zwê enie lewego ujœcia têtniczego

RACE ORYGINALNE Jolanta ŒWIERSZCZ 1 Jacek. S. DUBIEL 1 Józef KRZYSIEK 2 Krystyna SZTEFKO 3 Danuta GALICKA-LATA A 4 Roman FITZNER 5 iotr ODOLEC 6 Jan WODNIECKI 7 WskaŸnik masy cia³a, a naturalny rzebieg zwê enia lewego ujœcia têtniczego Body mass index influence on aortic valve stenosis 1 II Klinika Kardiologii Collegium Medicum Kierownik: rof.dr hab. n. med. Jacek S. Dubiel 2 Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Collegium Medicum Kierownik: rof. dr hab. n. med. Józef Krzysiek 3 Zak³ad Biochemii Klinicznej Uniwersyteckiego Szitala Dzieciêcego w Krakowie Kierownik: rof. dr hab. n. med. Krystyna Sztefko 4Katedra Chorób Metabolicznych Collegium Medicum Kierownik: rof. dr hab. n. med. Maciej Ma³ecki 5 Klinika Chirurgii Serca, Naczyñ i Translantologii Collegium Medicum Kierownik: rof. dr hab. n. med. Jerzy Sadowski 6 Klinika Chorób Serca i Naczyñ Instytutu Kardiologii Collegium Medicum Kierownik: rof.dr hab. n. med. iotr odolec 7 II Katedra i Oddzia³ Kliniczny Kardiologii w Zabrzu Œl¹ski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Kierownik: rof.dr hab. n. med. Jan Wodniecki Dodatkowe s³owa kluczowe: wskaÿnik masy cia³a lioroteina (a) CR IL-6 TNF-a badanie echokardiograficzne zwê enie lewego ujœcia têtniczego Additional key words: body mass index liorotein (a) CR IL-6 TNF-a echocardiograhic evaluation aortic valve stenosis Adres do koresondencji: Jolanta Œwierszcz 31-548 Krakow, Al. okoju 8/61 Tel: (48600) 418227 e-mail: grasshoers@interia.eu Celem racy by³a roczna ocena w³ywu masy tkanki t³uszczowej wyra onej jako wskaÿnik masy cia³a na naturalny rzebieg zwê enia lewego ujœcia têtniczego. Materia³ i metody: W badaniu uczestniczy³o 60 osób, które nie wyrazi³y zgody na oeracyjne leczenie wady. Grua A: 15 acjentów z nale n¹ mas¹ cia³a (). Grua B: 27 acjentów z nadwag¹ (BMI od 25,01 do 30). Grua C 18 chorych oty³ych (BMI>30,0). Obserwacja trwa³a 12 miesiêcy i obejmowa³a badanie lekarskie oraz kardiologiczne (elektrokardiogram i badanie echokardiograficzne). Oznaczano stê enia: L(a), cholesterolu ca³kowitego, LDL-cholesterolu, HDL-cholesterolu, triglicerydów, bia³ka C-reaktywnego (CR), interleukiny- 6 (IL-6), czynnika martwicy guza (TNFa) oraz miana rzeciwcia³ rzeciw Chlamydia neumoniae klasy IgG, IgA i IgM. Wyniki: Œrednie stê enie CR w 12 miesi¹cu obserwacji by³o najwy - sze (<0,02) w gruie C. Nie stwierdzono istotnych statystycznie ró nic œrednich stê eñ TNF-a oraz interleukiny-6. Œrednie wartoœci mian rzeciwcia³ klas IgG, IgAi IgM rzeciw Chlamydia neumoniae nie wykazywa³y ró nic omiêdzy badanymi gruami. W 12 miesi¹cu obserwacji œrednie wartoœci wskaÿników HDL-cholesterolu/cholesterolu ca³kowitego oraz HDL-cholesterolu/ LDL-cholesterolu by³y najni sze w gruie B. W gruie chorych z nierawid³ow¹ mas¹ tkanki t³uszczowej (grua B i C) tak na ocz¹tku obserwacji jak i w 12 miesi¹cu jej trwania obserwowano najwiêksze œrednie wartoœci wymiarów lewego rzedsionka i rawej komory w badaniu echokardiograficznym. W badaniu wstênym (<0,02) gruboœæ rzegrody miêdzykomorowej w skurczu (IVS syst) u oty³ych chorych by³a najwiêksza. Œrednie wartoœci gruboœci tylnej œciany lewej komory (LVW) w rozkurczu by³y najwiêksze u oty³ych chorych (grua C) tak odczas wizyty ierwszej jak i w 12 miesi¹cu obserwacji. Wniosek: Narastanie masy tkanki t³uszczowej rowadzi do nasilania rocesów zaalnych oraz rzebudowy miêœnia