wzorach... 119 Zajęcie wynagrodzenia przez ZUS... 122 Sankcje wobec pracodawcy... 125 Dokumenty niezbędne przy egzekucji... 126 Zatrudnienie pracownika, który w świadectwie pracy ma wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia... 127 Zawiadomienie komornika sądowego o zatrudnieniu pracownika, którego wynagrodzenie podlega egzekucji... 128 Informacja dla poprzedniego pracodawcy o zatrudnieniu jego byłego pracownika, którego wynagrodzenie podlega zajęciu... 130 Obowiązki archiwizacyjne i informacyjne pracodawcy... 132
Spis treści Nowa umowa oraz przejęcie zakładu a unieważnienie zajęcia... 132 Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem, którego wynagrodzenie podlega egzekucji... 133 Obowiązki pracodawcy po rozwiązaniu stosunku pracy z dłużnikiem... 134 Przykładowe pisma otrzymywane przez pracodawców w związku z egzekucją komorniczą i administracyjną... 138 Rozdział 6. Obowiązki pracodawcy przy zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej... 143 Informacja o zbiegu egzekucji... 144 Obowiązek przekazywania zajętego wynagrodzenia przez pracodawcę... 145 Zbieg egzekucji administracyjnych... 146 Informacja dla wierzycieli w przypadku zbiegu tytułów egzekucyjnych z wynagrodzenia... 147 Rozdział 7. Pytania i odpowiedzi... 148 W jaki sposób chroniona jest odprawa emerytalno-rentowa... 148 W jaki sposób dokonywać potrąceń alimentacyjnych z ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy... 150 Czy trzynastkę należy w całości przeznaczyć na spłatę długu alimentacyjnego... 151 Czy do potrącenia składki wystarczy pismo związków zawodowych... 152 Jak spłacać pożyczkę z funduszu socjalnego, gdy pracownik mało zarabia... 155 Czy komornikowi należy przekazać otrzymaną przez pracownika zapomogę... 156 Jak rozliczyć się z komornikiem, gdy pracownik zmarł... 158 Czy komornikowi należy przekazać odprawę pośmiertną... 159 Jakie obowiązki ma pracodawca po otrzymaniu egzekucji od dyrektora oddziału ZUS... 160 Ile może kosztować pracodawcę niewywiązywanie się z obowiązków wobec komornika... 163 W jaki sposób chronić dane osobowe pracowników podczas korespondencji z komornikiem... 164 Jak dokonywać potrąceń, w przypadku gdy w danym miesiącu pracownik otrzymuje wypłatę w dwóch terminach... 166 Rozdział 8. Wskaźniki dotyczące potrąceń... 183 Potrącenia obligatoryjne... 183 Wysokość kwot wolnych od potrąceń obowiązujących w 2016 r. i 2017 r.... 183 5
Potrącenia z wynagrodzeń i zasiłków 2017 Potrącenia dobrowolne... 184 Kwoty wolne w 2017 roku dla niepełnoetatowców... 184 Wysokość kwot wolnych od potrąceń w 2017 r. (w zł) proporcjonalna do wymiaru etatu... 184 Kwoty wolne przy potrąceniach z zasiłków... 186 Rozdział 9. Orzecznictwo Sądu Najwyższego... 187 Kolejność zaspokojenia należności alimentacyjnych jest ściśle określona... 187 Za błędy komorników odpowiada Skarb Państwa... 188 Dotacja na prowadzenie domu pomocy społecznej podlega egzekucji... 190 Organ egzekucyjny nie może badać zasadności tytułu wykonawczego... 192 Niepobrana emerytura jest majątkiem odrębnym małżonka... 193 Nie każde postępowanie egzekucyjne ma przynosić komornikowi dochód... 194 Niektóre emerytury można traktować egzekucyjnie jak wynagrodzenia za pracę... 195 Odszkodowania nie są chronione przed potrąceniami... 197 Prowadzenie dwu równoległych egzekucji stwarzałoby niebezpieczeństwo kolejnych zbiegów... 199 PESEL i NIP w klauzuli wykonalności obowiązuje dopiero od 7 lipca 2013 r.... 201 Wybrane orzecznictwo Sądu Najwyższego w skrócie... 203 Rozdział 10. Wybrane interpretacje urzędowe... 206 Pismo Głównego Inspektoratu Pracy z 27 maja 2011 r. w sprawie kwoty wolnej od potrąceń przy przychodach, do których stosuje się różne koszty uzyskania (nr GPP-364-4560-15-1/11/PE/RP)... 206 Pismo Głównego Inspektoratu Pracy z 7 marca 2011 r. w sprawie kwoty wolnej od potrąceń dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy (nr GPP-364-4560-12-1/11/PE/RP)... 207 Pismo Głównego Inspektoratu Pracy z 22 lutego 2011 r. w sprawie proporcjonalnego zmniejszania kwoty wolnej przy potrąceniach dobrowolnych (nr GPP-364-4560-8-1/11/PE/RP)... 208 Stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z 26 stycznia 2011 r. w sprawie kwoty wolnej od potrąceń przy wypłatach należności za rok poprzedni w roku następnym (nr GPP-364-4560-3-1/11/PE/RP)... 208 Pismo Głównego Inspektoratu Pracy z 1 lipca 2009 r. w sprawie potrąceń z nadpłaconego wynagrodzenia za pracę (nr GPP-110-4560- -43/09/PE/RP)... 209 Pismo Głównego Inspektoratu Pracy z 16 października 2007 r. w sprawie 6