sercowego u chorych ze ZLUT. Aim: The 12 months' observation of body mass index (BMI) influence on natural course of aortic valve stenosis (AVS). atients: 60 AVS atients who did not agree for oerational treatment were divided into grou A (n=15) with, grou B (n=27) with BMI 25,01-30 and grou C BMI>30. Methods: lasma L(a), total cholesterol, HDL-cholesterol, LDL-cholesterol, triglycerides and C-reactive rotein (CR), interleukin-6 (IL-6), tumor necrosis factor (TNF-a) as well as titers of immunoglobulin (Ig) class G, A, M against chlamydia neumoniae were measured every 12 months. Echo-cardiograhic evaluation of aortic valve was also done every 12 months. Results: Means serum CR at 12 month was the highest in grou C. No differences in mean serum TNF-a and IL-6 levels as well as in Ig titers between grous A, B, C were found. At 12 month of observation HDL/total cholesterol ratio as well as HDL/LDL-cholesterol ratio were the lowest in grou B. Left atrium diameter and right ventricle diameter were bigger in grous B and C comared to grou A at the visit I and after 12 months of observation. Systolic intraventricular setum (IVS syst) thickness was the highest in grou C at visit I. Diastolic left ventricle osterior wall thickness (LVW) was the highest in grou C during 12 months of observation. Conclusion. The increase in fat tissue mass may lead to increase in inflammatory rocess and cardiac muscle remodeling in AVS atients rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 2 87

Wstê Nabyte zwê enie lewego ujœcia têtniczego rozoznawane jest g³ównie u ludzi w odesz³ym wieku. W ósmej dekadzie ycia stwierdzane jest ono u 25-45% oulacji [1]. Zwanienie ³atków zastawki aortalnej i bêd¹ce jego skutkiem nabyte zwê enie lewego ujœcia têtniczego narasta wraz z wiekiem [1]. Obecnie istniej¹ wiêc dwie g³ówne koncecje etioatogenetyczne rozwoju nabytego zwê enia lewego ujœcia têtniczego. ierwsza uatruje rzyczynê zmian w rocesach degeneracyjnych ostêuj¹cych wraz z wiekiem acjentów [2]. Konkurencyjn¹ wobec niej jest sugestia odobieñstwa rocesu tworzenia siê ³ytki mia d ycowej i wczesnych zmian na ³atkach zastawki aortalnej [3]. Badania Roberts i ws. wykaza³y istnienie wsólnych czynników redysonuj¹cych do rozwoju mia d ycy oraz zwanienia ³atków zastawki aortalnej [4]. Boon wysun¹³ hiotezê, e nabyte zwê enie lewego ujœcia têtniczego jest zastawkow¹ manifestacj¹ rocesu mia d ycowego [5]. alenie tytoniu, nadciœnienie têtnicze, cukrzyca, oty³oœæ, brak aktywnoœci fizycznej, nierawid³owe oziomy liidów i liorotein w surowicy, zaliczane s¹ do gruy czynników modyfikowalnych, natomiast wiek, ³eæ, czynniki genetyczne ozostaj¹ oza mo liwoœciami interwencji [6]. Cel racy Roczna ocena w³ywu masy tkanki t³uszczowej wyra onej jako wskaÿnik masy cia³a na naturalny rzebieg zwê enia lewego ujœcia têtniczego. acjenci i metodyka 1. acjenci W badaniu uczestniczy³o 60 osób, u których badaniem echokardiograficznym stwierdzono zwê enie lewego ujœcia têtniczego, i które nie wyrazi³y zgody na oeracyjne leczenie wady. Czynnikami wykluczaj¹cymi udzia³ w badaniu by³y: rzebycie choroby reumatycznej, wrodzona wada serca, otwierdzona w badaniu klinicznym choroba niedokrwienna serca, nadciœnienie têtnicze, cukrzyca, nadczynnoœæ lub niedoczynnoœæ tarczycy, zaburzenie czynnoœci w¹troby lub nerek oraz choroby uk³adowe jak równie choroba nowotworowa. Obserwacja acjentów i acjentek ze zwê eniem lewego ujœcia têtniczego trwa³a 12 miesiêcy. lekarskie, badanie echokardiograficzne oraz badania biochemiczne wykonano w chwili kwalifikacji acjentów i acjentek do badania oraz owtórzono w 12 miesi¹cu jego trwania. W wyniku obliczeñ wskaÿnika masy cia³a (BMI) gruê acjentów i acjentek ze zwê eniem lewego ujœcia têtniczego odzielono na 3 gruy. Grua A: 15 chorych z nale n¹ mas¹ cia³a (BMI od 20 do 25), Grua B: 27 chorych z nadwag¹ (BMI od 25,01 do 30). W gruie C znalaz³o siê 18 chorych oty³ych (BMI>30,0). W ka dej z gru zalecono zmianê stylu ycia i nawyków ywieniowych. 2. Metodyka rzerowadzono dwukrotnie w odstêie 12 miesiêcy w warunkach ambulatoryjnych jako element rutynowej diagnostyki i/lub ostêu: a/ zwê enia lewego ujœcia têtniczego; b/ czynników ryzyka mia d ycy. lekarskie oraz secjalistyczne badanie kardiologiczne (elektrokardiogram i badanie echokardiograficzne aaratem HEWLETT ACKARD SONOS 2000 z g³owic¹ 2,0/2,5 MHz i transmiterem dolerowskim z ocen¹ obrazu makroskoowego aaratu zastawki aortalnej, ola owierzchni oraz gradientów rze³ywu rzez zastawkê) zosta³o wykonane u ka dego acjenta w obu gruach. Zakres wartoœci gradientu skurczowego rzez lewe ujœcie têtnicze u acjentów badanych wynosi³ w rzyadku gradientu maksymalnego od 13,5 do 118,0 mmhg, a gradientu œredniego od 6,2 do 90,1 mm Hg. Od wszystkich badanych chorych obierana by³a krew w iloœci 5 ml, w warunkach odstawowych na czczo odczas wizyty I i o 12 miesi¹cach obserwacji. o odwirowaniu w uzyskanej surowicy oznaczano stê enia: cholesterolu ca³kowitego, LDL-cholesterolu, HDL-cholesterolu, triglicerydów i lioroteiny (a) nastêuj¹cymi metodami i rzy u yciu nastêuj¹cych zestawów: Cholesterolu ca³kowitego - metod¹ CHOD-A zestawami firmy Randox na aaracie COBAS-BIO; LDL-cholesterolu - metod¹ bezoœredni¹ zestawami firmy Randox na aaracie COBAS MIRA; HDL-cholesterolu - metod¹ bezoœredni¹ eliminacji enzymatycznej na aaracie COBAS BIO; Triglicerydów - metod¹ GO-A na aaracie COBAS BIO; Lioroteiny a - L(a) - zestawem N Latex L(a) reagent firmy Dade Behring, aaratem Nefelometr Analyzer II. Od wszystkich badanych chorych obierana by³a krew w iloœci 8 ml, w warunkach odstawowych na czczo. o odwirowaniu surowicê zamro ono do -20oC i rzechowywano w tej temeraturze a do momentu wykonania badañ biochemicznych i serologicznych. Badania zosta³y wykonane w Zak³adzie Biochemii Klinicznej Uniwersyteckiego Szitala Dzieciêcego CMUJ. W uzyskanej surowicy oznaczano miana rzeciwcia³ rzeciw Chlamydia neumniae w klasach IgG, IgM, IgA. Oznaczenia te wykonywano rzy u yciu zestawów EIA firmy Thermo Labsystems. Oznaczenia bia³ka C-reaktywnego (CR) wykonywano rzy u yciu zestawu N High Sensitivity firmy Dade Behring. Oznaczenia interleukiny 6 (IL- 6) wykonywano zestawem IRMA firmy Biosource (nie wykazuj¹cym reaktywnoœci krzy owej z IL-1a, IL-1b, IL- 2, IL-3, IL-4, GM-CSF, IFN-g, IFN-a, TNF-a, TNF-b). Stê enia czynnika martwicy guza - a (TNF-a) mierzono rzy u yciu zestawu ELISA firmy Biosource International (nie wykazuj¹cym reaktywnoœci krzy owej z IL-2, IL- 4, IL-6, IL-7, IL-8, IL-10, GM-CSF, IFN-g, IFN-a, IFN-b, OSM, MI-1a, MI-1b, LIF, MC-1, G-CSF, TGF-b). Analiza statystyczna o zebraniu i zestawieniu wyników, wykonano analizy statystyczne uzyskanych wyników. Testu Shairo-Wilka u yto w celu oceny normalnoœci rozk³adu. Kolejno zastosowane zosta³y: test-t dla ar skojarzonych w rzyadku rozk³adu normalnego, a rzy braku rozk³adu