Spis treści kwoty wolnej od potrąceń pracownika w pierwszym roku pracy (nr GPP-416-4560-465/07/PE)... 210 Potrącenia przy wypłacie różnych świadczeń ze stosunku pracy zmiana stanowiska MPiPS... 211 Komornik nie jest uprawniony do tego, aby otrzymać numer rachunku bankowego dłużnika od jego pracodawcy stanowisko GIODO z 13 sierpnia 2015 r.... 212 Rozdział 11. Najważniejsze przepisy dotyczące potrąceń... 214 Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1666) (wyciąg)... 214 Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1822) (wyciąg)... 216 Ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2016 r. poz. 599) (wyciąg)... 233 Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.) (wyciąg)... 242 Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 9 marca 1968 r. w sprawie czynności komorników (Dz.U. nr 10, poz. 52 ze zm.) (wyciąg)... 242 7
Wykaz skrótów i aktów prawnych użytych w książce kp kc kpc ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 459) ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1822) ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 599) rozporządzenie w sprawie czynności komorników rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 9 marca 1968 r. w sprawie czynności komorników (Dz.U. nr 10, poz. 52 ze zm.) ustawa o PIT ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.) ustawa związkowa ustawa z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 1881) ustawa emerytalna ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) Ordynacja podatkowa ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) rozporządzenie składkowe rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 2236 ze zm.) ustawa o komornikach sądowych i egzekucji ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1138) 8
Rozdział 1. Potrącenia z wynagrodzenia za pracę podstawowe zasady Wynagrodzenie za pracę podlega szczególnej ochronie, która w praktyce oznacza, że pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę, a pracodawca nie może zmniejszyć wysokości wynagrodzenia w sposób nieuprawniony. Pojęcie wynagrodzenie za pracę rozumiane jest w postępowaniu egzekucyjnym bardzo szeroko. Są nim zarówno periodyczne wynagrodzenie za pracę i za prace zlecone oraz nagrody i premie przysługujące dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak i związany ze stosunkiem pracy zysk lub udział w funduszu zakładowym oraz we wszelkich innych funduszach pozostających w związku ze stosunkiem pracy (art. 881 2 zdanie drugie kpc). Z kolei zgodnie z art. 1a pkt 17 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji poprzez wynagrodzenie rozumie się wynagrodzenia oraz niewyłączone spod egzekucji inne świadczenia pieniężne związane z pracą lub funkcją wykonywaną przez zobowiązanego na podstawie stosunku pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne. W przepisach prawa pracy ustawodawca nie zawarł definicji wynagrodzenia i tym samym pracodawca musi prawidłowo realizować postępowanie egzekucyjne wobec zatrudnianych osób, by wszystkie aspekty rozumianego szeroko wynagrodzenia uwzględniać w tym postępowaniu. Pomniejszanie wynagrodzenia za pracę (odliczanie i potrącanie konkretnych kwot) jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych ustawowo. Pracodawca dokonując potrącenia w innych sytuacjach niż te uregulowane prawnie, naraża się na roszczenie podwładnego o zapłatę nienależnie potrąconego wynagrodzenia. Może ponieść też odpowiedzialność związaną z wykroczeniem przeciw prawom pracownika. Pojęcie potrącenie to w praktyce czynności o różnym charakterze prawnym, których cechą wspólną są przede wszystkim uprawnienie lub wręcz obowiązek pracodawcy do zmniej- 9