normalnego test kolejnoœci ar Wilcoxona do oceny zmian arametrów o 12 miesi¹cach obserwacji i test U Manna-Whitneya do oceny czynników mog¹cych ró nicowaæ gruy acjentów ju w czasie badania go w zale noœci od nasilenia czynników ryzyka. Wyniki Charakterystykê kliniczn¹ obu gru chorych rzedstawiono w tabeli I. W okresie 12 miesiêcy obserwacji naturalnego rzebiegu ZLUT w obu gruach nie stwierdzono istotnych statystycznie zmian arametrów charakterystyki klinicznej z wyj¹tkiem wynikaj¹cych z odzia³u gru znamiennych ró nic w œrednich wartoœciach masy cia³a i BMI. Œrednie stê enie CR w 12 miesi¹cu obserwacji by³o najwy sze (<0,02) w gruie oty³ych chorych (tabela II). Nie stwierdzono istotnych statystycznie ró nic œrednich stê- eñ TNF-a oraz interleukiny-6 (tabela II). Œrednie wartoœci mian rzeciwcia³ klas IgG, IgA i IgM rzeciw Chlamydia neumoniae nie wykazywa³y ró nic omiêdzy badanymi gruami (tabela III). W 12 miesi¹cu obserwacji œrednie wartoœci wskaÿników HDLcholesterolu/cholesterolu ca³kowitego oraz HDL-cholesterolu/LDL-cholesterolu by³y Tabela I Charakterystyka kliniczna acjentów i acjentek z rawid³owa mas¹ cia³a, nadwag¹ i oty³oœci¹ w badaniu wstênym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego rzebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comarison of clinical characteristics of atients with, atients with overweight (BMI 25.01-30) and obese ones during 12 months' observation of AVS natural course. Wiek (lata) Masa cia³a BMI (kg) CTKsyst (mmhg) CTKdiast (mmhg) 53,0 ± 9,67 (40,0-68,0) 63,0 ± 8,5 (50,0-77,1) 23,6 ± 1,6 (19,5-24,8) 126,5 ± 21,2 (90-150) 75,0 ± 12,7 59,72 ± 10,19 (43,0-79,0) 77,0 ± 7,8 (62,0-89,5) 27,4 ± 1,5 (25,5-29,9) 132,8 ± 20,8 (80-150) 78,9 ± 13,4 58,58 ± 10,35 (45,0-76,0) 88,5 ± 14,3 (67,0-110,0) 33,7 ± 3,0 (30,5-38,7) 135,8 ± 20,3 (90-155) 77,9 ± 16,4 - - - <0,05 <0,05 70,4 ± 12,4 (51,5-95,5) 26,3 ± 5,2 (20,1-39,8) 127,0 ± 22,88 (85-150) 75,0 ± 12,25 77,8 ± 8,0 (64,9-93,5) 27,95 ± 1,92 (25,4-31,27) 132,78 ± 21,84 (80-150) 77,78 ± 12,97 92,4 ± 18,0 (67,2-122,1) 35,09 ± 3,96 (28,0-42,25) 133,75 ± 20,35 (90-155) 75,42 ± 14,99 - A/C i B/C<0,02; A/B L iczba al¹cych 9 (60%) 11 (40,7%) 8 (44,4%) N S 9 (60%) 11 (40,7%) 8 (44,4%) Liczba acjentów z rogresj¹ gradientu <0,02 10 (66,7%) 16 (59,3%) 10 (55,6%) 88 rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 2 J. Œwierszcz i ws.

Tabela II oziomy czynników zaalnych w surowicy krwi acjentów i acjentek z rawid³ow¹ mas¹ cia³a, nadwag¹ i oty³oœci¹ w badaniu wstênym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego rzebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comarison of lasma levels of inflammation mediators in atients with, atients with overweight (BMI 25.01-30) and obese ones during 12 months' observation of AVS natural course. CR (mg/l) TNFa (mg/l) IL-6 (mg/l) Immunoglobulina M 1,3 ± 1,09 (0,17-3,1) 25,37 ± 19,84 (11,15-75,2) [S/CO] Immunoglobulina A [EIU] Immunoglobulina G [EIU] 31,45 ± 3,31 (27,2-37,2) 0,1 ± 0,08 (0,02-0,27) 16,91 ± 23,44 (1,72-82,63) 62,0 ± 60,66 (16,45-227,83) 4,63 ± 5,16 (0,89-19,1) 26,49 ± 11,3 (10,66-48,5) 32,52 ± 7,73 (21,3-54,0) 0,36 ± 0,20 (0,05-0,86) 13,14 ± 12,59 (0,89-44,8) 55,46 ± 47,31 (3,71-166,02) 5,08 ± 6,5 (0,29-24,2) 31,2 ± 18,68 (10,32-66,55) 31,39 ± 4,65 (21,6-38,6) 0,16 ± 0,15 (0,02-0,52) 10,38 ± 10,51 (2,9-38,8) 52,6 ± 73,25 (7,6-279,6) 2,66 ± 3,02 (0,17-8,52) 26,19 ± 11,0 (19,38-47,73) 35,67 ± 13,64 (25,9-71,7) 0,12 ± 0,06 (0,02-0,2) 10,1 ± 4,49 (1,68-17,16) 63,04 ± 74,35 (13,49-266,82) 6,05 ± 6,32 (0,48-22,6) 30,15 ± 12,78 (12,81-65,68) 34,72 ± 10,17 (23,3-64,5) 6,29 ± 6,2 (0,43-18,8) 28,34 ± 12,74 (13,56-53,84) 33,48 ± 8,18 (21,9-52,5) 0,16 ± 0,18 (0,02-0,76) 14,34 ± 14,53 (0,82-46,63) 54,38 ± 46,16 (5,93-161,28) 0,14 ± 0,11 (0,02-0,42) 10,43 ± 11,26 (2,65-41,26) 58,89 ± 75,05 (13,34-288,76) A/B; A/C<0,02; B/C Tabela III Miana rzeciwcia³ w surowicy krwi acjentów i acjentek z rawid³ow¹ mas¹ cia³a, nadwag¹ i oty³oœci¹ w badaniu wstênym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego rzebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comarison of immunoglobulin titer in atients with, atients with overweight (BMI 25.01-30) and obese ones during 12 months' observation of AVS natural course. Tabela IV y liidowe w surowicy krwi acjentów i acjentek z rawid³ow¹ mas¹ cia³a, nadwag¹ i oty³oœci¹ w badaniu wstênym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego rzebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. Liid lasma arameters in atients with, atients with overweight (BMI 25.01-30) and obese ones at the visit I and at the 12th month of natural AVS course observation. Cholesterol ca³k. HDL [mmol/l] LDL [mmol/l] TG [mmol/l] [mmol/l] HDL-chol/Chol [%] HDL/LDL L(a) [mmol/l] 5,78 ± 0,92 (4,78-7,74) 1,33 ± 0,49 (0,56-2,12) 3,88 ± 0,79 (3,04-5,76) 1,67 ± 0,6 (0,66-2,73) 23,12 ± 8,96 (11,4-39,04) 0,37 ± 0,19 (0,16-0,76) 0,06 ± 0,07 (0,02-0,23) 6,49 ± 1,34 (4,43-9,7) 1,25 ± 0,38 (0,59-1,9) 4,69 ± 1,29 (2,81-8,06) 2,1 ± 1,09 (0,56-4,04) 21,35 ± 8,97 (8,98-43,89) 0,34 ± 0,2 (0,15-0,99) 0,16 ± 0,15 (0,02-0,42) 6,04 ± 1,05 (4,79-8,48) 1,13 ± 0,39 (0,37-1,57) 4,26 ± 1,04 2,87-6,78) 1,93 ± 0,81 (1,03-3,55) 18,88 ± 7,69 (3,76-28,97) 0,28 ± 0,12 (0,05-0,45) 0,09 ± 0,09 (0,02-0,23) 5,89 ± 1,17 (4,63-8,66) 1,15 ± 0,51 (0,6-1,88) 3,9 ± 1,01 (2,75-6,33) 1,46 ± 0,71 (0,65-2,91) 19,38 ± 7,09 (10,66-33,27) 0,3 ± 0,14 (0,15-0,61) 0,12 ± 0,15 (0,01-0,41) 6,14 ± 1,1 (3,6-8,41) 0,85 ± 0,33 (0,4-1,71) 4,11 ± 1,06 (1,59-6,39) 1,74 ± 1,17 (0,61-5,1) 13,76 ± 6,55 (5,76-28,6) 0,2 ± 0,11 (0,07-0,43) 0,21 ± 0,19 (0,01-0,57) 6,47 ± 1,44 (4,61-9,80) 0,9 ± 0,29 (0,4-1,43) 4,45 ± 1,39 (2,9-8,2) 1,95 ± 1,38 (0,77-5,83) 15,25 ± 4,63 (4,72-20,43) 0,22 ± 0,06 (0,06-0,29) 0,13 ± 0,12 (0,02-0,32) A/B<0,05; inne A/B<0,05; inne najni sze w gruie B (<0,05) (tabela IV). Œrednie stê enia cholesterolu ca³kowitego, LDL-cholesterolu i triglicerydów wykazywa³y tendencje do wy szych wartoœci w gruie oty³ych chorych, jednak ró nice te nie siêgnê³y oziomu istotnoœci statystycznej (tabela IV). W gruie chorych z nierawid³ow¹ mas¹ tkanki t³uszczowej (grua B i C) tak na ocz¹tku obserwacji, jak i w 12 miesi¹cu jej trwania obserwowano najwiêksze œrednie wartoœci wymiarów lewego rzedsionka i rawej komory w badaniu echokardiograficznym. W badaniu wstênym (<0,02) gruboœæ rzegrody miêdzykomorowej w skurczu (IVS syst) u oty³ych chorych by³a najwiêksza. W 12 miesi¹cu obserwacji wykazano odobn¹ tendencjê, jednak ró nice te nie siêgnê³y oziomu istotnoœci statystycznej. Analogiczny brak istotnoœci statystycznej rzy zachowaniu odobnej tendencji wykazano w rzyadku œrednich wartoœci gruboœci rzegrody miêdzykomorowej w rozkurczu (tabela V). Œrednie wartoœci gruboœci tylnej œciany lewej komory (LVW) w skurczu i w rozkurczu by³y najwiêksze u oty³ych chorych (grua C) tak odczas wizyty ierwszej jak i w 12 miesi¹cu obserwacji. Istotnoœæ statystyczna ró - nic œrednich wartoœci osi¹gniêta zosta³a w rzyadku wartoœci rozkurczowych (LVW diast) (tabela V). Dyskusja W naszej rocznej obserwacji naturalnego rzebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego (ZLUT) u chorych z nadwag¹ oraz oty³oœci¹ wykazaliœmy nasilenie rocesów zaalnych w gruie oty³ych chorych oraz narastanie mia d ycowych wskaÿników liidowych wraz z rzyrostem masy tkanki t³uszczowej. Stwierdziliœmy tak e rzebudowê tkanki miêœnia serca ostêuj¹c¹ wraz z narastaniem nierawid³owej masy cia³a. Wyniki Helsinki Aging Study sugeruj¹ zale noœæ omiêdzy takimi czynnikami ryzyka mia d ycy jak wiek acjentów, masa ich tkanki t³uszczowej wyra ona jako wskaÿnik masy cia³a (BMI) i wystêowanie nadciœnienia têtniczego, a wystêowaniem nabytego zwê enia lewego ujœcia têtniczego [7]. Lindroos i ws., wykazali, e jedynie wiek i oziom wania zjonizowanego w surowicy by³y niezale nymi czynnikami redykcyjnymi zwê enia lewego ujœcia têtniczego, na- rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 2 89

Tabela V Charakterystyka echokardiograficzna acjentów i acjentek z rawid³ow¹ mas¹ cia³a, nadwag¹ i oty³oœci¹ w badaniu wstênym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego rzebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. Comarison odf echocardiograhic arameters in atients with, atients with overweight (BMI 25.01-30) and obese ones at the visit I and at the 12th month of AVS natural course observation. AOGmax (mmhg) AOG mean (mmhg) AVA (cm 2 ) LA (cm) RV (cm) AO ier. zast (cm) AO wst (cm) LV diast (cm) LV syst (cm) IVS diast (cm) IVS syst (cm) LVW diast (cm) LVW syst (cm) EF (%) Vmax (m/s) LVOT (cm) 45,93 ± 17,36 (19,6-79,0) 27,06 ± 11,75 (11,6-50,0) 1,37 ± 0,53 (0,66-2,48) 3,59 ± 0,51 (2,7-4,4) 1,87 ± 0,29 3,21 ± 0,6 (2,5-4,2) 3,66 ± 0,78 (2,4-5,0) 5,01 ± 0,75 (3,4-5,8) 3,13 ± 0,67 (1,6-3,8) 1,21 ± 0,29 (0,7-1,6) 1,55 ± 0,22 (1,2-1,9) 0,96 ± 0,2 (0,7-1,4) 1,56 ± 0,2 (1,2-1,8) 67,27 ± 4,03 (62,8-83,7) 3,33 ± 0,65 (2,21-4,44) 2,3 ± 0,36 (1,82-3,09) 47,04 ± 26,81 (11,5-91,7) 28,6 ± 17,2 (6,23-56,8) 1,42 ± 0,69 (0,42-3,2) 4,18 ± 0,57 (3,4-5,0) 2,34 ± 0,34 (1,8-3,0) 3,33 ± 0,45 (2,7-4,3) 3,64 ± 0,43 (3,0-4,8) 5,13 ± 0,75 3,38 ± 0,75 (2,3-4,7) 1,27 ± 0,32 (0,8-1,8) 1,64 ± 0,32 1,05 ± 0,18 (0,7-1,3) 1,56 ± 0,27 62,45 ± 5,16 (55,9-81,4) 3,28 ± 1,02 (1,7-4,79) 2,26 ± 0,28 (1,84-2,8) 50,01 ± 29,13 (11,8-118,0) 31,27 ± 20,66 (7,4-81,9) 1,5 ± 0,82 (0,4-3,7) 4,18 ± 0,22 (3,7-4,4) 2,13 ± 0,31 (1,4-2,6) 3,48 ± 0,38 (2,9-4,3) 3,83 ± 0,46 (3,2-4,5) 5,25 ± 0,57 3,34 ± 0,46 (2,6-4,3) 1,37 ± 0,27 (1,0-1,8) 1,81 ± 0,27 (1,3-2,2) 1,13 ± 0,13 (0,9-1,4) 1,67 ± 0,26 (1,1-2,1) 65,37 ± 7,77 (56,1-78,60 3,42 ± 0,97 (2,0-5,40) 2,28 ± 0,27 (1,8-2,7) A/B;A/C<0,02; B/C A/B;A/C<0,02; B/C A/C<0,05; inne A/C<0,02; inne 51,98 ± 21,1 (19,6-88,0) 32,67 ± 14,51 (11,6-56,5) 1,24 ± 0,59 (0,51-2,48) 3,63 ± 0,51 (2,7-4,5) 1,88 ± 0,3 3,25 ± 0,59 (2,7-4,2) 3,65 ± 0,74 (2,4-4,8) 5,0 ± 0,79 (3,4-5,9) 3,12 ± 0,67 (1,6-3,8) 1,24 ± 0,31 (0,7-1,6) 1,58 ± 0,25 (1,2-2,0) 0,98 ± 0,21 (0,7-1,4) 1,59 ± 0,23 (1,2-1,9) 66,34 ± 3,05 (62,87-83,7) 3,54 ± 0,74 (2,21-4,69) 2,3 ± 0,36 (1,82-3,09) 48,98 ± 27,75 (11,5-95,1) 31,0 ± 18,52 (6,23-61,7) 1,32 ± 0,75 (0,41-3,2) 4,32 ± 0,6 (3,4-5,2) 2,39 ± 0,41 (1,8-3,3) 3,42 ± 0,44 (2,7-4,4) 3,71 ± 0,48 (3,0-4,8) 5,16 ± 0,73 (4,2-6,1) 3,48 ± 0,81 (2,3-5,2) 1,33 ± 0,34 (0,8-2,0) 1,71 ± 035 (1,2-2,21) 1,08 ± 0,23 (0,6-1,5) 1,68 ± 0,33 61,32 ± 4,14 (55,96-81,4) 3,35 ± 1,04 (1,7-4,88) 2,26 ± 0,28 (1,84-2,8) 52,94 ± 32,91 (14,7-123,0) 33,86 ± 23,44 (9,94-90,1) 1,41 ± 0,83 (0,4-3,6) 4,29 ± 0,37 (3,8-5,0) 2,17 ± 0,33 (1,4-2,6) 3,47 ± 0,38 (2,9-4,3) 3,81 ± 0,46 (3,2-4,5) 5,2 ± 0,55 3,23 ± 0,35 (2,6-3,8) 1,38 ± 026 (1,0-1,8) 1,81 ± 0,27 (1,3-2,2) 1,14 ± 0,12 (0,9-1,4) 1,68 ± 0,27 (1,2-2,1) 66,63 ± 6,05 (57,0-78,6) 3,48 ± 1,1 (1,92-5,60) 2,28 ± 0,27 (1,8-2,7) A/B; A/C<0,01; B/C A/B; A/C<0,05; B/C A/C<0,05; inne tomiast wiek, nadciœnienie têtnicze i BMI by³y czynnikami redykcyjnymi zwanienia ³atków zastawki aortalnej. W wyniku rzerowadzonej wieloczynnikowej analizy wariancji, ³eæ, alenie tytoniu, cukrzyca, oziom liidów, liorotein, oraz oziom insuliny nie okaza³y siê niezale nymi czynnikami redykcyjnymi zwanienia zastawki aortalnej [7]. Relacja miêdzy AVS, a mia d yc¹ nie jest ca³kiem jednoznaczna. Klasyczne czynniki ryzyka wyst¹ienia mia d ycy uogólnionej, nie rzes¹dzaj¹ o rozwoju izolowanej zmiany mia d ycowej na ³atkach zastawki aortalnej [8]. Natomiast w badaniach Stewart i ws. w 50% rzyadków AVS nie stwierdzali obecnoœci otwierdzonej koronarograficznie choroby niedokrwiennej serca [9]. CR to bia³ko ostrej fazy i marker ogólnoustrojowych rocesów zaalnych. oziomy CR w surowicy s¹ odwy - szone w rzewlek³ej dusznicy bolesnej jak równie w œwie ych eizodach wieñcowych. oziom CR uznawany jest za niezale ny od klasycznych czynników ryzyka mia d ycy, wskaÿnik zagro enia zawa³em miêœnia serca [10,11]. Imai i ws wykazali i CR jest czynnikiem mog¹cym rzewidywaæ nasilenie i rogresjê ZLUT onadto CR wydajê siê byæ czynnikiem rokowniczym rzebiegu ZLUT [12]. Uzyskane rzez nas wyniki wskazuj¹ na narastanie stê enia CR wraz z mas¹ tkanki t³uszczowej. Lajunen i ws., w gruie 174 chorych ze ZLUT, wykazali zwi¹zek omiêdzy odwy szonym stê- eniem lioolisacharydu Chlamydia neumoniae, a odwy szonymi wartoœciami BMI [13]. Stanowiæ to mo e dowód na zwi¹zek omiêdzy zaka eniem Chlamydia neumoniae, a oty³oœci¹ [13]. Ngo i ws. w gruie 87 chorych wykazali, i BMI i alenie tytoniu by³y niezale nymi czynnikami rzewiduj¹cymi rogresjê zwê enia lewego ujœcia têtniczego [14]. Anvari i ws. w gruie 68 chorych i 115 acjentów gruy kontrolnej wykazali rolê BMI, alenia tytoniu oraz wystêowania zwê enia lewego ujœcia têtniczego w narastaniu zmian mia d ycowych na ³atkach zastawki aortalnej [15]. Sürücü i ws. wykazali rzebudowê architektury lewej komory u oty³ych osób o 60 roku ycia. Wykazali narastanie gruboœci tylnej œciany lewej komory i wiêksz¹ œrednicê lewego ujœcia têtniczego [16]. omiary arametrów echokardiograficznych w naszej gruie chorych wykaza³y najwiêksz¹ gruboœæ tylnej œciany lewej komory u chorych z najwy szymi wartoœciami BMI. Jednoczeœnie brak istotnych statystycznie ró nic gradientu rzez zastawkê omiêdzy gruami mo e byæ wyjaœniony narastaniem œrednicy lewego ujœcia têtniczego wraz ze wzrostem masy tkanki t³uszczowej. Tendencjê tak¹ obserwowaliœmy u naszych chorych, jednak ró nice œrednich wartoœci (AO ier. zast.) nie siêgnê³y oziomu istotnoœci statystycznej. Ballo i ws wykazali zwi¹zek nadwagi i oty³oœci ze zwiêkszaniem masy lewej komory serca [17]. Ayer i ws. obserwowali zwi¹zek BMI i wielkoœci lewego rzedsionka [18]. W naszych wynikach uda³o siê równie wykazaæ narastanie wymiarów lewego rzedsionka wraz z narastaniem wskaÿnika masy cia³a. Wniosek Narastanie masy tkanki t³uszczowej rowadzi do nasilania rocesów zaalnych oraz rzebudowy miêœnia sercowego u chorych ze ZLUT. iœmiennictwo 1.Jackson L.A., Rodriguez D.I., Lee A., Kuo C.C. et al.: Isolation of Chlamydia neumoniae (TWAR) from a carotid atherosclerotic laque seciment obtained by endarterectomy. Abstract of the 36th ICAAC, 1996, 272. 2. Ong G., Thomas B.J., Mansfield A.O., Davidson B.R. et al.: Detection and widesread distribution of 90 rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 2 J. Œwierszcz i ws.

Ch. neumoniae in the vascular system and its ossible imlications. J. Clin. athol. 1996, 49, 102. 3. Mahler E.R., Young G., Smyth W.B. et al.: Aortic and mitral valve calcification in atients with endstage renal disease. Lancet 1987, ii, 875. 4. Roberts W.C.: The senile cardiac calcification syndrome. Am. J. Cardiol., 1986, 58, 572. 5. Boon A., Cheriex E., Lodder J., Kessels F.: Cardiac valve calcification: characteristics of atients with calcification of the mitral annulus or aortic valve. Heart 1997, 78, 472. 6. Sinkiewicz W., Sobañski., Hoffmann A.: Rola cytokin w rozwoju mia d ycy i jej owik³añ. Czynniki Ryzyka 2000, 1, 37. 7. Lindroos M., Kuari M., Valvanne J. et al.: Factors associated with calcific aortic valve degeneration in the elderly. Eur. Heart J. 1994, 15, 865 8.Gurfinkel E., Bonzovich G., Mautner B. et al.: Roxithromycin in non Q-wave coronary atients. Can we change the course of coronary artery diseases? 20th International Congress of Chemotheray 1997, Sydney, Abstr. No. 3029 9. Stewart B. F., Siscovick D., Lind B. K. et al.: Clinical factors associated with calcific aortic valve disease. Cardiovascular Health Study. J. Am. Coll. Cardiol. 1997, 29, 630. 10. Kuller L.H., Tracy R.., Shaten J., Meilahn E.N.: Relation of C-reactive rotein and coronary heart disease in the MRFIT nested case-control study: Multile Risk Factor Intervention Trial. Am. J. Eidemiol. 1996, 144, 537. 11. Libby., Ridker.M., Maseri A.: Inflammation and atherosclerosis. Circulation 2002, 105, 1135. 12. Imai K, Okura H., Kume T. et al.: C-Reactive rotein redicts severity, rogression, and rognosis of asymtomatic aortic valve stenosis. Am. Heart J., 2008, 156, 713. 13. Lajunen T., Vikatmaa., Bloigu A. et al.: Chlamydial LS and high-sensitivity CR levels in serum are associated with an elevated body mass index in atients with cardiovascular disease. Innate Immun. 2008, 14, 375. 14. Ngo M.V., Gottdiener J.S., Fletcher R.D. et al.: Smoking and obesity are associated with the rogression of aortic stenosis. Am. J. Geriatr. Cardiol. 2001, 10, 86. 15. Anvari M.S., Boroumand M.A., Karimi A. et al.: Aortic and mitral valve atherosclerosis: redictive factors and associations with coronary atherosclerosis using Gensini score. Arch. Med. Res., 2009, 40, 124. 16. Sürücü H., Tatli E., Okudan S., Degirmenci A.: Evaluation of the effects of obesity on heart functions using standard echocardiograhy and ulsed wave tissue Doler imaging. South Med. J. 2008, 101, 152. 17. Ballo., Motto A., Mondillo S., Faraguti S.A.: Imact of obesity on left ventricular mass and function in subjects with chronic volume overload. Obesity (Silver Sring). 2007, 15, 2019. 18. Ayer J.G., Almafragy H.S., atel A.A. et al.: Body mass index is an indeendent determinant of left atrial size. Heart Lung Circ. 2008, 17, 19. rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 2 91